Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

Sona Tumanyan

Մետրոյում

Մարդիկ, դեմքեր, պատմություններ և նորանոր իրադարձություններ: Դրանք իրար հաջորդում են ամեն օր, չէ որ դրանք մեր առօրյան են: Ճիշտ է, հաջորդում են, բայց միասին են հանդիպում մետրոյում: Հաճելի միջավայր, գեղեցիկ հերթափոխ` լույսից դեպի մթություն:

Հա, նայում էի բոլորին անխտիր, հետաքրքրությունից դրդված` ուշադիր զննում նրանց:

Պատմեմ մի քանիսի մասին, ահա սկսեցինք: Ուրեմն կար մի կին, ով ծամոնն էր ծամում, արագ-արագ, ասես կոնֆետ էր, և ուր որ է՝ վերջանալու էր:

Մի տղամարդ անհամբեր սպասում էր կանգառին ու նայում չորս կողմը, դե, շտապում էր:

Թեև տաք է արդեն, բայց մի աղջիկ դողում էր ցրտից, ձեռքերն անընդհատ իրար էր քսում, որ տաքանար:

Տհաճ է, չէ՞, երբ շրջապատում ինչ-որ մեկին զանգահարում են, և նա չի պատասխանում զանգերին, իսկ հեռախոսն անընդհատ զնգում է: Գոնե անձայն ռեժիմի տակ դներ:

Մեկը զանգերը չի ընդունում, իսկ մյուսը նայում է բոլորի կոշիկներին անխտիր: Միայն մի բան չհասկացա. Հաշվո՞ւմ էր, թե համեմատում՝ որինն է ավելի գեղեցիկ: Էհ, լավ, ինչ արած, անցանք առաջ:

Հա, մի պապիկ էլ կար, հենց կողքիս էր նստել և ում նայում էի անվերջ:

Երևի կհարցնեք, թե ինչու: Նա հոգնած ու դժգոհ դեմքով անշարժ նստած էր: Ձեռքը վնասված էր, փաթաթված վիրակապով: Նա անվերջ քաշում ու հանում էր վիրակապի թելերը:

Մի տղա էլ կար, երևի մոտ ութից տասը տարեկան, ով անձեռոցիկներ էր վաճառում վագոնի սրահում: Հավանաբար տանը այդ գումարին են սպասում…

Շուրջբոլորը նոր պատմություններ են, դեմքեր, խոսակցություններ…

Երբ դու մտնում ես վագոն, հայտնվում ես բոլորի ուշադրության կենտրոնում: Ուղևորները մի պահ քեզ են նայում, դու անկախ քեզանից ժպտում ես ու դրական լիցքեր հաղորդում մյուսներին:

Հոգսեր միշտ էլ կան, դրանց մասին կմտածեք, երբ մենակ մնաք:

Ուրախ եղեք, ու կարելի է սկսել հենց մետրոյում:

ani v. shahbazyan malishka

Էն օրն էր…

Ախր, էն օրն էր է, որ հագա սև ու սպիտակ ու գնացի դպրոց։

Էն օրն էր, որ չճանաչեցի մեր դասարանի տղաների ձայները, ավելի ճիշտ վախեցա, ոնց որ խռպոտ «ձյայձյաներ» լինեին (հիմա էլ են էդպես)։

Էն օրն էր, որ ներքին ձայնս ասաց․ «Ամոթ չես անո՞ւմ, ինչի՞ 17-ում գրանցված չես»։

Էն օրն էր, որ գլուխս կորցրել էի ուրախությունից, երբ տեսա հրապարակված առաջին նյութս։

Էն օրն էր, որ գնացի նախագահի նստավայր՝ ամեն ինչ տեսա, բայց նախագահին չտեսա ու եկա։

Էն օրն էր, որ տասը տարվա մեջ առաջին անգամ գնացի բուֆետ, բայց փակ էր։

Էն օրն էր, որ ճանաչվեցի ակտիվ թղթակից։

Էն օրն էր, որ ակնոցս ջարդվեց ու հասկացա, թե ինչքան դաժան ա կյանքը։

Էն օրն էր, որ ականջակալներս խառնվել էին, ու հասկացա, որ Նիկոլ Փաշինյանը սխալ է ասում՝ ելք չկա։

Էն օրն էր, որ մայրիկիս ասացին՝ աղջիկ է ունեցել։ Չէ, չէ, խառնեցի. էդ էն օրը չէր, էդ 16 տարի առաջ էր։

Էն օրն էր, որ… Է, եսիմ, է։ Ոնց-որ կասեն մեր մեծերը, չնայած արդեն մենք էլ ենք ասում՝ «Տարին թռավ»։

Լուսանկարներս

Լուսանկարը` Լիլիթ Հարությունյանի

Լուսանկարը` Լիլիթ Հարությունյանի

Ես  լուսանկարվել չեմ սիրում, բայց սիրում եմ ամեն ինչ լուսանկարել: Առաջ շատ քիչ բաներ էի լուսանկարում, քանի որ հետաքրքրություն չէի գտնում ոչնչի մեջ: Իսկ եթե այնպես էր ստացվում, որ ինչ-որ բան լուսանկարում էի, համակարգչային ծրագրերի օգնությամբ գույները խամրեցնում ու դարձնում էի սև ու սպիտակ: Իսկ հիմա ամեն ինչ փոխվել է, ամեն բանի մեջ հետաքրքրություն եմ գտնում: Ինձ համար կենցաղում, բնության մեջ և առհասարակ ամեն տեղ հետաքրքիր բաներ եմ գտնում լուսանկարելու: Երբևէ ինձ անհետաքրքիր թվացած ինչ-որ բան այժմ նայում եմ ուրիշ կողմից և զգում եմ, որ այն ավելի հետաքրքիր է, քան ես կարծում էի…

Այժմ լուսանկարներ անելիս գույները չեմ խամրեցնում, քանի որ բնական գույները ավելի գեղեցիկ են, քան նույնիսկ ամենալավ ծրագրի օգնությամբ ստացած գույները: Ավելի շատ սիրում եմ բնապատկերներ լուսանկարել: Սակայն երբեք իմ հեղինակային լուսանկարները 17.am չեմ ուղարկել, չգիտեմ թե ինչու:

aharon sahakyan

Վերջին զանգը Զոլաքարի դպրոցում

2017 թվական, մայիսի 26, Զոլաքարի թիվ1 միջնակարգ դպրոց, և երկար սպասված «Վերջին զանգ»:

Ու վերջ, այս ուսումնական տարին էլ պատմության գիրկը ճանապարհեցինք: Մեր այսօրվա շրջանավարտները երևի շատ երկար էին սպասել այս օրվան: Մենք էլ` հաճախ ենք դասընկերներիս հետ երանի ենք տալիս այդ օրվան, երազում, թե երբ ենք վերջապես դպրոցն ավարտելու: Թվում է, թե դպրոցական տարիները ի՞նչ են որ, նամանավանդ` 12 տարի, էլ բան ու գործ չունե՞նք: Որ 12 տարի դպրոցում սովորենք, բա ամբողջ կյանքի դպրոցն ավարտելու համար քանի՞ տարի կպահանջվի մեզանից:

Այսօր ես հասկացա, որ դա այդքան էլ այդպես չէ, մենք սխալ ենք մտածել այսքան ժամանակ: Հասկացա, քանի որ այս տարի անկախ իմ կամքից, այնպես ստացվեց, որ ես էլ մասնակիցը դարձա այդ միջոցառման: Ես շրջանավարտ չեմ, ասեմ ավելին` դեռ չորս տարի ունեմ սովորելու: Բանն այն է, որ այս տարի մեր սիրելի տասներկուերորդցիներին ողջունելու և նրանց մուտքը դեպի բեմ ազդարարելու հաճելի պարտականությունը դրված էր ինձ վրա: Եվ մի պահ կուլիսներում ես էլ ինձ շրջանավարտ զգացի, և գուցե դա էր պատճառը, որ ես մի պահ սթափվեցի, հետ նայեցի, առաջ նայեցի ու մտածեցի: Կանցնեն տարիներ` մեկ, երկու, երեք… Ու արդեն այսօրվա շրջանավարտների փոխարեն բեմում կանգնած կլինի մեր սերունդը, կգա մեր հրաժեշտի ժամանակը, շատ բաներ կփոխվեն, բայց ես գրեթե վստահ եմ, որ մեզանից յուրաքանչյուրը կյանքում ինչ ուղի էլ ընտրի, միևնույն է, ամենագեղեցիկ հիշողությունները միշտ կապված են լինելու դպրոցի հետ: Եվ ուրեմն` քանի դեռ ուշ չէ, գնահատենք դպրոցում անցկացրած յուրաքանչյուր վայրկյանը:

Այսօր առաջին անգամ ես մեր սիրելի շրջանավարտների աչքերում տեսա ուրախություն, տխրություն, թախիծ, սեր, ափսոսանք: Կարծես ինչ-որ մեկը բռնել ու այդ բոլոր զգացմունքներն իրար էր խառնել: Ես համոզված եմ, եթե նրանք հնարավորություն ունենային, կկանգնեցնեին ժամանակը…

Շնորհավորելով մեր բոլոր շրջանավարտներին, նրանց մաղթում միմիայն հաջողություն, իսկ դիմորդներին էլ` այս ամենի հետ մեկտեղ, նաև բարձր գնահատականներ:

Astghik Hunanyan vayots dzor

Երևի թե խենթ եմ ես

Սովորական, դպրոցական օր էր՝ ինչքան հիշում եմ մարտի 19-ը, արթնացա զարթուցիչի անբարեհաճ ձայնից, աչքերս մի լավ տրորելուց հետո նայեցի ժամացույցին, հետո պահարանիս, ժամերով մտորելուց հետո հագա առաջինը աչքիս ընկած հագուստն ու շտապեցի խոհանոց՝ նախաճաշելու: Դե, նախաճաշ ասվածը սովորաբար թեյն է՝ հաց ու պանրով, կամ ձվածեղը, որը սովորաբար սիրում եմ ուտել 10 գդալ շաքարով շաղախված: Այս անգամ հերթը թեյինն էր, արագ-արագ թեյեցի այն հույսով, որ եթե արագ խմեմ, քունս շուտ կփախնի ու կկարողանամ սթափ գնալ դպրոց, չնայած առանց թեյի ազդեցության էլ, դպրոց տանող միակ ճանապարհին բնակություն հաստատած հնդիկ ուսանողների ձայները չեն թողնի, որ անսթափ լքեմ այդ փողոցը (տնաշեններն այնքան արագ ու այնքան բարձր են խոսում): Մի կերպ ինձ զսպեցի, որ աչքերս չփակեմ, կապեցի կոշիկներիս շուղակապերը, պայուսակս գցեցի ուսերս ու դուրս եկա տնից: Սակայն հույսերս չարդարացան. թեյը չօգնեց, իսկ ուսանողները, չգիտես ինչու, մոռացել էին ինձ ուշքի բերելու իրենց պարտականության մասին ու քնել: Փողոցը լի էր երեխաների իրար խառնված ամբոխով: «Ահա, հեսա ոնց էլ չլինի կհանդիպեմ ընկերներիցս մեկին, կցրվեմ ու կմոռանամ քնի մասին», մտածեցի ես՝ չորս կողմս զննող հայացք նետելով: Բայց չէ, է՜, ախր տաքուկ-փափուկ մահճակալս ինձ է սպասում, ինչպե՞ս թողնեմ նրան մենակ՝ սենյակիս խառնաշփոթի մեջ, ու գնամ դպրոց՝ անցկացնելու հերթական ձանձրալի օրը: Վե՛րջ, հետ եմ դառնում:

Վերադարձա տուն, հանեցի կոշիկներս, մի կողմ նետեցի պայուսակս ու սլացա դեպի սենյակս, որ մայրս չնկատի, բայց դե ո՞նց չէր նկատի… Զարմացած եկավ հետևիցս, հետո զարմանքին փոխարինեց բարկությունը, բայց տեսնելով, որ մուշ-մուշ քնած եմ, որոշեց չարթնացնել: Դուռը փակեց, որ տատիկի «Իչան» ու «Վիրը» չխանգարեն ինձ ու զգույշ հեռացավ: Երևի 7-րդ երազն էի տեսնում, երբ հեռախոսս ծնգաց: Անակնկալի եկած, կամ ավելի շուտ վեր թռնելով բացեցի աչքերս, քթիս տակ փնթփնթացի, մի կերպ ինձ ստիպելով հավաքեցի հեռախոսիս մի քանի մետրանոց գաղտնաբառը, բնականաբար մի քանի անգամ սխալվելով, դա միշտ ինձ նյարդայնացնում է: Ընկերներիցս մեկն էր գրել: Նրա, ինչպես նաև մյուս ֆեյսբուքյան ընկերներիս հետ ծանոթացել եմ Հարրի Փոթթերի աշխարհի շնորհիվ: Մի խումբ փոթթերհեդներ են, ովքեր արդեն մի տարի է, ընտանիք են կազմում, և ի դեպ, ես նույնպես նրանցից մեկն եմ.

-Էս ի՞նչ ա:

-Ըըը՜, շարադրություն:

-Ինչի՞ համար ես գրել:

-Դասատուս էր հանձնարարել:

-17.am-ի մասին գիտե՞ս:

-Դե լսել եմ:

-Որեմն «Ով եմ ես» թեմայով շարադրություն կգրես ու նկարի հետ կուղարկես:

Տեսել էր ֆեյսբուքյան էջումս տեղադրված շարադրությունը, հավանել ու մտածել, որ ես նույնպես պետք է շարադրություններս ուղարկեմ 17.am-ին:

Սկզբից կարևորություն չտվեցի, դա միայն խոսակցություն էր, որը ուղղակի «հարամ էր արել» քունս, հետո սկսեցի մտածել այդ հարցի վերաբերյալ: Ինչո՞ւ չլցնեմ ձանձրալի օրս կյանքով, արկածներով, չէ՞ որ դա կարող էր հենց այն լինել, ինչին այդքան ժամանակ սպասում էի՝ փոփոխության, ու որոշեցի գրել այդ շարադրությունը:

Ոգևորված, սենյակիս քաոսի միջից գտա թուղթ ու գրիչ ու սկսեցի գրել: Բայց մի րոպե, ո՞վ եմ ես, ի՞նչ գրեմ, գրողը տանի: Երևի այդ հարցն ինձ երբեք չէի տվել, դե անհրաժեշտություն էլ չէր եղել դրա մասին մտածելու ու ընդհանրապես, մինչ վերջերս ես շատ քիչ էի մտածում ու չէի էլ նկատում շուրջս տիրող քաոսին միախառնված բնության բազմաթիվ հրաշքերի գոյությունը, հետևաբար իմ մասին գրելը շատ ավելի խրթին էր, քան ես պատկերացնում էի:

Ես աղջիկ եմ, ով երազում է, հավատում հրաշքների, ամենուր փնտրում է արկածեր, 15 տարեկան մագլ (այդպես են դիմում մարդկանց Հարրի Փոթթերի աշխարհում), ով հույսը չի կտրում ու սպասում է Հոգվարթսի իր նամակին: Ունեմ աչքի չընկնող արտաքին, մեծ, շագանակագույն աչքեր, որոնք ամեն ինչի մեջ մի մեծ դույլ յուրահատկություն են տեսնում: Սիրում եմ նվագել դաշնամուր ու երգել, չնայած երգելուցս «ագռավները հավաքվում են շուրջս»: Ունեմ բազմաթիվ վախեր, բայց և այնպես էքստրիմի սիրահար եմ: Ատում եմ ձմեռը, քանի որ շատ շուտ եմ սառում և չեմ կարողանում նորմալ ձնագնդի խաղալ: Գարունն ատում եմ նրա համար, որ անձրևների պատճառով միշտ կոշիկներս ցեխոտվում են, թեև խենթանում եմ անձրևի համար:

Ամռանը մեր քաղաքում անտանելի շոգ է լինում, կամ նրա համար, որ ծիտիկները ափալ-թափալ կեղտոտում են մարդկանց, իսկ աշնանն արդեն պաղպաղակ չեմ կարող ուտել, և երկարատև հանգստից հետո էլի պետք է դպրոց հաճախեմ: Սպասում եմ իմ 5-րդ եղանակին:

Սիրում եմ ֆանտաստիկ ժանրի ֆիլմերն ու գրքերը: Ըստ ընկերներիս, ես բացի լավ շարադրություններ գրելուց, ոչինչ չեմ կարողանում անել: Չնայած մյուս կողմից էլ ասում են, որ եթե հաղթահարեմ ծուլությունս, ամեն ինչի էլ կհասնեմ: Հա՜, մոռացա մի բան ասել. խենթանում եմ բենզինի, նոր գրքերի ու ներկի բուրմունքի համար: Դե լավ, արդեն ինչ-որ երկար խոսեցի: Ես ուղղակի խենթ եմ, ով փնտրում է արկածներ այնտեղ, որտեղ ըստ մարդկության՝ դրանք լինել չեն կարող:

Հանդիպում վարպետի հետ

-Ժողովուրդ, շարք կանգնեք, գալիս է։

-Յամէ, սենսենի ռեյ…

-Օս…

Բոլորը շունչները պահած, հայացքները դեպի մուտքի դուռը, սպասում էին… Սպասում էին ճապոնացի վարպետ Հիդեո Օչիին։

Կարծում եմ, հիմա դու էլ որոշակի զարմանքով կարդում ես, որ հասկանաս, թե ինչ եմ գրել։ «Յամէ, սենսենի ռեյ» նշանակում է՝ «Պատրաստ, խոնարհվիր ուսուցչին, որպես հարգանքի նշան», իսկ «Օս» նշանակում է՝ այո, լսում եմ կամ հասկացա։

Սկսեմ ամենասկզբից: Մայիսի 5-ին Հայաստան էր ժամանել ճապոնացի կարատեի վարպետ Հիդեո Օչին, և անցկացվեց սեմինար, որին ես մասնակցում էի։ Եվ հենց այս բառերով էլ սկսվեց մեր սեմինարը։

Ով է Օչին, արդեն հասկացավ ընթերցողը, բայց ցանկանում եմ մի փոքր էլ պատմել այս զարմանալի մարդու մասին։Հիդեո Օչին ծնվել է 1940 թվականի փետրվարի 29-ին՝ Ճապոնիայի Սայձյո քաղաքում: Շոտոկան կարատեով զբաղվել սկսել է 14 տարեկան հասակում։ 1970 թվականին Հիդեո Օչին Մասատոշի Նակայամայի կողմից ուղարկվել է Գերմանիա՝ փոխարինելու JKA Գերմանիայի գլխավոր մարզիչ Հիրոկազու Կանազավային։ Նրա գլխավորությամբ Գերմանիայի հավաքականը երեք անգամ հաղթել է Եվրոպայի առաջնություններում:
Շատ չձանձրացնելու համար պատմեմ իմ տպավորությունները այս մարդու մասին։
Երբ ես կարդում էի Օչիի կենսագրությունը մտածեցի, որ խիստ և շատ լուրջ անձնավորություն է, սակայն երբ տեսա, առաջին տպավորությունը այսպիսին էր. «Ինչ բարի պապիկ է»։  77 տարեկան այդ պապիկը ողջ սեմինարի ընթացքում ժպտում էր և ծիծաղում, գուցե և մեզ վրա, չգիտեմ, բայց հաճելի էր հետևել նրան և հատկապես նրա ժպիտին։

liana hakobyan voskehat aragacotn

Գրում եմ հիվանդասենյակից

Կյանքը լի է անակնկալներով։ Մեկ ամիս առաջ  աշխարհի ամենաաշխույժ  պատանիներից մեկն էի և գիտեի, թե լիովին առողջ եմ։ Բայց այդ երանելի պահերը միայն թվացյալ էին։

Պատահաբար սկսվեցին սուր ցավեր՝ ծակոցներ, ինձ տեղափոխեցին հիվանդանոց։ Միանգամից մի  քանի բժիշկ  հրավիրվեց  ընդունարանին կից  սենյակ։ Ամեն մասնագետ  իր եզրակացությունն էր  տալիս։ Սկզբից խոսեց վիրաբույժը.
-Աղջկա կույրաղիքն է  շտապ վիրահատության պատրաստեք:
Հետո խոսեց քիթ-կոկորդի մասնագետը.
-Վիրահատությունից հետո անպայման ռենտգեն հետազոտություն է պետք։
Ես շփոթված էի և վախեցած, չգիտեի՝ ինչ է ինձ սպասվում…
Ահա եկավ վիրահատության ժամանակը։  Բուժքույրն ինձ վիրահատարան ուղեկցեց, ես իմ  ոտքով գնացի։ Շատ վախեցած էի, սակայն  պատկերացում չունեի, թե այդքան  բարի  մթնոլորտ կտիրեր։ Բոլոր բժիշկները սիրալիր էին, քաջալերում էին ինձ։

Երբ արթնացա, արդեն  հիվանդասենյակում էի։ Ճիշտ է, ցավեր ունեի, բայց  ուրախ էի, որ ողջ եմ։ Անցավ մի քանի ժամ: Արդեն պետք է տանեին  ռենտգեն հետազոտության։
Հետազոտությունը տևեց վայրկյաններ։ Գլխացավերիս  պատճառը հայմորիտյան խոռոչների բորբոքումն էր: Չդիմացա մինչև բժշկին հանդիպելն ու նրա բացատրությունը լսելը, դիմեցի համացանցի օգնությանը։ Կարդացի, որ բուժելի հիվանդություն է և բուժվում է դեղերի միջոցով։
Մի պահ հոգոց հանեցի և ասացի՝ ինչ լավ է, ես անպայման կբուժվեմ։ Երբ արդեն բժիշկն իր նշանակումները արեց,  վերադարձա հիվանդասենյակ:

Հիմա դեռ հիվանդանոցում եմ, բուժումները դեռ չեն ավարտվել:

Ես այս ընթացքում շատ բան հասկացա:  Երբ հասկանում ես, թե ինչքան փխրուն է կյանքը, ինչքան հեշտ կարող ես կորցնել առողջությունդ, սկսում ես ավելի շատ գնահատել կյանքիդ ամեն վայրկյանը։

Շնորհակալություն աշխարհի բոլոր բժիշկներին։

milena antonyan (aragacotn)

Հանուն փափուկ արջուկի

Ես այսօր անցել եմ Ն.Զ.Պ. առարկայի դաշտային պարապմունք:

Ոչինչ չասող նախադասություն, չէ՞: Դա նշանակում է, որ ես գնացել եմ կրակադաշտ ու կրակել եմ իսկական, իրական զենքից: Էլի համարյա ոչինչ չասող նախադասություն: Ախր, պատկերացնո՞ւմ եք իրական զենք, որը հնարավոր է, որ բռնում ես առաջին ու վերջին անգամ, իրական կրակադաշտ, որտեղ հնարավոր է, որ գտնվում ես առաջին ու վերջին անգամ:

Երևի չկարողանամ նկարագրել՝ ինչ էր կատարվում հետս, երբ էնտեղ էի, երբ մի քանի մետրից լսում էի կրակոցների ձայներ, երբ ձեռքումս բռնել էի պահեստատուփը, երբ ականջներս սկսեցին խլանալ առաջին կրակոցից հետո, երբ մտածում ես, որ քեզ շրջապատող երիտասարդների ու հենց քո ձեռքում է հայրենիքի ապագան, ու դու ուղղակի իրավունք չունես սխալվելու:

Շատերից եմ լսում՝ աղջիկներ են, թող չկրակեն, կարող է՝ վախենան: Էստեղ ուղղակի մի բան կասեմ, մեր էպոսից՝ առյուծը առյուծ է, լինի՝ էգ, թե որձ:

Ուղղակի այս ամենն ասելուց հետո, մի բան եմ ուզում: Եթե պիտի կրակեն, թող որ Հայաստանում մարդիկ կրակեն ամենաշատը խաղահրապարակների հրաձգարաններում՝ փափուկ արջուկ նվաճելու համար:

Գարնանային էսքիզներ

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Փաստորեն գարուն է: Չգիտես ինչու, բայց այս տարի գարունը շատ ուշ այցելեց մեր համայնք, երևի տեխնիկական խնդիրներ կային, դրանից էր: Գարնան այցելության ու զարթոնքի հետ մեկտեղ, բնությունն ու գործունյա գյուղացիներն էլ են արթնացել և ելել են ոտքի: Սկսվել և արդեն ավարտվել է գարնանացանը՝ հացահատիկի վարուցանքը, կարտոֆիլի ցանքսը, բանջարեղենների ու ծաղիկների սերմնացանությունը: Մարդիկ մեղրատու մեղուների նման աշխատում են և մի օրվա մեջ շուրջ 5-6 գործ են ավարտում, ուղղակի մի տարբերություն կա. նեկտարը հավաքում են ավելի ուշ և շատ տանջանքով:

Այժմ խաղաղություն է Լիճքի դաշտերում, և աշխատանքը եռանդուն կերպով աճում է, իսկ աշնանը այն դառնում է գարու և ցորենի ոսկեգույն հատիկ:

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Գարնանը քնից արթնանում են նաև փոքրիկ ձորակները միմյանցից զատող, ձնհալի ջրերից սնվող, վարարող գետակները, որոնցից օգտվում են նաև գյուղացիները՝ հողը մշակելու և ոռոգելու հարցում: Հմա գետակների վարարման շրջանն է:

Ծառեն արդեն ծաղկել են Լիճքում, այնպես որ, շուտով ծիրան եմ համտեսելու, շնորիվ բարի գյուղացիների եռանդուն աշխատանքի: Իսկ ծառերի բերքատվության հարցում կրկին խառն է գյուղացու մատը: Ինչպես նրանք են ասում. «Եթե ծառերը չծիրատենք, բերք չի լինի»: Ճիշտն ասած, երբ ասում են գարուն, ես միշտ ծաղկած ծառերն եմ հիշում ու պատկերացնում դրանց զուգահեռ նաև ճանապարհների տիղմը, անանցանելիությունը և անձրևները:

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Լուսանկարը` Արտյոմ Ավետիսյանի

Հիշում եմ նաև, որ երբ փոքր էի, ուսուցչուհիս միշտ հանձնարարում էր գարնան մասին շարադրություն գրել ու ամեն անգամ այսպես էի սկսում. «Տարին ունի չորս եղանակ»…

Գարնան գալստյան հետ ամբողջ դաշտերը ծածկվել են երփներանգ ծաղիկներով ու բույսերով: Կան բույսեր, որոնք գյուղացիները օգտագործում են որպես դեղամիջոց պատրաստելու բաղադրատոմս, ինչպես նաև ձմեռվա պաշար: Դրանցից հայտնի են սիբեխը, շուշանը, սպիտակ բանջարը (գյուղի բարբառով՝ սիվդգուկ), խատուտիկը, ճարճատուկը և այլն: Ծաղկել է նաև յասամանը: Ասեմ, որ յասամանից ևս դեղամիջոց են պատրաստում:

Չէի ասի վերջապես, բայց մասամբ սև ու գորշ և միմյանցից կախված ամպերի տակից դուրս է գալիս արևը և հազիվ իր ջերմ շողերով ջերմացնում բոլորին:

milena araqelyan

Անձրևաշատ տողեր

Նորից անձրևի մասին եմ գրում: Գարուն է: Բայց ըստ իմ հաշվարկների, ապրիլ ամսվա բոլոր շաբաթ օրերին անձրև է եկել: Պատահականությո՞ւն: Երևի շատերդ չէիք նկատել: Ես գուցե նկատել եմ, քանի որ շաբաթ օրերին երեք պարապմունք եմ ունենում ու երկար ժամանակ տանը չեմ լինում: Ինչևէ: Եկել եմ՝ անձրևից խոսենք: Ապրիլը շեշտեցի, որովհետև հենց այդ ամսվա առաջին չորս օրերն են գամվել շատերիս ներսում: Երկինքը զավակ կորցրած մայրերի հոգուն էր արձագանքում: Անձրևը մեկ-մեկ շատ ճիշտ պահերի է գալիս: Մեկ-մեկ՝ միշտ: Մուսաս անձրևոտ օրերին է այցելում: Գալիս է ու ստիպում վերցնել գրիչս: Ի վերջո, համաձայնում եմ:

Գիտե՞ք՝ վերջին նյութս հունվարին եմ գրել: Երևի շատերդ չեք էլ հիշում: Իհարկե, դրանից հետո իմ ու շատ 17-ցիների կյանքում մի գեղեցիկ ու հիշարժան օր է եղել: Հուսով եմ՝ հասկացաք, որ խոսքս մրցանակաբաշխության մասին է: Հա, այդ օրը ամեն մեկիս մտքում մի դրվագով դաջված է, հաստատ:

Եկել եմ՝ անձրևից խոսենք, բայց շատ ասելու բան ունեմ, անընդհատ մտքերս ցրվում են: Եվայի նյութը կարդացի, հիշեցի, որ մի երկու տող հասցրել էի այն ամենաուժեղ անձրևի ժամանակ գրել անգլերենիս բառատետրի մեջտեղի էջերից մեկում (դե, էդպես հեշտ է հետո թուղթը վերցնելը): Ու քանի որ արդեն եկել է պահը, որ պետք է այդ էջը շրջանցենք, որոշեցի շարունակել «մի երկու տողս»:

Արեգ Նազարյանը իր երգում ասում է, որ այս անձրևի ամեն կաթիլը ծով է, ուրիշ ոչինչ, ու որ հորիզոնից այն կողմ արևն արթուն է… Անձրևը անհանգստություն է շատերի համար: Մեկը ատում է անձրևը, երբ իր նոր արդուկած մազերը թրջվում են, իսկ այ, ալիքների նման մազեր ունեցողի համար մի ուրիշ աշխարհ է անձրևը: Նրա համար անձրևի հետ է սկսվում օրը ու անձրևից կախված՝ նրա տրամադրությունը բարձրանում է, բայց ոչ երբեք՝ ընկնում: Կաթիլները հուշում են, որ ինչ-որ տեղ ինչ-որ մեկը կա միշտ էլ սպասող: Չէ՞ որ ինչպես երգում է ասվում՝ առանց սպասող մեկի քայլելը ցավ է…
Ի վերջո, միայն անձրևից հետո ես կարողանում ագահորեն շնչել քաղաքիդ մաքրությունը:

Միգուցե արդեն բացե՞ս պատուհանդ: