Լույսն անշտապ բացվում էր այնպիսի խաղաղությամբ, ասես աշխարհում ամեն բան իր տեղում էր, կարծես բոլոր շունչ ունեցողներն ու դրանից զրկվածները այդ առավոտ արթնանալու էին երջանիկ թեթևությամբ։

Այնքան համոզիչ էր պատկերը, որ ես կատարյալ մոռացության էի տվել այն փաստը, որ այսպիսի մի վարակիչ խաղաղությամբ էր րոպե առ րոպե բացվել նաև, օրինակ, 1889թ.-ի ապրիլի 20-ը, երբ Վերին Ավստրիայի մի անիծյալ անկյունում՝ աշխարհում հարյուր հազարավոր ուրիշ մանուկների պես իր աչքերը բացեց Ադոլֆ անունով ու չարագուշակ ազգանունով այդ ժամանակ դեռ իր կարճատև անմեղությունը ապրող մեկը։ Երևի այդ առավոտ ինձ նման մի երազող խաղաղության մասին նույն հեքիաթն էր ներշնչել իրեն՝ գաղափար իսկ չունենալով, որ հենց այդ պահին բացված զույգ անմեղ աչքերը անթարթ հաճույքով դիտելու էին հեղինակային մի կոտորած։ Հետո շղթայակապ օրենքով նման խաղաղություններ էլի շատ կրկնվեցին, ասենք՝ 1914 թ. հուլիսի 28-ին։ Այդ առավոտ ոչ մի մարգարե չէր կռահում, որ ամառային գեղեցիկ օրը հետո, պատմության մեջ մտնելով, սերունդների մոտ սարսուռ է առաջացնելու՝ իբրև առաջին «համամարդկային խաղի» սկիզբ։ Հետո գարնանային նոր կյանք ազդարարող հանգստությամբ բացվելու էր 1915թ․ ապրիլի վերջին տասնօրյակի չորրորդ օրը՝ նորից ոչ ոք չէր կարող երևակայել անգամ, որ այդ հանդարտ առավոտվա երկինքը ժամեր անց ականջ է դնելու հազարների ճիչերին։ 1937թ․, 1939թ․, 1945թ․․․․ Շարքը շարունակելը ցավալիորեն երկար կտևի։ Մոլորակի պատմության բոլոր արյունոտ ամսաթվերին նախորդել են խաղաղ ու գեղեցիկ առավոտները։ Այդ օրը, այդ պահին, սակայն, ես այսքանի մասին չէի մտածել ու ոչ մի առավոտ էլ չեմ մտածել, հակառակ դեպքում վեր կենալու ու օրը ապրելու ցանկությունը իսկույն կմեռներ։

Արդեն կատարյալ լուսացել էր։ Խաղաղության մասին մտքերով քայլերս ուղղեցի դեպի դուռը։ Այն բացելու ու խաղաղությունը ներս խոթելու մի անդիմադրելի ձգտում ունեի։ Դեռ չգիտեի, որ գալու է մի ժամանակ, երբ ամեն եկող օրվա հետ ես ցանկանալու եմ ավելացնել դռների քանակը՝ դրանք երբեք չբացելու երազանքով։ Դա այն ժամանակ էր լինելու, երբ ես լիարժեք ճանաչելու էի աշխարհը ու նրա կեղտից պատսպարվելու հուսահատ փորձեր էի մտածելու։

Դուռը բացելուց հետո, անմիջապես, ուշադրությունս գրավեց անսովոր մի ձայն։ Կանգնած իմ պատրանքների խաղաղության մեջ՝ հայացքով սկսեցի փնտրել դրա հեղինակին, ու կարճատև որոնումներս հայացքս ուղղեցին դեպի բակի խորքը, որտեղ անհիշելի ժամանակներից բանտված մի բարեկամ ունեինք՝ սպիտակ ու մեծ շունը։

Երկաթե շղթան կոկորդին ամրացված՝ նա աղերսագին իր զույգ աչքերով ուտում էր խիղճս։ Երկար ժամանակ բթացած իմ պատասխան հայացքն էլ կանգ էր առել նրա վրա։ Հետո միայն հասկացա, որ հայացքի ու անսովոր իր լացի հետևում ազատության հույսն էր պահել։

Ո՞վ գիտե, երևի ամեն առավոտ ինձ ու բոլորիս նույն այս անօգնական կերպարանքով էր դիմավորել, բայց մենք, խաղաղ աշխարհի պատրանքով տարված, նրա առաջ խղճուկ 2 կտոր հաց էինք դրել՝ ազատության ճիչը խլացնելու անմիտ ցանկությամբ։

Կույր է մարդը իր զույգ գունավոր աչքերով։ Այնքան կույր, որ վայրկյաններ առաջ կարծել էր, թե աշխարհն իր երջանկության րոպեներն է վայելում։ Բայց ինչպե՞ս է նման բան հնարավոր, երբ նրա բնակիչներից թեկուզ մեկին երկաթե շղթան արգելում է շնչել։

Նայում էի պատկերին ու չէի կարողանում ներել ինձ ու բոլորին, ովքեր ազատ ապրել էին մեկի քթի տակ, ով զրկված էր դրանից։

Հիմա, երբ խեղճ այդ էակը գրավել էր ուշադրությունս, պարզորոշ նկատում էի, թե որքան էր մեծանում աչքերի թախիծը, երբ տեսադաշտում հայտնվում էր ուրիշ մի շուն՝ առանց կոկորդ ցավեցնող շղթայի։

Նայում էի աչքերին ու դրանցում տեսնում աշխարհի բոլոր բանտվածների խտացված վիշտը։

-Պապ, ինչի՞ բաց չենք թողնում էս խեղճին,- հայացքով շանը ցույց տալով սկսում եմ,- թող մի քիչ էլ ազատ ֆռֆռա։

-Իրա համար կապված ա, էլի,- անթաքույց անտարբերությամբ պատասխանում է հայրս, որին պատկանում էին շան պաշտպանի, դատավորի ու դատախազի միաժամանկյա դերերը։ Բոլոր անհրաժեշտ ընթացակարգերով նա էր վճռել, որ խեղճն իրավունք չունի ազատ ապրելու։

-Բայց ընդհանրապես տրամաբանական չի, չէ՞, պա՛պ, բոլոր հարևանների շները ազատ են, ինչի՞ ա հենց մեր Դանին բացառություն (շանը Դանիել անունն էինք տվել, չնայած՝ հետո շոկային բացահայտում եղավ ու պարզվեց Դանիի՝ իգական սեռին պատկանելը, բայց շնորհիվ Մաշտոցի՝ այդ հարցը լուծվեց նրա անվանը վերջից ընդամենը ա տառն ավելացնելով… և վերջ, Դանիելլան կնքված էր)։

-Ինչի՞ ես խորացել, հենց Դանին ա բացառություն, որովհետև հենց ինքն էր մի քանի ամիս առաջ հարևանի էրեխու վրա հարձակվել։ Վտանգավոր ա։

Դանին չարություն էր արել ու մարդկային օրենքներով պատժվելով՝ զրկվել ազատությունից։ Բայց կա արդյոք գոնե մեկ երաշխիք, որ մյուս ազատ շները ինչ-որ մի օր չեն անի չարություն, կա՛մ արդեն չեն արել, կա՛մ հենց այս պահին չեն անում։ Այդ դեպքում թող բոլորը իրենց շների վզին նման մի ծանրաքաշ շղթա փաթաթեն ու ինձ ազատեն հոգի հանող այդ անհավասար տեսարանից, Դանիին ազատեն իր ու իր նմանի ծայրահեղ տարբեր կենսաձևերից։

-Պա՛պ, արի ազատենք, հա՞, Դանիին։ Հաստատ էլ վատ բաներ չի անի։

-Ի՞նքն ա ասել, որ չի անի,- լուրջ դեմքով հարցնում ա պապան էնպիսի տոնով, ասես րոպե առաջ իր համար իմաստ չստացած էդ խոսակցությունից ազատվել է ուզում։

-Խոսք ա տվել, Դանին էլ իրա խոսքի տեր տղա ա,- հակահարված եմ տալիս ես՝ Դանիի աղջիկ լինելու հետ էդպես էլ չհամակերպված տոնով։

-Լավ,- իր բնավորության համաձայն չի կարողանում ինձ մերժել հայրս ու հետո ավելացնում ժպտալով,- բայց եթե քեզ հոշոտի՝ էլ չեմ խառնվելու, որովհետև Դանին իրա խոսքի տեր տղա ա։

Շուտով սկսվեց Դանիի արդարացման ու ազատման գործողությունը։ Ինձ թվում էր, որ մոլորակը իր ծնունդից մինչև այդ պահը երբեք նման գեղեցիկ տեսարանի ականատեսը չէր եղել։

Շղթաներից ազատվելուն պես անբնական մի ցատկով դուրս պրծավ իրեն տհաճ պահեր պատճառած օթևանից։ Հետո էլ երբեք չտեսա նրան այդ կողմերում։ Անձրև, ձյուն, անտանելի շոգ․․․ Կարևոր չէր, բնության ոչ մի ճնշում նրան չտարավ իր նախկին տունը։ Գերադասում էր թրջված ու արևահարված իր ազատությունը։

Մի օր էլ այն պահին դուրս եկա տնից, երբ Դանին բակի անկյունում իր սպիտակ թաթերով հողն էր փորում։ Երկար հետևեցի տեսնելու համար, թե ինչ կա մտքին..․ և ինչ՝ փորած հողի կողմն էր քարշ տալիս շղթաները, որով կապված էր եղել երկար ժամանակ։ Հետո տեղավորեց դրանք հողի տակ ու արագ-արագ ծածկեց հողը։

Դանին թաղեց անազատության իր կապանքները, որ էլ ոչ ոք չկարողանա բանտել իրեն։

Հիմա նա ազատ է ու թեև ամեն օր իր բարձր թռիչքով օդից պոկում է մորս փռած լվացքն ու աստվածային անեծքների է արժանանում, բայց մենք բոլորս ուրախ ենք, որ Դանին էլ ազատ է մեզ պես, որ մենք չենք ամաչում նրա մոտ մեր ազատության համար։ Չարություններ անելիս էլ անգամ մեզնից ոչ ոքի մտքով չի անցնում, որ կարելի է նրան նորից զրկել ազատությունից։

Մի միտք խելագար պտույտով տակնուվրա է անում գլուխս։ Մտածում եմ՝ որքան հրաշալի կլիներ ամեն բան, եթե մոլորակի վրա գտնվող բոլոր բանտված էակները վերստին գտնեին իրենց ազատությունը նույնքան հեշտությամբ, որքան Դանին։

Պաշտպանները համոզեին դատավորին, որ մեղադրյալն էլ երբեք չարություն չի անի (ինչպես ես էի համոզում) դատավորը հավատար դրան ու մեղադրյալի ձեռքերը ազատեր երկաթե շղթաներից (հորս նման), իսկ մեղադրյալն էլ՝ պահելով խոստումը, իսկապես էլ երբեք չարություն չաներ (ինչպես Դանին)։ Անգամ լվացք չպոկեր։

Այդ ժամանակ միգուցե առավոտները բացվեին ոչ թվացյալ երջանկությամբ։

Ներկայանալու համար չեմ գրի ՝ «Ե՞ս՝ աղջիկ»։ Ընդամենը կասեմ, որ կյանքիս վերջին երեք տարիներին՝ «Ե՞ս՝ ուսանող»։

Ուսանող դառնալուս որոշումը երևի ուղիղ համեմատական է  ձեր շնչելուն ու արտաշնչելուն, այսինքն՝ միանշանակ բնական է։ Համալսարան ընդունվելուց մեզնից մեծ մասը կրկնուսույցների է դիմում, որ մեկ կամ երկու տարվա ընթացքում մեզ պատրաստեն բուհին, ահավոր վախենալու, լրջմիտ մի շինության։

Սեպտեմբերի 15, 2015, Երևան, Պուշկին փողոց, լուսապայծառ մի օր։

-Մարիա ջան, գրքեր կարդալ սիրո՞ւմ ես։

-Հա, իհարկե, բայց ոչ ցանկի միջի գրականությունը։

-Վերջին կարդացածդ գիրքը ո՞րն է։

- «Հիսուն օր իմ ինքնասպանությունից առաջ», բայց չեմ հավանել։

-Ինչի՞, Մարիա ջան։

-Սպասում էի, որ ինքնասպան կլինի ու չեղավ․․․

Հարգանքներիս հավաստիքը, ընկեր Ղուկասյան, որ դիմացել ու բոլոր հնարավոր և անհնար տարբերակներով ինձ մոտիվացրել եք: Կներեք, որ անտրամաբանական վերջաբանների դեպքում շրջվում ու ինձնից գոհ հարցնում էի. «Բա Սահականույշը Երկաթից ինչի՞ չբաժանվեց»։

2017, հուլիսի 10, Երևան, Թումանյանի արձան։

-Ընդունվել եմ Բրյուսով, կարողացա։

Իրականում աշխարհը չէի գրավել, հրեշների աշխարհն անգամ  չէի գրավել, բայց ինձ  էնպես էի զգում, ոնց որ մեծ բան էի արել։

2017, սեպտեմբերի 1, Երևանի պետական լեզվահասարակագիտական համալսարան։

Կեդերով, ջինսով աղջնակ, իսկ կողքին՝ մեյք ափ, շորիկներ, երջանկություն, իսկ ինձ համար՝ վերջացնեմ ու գործի գնամ։

Ընդունվել էի որպես մանկավարժ, Հայոց երկրի հպարտ մանկավարժ։

Առաջին կուրսում թռի-վռի ճպուռս մի կերպ, հազիվ, աշխատանքի ու դասերի մեջտեղում անլիկվիդ ավարտեցի առաջին ուսումնական տարին բակալավրիատում։

2018, սեպտեմբերի 1, ԵՊԼՀ, Թարգմանչական ֆակուլտետի դեկանատ։

Վերջին տարվա ընթացքում ֆակուլտետս դարձել  էր «Կրթության և մասնագիտական մանկավարժության ֆակուլտետ», իսկ որտեղ տեղափոխվել էի ուզում՝ «Թարգմանչական  և միջմշակութային հաղորդակցության ֆակուլտետ»: Համաձայնեք՝ անունն արդեն վստահություն էր ներշնչում։

Տարբերության քննությունս հանձնեցի ու արդեն թարգմանիչ էի, էնպես չէր, որ իմ ցանկությամբ էի ընդունվել բուհ, բայց լավագույն տարբերակը դա էր։

Երկրորդ տարում, բացակայություններիս պատճառով դեկանս համալսարանից հեռացնել էր ուզում:

2019, մեր օրեր…

Հեռացման վտանգի տակ չեմ, դեկանս ինձնով հպարտ է, գնահատականներս ուղղվել են, ամեն բան ուղղվել է, սկսած ինձնից։

Բայց․․․

Տեքստը  կարող էր լինել ուղղված նրան, որ աշխարհը ցուրտ է, կյանքը՝ խաբուսիկ, մենք էլ՝ դժբախտ, որ ստիպված ենք սովորել։

Նյութերի ճնշող մեծամասնությունը բուհերի մասին բողոք է, վատ կրթական համակարգ, դասախոսներ, կաշառք, նախանձ կուրսընկերներ ու անվերջ արդարացումներ։

Ես չեմ արդարանում։

Աշխարհում մի հստակ բան կա՝ ուզում և անում եմ, և չեմ ուզում ու չեմ անում: Այլ բան, ցավոք, չկա։

Տարիներ առաջ ես հարգել եմ և ուզել իմ կամքին հակառակ ընդունվել բուհ։ Ես հեռացման դիմում չեմ ներկայացրել։ Ես համարվել եմ բուհի սան։

Իսկ ի՞նչ պետք էի անեի բացի ինքս ինձ փոխելուց: Ինքս ինձ խղճալը իմը չէր, կներեք։

Կյանքում էլ է նույն մեխանիզմը ու նույն օրենքները՝ ինքդ քեզ երեխայի պես չվերաբերվել ու լինել պատասխանատու քո քայլերի համար։ Եթե որևէ բան չես հավանում ՝ փոխիր այն։

Բայց, ի վերջո․

We don’t need no education

We don’t need no thought control

No dark sarcasm in the classroom

Teacher, leave them kids alone

Hey! Teacher, leave them kids alone …

Գյուղում  ուրիշ  է, գյուղի կյանքն ուրիշ է: Գյուղում օրակարգ կա, ոչ մի տեղ չգրված, բայց մարդկանց ուղեղում դաջված օրակարգ կա: Գյուղում օրը շատ շուտ է սկսվում, առանց մեր խելացի գաջեթների, առանց զարթուցիչների, բայց միշտ նույն ժամին, ու ամենակարևորը ճիշտ ժամին:

Գյուղում չես կարող ուշանալ ու երկար քնել, որովհետև կաթի ավտոն (տներից կաթ հավաքող),  լավագույն դեպքում, հաջորդ անգամ իրիկունն է գալու, իսկ մինչև էդ կաթը կթթվի: Գյուղում չես կարող ալարել ու վեր չկենալ անկողնուց, որովհետև հորթին պետք է կերակրել, չկերակրեցիր՝ կնեղանա, չի աճի, իսկ դու պիտի վաճառես նրան, որ քաղաքում  սովորող էրեխուդ վարձը վճարես:

Գյուղում չես կարող հինգ րոպե ավել քնել, որովհետև կատուն կօգտվի առիթից ու հավի ձվերն իրանով կանի. բա շաքարն ինչո՞վ  ես առնելու: Ու էդպես ամեն ինչն իր ժամն ունի. խմոր հունցելը, հարևանի հետ կոֆե խմելը, հավերին «զբոսանքի ուղարկելն» ու անգամ հարևանի կատվին նախատելը: Ամեն ինչ իր ժամն ունի, ու դա գիտեն բոլորը, բայց ոչ մեկը չգիտի, թե ով է սահմանել կամ ինչպես են սահմանվել այդ ժամերը: Եթե հարցնես, թե ինչու հենց այդ ժամին, կարող ես անհարմար դրության մեջ դնել հարցվողին:

Գյուղում աշխատանքն էլ ուրիշ է. առանց գրաֆիկի, երբեք չվերջացող: Գյուղում չես կարող չաշխատել, պարապ մնացիր՝ սոված կմնաս, վաղվան էլ չես կարող թողնել այսօրվա գործը, որովհետև ամեն օրն իր գործն ունի, ու բացի այդ, գյուղում դու ինքնագլուխ չես, դու հարմարվում ես, հարմարվում ես բնությանը, նրա կանոններին, հետևում նրա ազդակներին։

Գյուղում մարդը դեռ չի հասցրել շատ հեռանալ բնությունից, նրանց ներդաշնակությունը դեռ այնքան էլ չի լղոզվել։ Գյուղի ամենաճշգրիտ օդերևութաբանական տվյալները տատիկ-պապիկներն են տալիս` կարդալով բնության ձեռագիրը։ Այնտեղ, լեռան ստորոտին, ծառերի ստվերում, ուր ասֆալտի բույրը մի քանի տասնամյակը մեկ են զգում, էստեղի նման  բողոքում են առատ արևից, նոր ընդունված օրենքներից, առաջվա համը չունեցող սուրճից, խանութներում թանկացումից։ Այնտեղ էլ, խոնավ օդի մեջ, տերյանական սեր են խոստովանում, խոստումներ տալիս, այնտեղ էլ են դավաճանում. դիմացինին ու իրենք իրենց։ Բայց…

Գյուղում ուրիշ է, գյուղի կյանքն ուրիշ է, ուրիշ համ ու հոտ ունի։ Էստեղի ասֆալտի բույրը թույլ չի տալիս զգալ գյուղինը, էստեղի բիստրոների արագ համը թույլ չի տալիս զգալ գյուղինը։ Գյուղում ուրիշ է։

Փողոցներից նորից մանդարինի հոտ է գալիս:

Գիշերը էլ մութ չէ: Երբ աչքերդ կկոցում ես, քաղաքը մեծ, գունավոր լաքա է դառնում:

Նոր տարիներից միշտ էլ մանդարինի հոտ է եկել: Ուղղակի առաջ, երբ սեղանի մի ծայրից մյուսը ուտելով գալիս էիր, էլ մանդարինի պես մանրուքին ուշադրություն  չէիր դարձնում:

Իհարկե, խնդիրներ միշտ էլ եղել են: Օրինակ. Նոր տարվա սեղանից հետո դժվարությամբ էիր շնչում, չէիր կարողանում շարժվել, ընկերներդ էլ մյուս կողմից աղանդեր էին հյուրասիրում`թարմ ու սառը ձյան տեսքով, հետո էլ ստիպված էիր մամային բացատրել, թե ոնց է հնարավոր 10 րոպեում մինչև ներքնազգեստը թրջվել: Կամ ավելի վատ, կարգին ձյուն ոչ էլ գալիս էր, ձնագնդին ցեխագնդի էր դառնում ու ամանորյա նոր-նոր  սպիտակ սվիտերը, որից վիզդ քոր էր գալիս, տեսքը մի քիչ կորցնում էր: Բայց  փոխարենը քննության համար երկար բարակ, անիմաստ ու անհետաքրքիր նախադասություններ անգիր չէիր անում` ամեն անգամ ավելի հստակ պատկերացնելով, որ միևնույն է, ոչ մի բանի չես հասնելու, որովհետև դրա համար գոնե մի քիչ պետք է սիրես ինչ-որ անում ես, կամ էլ ուղղակի ամեն ինչին մի քիչ թեթև նայես:

Սիրել չես փորձում, թեթև նայել էլ չի ստացվում:

Գնալով Նոր տարվա հրաշքը կորում է, անհետանում է ոնց որ  խանութների ցուցափեղկերից հզոր ռենջերներով քաղցր բամբակները, հեռուստաէկրաններից  էլ` Ջեյիդն ու Լուկասը:

Գնալով ավելի ու ավելի ես նմանվում էն ծերուկին, որ նկարի մեջ լաց է լինում, որովհետև շուրջը ոչինչ չի փոխվում: Ամեն տարի սպասում ես, որ ուր որ է կգան, ձեռքիցդ կբռնեն, կտանեն մեկ ուրիշ նկար, բայց ոչ ոք չի գալիս: Իսկ դու քո նկարին շատ ես ընտելացել ու խիզախություն էլ չունես ինքնուրույն հեռանալու համար:

Վախենում ես, որ հաջորդ անգամ, երբ փողոցներից էլի մանդարինի հոտ գա, նույնիսկ քննությունները չեն լինի, որ գոյությունդ արդարցնեն:

Երբևիցե մտածե՞լ ես, որ քո շրջապատում ոչ մի հետաքրքիր բան չկա, որի մասին կցանկանայիր պատմել ուրիշներին։ Օրինակ՝ քո համակուրսեցին, որ ուրիշ քաղաքից եկել է Երևան սովորելու, հարևանի աղջիկը, որ լավ բանաստեղծություններ է գրում, կամ նոր բանակից եկած եղբայրդ, նրանց մասին երբեք չե՞ս ցանկացել պատմել։

Մեկ շաբաթ «Մանանա» կենտրոնի անդամներս աշխատելով CafeBabel և Are We Euroe ամսագրերի մեր ընկերների հետ՝  ևս մեկ անգամ համոզվեցի, որ մենք չափազանց շատ բան ունենք պատմելու մարդկանց, պատմելու՝ աշխարհին։ Իրականում մեր՝ բոլորիս, պատմությունները այնքան ոգևորող ու կարևոր են, որ չափազանց դժվար էր ընտրություն կատարել դրանց մեջ։ Դժվար էր նաև այն պատճառով, որ մենք հայկական իրականությանը պետք է ծանոթացնեինք մեր արտասահմանցի գործընկերներին, որպեսզի իրենք էլ ոգեշնչվեին ու  համոզված լինեին` դրանք կհետաքրքրեն իրենց եվրոպացի հասակակիցներին:

Սկզբում բոլորը խոսում էին արտագաղթի, հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտի, հեղափոխության, նախկին և նոր կառավարությունների միջև եղած տարբերությունների, կանանց իրավունքների մասին։ Բայց աստիճանաբար սկսեցինք ամեն ինչ այլ կերպ տեսնել։ Գտանք կանանց՝ խաչքարագործ Նարինե Փոլադյանի նման, ովքեր ապացուցում են, որ սեռը ոչ մի դեր չի խաղում մասնագիտության ընտրության և այլ հարցերում նույնպես, հին ու նոր կառավարությունների հակամարտությանը նայեցինք արվեստի տեսանկյունից, ծանոթացանք մեր սահմանը պաշտպանողների և ապագայում սահմանում կանգնողների հետ, բացահայտեցինք երիտասարդների, ովքեր ոչ միայն սովորում և աշխատում են արագ զարգացող IT ոլորտում, այլև այդպես կանխում են արտագաղթը։

Մեր գործընկերների ոգևորությունը փոխանցվեց մեզ, և Հայաստանով ոգևորված անցանք  գործի։ Հիշեցինք բոլոր հին ու նոր ծանոթներին,  գտանք  իդեալական հերոսներ, ինքներս դարձանք այդ պատմությունների մի մասը և սկսեցինք պատմել։

Ի՞նչ ստացա այս մի շաբաթում՝ նոր գիտելիքներ, ընկերներ, աշխատանքային փորձ։ Ո՛չ, այս ամենը ուղղակի լրացուցիչ բոնուսներ են, կարևորը իմ ու քո շրջապատում այդ «ոչ հետաքրքիր»-ի մասին խոսելն էր և այն գիտակցությունը, որ անկախ ամեն ինչից, մենք պետք է շարունակենք անել դա․․․

Ահա նաև մեր կատարած աշխատանքները: Դիտեք, գրեք ձեր կարծիքը, փորձեք ինքներդ էլ ձեր շրջապատին այս աչքերով նայել:

Generation Yerevan

Մենք հաճախ բարի ենք, մեկ-մեկ` նախանձ, իսկ երբեմն` հաճախն ու մեկ-մեկը տեղերը փոխած։

Օրեր են լինում` մենք տրանսպորտում տեղ ենք զիջում, բայց երբեմն էլ ուղղակի աչքերը փակում ենք, որ նույնիսկ չտեսնենք տարիքով մեծերին։

Մեկ-մեկ դասը ուշադիր լսում ենք ու մտքում ջղայնանում խանգարողների վրա, երկու-երկու էլ մենք հենց այդ խանգարողներն ենք։

Ժամանակ առ ժամանակ հավես է տնային գործերով զբաղվելը, բայց երբեմն էլ քեզ ոչինչ չի կարող կտրել բազմոցից ու հեռուստացույցից։

Հաճախ համեղ ենք պատրաստում, երբեմն՝ անհամ, մեկ-մեկ ինքնավստահ ենք, երբեմն` կոմպլեքսավորված, հաճախ գեղեցիկ ենք մեզ զգում, երբեմն` ոչ այնքան: Հաճախ այնքան լավ ենք աշխատում, որ մենք մեզ օրվա լավագույն աշխատող կոչում կտայինք, իսկ երբեմն էլ մենք մեզ գործից հաստատ կազատեինք: Մեկ-մեկ` երբեմն ու  հաճախը տեղերը փոխած։

Մենք երբեք միշտ չենք ու ընդհանրապես, միշտը հեչ լավ բառ չէ, որովհետև մեր արարքներն ու բնավորությունը երբեմն փոխվում է, մեկ-մեկ էլ` հաճախ։ Մենք բոլորս հաճախ (երբեմն էլ մեկ-մեկ) իրար նման ենք, բայց սովորաբար անձնական վերաբերմունքից կամ մեզ արդարացնելու համար,  վատ  կամ  լավ,  «միշտ» ենք կցում իրար:

Փոփոխվելը միշտ պատճառ ունի: Մեկ-մեկ քեզ զննիր, որ «չմշտացնես» ուրիշներին: Միշտը իրոք հաճախ լավ բառ չէ, իսկ միգուցե երբեմն էլ մեկ-մե՞կ:

Ինչպես միշտ ուշանում եմ։ Հետևիցս թափվող թղթերիս պես մտքերս էլ թափթփված են, կիսատ-պռատ։ Արդեն իսկ հոգնած արթնացել ու անգույն ու իմաստազուրկ եմ պիտակավորել դեռ չսկսված օրս, ու հավատացեք, մտովի թերթել եմ այն ու սևով ջնջել օրացույցիցս` մնացած օրերիս պես։

Չեմ սիրում կանգառները: Կյանքում էլ  կանգնելուց հետո դժվար է նորից առաջ շարժվելը։

Կանգառ: Արդեն պարզ է, որ կյանքիդ  առանց այդ էլ  մաշված ու անօգնական  րոպեներից մի քանիսն էլ պիտի վատնես ինչ-որ բանի սպասելու համար։ Ու այս ամենի մեջ ամենասփոփող երևույթն այն է, որ ես գրեթե միշտ չեմ էլ հասնում կանգառների, փոխարենը վազում եմ ավտոբուսների հետևից։

Այսօր էլ չեմ խախտում ավանդույթը, բայց ես՝ իմ գործում փորձվածս, այս անգամ անհաջողության եմ մատնվում ու բռնում եմ կանգառ տանող  դաժան ուղին՝ արժանապատվորեն  կրելու պատիժս (չնայած որ մի փոքր այս կողմ եմ կանգնել)։ Մոտ կես ժամ սպասում եմ: Շատ նյարդային եմ վերջերս։ Արդեն մտածում եմ շրջվելու ու տուն վերադառնալու մասին, բայց վերջապես ավտոբուսս որոշում է ժամանել։ Նկարագրածս սև ու մութ ֆոնին դեմքիս ժպիտ է հայտնվում ու մոռանում եմ անգամ կորցրածս կես ժամվա, երեսուն րոպեի, հազար ութ հարյուր վայրկյանների մասին։ Պապիկս էր։ Չէ, սխալ հասկացաք, ամենևին էլ արյունակցական կապ չունենք, բայց նույնքան մոտ ու հարազատ ենք։ Մոռացեք վերևում նկարագրածս վատ ու մթագնած օրվա  մասին, ես արդեն գունավորվել ու լուսավոր  եմ։

Պապին մեծ համբավ ունի։ Բոլորը նրան սիրում են։ Վերջերս եմ հասկացել, մինչև դա կարծում էի, որ պապիկը միայն ինձ հետ է այդքան ջերմ ու հոգատար։

Եթե անկեղծ, մի փոքր նեղսրտում էի, որ ինձ տված ուրախությունից ուրիշներին էլ է բաժին հանում։

Պապին ամեն ինձ տեսնելիս գլուխը մի փոքր թեքում էր ուսի կողմն ու ժպիտով ողջունում ինձ: Հետո ձեռքով կանչում էր, հասկացնում, որ դիմացի դռնով բարձրանամ։ Կանգնեցնում էր կողքին, դասերիցս հարցուփորձ անում, կատակում ու հավատացնում, որ մի քիչ էլ սպասեմ, ինձ համար տեղ է ազատելու, որ նստեմ, հոգնած կլինեմ, չնայած  համեստորեն մերժում էի։ Թերևս իմ ճանաչած  անծանոթ ծանոթների մեջ ամենաջերմն  ու  ամենահոգատարն  էր։

Արժեր Պապիի հետ դասի գնալու համար հավերժ ուշանալ ու հավերժ սպասել, որովհետև վստահ էի, որ օրս հաջողված, ներդաշնակ, գույնզգույն ու սիրառատ էր լինելու, ու էդ ստացած ջերմությունն էլ ես ուրիշին էի տալու։

Պապին իմ «տարվա մարդն» է, ու իմ օրը ստեղծողն ու լցնողը, ու իմ տարվա ցանկությունը, որ յուրաքանչյուրս  մեր կյանքում ունենանք մեր մութ օրերը գունավորողի, ու մենք էլ  լինենք  գունավորը ուրիշի կյանքի…

-Ան, ի՞նչ կա:

-Բան չկա, նստած եմ, իսկ քո մո՞տ…

-Ինձ մոտ էլ: Վաղը գալու ես, չէ՞, դպրոց:

-Հա, գալու եմ:

-Դե վաղը կտեսնվենք:

Դպրոցում ամբողջ օրը միասին էինք, խոսում էինք, քննարկում մեզ հետաքրքրող բաները, բողոքում, կիսվում, պատմում նորություններ:

Տուն էինք գնում միասին, տուն էինք հասնում ու ժամեր անց էլի կամ հեռախոսով էինք խոսում, կամ գրում էինք իրար։

Մենք չէինք հոգնում իրարից, չնայած շատերն էին մեզ համոզում, որ եթե մարդ մեկի հետ շատ է շփվում, հոգնում է։

Երբ նստում էինք իրար կողքի, գրում էինք մեր սիրելի գրքի և մուլտիկի հերոսների անունները։

Պարտադիր պայման էր ֆիզկուլտուրայի ժամին հանդերձարանի հայելու մոտ նկարվելը, հետո բարձր ծիծաղելը։ Շատերին տարօրինակ էինք թվում, բայց դա մեզ չէր հուզում, ու մեր «ավանդույթները» շարունակում էինք։

Հիմա պատմածիս պես չի, Սիլվան հիմա ինձ հետ չի դպրոցում, ոչ էլ ես իրենց տան մոտ եմ ապրում, մեր միջև համար շա՜տ մեծ հեռավորություն կա։

Հիմա դասից տուն գալուց էլ չենք խոսում մեր այդ օրվա դասերից, չենք քննարկում մեր օրը: Հարցնում ենք, թե ոնց ենք, ոնց են դասերը և ամենակարևոր հարցը.

-Շաբաթ, կիրակի գալո՞ւ ես գյուղ։

Երբ գալիս է գյուղ, ուրեմն շաբաթ օրը անպայման պետք է տեսնենք իրար, ու առանց դադարի խոսենք: Միայն այն ժամանակ ենք լռում, երբ ուտում ենք, կամ մեկը գալիս է մեզ մոտ։

Վերջին հանդիպման ժամանակ ասացի.

-Ուզում եմ նյութ գրել իմ ու քո ընկերության մասին:

-Վախ, շատ լավ ա…

Ու միասին որոշեցինք, որ նաև նյութ կգրեմ էն ժամանակ, երբ կատարված կլինեն մեր երկուսի երազանքները. Սիլվան կլինի ոստիկանական համազգեստով, իսկ ես լրագրողի ձայնագրիչով։

Մենք միասին, կարելի է ասել, երկար ճանապարհ ենք անցել ու պիտի դեռ անցնենք: Մեր ընկերությունը երբեք չի հնանում և անցյալով չենք խոսում նրա մասին։ Մենք միշտ մտածում ենք ապագայի մասին։