Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

Qnarik Khudoyan aragatsotn

Ծուլության հետևանքները

Արձակուրդներին նախորդող շաբաթն ընդհանուր առմամբ ծանրաբեռնված չէր, նույնիսկ շատ հետաքրքիր էր ու թեթև, որովհետև սիրելի ուսուցիչներիցս մեկը հերթական, բայց իր վերջին միջոցառումն էր կազմակերպել մեզ մոտ: Անելու դաս գրեթե չկար: Ինչո՞ւ: Որովհետև առջևում սպասված գարնանային և ուրախ մեկ շաբաթն էր: Թվում էր, թե մեկ շաբաթում կհասցնեմ լրացնել բացթողումները: Թվում էր… Այդպես էլ ծրագրել էի: Բայց… Գիտե՞ք` միշտ այդպես է լինում, որոշում եմ սահմանափակ ժամանակում կատարել առավելագույնը, բայց ոչ միշտ է հաջողվում: Այսինքն` կհաջողվի, եթե լուրջ տրամադրվեմ, ինչը սակայն միշտ չէ, որ ստացվում է: Եվ ամեն անգամ նույն խառնաշփոթն է ստեղծվում: Վերջին օրերին նոր սկսում եմ քրտնաջան աշխատել: Աշխատել` մտածելով միայն մի բանի մասին` դաս, դաս, դաս: Բայց արի ու տես, որ էլի չեմ խրատվում. շարունակում եմ նույն կերպ` անգիտակցաբար սպասելով, մինչև գա հերթականի ժամանակը: Այս շաբաթն էլ բացառություն չէր: Մեղքս ինչ թաքցնեմ, շաբաթվա սկզբում մի լավ հանգստացա` չանելով ոչինչ: Բայց հետո «հանկարծ» հիշեցի, որ լիքը անելու բան ունեմ: Գործի անցա, բայց դե, դժվար թե հասցնեի վերջին երկու օրում սկսել և ավարտել ամեն ինչ միանգամից: Իսկ այդ ընթացքում ինչե՜ր կարելի էր հասցնել: Այն պատիժը, որը ես կրում եմ հենց իմ սխալի համար, անելիքներիս կիսատ-պռատ լինելն է: Մտածում եմ ՝ ու ամբողջ կյանքո՞ւմ եմ ամեն ինչ թողնելու վերջին օրվան: Գործել է պետք:

Անգլերեն ասմունքի ազգային մրցույթը Կապանում

Գիտե՞ք, ես արդեն որոշել եմ՝ պիտի տնտեսագետ դառնամ։ Ավելի կոնկրետ՝ ուզում եմ շուկայագետ դառնալ։ Ու շատ մարդիկ զարմանում են իմ այս որոշման վրա։ Անկեղծ ասած՝ ես ինքս էլ պակաս զարմացած չեմ, որ ի վերջո կանգ եմ առել այս մասնագիտության վրա, բայց հոգուս խորքում հպարտ եմ, տնտեսագիտությունն ինձ համար մի ուրիշ «վեհ» երևույթ է։ Ինչևէ։ Հիմա ասեմ՝ ինչու են բոլորը զարմանում։ Դեռ առաջին դասարանից դպրոցական բոլոր հանդեսների ամենաշատ բանաստեղծությունները ես էի արտասանում, տոնական խնջույքները, դասարանի «քեֆերը» ես էի վարում, հա, համ էլ դպրոցում ամեն տարի Ձյունանուշիկը ես էի, դպրոցական պարահանդեսներն էլ էի ես վարում։ Դե հա, կասեք՝ բայց դրա մեջ ի՞նչ մի արտասովոր բան կա, բոլորս էլ դպրոցում միջոցառումներին արտասանել ենք, երգել ենք։ Հա, համաձայն եմ, բայց իմ սերն ու նվիրվածությունն այդ «խոսելու» ոլորտին այնքան շատ էր, որ ոչ ոք չէր կասկածում, որ պիտի հռետոր, լրագրող կամ էլ հաղորդավարուհի դառնամ։ Եվ անկեղծ ասած՝ այս բոլոր մասնագիտություններն իմ գլխով եկել ու անցել են, բայց դե արդյունքում ունենք այն, ինչ ունենք։

Չնայած՝ ես որոշել եմ տնտեսագետ դառնալ, հոգուս մի գողտրիկ անկյունում ես գրականության ու արվեստի մեծ սիրահար եմ։ Ու ես ամեն անգամ համոզվում եմ դրանում, երբ փշաքաղվում կամ հուզվում եմ ինչ-որ մեկի ասմունքից, երգից կամ նվագած մեղեդուց։ Ասածս ի՞նչ է։ Օրեր առաջ Կապանում անգլերենի ասմունքի ազգային մրցույթն էր․․․

Ես արդեն երրորդ անգամ եմ մասնակցում այս մրցույթին, բայց ամեն տարի մի յուրօրինակ զգացողությամբ եմ սպասում։ Բանաստեղծությունները տարեցտարի ավելի խորիմաստ են դառնում, կամ էլ չգիտեմ՝ գուցե ինձ է էդպես թվում։ Այնուամենայնիվ, այս տարի ես շատ էի սպասել այս մրցույթին, և ահա, այն վերջապես կայացավ։

Իմ սպասումներն ավելի քան արդարացված են։ Ուրախությամբ ասում եմ, որ այս տարի դահլիճն իսկապես լեփ-լեցուն էր, ակնհայտ էր՝ մեր քաղաքում մեծացել էր հետաքրքրությունն այս մրցույթի նկատմամբ։ Եվ ես շատ ուրախ եմ այս առիթով, որովհետև կարծում եմ, որ մենք գրականությանն ու ասմունքին այնքան ուշադրություն չենք հատկացնում, ինչքան հարկավոր է։ Հիմա պատմեմ մրցույթի մասին։ Մինչ այդ ասեմ, որ ես այդ օրը և՛ մասնակից էի, և՛ լրագրող, և՛ լուսանկարիչ։ Եվ դա ինձ իսկապես դուր էր գալիս։

badalyananglernՄրցույթը չէր լինի այնպիսին, ինչպիսին կար, եթե չլիներ Լիզը՝ Խաղաղության կորպուսի կամավորներից մեկը, ով ժամանել է ԱՄՆ-ից և այժմ ապրում է Գորիսում։ Ես իսկապես ուրախ և հպարտ եմ, որ ճանաչում եմ նրան և առիթ ունեմ նրա հետ շփվելու։

Կազմակերպչական մի շարք աշխատանքներ իրականացնելիս՝ մրցույթում իրենց մեծ ներդրումն ունեցան Խաղաղության կորպուսի կամավորներ Էնը և Կարիսսան։

Մասնակիցներից հետո ամենածանր ու պատասխանատու գործը երևի հենց այս մարդկանց էր հանձնարարված՝ ժյուրիի անդամներին։

Դե, իսկ վերջում՝ մրցույթի հաղթողները. պատվոգրերով ու նվերներով։ Եթե ուշադիր եք, ես էլ եմ նրանց մեջ, և այս նկարը այն եզակիներից է, որ ես չկարողացա ինքս նկարել։

Դե ինչ, մենք մայիսի հինգին մեկնելու ենք Երևան՝ Հայաստանի Ամերիկյան Համալսարանում կայանալիք հանրապետական փուլին մասնակցելու։ Ես արդեն երկրորդ անգամ եմ մասնակցելու հանրապետական փուլին, և դա ինձ համար շատ տպավորիչ է ու պարտավորեցնող։ Բայց կա ևս մի մրցանակ, որն ինձ համար ամենակարևորներից է։ Ամռանը մենք մասնակցելու ենք ճամբարի, որի շրջանակներում բարելավելու ենք անգլերեն հաղորդակցության և բազմաթիվ այլ հմտություններ։ Ես առաջին և վերջին անգամ նման ճամբարի մասնակցել եմ չորս տարի առաջ, և իմ կյանքի ամենաթանկ հիշողությունները համարձակորեն վերագրում եմ այդ օրերին։ Սպասենք հանրապետական փուլին, իսկ մինչ այդ տքնաջան աշխատենք՝ լավ արդյունք ապահովելու համար։

Հ․Գ․ Շնորհակալություն բոլոր-բոլորին, ովքեր մի փոքր անգամ մասնակցություն են ունեցել այս մրցույթի իրականացմանն ու կազմակերպմանը։

ani dodoryan lori vanadzor

Սերը ծնվում է լեռներում, լեռները սեր են

Արի գնանք լեռներում ապրենք՝ առանց կանոնների ու պարտավորությունների: Ապրենք ազատ ու երջանիկ, ազատ հոգով ու մարմնով: Ուզում եմ կյանքի ամեն ակնթարթում աչքերդ փայլեն ուրախությունից:

Մեզ պետք չեն անիմաստ ու շքեղ հարսանիքներ, որ դրանից հետո ապրենք միալար ու տաղտկալի կյանքով: Որ չբավարարվենք ու աչքներս գցենք այլ համաստեղություն, որ զգալով անհետաքրքրությունը ու մահացած կյանքը՝ դավաճանենք իրար: Դավաճանենք հոգով ու մարմնով, դավաճանենք ինքներս մեզ: Ու հետո մտածենք որտեղ ենք սխալվել, սխալվել ենք ընտրության հարցում, սխալվել, որովհետև աչքներս չենք փակել ու մտքով սավառնել երկնքում, սավառնել հասկանալու համար. արդյոք մենք ճիշտ մարդն ենք, որ հանդիպեցինք: Բոլոր մարդիկ յուրահատուկ են կյանքում, միայն գտիր քոնը:

Մի ասա՝ չկա, չեմ գտնում։ Իսկ դու փնտրե՞լ ես, փնտրի՛ր:

Մեզ պետք են վրաններ, ծառեր, ծաղիկներ ու դաշտեր… Արի չկտրվենք ու միաձուլված մնանք բնությանը:

Մեզ պետք չէ վանդակում ապրող թռչունների կյանք, պարփակված ու սահմանափակ մտքեր: Մեզ պետք է ազատ ու երևակայական աշխարհը տնօրինելու համարձակություն:

Արի գնանք լեռներում ապրենք, առանց օրենքների: Ինչ-որ բանի մասին սահմանում մտածել նշանակում է սահմանափակել այն ու դրա կարողությունները: Արի ապրենք մեր կյանքն առանց ավելորդությունների ու ծանր բեռի: Արի գրկենք իրար՝ հասկանալու մեր կարևորությունը, ու մեզ սիրված զգալու համար։

Ու անպայման, արի գնանք լեռներում ապրենք…

ella mnacakanyan yerevan

Մի հեքիաթի պատմություն

Ես արթնացա ուղղաթիռի մոտեցող ձայնից: Արթնացա՞… Հըմ, մի քիչ ճոխ է ասված: Արթնանալու համար նախ քնել է անհրաժեշտ, իսկ ես պարզապես նիրհել էի՝ վերջին օրերի ընթացքում միայն առաջին անգամ: Արդեն երրորդ օրն էր, ինչ ես փորձում էի քնել ուղղաթիռների ձայների ներքո ու դեռ չննջած արթնանում էի՝ կա՛մ հերթական ուղղաթիռի, կա՛մ էլ զարթուցիչի ատելի ձայնից: Արթնանում էի ու աչքերս բացելուն պես մոտենում պատուհանին, մի տեսակ ափսոսանքով ու հետաքրքրասիրությամբ նայում հեռացող ուղղաթիռին: Ու գլխումս շարունակ մի միտք էր՝ միայն թե դրա մեջ չլինի նա… Իսկ գուցե ավելի լա՞վ լիներ, եթե թեկուզ այդ օրը նա լիներ ինձ արթնացրած այդ ուղղաթիռում:

Երևի հետաքրքրեց է, թե ինչո՞ւ էին բոլոր ուղղաթիռները հենց մեր տան մոտով թռչում: Բանն այն է, որ մեր շենքից երկու փողոց այն կողմ գտնվում էր զինվորական հոսպիտալը: Ես այդ մասին միշտ եմ իմացել, բայց դրա գոյությունը զգացի միայն այդ գարնանային, տաք օրերին, երբ բաց կապույտ երկնքում նկատվող կանաչավուն ուղղաթիռները դարձան սովորական իմ աչքերում: Բայց այդ բազմաթիվ ուղղաթիռներից և ոչ մեկի մեջ նա չկար: Ես կարծեմ ուրախ էի դրա համար: Որևէ բան գուժող կամ ավետող համացանցային լուրերում նույնպես չկար նրա անունը, որը ես միշտ այնքան ցածր ու այնքան գողտրիկ էի սիրում արտաբերել: Երբեմն ես նրա ազգանունն էի պատկերացնում իմ անվան կողքին, ու մի տեսակ տարօրինակ, բայց հաճելի զգացողություն էր առաջանում այդ պահին: Ա՜խ, որքան կուզեի նորից, գեթ մեկ անգամ ևս լսել միասին ապագա կառուցելու մասին նրա երազային խոսքերը: Նա՜… Մի քիչ պատմե՞մ նրա մասին:

Նա

Թեև արդեն մի քանի տարի է անցել, սակայն ես դեռ հստակ հիշում եմ նրա նուրբ, բայց տղամարդկային դիմագծերը, յուրօրինակ ժեստերն ու շարժումները, միայն իրեն բնորոշ դիմարտահայտությունները: Մինչև հիմա էլ հաճախ եմ հիշում նրա մի քիչ ուսումնասիրող ու ժպտուն հայացքը, որն ամեն անգամ ծածկվում էր իր գանգուր, սև մազափնջով: Սաթի պես փայլող աչքեր ու իր բնավորության նման խուճուճ մազեր ուներ նա: Ես ամեն անգամ խաղում էի նրա վարսերի հետ, իսկ ինքն իր այդ փայլուն աչքերով ամեն անգամ բարկանում էր վրաս, հետո նայում ժպիտիս, ինքն էլ ներողամտաբար ժպտում.
-Դե լա՜վ, արա՛ ինչ ուզում ես:
Ես էլ էի ժպտում: Իսկ նրա մազերը իր խուճուճ բնավորության նման չենթարկվող էին, ամեն ինչին դեմ գնացող, նյարդայնացնող: Շուտով հոգնում էի, հանգիստ թողում նրան: Եվ այդ ժամանակ արդեն նա էր սկսում խաղալ իմ նյարդերի հետ: Իմ վարսերը, ի տարբերություն բնավորությանս, ուղիղ էին ու բաց, հեշտ էին ենթարկվում նրա մատների «հրամաններին»: Մինչդեռ ես չէի սիրում ենթարկվել: Ու երևի հենց դա էր պատճառը, որ մեր նյարդերը հաճախ չէին դիմանում իրար: Բայց հիմա ես պատրաստ եմ դիմանալ նրա ամեն քմահաճույքին, ենթարկվել ամեն հրամանին, միայն թե… Միայն թե գեթ մի վայրկյան կարողանամ գրկել նրա թիկնեղ, հասակավոր մարմինը…

Ես

Ի՞նչ պատմեմ իմ մասին: Ես… Ես հիշում եմ նրան: Ամեն օր, ամեն ժամ ու ամեն ակնթարթ՝ կամովին կամ կամքիցս անկախ: Ես հիշում եմ նրան անգամ քնած ժամանակ, երազներումս, չնայած՝ հաճախ չեմ էլ կարողանում հասկանալ. տեսածս երա՞զ էր, թե՞ հերթական հիշողությունս: Վա՜յ, էստեղ պիտի իմ մասին պատմեի, բայց էլի նրա մասին եմ խոսում: Հոգ չէ, չեմ կարծում, թե ընթերցողին առանձնապես հետաքրքրում է իմ մազերի երկարությունը, աչքերիս գույնը կամ էլ մարմնիս կառուցվածքը: Բայց եթե ամեն դեպքում մոտավոր պատկերացում եք ուզում կազմել արտաքինիս մասին, ասեմ՝ նա ասում էր, որ ես շատ գեղեցիկ եմ: Հաճախ նայում էր աչքերիս՝ երկա՜ր-երկա՜ր ժպտալով: Երբեմն ամաչում էի նրա այդ ուսումնասիրող աչքերից ու փախցնում հայացքս: Այդ ժամանակ ասում էր՝ կարմրում եմ: Նաև պնդում էր, թե կարմիր թուշիկներս ինձ սազում են: Էնպես կուզեի էլի, թեկուզ մի վերջին անգամ լսել նրանից այդ հոգեցունց խոսքերը… Ես կարոտում եմ նրան: Աշխարհի չափ կարոտում եմ: Եթե բախտ վիճակվեր նորից անվանակոչվելու, ծնողներիս կխնդրեի, որ անունս Կարոտ դնեն: Անկեղծ: Ոտքից գլուխ Կարոտ եմ ես: Կարոտի մարմնացում: Այդ գրողի տարած զգացումն էլ էնքա՜ն համառ է, էնքա՜ն կպչուն, որ էլ չգիտեմ, թե գլուխս որտեղ թաքցնեմ, որ էլ չգտնի ինձ, չքամի, չկեղեքի: Ժամանակ առ ժամանակ կարոտի այնպիսի սուր նոպաներ եմ ունենում, որ թվում է՝ հիմա կմեռնեմ անզորությանս զգացումից: Իսկ ամենավատն այն է, որ էս համատարած, անտեր կարոտը, որ իր երկար թևերով փաթաթվել է պարանոցիս ու հանգիստ չի թողնում, սպասման կարոտ չէ: Մի օր երջանիկ պատահականությամբ քաղաքի մեկ այլ ծայրում նրան տեսնելու հույսի կարոտ չէ… Չէ՛… Անվերադարձ, հուսահատ ու հուսախաբ կարոտ է սա՝ պատրաստ օրերից մի օր խելագարության հասցնելու: Ես… Խելագարության շեմին եմ ես:

Սկիզբ

Մեր սկիզբը վերջի նման էր՝ կտրուկ ու անսպասելի: Ես գտա նրան իմ կամքից անկախ ու բոլոր ցանկություններիս հակառակ: Գտա նրան այնքան հանկարծակի, որ ուժերիցս վեր դարձավ ճակատագրին ու պատահականություններին չհավատալը: Հիմա էլ չգիտեմ, թե մեր պատմության ավարտն էլ էր նույն ճակատագրի գործը, թե՞…
Սկիզբը, ինչպես հաճախ է լինում, մի քիչ անորոշ էր, մի քիչ իրականությունից հեռու, մի քիչ հեքիաթային: Իսկ հետո նա ինձ ստիպեց հավատալ մեր հեքիաթին: Իր ամեն խոսքով, ամեն մի քայլով ինձ վստահեցրեց, որ իրական կյանքում ևս երբեմն-երբեմն լինում են հեքիաթներ, ու ինձ բախտ էր վիճակվել լինել ամենալուսավոր հեքիաթներից մեկի ամենաերազելի հերոսուհին…
-Իմ արքայադուստրն ես,- ժպտում էր ասելիս:
Եվ ինքն էլ դարձավ իմ հերոսը: Ամենաիրական, ամենաշոշափելի հերոսը, որ հիմա հեռու է իմ մատների հպումներից… Անտանելի հեռու՜…

Հեքիաթի ավարտը

Ի՞նչ եղավ մեր հեքիաթի վերջում: Մեր հեքիաթը չավարտվեց, չէ՛, այն փշրվեց ծանր ապակու նման, որի կտորտանքները, եթե անգամ չեն վնասում մարմինդ, ապա իրենց զրնգոցով «խոցում» են լսողությունդ ու «ծակծկում» նյարդերդ: Մեր հեքիաթը… Այն ավարտվեց նույնիսկ ավելի հանկարծակի, քան մեր սկիզբն էր՝ անիրական ու երազկոտ: Մեր պարագայում փշրանքները վնասեցին նրա մարմինը ու ափերից հանեցին իմ նյարդերը:
Այն օրերին, երբ մեր պատուհանից այն կողմ պարբերաբար թռչում էին կանաչավուն ուղղաթիռները, որոնցից և ոչ մեկում ինքը չկար, նա կռվում էր: Կռվում էր ատամներն ամուր սեղմած, կռվում էր հավատով, կռվում էր վստահությամբ: Ես էլ էի վստահում նրա ուժերին: Իսկ նա կռվում էր ճիշտ այնպես, ինչպես ապրում էր՝ մինչև վերջին շունչն իրեն քամելով: Այդպես քամվելով կռվել ու պայքարել էր մինչև այն պահը, երբ դավադիր ականը չէր պայթել ուղիղ ոտքերի տակ: Ես վստահ էի նրանում… Ես հիմա էլ եմ վստահ նրանում, պարզապես… Պարզապես ականն էր դավադիր…
Մեր հեքիաթն ավարտվեց այնպես, ինչպես չի ավարտվում ոչ մի հեքիաթ: Մեր հեքիաթում հերոսը հերոսացավ այնպես, ինչպես վայել է իսկական հերոսներին՝ անմահանալով…

Առանց նրա

Առանց նրա… Ինչպե՞ս ապրել առանց նրա: Հիմար հարց է: Պատասխանն էլ ավելի հիմար է: Առանց նրա ապրել հնարավոր չէ: Գուցե կարելի է գոյություն ունենալ ֆիզիկապես՝ շնչել, խոսել, քնել ու արթնանալ, բայց ապրե՜լ… Օ, ո՛չ, ուժերիցս վեր է:
Իմ կյանքը բաժանված է երկու մասի՝ նրա հետ և առանց նրա: Ու եթե «առանց նրա» կյանքիս վերջին մի քանի տարիների ընթացքում եղել են օրեր, որոնք ես ապրել եմ՝ գոյատևելու փոխարեն, ապա դրանք եղել են միմիայն այնպիսինները, որոնց ժամանակ նա եղել է իմ կողքին՝ իմ մտքերում, իմ սրտում, իմ հոգում…
Ես կարոտում եմ

24.04.2017թ., Երևան

naira mkhitaryan

Զատկի հացը

-1975 թիվն էր,- պատմում է մայրս,- մորաքրոջս ընտանիքում վեց աղջիկներից հետո վերջապես ծնվեց այդքան սպասված տղա զավակը։ Զավակի ծնունդը համընկավ Սուրբ Զատկի տոնին, ու մորաքույրս, տղայի ծնունդը համարելով Աստծո կողմից տրված պարգև, թոնրի անուշ հաց թխեց ու բաժանեց գյուղացիներին։

Այդ գեղեցիկ ավանդույթը շարունակվում է մինչ օրս՝ անկախ այն բանից՝ Զատկի փոփոխական օրը համընկնում է տղայի ծննդյան հետ, թե ոչ։ Մորաքրոջս համագյուղացիները գիտեն, որ այսօր նրա թխած հացից պիտի բաժին ստանան, ու հաստատ հիմա թոնրատունը լիքն է մարդկանցով։ Ես էլ բազմիցս օգտվել եմ այդ հյուրասիրությունից ու հիմա կարոտով եմ հիշում այդ օրերը, որովհետև վաղուց հեռացել եմ իմ գյուղից, բայց ամեն տարի՝ Զատկի տոնին, հոգով ու սրտով այնտեղ եմ։ Վստահ եմ, որ ավանդույթը շարունակվում է, քանզի մորաքույրս ասում էր․ «Քանի Աստված ինձ ապրելու ուժ ու օր ա տվել, պիտի էս քայլով շնորհակալ լինեմ Տիրոջից։ Կերեք, անուշ լինի էս սուրբ հացը։ Աստծուց էլ արևշատություն ու երկար կյանք խնդրեք որդուս համար»։

Զատիկը սենց չէ՞ր իմալ

Լուսանկարը՝ Վիոլետա Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Վիոլետա Մկրտչյանի

-Տատ, մի բան հարցնեմ: Շատ եմ լսել, որ մեծերը գովում են հին ժամանակները, էն ժամանակների ավանդույթները: Օրինակ, այսօր Զատիկ է: Հիմի ի՞նչ, էն վախտերը Զատիկը սենց չէ՞ր իմալ, որ հիմի ա։

-Է՜, բալա ջան, էն վախտերի հմեն ինչն էր ուրիշ: Ճիշտ ա, էն վախտ սեղանին ինչ դնում ինք, հիմի էլ են էտի դնում, բայց էն վախտ ուրիշ ձև ինք պատրաստվում։
Էն վախտ մենք մե քանի հոգով հավաքվում ինք Զատկից առեջ, եթում ինք չոլերից փռո ինք հավաքում, որ ձվերը ներկինք, կամ էլ սոխի կճեպով ինք ներկում: Հիմի ի՞նչ ա էդ քիմիական ներկերը լցած խանութներ, մարդիկ էլ առնում են: Սաղ քիմիա ա, ստից տպեր են կպցնում։ Մենք Զատկի օրը ձցում ինք հարում, սարքում ինք կարագ, հաց ինք դնում, պանիր, կանաչի, ձու ու ոտով երգելով-պարելով եթում ինք կողի գեղի եկեղեցիները: Հիմի սաղ լցվում են ավտոները, էթում են եկեղեցիներ, յանի մոմ են վառում, սելֆի են անում իրանցը, խմում են, ստից բանից կռիվ են սարքում։

Լուսանկարը՝ Վիոլետա Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Վիոլետա Մկրտչյանի

-Տատ, բա ասենք հիմի ձու են կռվացնում երեխեքը, էն վախտերը կա՞ր տենց բան։

-Բա իմա՞լ չկար, բալա ջան: Երեխեքը տանին վերցում ին մե քանի ձու, եթում ին իրանց ընգերների տները, կռվացնում ին ձվերը, ում ձուն ջարդում էր, ինքը էդ ջարդված ձուն տալում էր հաղթող ձվի տիրոջը։ Հոպարներդ էլ տալում ին, պապդ փեդերից ձվեր էր սարքում, ներկում ին, տենց տանում ին սաղին հաղթում ին: Իսկ ամենախնդալուն էլ էն էր, որ երկու հոգի ուզում ին կռվցնին ձվերը, ու պարզվում էր՝ երկուսինն էլ փեդից սարքուկ էր: Է ՜, բալա ջան, երնեկ էն վախտերը։

Լուսանկարը՝ Վիոլետա Մկրտչյանի

Լուսանկարը՝ Վիոլետա Մկրտչյանի

Anushik Mkrtchyan

Ուրեմն էս ապարանցին…

Բոլորն էլ լսած կլինեն, որ բազմաթիվ անեկդոտներ, հումորներ վերագրում են ապարանցիներին: Ու երբեմն այդ հումորներն այնքան տհաճ ձևով են մեզ ներկայացնում, ասես ապարանցիները մտածելու ունակ չեն: Ես բնիկ ապարանցի չեմ: Ապարանի գյուղերից մեկում եմ ապրում: Նախնիներս էլ Ապարանից չեն եղել: Եղել են Ալաշկերտից, Մանազկերտից: Մի խոսքով՝ այդ տեղերից են գաղթել ու եկել Ապարանի Արագած գյուղ: Բայց ես ինձ կիսով չափ ապարանցի եմ համարում: Հիմնականում հումորն անելուց հետո էլ ասում են, թե բա՝ լավ, լուրջ մի ընդունիր, կատակ ա, ես լիքը ապարանցի ծանոթներ ունեմ: Հումոր անողը կարո՞ղ է «ուրեմն էս ապարանցին» փոխել «ուրեմն մի մարդ»-ով: Թե՞ էդպես հումորը ծիծաղելի չի լինի: Տատիկն ասում է, որ երբ սովորում էր, և ապարանցիների մասին իր ներկայությամբ վատ էին արտահայտվում, դրանից իրեն վատ էր զգում: Ասում է՝ դասախոսը եկել ու ասել էր, որ պիտի հպարտանա, որ ապարանցի է, չէ՞ որ ապարանցիները թուրքերին չթողեցին, որ անցնեն սահմանը, և արեցին դա առանց զենքի:

Գիտե՞ք՝ ինչն է «աղբյուր» հանդիսացել էդ հումորների: Կհետաքրքրի: Ասում են՝ մի կին ավտոբուսի մեջ մի ժամ ճամփա է գնացել, ու էդ մի ժամն էլ ուսից ծանր պարկը չի իջեցրել: Այդ կինը եղել է Ապարանի գյուղերից մեկում բնակվող կին:

Ինչևէ: Հումորներ շատ ենք լսում ապարանցիների մասին: Երբեմն ծիծաղում, երբեմն՝ բարկանում: Պետք է ուղղակի հումոր անողը հասկանա, որ ինքը, լինելով այլ քաղաքի, գյուղի բնակիչ, իրավունք չունի այլ վայրերում ապրող մարդկանց ծաղրելու: Դա այդքան էլ ճիշտ չէ: Ու ի դեպ, ապարանցիների նման հյուրասեր մարդկանց ոչ մի տեղ չեք հանդիպի:

Հ. Գ․ Ուրեմն կիսով չափ ապարանցին ավարտում է նյութը՝ ասելով, որ էդ ապարանցի կինը ավտոբոսում պարկը իջեցնում է: Իսկ էդ պատմությունը հորինողի երևակայությունը սահմաններ չունի:

Հա, մեկ էլ, այսօր ապրիլի մեկն է, Հումորի օրը, մաղթում եմ բոլորիդ բարի հումորներ:

emma miqayelyan-2

Սա էլ իմ արձակուրդը

«Նորից գարնանային արձակուրդներն են, հանգստանալու շաբաթն է մոտենում, վերջապես ընտանիքով միասին կլինենք»,- մտածում էի ես և քայլում դեպի տուն:

Մեկ շաբաթ տանն ենք, 17-ի հոդվածները պիտի ուղարկեմ: Հավաքեցի սենյակս ու գնացի համակարգչի մոտ, մինչ համակարգիչը կմիանար, և ես կբացեի Word ծրագիրը, լսվեց մայրիկի ձայնը.

-Է՛մ, հլը արի՛:

-Ասա, մա՛մ:

-Մի հատ գնա ու հյուրասենյակը փոշեկուլով մաքրի, հետո սենյակներով կանցնես: Արագ-արագ կանես, չքնես կանգնած տեղդ:

Հազիվ ազատ ժամանակ ունեի, հիմա էս էլ կորցրի: Անցավ 1-2 ժամ, վերջացրի ու գնացի մայրիկի մոտ.

-Մա՛մ, այսօրվա համար վերջ, հա՞:

-Հետ արի՛, ի՞նչ վերջ, բա փոշինե՞րը:

-Թող մնա վաղը, հա՞, մա՛մ, գործ եմ անում համակարգչով:

-Կարո՞ղ ա էս գործ չի, արագացրո՛ւ։

Մի կերպ ինձ համոզելով՝ հավաքեցի տան փոշին:

-Մա՛մ, հիմա կարո՞ղ եմ լուռ հեռանալ:

-Իհարկե ո՛չ, սիրելիս, այսօր հյուրեր ենք ունենալու, վազիր խանութ ու արագ հետ արի:

Մի հոգնած հայացք նետեցի առավոտից խոհանոցում ճաշ պատրաստող մայրիկիս.

-Լավ, էս էլ կանեմ:

Հյուրերը եկան, և ազատ ժամանակը մեկ շաբաթվա համար դարձավ երազանք: Իսկ համակարգիչն արդեն անջատել էին, կամ էլ սպասելուց հոգնել էր:

elza zohrabyan

Ինչպես միշտ

Ուրբաթ օր էր: Վերջին ժամ: Պատմություն: Ինչպես միշտ, դասը պատմելուց հետո մտածում էի, թե ինչ եմ անելու այդ օրը։ Հետո հիշեցի, որ գարնանային արձակուրդներն են սկսվում և մտածեցի, որ շատ վաղուց ես և հայրիկս ուզում էինք կրեմ-բրյուլե պատրաստել, մայրիկիս հետ պետք է մեր պատշգամբի պատերին նկարեինք, իսկ քույրս խոստացել էր, որ իրենց գրասենյակում ինձ պետք է ֆիլմ մոնտաժ անել սովորեցնի, ընտանիքով էլ ցանկանում էինք Թբիլիսի գնալ:

Դասերը վերջացան: Երջանիկ գնացի տուն այն հույսով, որ այս տարի արձակուրդներս ավելի հետաքրքիր կանցնեն, և կհասցնեմ անել այն, ինչ պլանավորել եմ:

Երկուշաբթի էր: Առավոտյան արթնացա ուրախ, այն հույսով, որ ընտանիքով նախաճաշելու ենք, բայց տանը լռություն էր: Սենյակիցս դուրս եկա, որպեսզի տեսնեմ, թե ինչն է տարօրինակ լռության պատճառը, և տեսա, որ տանը ոչ ոք չկա: Զանգեցի մայրիկիս.

-Մամ, որտե՞ղ եք:

-Էլզա, որտե՞ղ պետք ա լինեինք, աշխատանքի:

-Մամ, արձակուրդներին ի՞նչ աշխատանք:

-Էլզա, ես էլ շատ կցանկանայի արձակուրդ լիներ, բայց մի մոռացիր, որ մենակ դու արձակուրդ ունես: Լավ, ես քեզ հետո կզանգեմ, հիմա շտապում եմ:

«Վայ, դե, էլի ինչպես միշտ պետք է ամեն ինչ վատ լինի, հնարավոր չէր, որ ամեն ինչ լիներ այնպես, ինչպես ես էի պլանավորել»: Հիասթափված գնացի, միացրեցի հեռուստացույցը և դժգոհ այն բանից, որ այս արձակուրդներն էլ պետք է անցնեն մնացած բոլոր արձակուրդների նման, սկսեցի թերթել ալիքները և որոշել, թե ինչ եմ դիտելու:

zara torosyan

Արձակուրդներս

Ուրբաթ օրն էր` դասերի վերջին ժամը: Բոլորը պլանավորում էին իրենց շաբաթվա գործերը: Մեկը քաղաքից դուրս էր գնալու, մյուսը ամբողջ շաբաթը ընկերուհիների հետ պիտի անցկացներ: Իսկ ես մտածում էի, թե ինչ լավ է, որ արձակուրդներ են, ոչ ոք տանը չի լինի, հանգիստ երկար կքնեմ, ոչ մեկը չի խանգարի, երաժշտությունը  բարձր կմիացնեմ, կպարեմ, դաս չեմ անի:

Եկան գարնանային արձակուրդները: Առավոտյան արթնացա մայրիկի փոշեկուլի ձայնից: Զարմացա, քանի որ մայրիկը այդ ժամին տանը չի լինում: Դուրս եկա սենյակիցս և տեսա, որ բոլորը տանն են: Անընդհատ գործեր էին տալիս ու չէին թողնում վայելեմ արձակուրդներս: Հիշում էի ամառային արձակուրդները, երբ միշտ տանը միայնակ էի, իսկ հիմա բոլորը տանն են: Տատիկս գնում էր հորաքրոջս տուն, իսկ այս արձակուրդներին մնաց ինձ հետ: Եվ ոչ միայն մնաց, այլ նաև այնպիսի գործեր էր տալիս անելու, որոնց մասին ես առաջին անգամ էի լսում: Իսկ երբ ընկերուհուս հետ զրուցում էի, և նա բողոքում էր, որ տանը մենակ է, ես ավելի էի ջղայնանում:

Հաջորդ առավոտյան արթնացա տատիկի ձայնից.

-Ժամը 11-ն ա, դու դեռ քնա՞ծ ես, օրդ անցավ:

Նայեցի ժամին և տեսա, որ դեռ 9-ն էր:

-Տատ, դեռ 9-ն ա ժամը, թող մի քիչ էլ քնեմ:

-Շատ ես խոսում արդեն, արագ վեր կաց, հազար գործ ունես անելու:

Մի կերպ վեր կացա, նայեցի եղբորս, տեսա, որ դասի չի գնացել, բայց դեռ քնած է: Նրան չէին արթնացնում, քանի որ մի օր դասի չէր գնացել, գոնե այդ մի օրը երկար քներ: Իսկ ես այդ մի օրն էլ չունեցա: