Օգոստոսի 24-27 Վրաստանի Մառնեուլի շրջանում տեղի ունեցավ «One Caucasus 2017» ամենամյա երաժշտական փառատոնը: Փառատոնի մասին իմացել էի Վրաստանում ապրող իմ բարեկամներից: Փառատոնը հիմնվել է 2014 թվականին և ամեն տարի տեղի է ունենում Հայաստանին և Ադրբեջանին սահմանամերձ Ծերաքվի գյուղում: «Մենք ընտրել ենք Մառնեուլին, քանի որ այն հայտնի է որպես մի շրջան, որտեղ տարիներ շարունակ կողք կողքի խաղաղ ապրում են բազում էթնիկ և կրոնական խմբեր: Կովկասը համարվում է բազում հակամարտությունների տարածաշրջան, այդ պատճառով մեր նպատակն է՝ հատկացնել անվտանգ և ոգևորիչ միջավայր ողջ Կովկասի տարածաշրջանի երիտասարդների հանդիպումների և համագործակցության համար»,- ասում են փառատոնի կազմակերպիչները: Եվ ես միանշանակ համաձայն եմ նրանց հետ: Ամեն տարի այստեղ գալով՝ ականատես եմ լինում հայ-ադրբեջանական-վրացական բարեկամական հարաբերություններին: Նույնիսկ սահմանին հայ-ադրբեջանական հակամարտությունների ժամանակ Մառնեուլիում ապրող և առևտուր անող հայերի ու ադրբեջանցիների միջև ագրեսիայի և թշնամության ոչ մի նշաններ չկային, ինչը չեմ կարող ասել Սադախլոյի շրջանի մասին: Թե՛ 1918 թվականին, թե՛ 2016-ի ապրիլյան դեպքերի ժամանակ Սադախլոն փակել էր ճանապարհները հայ առևտրականների համար: Մառնեուլի շրջանի ադրբեջանցի, հայ և վրացի բնակիչները մեծ բողոք ներկայացրին Վրաստանի կառավարությանը, ինչից հետո հայերին նորից թույլ տվեցին ներս մտնել Սադախլո՝ առևտուր անելու:

Վերադառնանք «One Caucasus» փառատոնին: Այս տարի փառատոնին մասնակցեցին երաժիշտներ ավելի քան 15 երկրներից` Վրաստան, Ադրբեջան, Հայաստան, Գերմանիա, Հնդկաստան, Քենիա, Ռուսաստան, Ֆրանսիա, Լեհաստան, ԱՄՆ, Թունիս, Ուկրաինա և Նեպալ: Փառատոնը միավորում է ոչ միայն երաժիշտների, այլ նաև արվեստագետների, անիմատորների, ճարտարապետների և կամավորների թե՛ Կովկասից, թե՛ ամբողջ աշխարհից: Հայաստանից մասնակցում էին «Ջրիմուռներ»-ը, «Marbey» ջազ խումբը և «Վիշապ» անսամբլը: Ցավոք սրտի, չհասցրի նրանց կատարումը լսել: Բայց լսեցի մի շարք այլ կատարողների և անկեղծ ասած՝ շատ տպավորված եմ նրանց յուրօրինակ ոճերով: Ինձ համար ամենատպավորիչներից մեկը Լեհաստանից եկած «Psio Crew» խումբն էր, որը համատեղում է լեհական ազգային երաժշտությունը ժամանակակից ոճի և մեծ էներգիայի հետ: Հնչողությունը տարօրինակ, բայց միևնույն ժամանակ՝ հետաքրքիր էր: Նրանք ընդամենը մի քանի րոպեում ակտիվացրին հազարավոր հանդիսատեսների: Շատ հավանեցի:

Կարծում եմ` «One Caucasus» երաժշտական փառատոնը միջացառում է, որն ուղղված է տարբեր ազգերի մարդկանց միմյանց հետ համախմբելուն և ուղղակի լավ ժամանակ անցկացնելուն:

Զույգ քույր ունենալն ունի կարգին պլյուսներ:

Դրվագ առաջին. ֆիզկուլտուրայի դաս

-Աղջիկ ջան, «2» եմ նշանակում:

-Լավ էլի, ես չեմ կարողանում էդ վարժությունը կատարել:

-Դա քո խնդիրն է, «2» ես ստանում:

Մատյանը բացվեց:

-Մամյան Մոնիկա, 31-րդ համար:

12-րդ դասարանում էդ անտեր գնահատակը էլ ոչ մի աղջկա չէր կարողանում լացացնել:

***

Դրվագ երկրորդ

-Մոնիկ, համոզել եմ, որ «2»-ը հեշտ կարա «8» դառնա, սպասում ա քեզ, մեծ մարդ ա, մի ջղայնացրու, գնա, հանձնի նորմատիվը:

-Դու ինձ չգիտե՞ս: Շատ լավ գիտես՝ չեմ հանձնելու, ինչ ուզում ես՝ արա:

-Լավ, տուր ինձ հագիդ «մայկան», դու էլ իմը հագի:

Դրվագը վերջացավ բարեհաջող:

***

Դրվագ երրորդ

-Ընկե՛ր Զ, եկել եմ, կներեք ինձ, կարո՞ղ եմ կատարել վարժությունը:

-Ոչինչ, ոչինչ: Կատարիր: 1, 2, 3… 10:

-Վերջացրի:

-Մոնիկա ջան, բա որ սենց կարողանում ես, ինչո՞ւ չես հանձնում: Սա էլ քո «8»-ը, ազատ ես:

Ճամբարում էի, նոր եմ վերադարձել: Մտածում ես, թե գնացել էի հանգստանալո՞ւ: Դե, դա էլ իր հերթին, բայց մեր՝ ճամբարականներիս գլխավոր նպատակը «Վիքիմեդիա Հայաստան»-ի մի մասնիկը դառնալն ու հայերեն Վիքիպեդիան զարգացնելն է:

Պատկերացրեք մի վայր, որտեղ հավաքվել են Հայաստանի ու Արցախի տարբեր շրջանների 67 երեխաներ, որոնց գլխավոր նպատակը մեկն է. գիտելիքը հասանելի դարձնել բոլորին:

Տասն օր անմոռանալի հիշողություններ, տասն օր գիտելիքների մի այնպիսի մեծ պաշար, որը միշտ պետք կգա, տասն օր ծանոթություններ, որոնք կյանքն ուղղակի դարձնում են պայծառ, տասն օր ընկերներ, որոնք քեզ միշտ պետք են:

Մեծ երջանկություն է, երբ դու անձամբ շփվում ես «Վիքիմեդիա Հայաստան»-ի հիմնադիր տիկին Սուսաննայի հետ, լսում նրա պատմությունները, ծանոթանում նրա անցած ուղուն:

Շատ մեծ ուրախություն է նաև մի վայրում տասն օր անցկացնել մարդկանց հետ, որոնց հետ դու ունես շատ ընդհանրություններ: Էլ ավելի մեծ ուրախություն է ձեռք բերել ընկերների նման մեծ բանակ. Վադիմի պարելը, Արշակի լացելը, Դաթոյի՝ իր ազգության հետ կապված պատմությունները, Տիկոյի կսմթելը, Հովոյի ծիծաղը, Նանեի հետ պտտվելը, ընկեր Արթուրի խիստ հայացքը, Էրիկի երգելը, Ռոզայի դանդաղաշարժությունը, Ռիտայի աչքերը, Սոֆիի նեղանալը, խմբագրումների ժամանակ Կարոյի՝ երգը բարձր միացնելն ու ընկեր Ստեփանյանի բարկանալը, Արփիի բարությունն ու Իզայի նվերներ փոխանցելը, Մանյայի հոգատարությունն ու բոլորի՝ իմ խուճուճները շատ սիրելը, Թամարայի հետ վերջին օրերին ծանոթանալն ու խոսելը շատ տարբեր թեմաներով, Անահիտի՝ գաղտնի ընկերոջս հետ մի օրում շատ կապվելը…

Եթե շարունակեմ այս շարքը՝ շատ երկար կստացվի, աչքերս կցավեն, ու ես կկարոտեմ Մանյայի պատրաստած աչքի թրջոցները:

Բոլորիդ շատ սիրում եմ ու կարոտում, իսկ կարոտը մեղմելու համար աշխատում ենք, հիշե՛ք. շաբաթական մեկ լիարժեք, նորմալ հոդված:

Միշտ կարծել եմ, որ յուրաքանչյուր երեխա ուսումնական տարվա վերջում շատ ուրախ է լինում, որ վերջապես ազատվում է դպրոցից: Թեև շրջանավարտները տխրությամբ են թողնում հարազատ դպրոցը, բայց միջին դասարաններում սովորող յուրաքանչյուր երեխա ուրախությունից պարում է այդ առիթով: Բոլոր աշակերտների համար ամառն ասես մի կարճ դասամիջոց լինի, որովհետև շատ արագ է անցնում, ու ոչ բոլորն են կարողանում ճիշտ դասավորել իրենց ամառային հանգիստը: Օրինակ՝ ես, այնքան հագեցած ամառ եմ ունեցել, որ, ցավոք, ամբողջ ամառվա ընթացքում ընդամենը 2 նյութ եմ գրել: Կարելի է ասել՝ ամբողջ ամառս անց եմ կացրել ճամբարներում, որտեղ ձեռք եմ բերել հարյուրավոր ընկերներ: Նաև ընտանիքիս հետ գնացել եմ հանգստանալու:

Այս ամառ մեծ ձեռքբերումներ ունեցա, օրինակ՝ կատարվեց իմ երկար սպասված երազանքը ու չնայած, որ ես 13 տարեկան եմ՝ դարձա պատանի լրագրող: Հիմա արդեն մի քանի օր է մնացել նոր ուսումնական տարվա սկզբին, ու ես անհամբերությամբ սպասում եմ, թե երբ կգնամ դպրոց ու կհամարվեմ արդեն 8-րդ դասարանի աշակերտուհի:

Բոլոր երեխաներն այդպես են: Կարծում եմ՝ երբ նոր հագուստ, նոր գրքեր ու գրենական պիտույքներ են ունենում, մեծ անհամբերությամբ են սպասում դպրոցին:

Ուզում եմ, որ «այս տարի իսկապես լավ եմ սովորելու» խոստումն ի կատար ածվի:

Սեպտեմբերի մեկ, ժամը՝ 00: 00:

-Ալո, Ա՞ն, առաջինն եմ, չէ՞:

-Հա՜, հա՜, առաջինն ես:

Ու միայն իմ՝ նրա ծննդյան օրը առաջին շնորհավորողը լինելու փաստում համոզվելուց հետո շարունակում եմ.

-Անս, քեզ ցանկանում եմ…

Արդեն չորս տարի՝ սեպտեմբերի մեկին նախորդող գիշերը ես չեմ քնում: Նախ զանգում եմ նրան, շնորհավորում, իսկ հետո պառկում եմ ու ամբողջ գիշեր երևակայությանս մեջ գծագրում նրա օրը՝ ամենաուրախն ու ամենասիրունը:

Ես ու ընկերուհիս ծանոթացել ենք տարիներ առաջ ճամբարում: Ճամբարի ընթացքում իրար առանձնապես չնկատած ու ճամբարից հետո միայն իրար վերագտած ընկերներ ենք մենք: 60 կմ հեռավորության վրա ապրող, բայց 60 վայրկյան անգամ իրարից անտեղյակ չմնացող, չափազանց տարբեր ու անբացատրելի նման ենք մենք: Մենք հանդիպում ենք տարին երկու անգամ՝ իմ և նրա ծննդյան օրերին: Եվ մի հանդիպումից այնքան հուշեր ենք կուտակում, որ հերիքում է մինչև հաջորդ հանդիպումը:

Հեռու լինելը ամենևին չի խանգարում, որ մյուսների պես կռվենք ու հաշտվենք: Հեռախոսով լսած «ալո»-ն միայն բավական է, որ նկատեմ՝ մի տեսակ է: Կես բառից հասկանալն արդեն շատ դյուրին է: Դժվար է ասել՝ իրար մոտ ապրելու դեպքում այսքան մտերիմ կլինեինք, թե չէ: Մեր կարճ հանդիպումների ժամանակ միմյանց ենք նվիրում մեր ողջ ջերմությունը, սերը, ուշադրությունը ու իրարից հեռանում ենք կարոտով:

Գիտեմ՝ դու ուրախանում ես իմ հաղթանակներով ու հաջողություններով: Ես էլ եմ անասելի ուրախանում, երբ դու ժպտում ես, ուրախանում եմ՝ իմանալով, թե ինչքան է քեզ երջանկացրել վերջերս նվեր ստացած նապաստակը կամ արջուկը: Դու հաճախ վստահում ես իմ ուժերին ավելի, քան ես ինքս: Դու ընկերության իմ մարմնավորումն ես: Դու կաս իմ կյանքում, և ես ուրախ եմ: Մենք միասին ենք՝ անջատ լինելով, մենք մտերիմ ենք՝ հեռու լինելով, մենք շատ տարբեր ենք ու նույնն ենք լրիվ: Մենք երկուսով ենք ու միշտ միասին:

Քո 17-ը 17-ն է իմ…

Խոսում են 6-8 տարեկան երեխաները.

-Դե, օգնե՛ք, երեկ միասնական ընթրիքի ժամանակ նայում էին ինձ և Սեդային՝ ասելով, որ երբ մեծանանք, պետք է իրար հետ ամուսնանանք, իսկ ես սիրում եմ մեր դասարանի Աննային։ Ի՞նչ անեմ, որ հիասթափվեն ինձանից և իրենց աղջկա համար ուրիշ փեսացու գտնեն։
Երթուղայինում հաճախ են պատահում դեպքեր, երբ ես, լսելով հետաքրքրաշարժ խոսակցություն, հանում եմ ականջակալներս:
-Ալե՛ն, լսի՛, ես գիտեմ, որ լինում են այնպիսի տիկիններ, որոնք տեսնում են՝ իրենց աղջկան սիրող տղան հարուստ է, թե աղքատ, և աղքատ լինելու դեպքում ասում են, իբր տղան լավ կրթված կամ լավ դաստիարակված չէ, այդ իսկ պատճառով համապատասխան չէ իրենց աղջկան։
Ակամա հիշեցի՝ ինչպես էր նույնը կատարվում ինձ հետ։
Ծնողներիս հետ հյուր էինք գնացել հայրիկիս ընկերոջը, որտեղ ինձանից 2 տարով մեծ տղա էր ապրում և մի տարով փոքր աղջիկ։ Անգամ չեմ հիշում՝ ես քանի տարեկան էի, կարծեմ՝ դպրոց էլ չէի գնում։ Սեղանի շուրջը նստած՝ մեծերը խոսում էին, որ համապատասխան զույգ ենք։ Ծիծաղելի է, չէ՞: Այդ ժամանակ ինձ համար շատ անհասկանալի էր, թե ինչու էդպես որոշեցին։ Հիմա հասկանում եմ, որ այդ պահին նրանց դեմքի ծիծաղը իրենց մտահղացման հոյակապության պատճառով չէր, այլ ուղղակի ասում, խոսում, ծիծաղում էին։
-Հասկացա՜, ուրեմն պետք է էնպես անեմ, որ մտածեն՝ անապահո՞վ ենք ապրում։
-Հա՛, ճիշտ հասկացար։
Ինձ հետաքրքրեց այդ երեխայի մտածելակերպը, որտեղի՞ց էր լսել այդպիսի բան։
-Տղա ջան,- դիմեցի ես,- որտե՞ղ ես լսել այդպիսի բան։
-Տանը, հեռուստացույցով էին ցույց տալիս, ողջ ընտանիքով նստած նայում էինք, ինչքան հիշում եմ՝ սերիալ էր։
Մեկ րոպե լռություն տիրեց։ Որոշեցի ասել, որ էլ չնայի էդ սերիալը ընտանիքի մյուս անդամների հետ, սակայն երբ գլուխս բարձրացրի, նրանց տեղն ազատ էր: