Սոնա Մխիթարյանի բոլոր հրապարակումները

Այսօր դարձյալ պահածոներ

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

-Սոնա~, այ, Սոնա~…

Առավոտյան ժամը 9-ին ինձ իմ անուշ քնից ուզում է զրկել մայրս:

-Պրծի հելի, որ պիտի օգնես:

Քանի որ 3 օր տանն էինք, նա որոշեց պահածո պատրաստել (սմբուկի խորոված), դե, ես էլ բնականաբար պիտի օգնեի:

-Ես բադրիջանները խորովել եմ. ամեն ինչ պատրաստ դրած ա: Գնա նստի` մաքրի, մինչև բիբարը լինի:

Սմբուկն էլ հո սմբուկ չէր` աժդահա ու մեծ ամանով լիքը: Դե Սոնա ջան, անցիր գործի: Մաքրում, լվանում, ձեռքերս մեկ -մեկ վառում, բայց չէի մոռանում մայրիկի նյարդերը ուտելու մասին:

-Մամ… Այ, մամ…

-Հըն, վերջացրե՞լ ես:

-Հա, ու սիրուն դասավորել եմ բանկաների մեջ:

-Ո՞նց, ի՞նչ բանկա, ի՞նչ դասավորել:

Իրար խառնված մայրս արագ հասավ ինձ մոտ: Տեսնելով, որ կատակ եմ անում` ծիծաղեցինք մի լավ ու նորից անցանք մեր գործին:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ամենահետաքրքիր պահը տարաների մեջ դասավորելն էր: Երկուսում դասավորեցի, մեկ էլ մայրիկն ասաց, որ մի բան պակաս է:

-Վա~յ, պոմիդորը չեմ դրել:

-Վայ, Սոնա,վայ: Քեզ գործի դնելը հանցագործություն ա:

-Մամ, պիտի դատարկեմ, հա՞:

-Գժվեցի՞ր, ի՞նչ դատարկել: Երեսին կդնես պոմիդորը: Աղը չմոռանաս:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Դա եղա~վ… Կողքիցս էլ տեղ չգնաց` հետևում էր գործիս:

-Սոնա, աղ քսում ես, չէ՞… Չմոռանաս հանկարծ:

-Մամա, դե քսում եմ, էլի:

Շուտով նա էլ եկավ օգնության:

Մայրիկի գործ անելու ժամանակ ֆոտոներ էի անում, իսկ ինքը գիտեր, թե «սելֆի» եմ անում:

-Սոնա, սելֆի անելու ժամանա՞կ ես գտել:

-Մամ, ի՞նչ սելֆի… Ֆոտո եմ անում, որ նյութ գրեմ 17-ին:

Փակեցինք, վերջացրեցինք, ես էլ նստեցի ու սկսեցի նյութս շարադրել:

Հ.Գ. Աշնանը բոլորն են պահածոներ անում, շուտով կվերջացնեն: Հաճախ խիստ ասում են` պահածոներ մի արեք, վտանգավոր է: Սակայն բոլորը լսում են լուրերը, բայց մեկ է, շարունակում են պահածոյացնել: Ես հասկանում եմ նրանց, ախր, ձմռանը գյուղացին ոչ բերք ունի, ոչ ավելորդ գումար, իսկ ապրել պետք է: Մնում է միայն ձմռանը ուտելուց առաջ մի լավ եռացնել պահածոն, որ այս չարչարանքի համար չզղջանք:

sona mkhitaryan

Պատմության և իրականության սահմանագծին

Ամեն անգամ մտնելով եկեղեցի, ակամայից հիշում մեր Անին: Այս օրն էլ բացառություն չէր. հիշեցի ու որոշեցի պատմել:

Կանանց միամսյակի կապակցությամբ մեր ուսուցիչներին հնարավորություն տրվեց գնալ Արևմտյան Հայաստան` Անի: Աշակերտների խնդրանքով կարողացանք մենք էլ գնալ: Կյանքում չէի պատկերացնի, որ կլինեմ Անիում:

Մենք Անիի տաճարը և մյուս եկեղեցիները, որոնք կիսավեր էին, տեսել ենք ձորի մյուս ափից: Նայում էինք և ակամայից մտքերով հետ էինք գնում: Անիի մայր տաճարից քիչ հեռու քրդական տներ էին երևում: Քրդերը մեզ տեսնելով ձայներ էին արձակում, ձեռքով էին անում, իսկ մենք նայելով նրանց տխուր ցավ  էինք ապրում: Մեր հայրենի տաճարներին մենք կարող ենք նայել միայն հեռվից, սահմանի այս կողմից, հեռադիտակով, հիանալ այն մի քանի ակնթարթով, որ շփվել ենք մեր պապերի ժառանգությանը, տեսել մեր անցյալը, մինչդեռ նրանք արածեցնում են իրենց ոչխարները այնտեղ, անգամ չկռահելով թե ինչ գանձեր են իրենց ոտքերի տակ…

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը` Սոնա Մխիթարյանի

Ձորը, որը մեզ բաժանում էր` Հայաստանի դրոշներով էր պատված: 3-4 մեծ եռագույն ձորում էր: Հենց այնտեղ մենք կանգնեցինք ու ասես տեսածով ներշնչված, սկսեցինք ասմունքել, երլ: Ասես ձորի այն ափին մնացած մեր Անի մայրաքաղաքի համար: Մեր ձեռքերում էր եռագույնը:

Ճանապարհին տեսանք նաև Երերույքի տաճարը: Կիսավեր, բայց շատ հետաքրքիր տաճար էր: Երկրաշարժերից քանդվել է: Տաճարի տարածքում տասնյակ տապանաքարեր կային, որոնց տակ թաղված էին հայ հոգևորականներ: Հետ գալու ճանապարհին այնպիսի գյուղերի միջով անցանք, որոնց բնակիչները ուշադիր ու խեղճ հայացքներով նայում էին մեզ: Սիրտս ցավաց մեր գյուղերի թշվառությունից. ամեն ինչից կտրված, զուրկ: Մինչ այսօր մեր հեռավոր այդպես են ապրում… Չգիտեմ, ավելի շատ ինչից եմ հուզվել` մեր կորցրած Անիի քաղաքի ավերակներից, թե այսօր մեր հայրենիքի գյուղերում գոյատևող իմ հայրենակիցներից…

Ամեն անգամ եկեղեցի մտնելուց սկսել եմ աղոթել մեր խեղճ ու կրակ ժողովրդի համար:

Sona mkhitaryan

Նկարելն ու սիրել նկարելը տարբեր բաներ են

Երեք տարի առաջ առաջին անգամ գնացի նկարչության պարապմունքների: Ինձ ընկերուհիս ասաց, որ հոկտեմբերի երկուսից Ակնալճում նկարչության խմբակ է գործելու է, և առաջարկեց միասին գնալ: Խմբակը մասնավոր է, որը վարում է Արթիկ քաղաքի նախկին բնակիչ Հակոբ Հակոբյանը: Նա շատ վաղուց տեղափոխվել է մեր գյուղ: Խմբակը անցկացվում է գյուղի մշակույթի տանը: Երբ գնացի՝ չէի պատկերացնում, որ հենց նույն օրը կնկարեմ բոլորի հետ: Անհրաժեշտ պարագաներից ինձ հետ վերցրել էի միայն մատիտ, ռետին և կանաչ թուղթ… Ինչո՞ւ կանաչ, որովհետև սպիտակ չունեի: Առաջին անգամվա համար լավ էր ստացվել, ու այդ նկարս մինչև հիմա պահել եմ: Ես նախքան նկարչության գնալը, տանը նկարում էի մատիտներով, «ֆլոմաստերներով», ու մայրիկս, երբ «Ներկիր ինքդ» ալբոմ էր ինձ համար գնում, ես չէի ներկում, այլ նայում էի նկարներին ու նույնը գծագրում, ներկում էի:
Սկզբում խմբում ընդամենը չորս հոգի էինք: Ընթացքում էլի ավելանում էին, բայց երբ գալիս էր ցուրտ ձմեռը՝ դուրս էին գալիս` ասելով, թե գարնանը կգան: Բայց քչերն էին գալիս, ովքեր էլ գալիս էին՝ սովորածը մոռացած: Քանի որ խմբի ավագը ես էի, ինձ էին զանգում ու ասում:
-Սոն, բարև: Լսի` մամաս չի թողնում գամ պարապմունքի: Ասում ա, որ ցուրտ ա ու կմրսեմ:
-Ան ջան, սա էնպիսի հարց ա, որ պիտի զանգես ընկեր Հակոբին:
-Դե քեզ եմ ասում, կասես, էլի:
Ու այսպես լիքը խոսակցություններ եմ ունեցել:

Մեր ձմեռը իրոք դաժան էր: Փոքր էլեկտրական վառարանով էինք տաքանում: Տանիքից ձյունը հալվում էր, ու պատերը խոնավանում էին: Լինում էր` լույս չէինք ունենում, բայց նկարում էինք, թեկուզ սառելով: Այդ դեպքում երկու ձեռնոց միաժամանակ էինք հագնում: Նկարելու համար անհրաժեշտ ջուրը մենք տանից բերում էինք, բայց մինչև հասնում էինք տեղ, տեղավորվում՝ արդեն սառած էր լինում: Մեր փոխարեն ջուրն էինք տաքացնում, որ հալվի:
-Երեխեք, էդ ջուրը չհալվե՞ց:
-Չէ հըլը, Սոն:
Երբ կիսով չափ հալվում էր՝ մի երկու հոգու բաժակները լցնում էինք, հետո էլի էինք տաքացնում` մյուսների համար: Ես միշտ այդ առաջին երկու հոգու մեջ էի: Նկարելիս մեր հաստ վերարկուները շատ էին խանգարում. հանում էինք, բայց դեռ չհանած, նորից հագնում: Ու այսպես մենք անցկացրել ենք երեք դաժան ձմեռ ու դեռ կանցկացնենք:
Ես եթե չսիրեի` չէի գնա, իսկ նկարելն ու սիրել նկարելը տարբեր բաներ են:

sona mkhitaryan

Ինչո՞ւ

Երեկ, երբ  նստած մտածում էի, թե ինչի մասին նյութ գրեմ ու ուղարկեմ 17.am-ին, դրսից, արդեն ինձ ծանոթ  ձայներ լսեցի: Պատուհանից նայեցի և երկու կնոջ տեսա. աղանդավորներ էին: Նրանք հաճախ են գալիս մեր գյուղ, մեր փողոց՝ հարևանի տուն: Արդեն հասցրել են մտերմանալ, նույնիսկ նրանց տված գրքերն են կարդում: Զարմանում եմ ուղղակի: Ինչպե՞ս կարելի է թույլ տալ, որ նման մարդիկ, իրենց սխալ մտքերը փոխանցեն մեզ: Շատ է պատահել, որ մեր հարևանին տեսել եմ նրանց տված գրքերը կարդալիս: Պատահել է, որ այդ նույն աղանդավորները եկել են մեր տուն` գրքեր, ինչ-որ բուկլետներ բաժանելու: Անքաղաքավարություն կլիներ նրանց դուրս հրավիրեինք տնից (բայց նրանք հենց դրան են արժանի), դրա համար,  այդ գրքերը, ես վերցնում ու նրանց գնալուց հետո  պատռում էի: 

Գալիս ու ասում են. «Բալիկ ջան, մեծերից ո՞վ կա տանը…»: Հայաստանում այնքան աղանդավորական խմբեր կան, որ սնկի պես աճում են: Իմ կարծիքով, դա, մեր երկրի համար շատ վտանգավոր է: Կան այնպիսիները, որոնք ասում են. «Մենք ոչ թե խաչին, այլ խաչվածին ենք հավատում` Հիսուսին»:

Կամ` Եհովայի վկաները. «Եթե հարսանիքը միայն զագսով տեղի ունենա, մենք կմասնակցենք»:

Հիմա կմտածեք, թե որտեղից նրանց մասին այսպիսի բաներ գիտեմ: Ասեմ: Հասցրել եմ շփվել, ավելի ճիշտ հարցեր տալ, որովհետև գիտեի, որ նրանց մասին իմ հավաքած տեղեկությունները, մի օր, պետք են գալու:

Մենք առաջին քրիստոնյա ազգն եք և քրիստոնեություն դավանող ազգը: Դպրոցում էլ անցնում ենք Հայ եկեղեցու պատմություն, ունենք հոգևորականներ, որոնք կարող են մեր հարցերին պատասխանել: Այդ դեպքում, ինչո՞ւ են հենց մեզ քրիստոնեություն քարոզում: Թող քարոզչությամբ զբաղվեն այնպիսի երկրներում, որոնք քրիստոնյա չենք:

Մեր բակի տղաները

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ամռան ավարտվելուն արդեն քիչ է մնացել: Մարդիկ սպասում են աշնանը, որին հաջորդում է ձմեռը: Մինչ ձմռան գալը, մարդիկ իրենց վառելիքի մասին են մտածում. պետք է փայտ գնեն: Քանի որ չգիտեն, թե ինչ ձմեռ կլինի, համեմատաբար տաք, թե ցուրտ, շատ են առնում, որ բավարարի: Մենք նույնպես պիտի գնեինք: Մեր փողոցի տղաները գիտեին, որ փայտը բերում են, եկել ու մեզ ասում էին.

-Ե՞րբ կբերեն բա, գանք՝ ջարդենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Նրանք միշտ բոլորին օգնում են: Փայտը հենց բերեցին, բոլորով եկան ու սկսեցին օգնել. փայտ կտրողին էին օգնում: Դե, քանի որ հայրիկս այստեղ չէ, նրանք, այսպես ասած, պարտավորվածության զգացում ունեին: Նույնիսկ մեր կողքի փողոցից էլ էին եկել: Նրանք գրեթե ամբողջը կոտրեցին, դասավորեցին: Շատ էին հոգնել: Գնալիս ասացին.

-Առավոտն էլի ստեղ ենք:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Այդպես էլ եղավ: Առավոտյան ժամը տասն էր, ու մեկը ինձ է կանչում.

-Սո~ն, Սո~ն…

Քնած էի: Վեր կացա, արագ գնացի տեսնեմ՝ մի խումբ տղաներ մեր բակում են:

-Բանալին տուր՝ բացենք դուռը, որ ջարդենք:

Տվեցի, ու նույն պահին անցան գործի: Մեկը մյուսին փոխարինելով կոտրում էին:

-Տուր մի քիչ էլ ես ջարդեմ:

-Սպասի՛, էսքանն էլ անեմ, տամ:

Ես էլ անընդհատ դուրս էի գալիս, հարցնում.

-Երեխե՛ք, ի՞նչ կուզեք՝ կոֆե, սառը ջուր, սառը սոկ:

-Չէ՛, չէ բան պետք չի:

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Ես էլ սառը ձմերուկ ու սեխ կտրատեցի ու տարա հյուրասիրելու: Թե չէ, որ իրենց հարցնեմ, ոչինչ չեն ուզի:

Ապրեք դուք, տղե՛րք ջան:

Երանի ես էլ նրանց նման ուժեղ լինեի, բայց դա հավանաբար քիչ է. պետք է նաև մարդկանց օգնելու մեծ պատրաստակամություն ունենալ:

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Հաղարծնի հոգևոր և մշակութային շաբաթը

Օգոստոսի 15-21-ը Հաղարծին վանական համալիրում անց է կացվում «Հաղարծնի մշակութային շաբաթ» հոգևոր և կիրառական մշակույթի փառատոնը, որի շրջանակներում ներկայացվում է Հաղարծին վանական համալիրի հոգևոր ժառանգությունը:

***

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Մխիթարյանի

Զրուցակիցս Տավուշի թեմի առաջնորդ Գերաշնորհ Տ. Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանն է:

-Սրբազան Հայր, ի՞նչ է իրենից ներկայացնում Հաղարծնի շաբաթ ծրագիրը:

-Հաղարծնի շաբաթն իրենից ներկայացնում է Տավուշի թեմի ծրագիրը, որի հիմնական նպատակն է` ծանոթացնել Հաղարծին վանական համալիրի հոգևոր ժառանգությանը, ինչպես նաև ներկայացնել Տավուշ աշխարհի հոգևոր-մշակութային կյանքը:

-Ծրագիրը առաջին անգամ է իրականացվում, ինչպե՞ս որոշվեց իրականցնել այն, ո՞րն է հիմնական պատճառը:

-Մենք ցանկացանք նախ շեշտել, որ Հաղարծինը մեր շատ կարևոր ոչ միայն պատմական կոթողներից է, այլ նաև մշակույթի, ժառանգության, հոգևոր այդ ամբողջ գիտության,կենտրոններից մեկը: Այս վանքը արժեքներ է ստեղծել միջնադարում, եղել է մեր երաժշտական կենտրոնը: Եկեղեցու վանահայրը եղել է Խաչատուր Տարոնեցին, բայց ոչ ոք չգիտի նրա մասին, մենք անընդհատ փորձում ենք շեշտել դա: Մեր Տավուշ աշխարհի պատմիչը ՝ Կիրակոս Գանձակեցին նշում է, որ Խաչատուր Տարոնեցին այստեղ վերագտավ հայոց խազերը և անմարմին եղանակները մարմնավորեց, այսինքն՝ այս վանքը իր ժառանգությամբ անընդհատ պատճառ է եղել մեր հոգևոր, մշակութային, գիտական կյանքի զարգացմանը, և մենք փորձեցինք տարբեր տեսանկյուններով մեր ժամանակների ոգուն համապատասխան, որևէ ձևով չվնասելով իր պատմական արժեքը և հոգևոր ամբողջ բովանդակությունը, փորձել ցույց տալ, թե այս վանքը, որ ժամանակին ծառայել է որպես հոգևոր կյանքի, մշակույթի գիտության, տնտեսական կյանքի արվեստների ներկայացմանը, այսօր ևս կարող է այդպիսին լինել:

-Սրբազան Հայր, մոտավորապես քանի՞ մարդ է ներգրավված ծրագրի մեջ, ու որտեղից և ի՞նչ է սպասվում Ձեր այցելուներին այս յոթ օրերի շրջանակներում:

-Նախ ասեմ, որ մոտ հարյուր կամավոր ունենք, դեռ շատ-շատերն էլ ցանկանում էին միանալ մեզ, պարզապես ի վիճակի չէինք:

Մասնակցում են ինչպես Տավուշի թեմից, այնպես էլ տարբեր շրջաններից, իսկ դրսից բնականաբար զբոսաշրջիկներ կան, որոնք բավականին հետաքրքրված են: Մեր այցելուներին սպասվում է հետաքրքիր միջոցառումների շարք՝ տեղական կաթնահունցի պատրաստման վարպետության հատուկ դասեր, քաղցրավենիքների և վանական կերակրատեսակների պատրաստում, մոմերի ձուլում, բաց երկնքի տակ կինոդիտումներ: Եվ այս ամենը վանքի տարածքում, որը մեկ շաբաթով վերածվելու է կենդանի քաղաքի: Փառատոնի ընթացքում վանքի տարածքում կանցկացվեն հոգևոր երգի, նկարչության, պատմության, փայտի փորագրության, գորգագործության, կարպետագործության, ապակենկարչության, օճառի և մոմի պատրաստման, կավագործության դասեր, որոնք թույլ կտան ավելի լավ պատկերացնել, թե ինչպես են ապրել մեր նախնիները դարեր առաջ: Շաբաթվա ընթացքը կուղեկցվի նաև եկեղեցական արարողություններով, ավետարանական ընթերցումներով և երգեցողությամբ, որոնք թույլ կտան հյուրերին ավելի խորը թափանցել և հասկանալ վանքի պատմամշակութային ժառանգությունը, ինչպես նաև հարստացնել նրանց հոգևոր աշխարհը և խորն ընկալել Հայ առաքելական եկեղեցու քրիստոնեական մշակույթի էությունը: -Ինչո՞ւ որոշվեց Հաղարծնի հոգևոր և մշակույթային շաբաթը մեկնարկել հենց օգոստոսի տասնհինգից: -Այս տարի մեր եկեղեցին օգոստոսի տասնչորսին նշեց Աստվածամոր վերափոխման տոնը, և մենք որոշեցինք, որ այս ամբողջ շաբաթը պետք է նվիրված լինի նաև Աստվածամորը և այդ պատճառով պետական թանգարանից բերեցինք մեկ շաբաթվա համար մեր պատմական Հաղարծին վանքի բարավորը՝ Սուրբ Աստվածածնի պատկերով, որի նույնօրինակը նաև մեր կամավորների շապիկների վրա է դրոշմված: Բարավորը այժմ Աստավածածին եկեղեցու խորանի վրա է դրված, որպես թե պատմական հիշողության, թե անդրադարձի, թե նաև աղոթքի միջոց լինելու: Այսինքն, իր ամբողջ բովանդակությամբ մենք փորձել ենք այդ մեկ շաբաթը իր հոգևոր և մշակութային արտահայտությամբ ներկայացնել:

-Ծրագրի նյութական հովանավորությունը ամբողջովին ընկած է Տավուշի թեմի վրա՞, թե՞ կան առաձին հովանավորներ կամ բարերաներ:

-Հիմնականում ֆինանսավորումը թեմինն է, բայց շատ հարցերում օգնել են թե անհատ բարերարներ, և թե հովանավորներ:

-Արդյո՞ք ծրագիրը կունենա շարունակական բնույթ

-Մենք հուսալից ենք, որ այս տարին աննախադեպ լինելով, տարածում կգտնի և մեր ժողովրդի կյանքի մեջ սիրելի ու սպասելի տոներից մեկը կդառնա:

Ամփոփելով զրույցը՝ մեջբերում եմ Սրբազանի խոսքը ՝ «Հայաստանը հրաշալի է, Տավուշը՝բացառիկ»:

Հարցազրույցը վարեց` Զարա Ղազարեանը

***

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

 

Հարցազրույց Հաղարծնի հոգևոր և մշակութային շաբաթվա մասնակից, մանրանկարչուհի Գայանե Մանուկյանի հետ

-Այսօր ի՞նչ եք ներկայացնում:
-Հաղարծնի հոգևոր և մշակութային շաբաթին մասնակցում ենք ամբողջ ընտանիքով: Այն աշխատանքները, որոնք տաղավարում ցուցադրված են, պատկանում են մեր ընտանիքին` երկու տղաներիս ու ինձ: Գեղանկարչություն կա, կավից հուշանվերներ կան, մանրանկարչություն կա ու տարբեր բազմաժանր աշխատանքներ` հոգևոր և կիրառական բնույթի:

-Ինչպե՞ս տեղեկացաք Հաղարծնի շաբաթվա մասին:
-Հայտարարությունը մենք ֆեյսբուքից ենք վերցրել, և թեմի առաջնորդն էլ ժամանակին եղել է իմ կրոնի ուսուցիչը:

-Իսկ ձեր աշխատանքները հանրությանը ներկայացնո՞ւմ եք:
-Չէ, ես հիմնականում ինձ համար եմ նկարում, բայց երբ իմացա այս շաբաթվա մասին, որոշեցինք մասնակցել:

-Միսյն սրբապատկերնե՞ր եք նկարում:
-Մանրանկարներ եմ ես անում: Դե, մանրանկարները հենց հիմնականում սրբապատկերներով են, իսկ մյուս նկարները տղաներս են նկարում: Ասեմ, որ տեղեկանալուց անմիջապես հետո ինքնաբուխ կերպով որոշեցինք մասնակցել գեղեցիկ ավանդությանը սկիզբ դնող միջոցառմանը: Եկել են երեք օրով:
Քանի որ սա դեռ սկիզբն է`բարի երթ մաղթենք: Ամեն տարի կլինի և ամեն տարի նոր ընթացք կստանա:

-Ինչպե՞ս եք սկսել մանրանկարչությամբ զբաղվել:
-Ես ինքնուս եմ: Արմատներով Վան և Նախիջևան նահանգներից եմ, իսկ Վանի, Վասպուրականի մանրանկարչությունը ինձ ձգում է: Ոնց որ դա հոգևոր զրույց լինի իմ հայրերի, նախնիների հետ: Նկարելիս ասես զրուցելուց լինեմ իրենց հետ: Այդ կապը կարծես ժառանգությամբ, արյունով ինձ է հասել:

-Իսկ ձեր նկարները արտանկարնե՞ր են:
-Արտանկարներ են, բայց նկարելուց բաներ կան, ավելացնում եմ: Դե նկարներ լինում են, որ որոշակի հատված պղտոր է լինում, ու այդ մասը ոնց որ երևակայությամբ եմ անում:

-Իսկ ձեր նկարներին վերնագրեր տալի՞ս եք:
-Իհարկե: Վերնագրերը պահպանում ենք: Օրինակ` «Ավետումը», «Տիրամայրը մանկան հետ», «Հոգեգալուստ», «Հիսուս Քրիստոս, Ահեղ դատաստան»: Թորոս Ռոսլինից մի փոքրիկ հատված, «Հիսուս Քրիստոսը քայլում է ջրերի վրայով», «Ստնտու Տիրամայր»: Շատ քիչ է լինում, որ Տիրամորը այս ձևով են ներկայացնում: Ընդհանրապես Տիրամայրը կերակրելիս քիչ է ներկայացվում նկարի մեջ:

-Իսկ ինչո՞վ եք աշխատում:
-Հիմնականում ակրիլի ու գուաշի խառնուրդով եմ նկարում: Ես սիրողական նկարիչ եմ, չեմ ասի, թե վարպետ եմ այդ հարցում: Հոգուս համար եմ նկարում:

-Ի՞նչ երազանքներ ունեք:
-Երազում եմ, որ Հայաստանը հոգևոր զարթոնք ունենա, և այս երկարատև պայքարն ի վերջո հաղթանակով ավարտվի:

Հարցազրույցը վարեց Սոնա Մխիթարյանը

***

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

-Նարե՛կ, վե՛ր կաց. ուշանում ես:

Ահա այսպես է սկսում իմ այս մի քանի օրը, քանի որ մասնակցում եմ Դիլիջանի մեդիա ճամբարին և առավոտները ստիպված եմ լինում շուտ արթնանալ: Այսօր, ըստ օրակարգի, պիտի 4 ֆիլմ նկարեինք, որից մեկը պիտի նկարահանվեր Հաղարծնի վանական համալիրում, իսկ մյուս երեքը մեր գյուղում՝ Գետահովիտում: Հաղարծինի վանական համալիրին երեքհոգանոց խումբ էր մասնակցելու, որոնց մեջ էի նաև ես: Մենք վերցրեցինք մեր ֆոտո և տեսախցիկները, նոթատետրերն ու ձայնագրիչները և անցանք գործի: Հաղարծին տանող ճանապարհը խիտ անտառի միջով է անցնում, և բոլորս հիացած էինք այդ գեղեցկութամբ: Հասնելուն պես մենք բաժանեցինք մեր աշխատանքները երեք հոգու մեջ, ես օպերատորն էի, Զառան՝ լրագրողը, իսկ Սոնան՝ լուսանկարիչը:

Ճիտն ասած, ես միքիչ շփոթվեցի, դե բնական էր, առաջին անգամ էր, բայց միշտ Աշոտը (մեր ավագը) մոտենում և ուղղություն էր ցույց տալիս և ինձ շատ էր օգնում: Ես պատիվ ունեցա այդտեղ հանդիպել մի քանի հետաքրքիր անձանց հետ և հարցազրույց վերցնել:

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Լուսանկարը՝ Զարա Ղազարյանի

Ես այնտեղ հանդիպեցի Ռուբենին, ով դպիր էր Աբովյանի Սուրբ Մկրտիչ եկեղեցում, ես նրան հարցրի, թե ինչ է հայի համար քրիստոնեությունը, նա պատասխանեց.

-Քրիստոնեությունը հայի համար փրկություն է, և քրիստոնեությունը ներծծված է մեր մեջ, և մենք ապրում ենք դրանով և շենանում:

Քանի որ ես հետաքրքրվում եմ կրոններով, ես չէի կարող նրան չհարցնել, թե ոնց է նա վերաբերվում ուրիշ կրոններին:

-Ամեն ազգ ունի իր մշակույթը, և իր մշակույթի մեջ կրոնը մեծ տեղ ունի, և ազգի մի մասնիկ է կազմում: Ես չեմ կարող և իրավունք չունեմ խտրականություն դնել, ասել՝ սխալ է, թե ոչ:

Ինձ շատ դուր եկավ նրա պատասխանը, քանի որ ոչ բոլոր կրոններն են այդպես վերաբերվում ուրիշներին:

Ես նրան հարցրի Հաղարծնի մասին, Ռուբենն ինձ պատմեց Հաղարծին անունի ծագումնաբանությունը:

-Շատ վարկածներ կան դրա վերաբերյալ, բայց ես կպատմեմ երկուսը, որ ամենատարածվածն են:

Առաջին վարկածը կապված է Հաղարների հետ, ասում են որ մի ժամանակ հաղարները (լուսաններ) ծննդաբերել են իրենց ձագերին այդտեղ, այդպես կոչվել է Հաղարծին: Իսկ երկրորդը կապված է արծիվների հետ: Երբ այս Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցին օծել են, այդ ժամանակ վերևից արծիվներ են պտտվել գմբեթի շուրջ և «հաղ» նշանակում է` խաղ Տավուշի բարբառով: Այդպես եկեղեցին կոչվեց Հաղարծին, բառացի` արծվի խաղ:

Ես ավելի շատ կզրուցեի Ռուբենի հետ, բայց ցավոք նա զբաղված էր: Որպես կամավոր օգնում էր Հաղարծնի փառատոնի կազմակերպչական հարցերով: Հետո ես մի քիչ շրջեցի տարածքով և հանդիպեցի բազմաթիվ երիտասարդների, լուսանկարեցի, նկարահանումներ արեցի, ինքս էլ ոգևորվեցի նրանց խանդավառությամբ: Իսկ եթե փառատոնն անցկացվի նաև հաջորդ տարի, կաշխատեմ ինքնուրույն գալ և մասնակցել փառատոնին:

Նարեկ Դավթյան

sona mkhitaryan

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Վարսահարդար Գալյան

Հարցազրույց  Մարգահովիտ գյուղի բնակչուհի Գալյայի հետ

-Կպատմե՞ք մի քիչ ձեր առօրյայի մասին:

-Ես Գալյան եմ,վարսահարդար եմ մասնագիտությամբ: Ոնց տեսնում եք, ունենք մեծ հողամաս: Ամեն ինչ ցանում ենք հողամասում, ամեն ինչ ունենք: Պահում ենք մի քանի հավ: Ապրում եմ բալիկիս ու մամայիս հետ:

-Ձեր մասնագիտությամբ աշխատանք ունե՞ք:

-Առաջ աշխատում էի վարսավիրանոցում. էս վերջերս դուրս եկա: Հիմա հաճախորդներս տուն են գալիս, դե, ես հաճախորդներ ունեմ:

-Ձեր աշխատանքով կարողանո՞ւմ եք ձեր կարիքները հոգալ:

-Դե որոշ չափով` այո, բայց դժվարություններ շատ կան: Մամաս տանն ա,ախպերս` Ռուսաստանում աշխատում ու օգնում ա: Եթե չօգնի, բացարձակ չենք կարա ապրենք: Ես մենակ հողամասով ու օրական 1500-3000  դրամով չեմ կարա: Ստեղ նորմալ կարող են ապրել նրանք, ովքեր ապրանք ունեն, բերք ունեն, գոմը` լիքը:

-Իսկ գյուղից դեպի քաղաք հե՞շտ է գնալը:

-Շատ լավ ա էդ մի կողմից: Տրանսպորտը մշտական կա. գյուղի միջով ա գնում: Ես հիմնականում Վանաձոր քաղաքից եմ առևտուր անում, դե կպած ա մեր գյուղին: Գյուղի խանութներում համեմատաբար թանկ ա: Ստեղից մենակ առնում են էն դեպքում, երբ գումար չունեն, դե, պարտքով:

-Ձեր բալիկի ապագան ինչպե՞ս եք պատկերացնում:

-Էստեղ ինձ համար վատ չի, բայց երեխուս համար ստեղ ապագա չկա: Սաղ երիտասարդները սովորելու համար գնում են Երևան, վարձով տուն գտնում ու իրանց կյանքը ընդեղ շարունակում: Ստեղ հետաքրքիր բան չկա: Մի հատ լավ մանկապարտեզ ունենք, երկու հատ էլ դպրոց:

-Դպրոցում մասնագետների պակաս ունե՞ք:

-Հըլը մի բան էլ ավել են: Երեխեքն են շատ քիչ: Կարող ա նենց լինի, որ առաջին դասարան մի հատ լինի, կամ` չլինի:

-Իսկ ձեր գյուղում միայն հայե՞ր են ապրում:

-Հա, մենակ հայեր են: Մոլոկաններ էլ կան, բայց կողքի գյուղերում՝ Ֆիոլետովոյում ու Լերմոնտովոյում:

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Ամեն օր մի նոր բան

Առավոտյան ժամը 09:30-ին՝ քայլով մարշ դեպի ճաշարան: Համեղ հարիսա ուտելուց հետո գնացինք կոնֆերանս դահլիճ, որտեղ էլ գործնական աշխատանք կատարեցինք՝ սովորելով նկարահանումների հիմունքները: Ընկեր Աշոտը եւ Դիանան մանրամասնորեն բացատրեցին ֆոտոյի մասին ամեն ինչ: Ես սովորեցի շատ ավելին, քան պատկերացնում էի: Դիանան բացատրեց, որ ֆիլմ նկարելիս տեսախցիկը երբեք ձեռքով չբռնենք, այլ դիմենք շտատիվի օգնությանը: Բացատրեմ՝ ինչու… Ձեռքով նկարահանելիս հնարավոր չէ անշարժ պահել տվյալ կադրը, իսկ այդ դեպքում վերջինս փչանում է: Ես իմացա նաեւ, որ ֆոտոյի ամենախոշոր պլանը կոչվում է դետալ: Հա՜, ու այսօրվա «ամենախելացի» պահը Արամ Կիրակոսյանի հետ հանդիպումն էր: Նա  PanPhoto լրատվական գործակալության ֆոտոլրագրող է: Հանդիպման սկզբում երկու բառով, իսկ իրականում լիքը նախադասություններով պատմեց ֆոտոյի նախապատմությունը: Իրականում շատ հետաքրքիր էր, բայց անկեղծ կլինեմ ու կասեմ, որ շատ-շատ բաներ չեմ հասկացել: Ես մեղավոր չեմ, շատ արագ էր պատմում, ոգեւորված…

Եկավ ամենահետաքրքիր պահը, ու նա պատմեց իր անցած ուղու մասին: Շատ զարմացա, երբ իմացա, որ նա մեկ ամիս շարունակ ամեն օր գնացել է հոգեբուժարան: Պատմեց, որ սկզբի օրերին ծանոթացել է նրանց նիստուկացին, հետո արդեն ֆոտոներ արել, պատրաստվել ֆիլմ նկարահանելուն: Ֆոտոները շատ հետաքրքիր էին, սեւ-սպիտակ… Հետո մենք խմբերի բաժանվեցինք եւ հանձնարարություն ստացանք՝ հարցազրույց վերցնել միմյանցից ու նկարահանել դա:

Իհարկե ունեցանք սխալներ, որոնք առկա էին գրեթե բոլորի մոտ: Ես շատ օգտակար գիտելիքներ ձեռք բերեցի եւ համոզված եմ, որ մյուս վարպետության դասերը նույնչափ օգտակար կլինեն:

Դիլիջանյան մեդիա ճամբար. Մեր «չաթը» դեռ երկար կշարունակվի

Ես համալրում եմ այն երջանիկների շարքերը, որոնց բախտ է վիճակվել մասնակցել մեդիա ճամբարին: Ֆեյսբուքում ճամբարի մասնակիցների համար մի խումբ էր բացվել «Մանանայի» կողմից: Ես բոլոր մասնակիցներին ընկերանալու հայտ ուղարկեցի: Մենք «չաթ» բացեցինք և սկսեցինք շփվել: Դա ընդամենը վիրտուալ շփում էր, բայց ես հասցրի շատերի հետ մտերմանալ. Մանեի, Արտյոմի, դե Հովոյին վաղուց գիտեի, էլի «Մանանայի» շնորհիվ:Ինչպես գիտենք՝ ամեն օր 17.am-ում նոր նյութեր են տեղադրվում, և ես գրեթե բոլորը կարդում եմ: Շատ եմ հավանել Հռիփսիմե Վարդանյանի «Միապաղաղության դեմ» հոդվածը: Հոդվածը կարդալիս իմ մեջ ցանկություն առաջացավ հանդիպել նրան:  Մեդիա ճամբարում հանդիպեցինք, բայց նախքան հանդիպելն էլ հասցրել էինք մտերմանալ: Մեր նամակները մեկը կարդա՝ կմտածի, թե հազար տարվա ծանոթներ ենք: Բայց չէ, մենք ընդամենը երեք օրվա ծանոթ ենք: 

Հասնելով «Մանանայի» բակ՝ ես հեռվից ծանոթ դեմքեր էի փնտրում: Ո՜ւխ, վերջապես գտա:

-Դու Արտյոմն ես, չէ՞:

-Իյա, Սոն ջան, բարև:

-Բարև, հազար բարի:

Իրար գտանք, ուրախ-զվարթ շփվեցինք: Եկավ ժամանակը, երբ պետք է շարժվեինք: Տեղավորվեցինք, և սկսվեց…

«Չաթը» շարունակվում է, մեր «չաթը» դեռ երկար կշարունակվի:

Sona mkhitaryan

Երազանքներ, որոնք չիրականացան

Նախորդ հոդվածիս մեջ գրել էի, որ 2 շաբաթից հասնելու է ծիրանը: Մեր գյուղում շատ կան այնպիսի մարդիկ, ովքեր ունեն ծիրանի այգիներ: Այդ այգիներին գրեթե բոլորը ասում են ծիրանանոց: Երեխաների համար սկսվել է, այսպես կոչված, «գործի սեզոնը», ինչպես նրանք են ասում: Ամեն քայլափոխի կանգնած են խմբով տղաներ, որոնք միասին քննարկում են, թե ում մոտ արժե գնալ, որ իրենց «ձեռք տա»: Այնքան  են խոսում, պլանավորում: Երեկ մեր փողոցի տղաները կանգնած որոշում էին ժամը, վայրը, թե որտեղ պետք է հավաքվեն:

-Ախպերս, առավոտը 7-ին մեր կռուգը:

-Չուշանաս հանկարծ, 2 րոպե էլ ուշացար, էթալու եմ:

Ու այս նույն բառերը մեկը մյուսին անընդհատ ասում էին:

Ես մոտեցա իրենց, հարցրեցի, թե ինչ են այսքան երկար խոսում ու քննարկում:

-Վաղը արդեն գործի ենք: Վերջապես… Մեռանք տունը նստելով:

-Բա ի՞նչ ես առնելու հավաքած գումարով:

-Հեռախոս եմ ուզում առնել, տենամ` ոնց կլինի:

-Բայց էդքան կաշխատե՞ս, որ մի հեռախոսի գին լինի:

-Տո հա, ոնց չէ… Մի 70 հազար նաղդ աշխատող եմ:

Ես էլ բան չասացի: Գիտե՞ք ինչ, գյուղի երեխաները դժվար կյանքով են ապրում, բայց արժանապատիվ են ապրում:

Բայց դեռ չեմ ավարտել հոդվածս:Այս երեխաների ուրախությունը այդքան էլ երկար չտևեց:Նրանք իրենց աշխատած գումարը հավաքում էին և մեծ հույսեր ունեին կապված իրենց բերքի հետ:Դե, կհավաքեին բերքը, կվաճառեին և հավաքված գումարները կմիացնեին իրար: Ափսոս…

Օրեր առաջ մեզ մոտ այնպիսի առատ անձրև և կարկուտ եկավ, որ իր հետ լվաց ու տարավ բոլորի հույսերն ու երազանքները: Բոլորի հույսը իրենց հողամասերն էին: Ամբողջ տարին տանջվելով մշակում են, առանց մի պահ պատկերացնելու, որ հնարավոր է մի գիշերվա մեջ ամեն ինչ մնա ջրի տակ:

Այդ գիշեր հարևաններից մեկը մեզ ձայն տվեց և լապտեր էր խնդրում: Գնում էին իրենց դաշտ, տեսնեին, թե ինչ վիճակ է: Մեկ ժամ էլ չանցավ և հետ եկավ.

-Հը՞ն, ի՞նչ վիճակ էր:

-Բան չկար: Առաջ էլ չենք գնացել. ջուրը շատ բարձր էր, ամեն ինչ մնաց  ջրի տակ:

Այդ գիշեր ես անընդհատ մտածում էի այդ մասին, թե ինչ պիտի անեն այդ մարդիկ: Առավոտյան արդեն բոլորի խոսակցության թեման դա էր.

-Այ մարդ, ո՞նց կլինի բա էս ժողովրդի հալը:

-Մեղք էլ են, հա…

Եվ այսպես շարունակ: Գյուղապետարանում ասել են, որ հողի և ջրի վարձերը չեն պահանջի տուժածներից, բայց… Բայց դա հարցի լուծում չէ:

Ու այդպես էլ երեխաներից շատերի հեռախոս, հեծանիվ, Nike սպորտային կոշիկ գնելը երազանք մնաց: