Ազատ տարածք խորագրի արխիվներ

karen janoyan

Բազմակողմանի զարգացած մարդ

«Քո հայրը դասարանում ամենալավ մաթեմատիկա իմացողն էր, դու ինչի՞ ես թույլ մաթեմից»: Շատ եմ լսում այս արտահայտությունը այն մարդկանցից, ովքեր ճանաչում են ինձ և հորս:

Հայրս եղել է դասարանում ամենալավ մաթեմատիկա իմացող աշակերտներից մեկը, սակայն ես թույլ եմ այդ առարկայից: Պատճառը այն չէ, որ չեմ սիրում մաթեմատիկան, այլ փոքր-ինչ դժվարանում եմ: Հայրս աշխատում է արտերկրում: Կարծում եմ սա է պատճառը, որ ես դժվարանում եմ այդ առարկան սովորել, քանի որ շատ ժամանակ չեմ անցկացնում հորս հետ: Միգուցե այստեղ լիներ, կօգներ, կբացատրեր, կխրախուսեր:

Ես ավելի շատ սիրում եմ հումանիտար առարկաներ՝ օտար լեզուներ և պատմություն, սակայն ավելի կարևոր եմ համարում բնագիտական առարկաների իմացությունը, քանի որ դրանք շատ են կապված առօրյա կյանքի հետ:

Իհարկե յուրաքանչյուր առարկա ունի իր կաևորությունը: Կարծում եմ, մեկ առարկայի լավ տիրապետելը քիչ է համակողմանի գիտելիքներ ունենալու համար:

Մարդիկ պետք է լինեն բազմակողմանի զարգացած և ունենան որոշակի տեղեկություններ բոլոր առարկաներից:

Ապրել արժանավայել

Ես Վարազդատ Ամիրաղյանն եմ Նոյեմբերյան քաղաքից: Բնավորությամբ շատ հանգիստ և համբերատար եմ:

21 տարեկան եմ,  ավարտել եմ Նոյեմբերյանի թիվ 2 միջնակարգ դպրոցը, որից հետո ընդունվել եմ Ֆիզիկական Կուլտուրայի Հայկական Պետական Ինստիտուտ` շախմատ մասնագիտությամբ: Շախմատի բնագավառում հասել եմ հաջողությունների, բայց վերջին մի քանի տարում չպարապելու հետևանքով առաջընթաց չունեցա:

2013 թվականին զորակոչվել եմ ՀՀ Զինված ուժեր, և 2015 թվականին ծառայությունս ավարտելուց հետո շարունակել եմ ուսումս:

Իմ կյանքում բանակից հետո շատ մեծ ու անսպասելի փոփոխություններ եղան: Ես դարձա Նոյեմբերյանի «Սուրբ Սարգիս» Երիտասարդաց Միության անդամ: Մեր միության և իմ նպատակն է` փորձել մարդկանց կյանքում աշխուժություն մտցնել: Մեր միությունից ես և ևս 2 հոգի Տավուշի Երիտասարդաց Միության կենտրոնական խորհրդի անդամ ենք: Մենք բոլորս ունենք Տահույսի Թեմի Առաջնորդ Բագրատ եպիսկոպոս Գալստանյանի օրհնությունն ու շատ մեծ աջակցությունը: Եվ Սրբազան Հոր և մեր նպատակն ու ցանկությունն է, որպեսզի մեր ժողովուրդը, հատկապես սահմանամերձ գյուղերում ապրող, ստեղծվեն լավ պայմաններ, որ ժողովուրդը չկորցնի իր հավատքը, և հույսը` ապագայի հանդեպ:

Շատ կարևոր է, որպեսզի գյուղերը չդատարկվեն, և ժողովուրդը շենացնի իր գյուղը: Այդ ամենի համար փորձում ենք մի շարք բարեգործական ծրագրեր իրականացնել:

Ես ունեմ շախմատի խմբակ, ունեմ վկայական, որի համաձայն կարող եմ դպրոցներում 3 տարի աշխատել որպես շախմատի ուսուցիչ, բայց աշխատանքի եմ անցնելու սեպտեմբերից: Այժմ խմբակի պարապմունքներն անց եմ կացնում Եկեղեցուն կից Հովվատանը, որը մենք մեր քահանայի հետ մեր ուժերով ենք վերանորոգել, և այնքան հարազատ տեղ է մեզ համար, որ այն անվանում ենք «Պապոնց տուն»: Բացի այդ ես այժմ Բագրատ Սրբազանի նախաձեռնությամբ Կիրակնօրյա դպրոցում աշխատելու համար գնում եմ վերապատրաստման: Եզրափակումս անեմ` ասելով, որ այսպես իմ առօրյան շատ հագեցած է անցնում, և ես շատ ուրախ եմ,  որ «փոքր» մարդ լինելով կարող եմ ինչ-որ չափով օգտակար լինել ժողովրդին:

Մտածելով այն մասին, թե ինչն է ինձ հուզում, մտքիս գալիս են մի շարք հարցեր, որոնք որ լուրջ խնդիրներ են մեր ժողովրդի համար: Բայց ես այժմ կասեմ այն խնդիրներիների մասին, որոնք որ ինձ համար ավելի առաջնային են, և ես կարող եմ ինչ-որ չափով այդ խնդիրը լուծողներից մեկը լինել:

Առաջնային խնդիրը մեր սահմանամերձ գյուղերն են, որտեղ ապրողները իրենց ընտանիքը գյուղում պահել չկարողանալով, գյուղից ընտանիքով գնում են Երևան կամ Ռուսաստան` հույս ունենալով, որ այնտեղ լավ ապագա կունենան: Գյուղից հեռացողները կրակոցներից չեն վախենում և պատրաստ են գյուղում մնալ, միայն թե մի աշխատանք ունենան, որ կարողանան ընտանիքը պահել: Բայց ցանկացած գյուղի համար կարելի է քայլեր ձեռնարկել, որից հետո արտագաղթ չի լինի, և գյուղից գնացածները հետ կվերադառնան և կշենացնեն գյուղը, դրանով էլ կհզորանա մեր հայրենիքը:

Ինձ հուզող խնդիրներից է նաև երեխաների ճիշտ դաստիարակությունը, նրանց համար հետաքրքիր առօրյա ստեղծելը, որպեսզի համակարգչի առաջ նստելու և խաղեր խաղալու կամ սոցիալական ցանցերում ժամանակ անցկացնելու փոխարեն, հագեցած կյանքով ապրեն:

Ինձ համար առաջնային խնդիր է նաև մեր ժողովրդի մի մասի մոտ մարող հավատքի հարցը: Մենք քրիստոնյա ժողովուրդ ենք, և այդ ժողովուրդը պիտի իրեն պահի իսկական քրիստոնյայի պես, և սրտացավ լինի բոլորի հանդեպ: Իր պահվածքով և մտածելակերպով այնպիսին լինի, որ բոլորը իրենից օրինակ վերցնեն, ցանկանան իրեն նմանվել:

Սիսիանի բրուտանոցը

 

Արդեն 10 տարի է, ինչ իմ ծննդավայրում` Սիսիան քաղաքում, գործում է բրուտանոց: Բրուտանոցում պատրաստում են զանազան կենցաղային իրեր, որոնց օգտագործումը հաճելի է բոլոր կանանց, զարդեր աղջիկների համար, ինչպես նաև տոնածառի խաղալիքներ:

Վարպետ Վահագն Համբարձումյանն ասում է, որ Սիսիանի կավն ունի լավ որակ և հաճելի գույն: Բրուտանոցը իր ակտիվ գործունեությունը ծավալում է ամռանը, վարպետ Վահագնը ասում է` պատճառն այն է, որ ամռանն ավելի շատ զբոսաշրջիկներ կան: Վարպետը հավատարիմ է ավանդական բրուտագործությանը և պահպանում է ազգայինը: Սափորների և կուլաների արտաքինը կրկնօրինակում է պեղումներից հայտնաբերվածներից:

Չնայած վարպետ Վահագնը հավատարիմ է ավանդույթներին, սակայն չի վախենում նորամուծություններից: Նուրբ հայկական մանրանկարչության զարդանախշերի կողքին ստեղծվում են սևամորթ գեղեցկուհիները, կախազարդ ոչխարները, հորոսկոպի նշանները, ինչպես նաև ոչ ավանդական գինու սափորները, որոնց հեղինակն ինքն է:

Իր փոքրիկ արվեստանոցում նա սովորեցնում է անապահով ընտանիքների երեխաներին կավի հետ աշխատել: Պատահաբար տեսնելով, որ երեխաները դրսում ցեխի հետ խաղալիս նմանակում են իրեն, բերեց իր մոտ անվճար սովորելու:

Վարպետ Վահագը փափագում է, որ Հայաստանում զարգանա գրեթե մոռացված արվեստը: Դա է վկայում այն փաստը, որ նա Հայաստանի գրեթե բոլոր մարզերում մասնակցում է փառատոններին և ցուցադրում իր աշխատանքները, իսկ ցանկացողներին սովորեցնում կավի գաղտնիքները:

Շատերը զարմանում են, թե ինչպես է կավի մասնագիտական գաղտնիքները սովորեցնում ուրիշներին: Այդ հարցին նա ժպտալով պատասխանում է, որ իր երազանքն է հայկական բրուտագործության զարգացումը Հայաստանում և աշխարհում: Նա նաև դասավանդում է Դարբաս համայնքում և ունի իրեն արժանի սաներ: Դարբասցի Վազգենը արդեն իրենց համայնքում է սպառում իր կավե աշխատանքները:

Ես ինքս կավից պատրաստված իրերը շատ մեծ հաճույքով եմ օգտագործում և կցանկանայի, որ իմ մյուս հայրենակիցները նույնպես գնահատեն կավն ու օգտագործեն կավե իրերը: 

gohar zaqaryan

Միգրացիան փոխեց իմ կյանքը

Երկու ամիս առաջ շարադրության մրցույթ հայտարարվեց «Միգրացիան փոխեց իմ կյանքը» վերնագրով: Գրեցի և ուղարկեցի՝ հույսով, որ կհաղթեմ: Անցավ մեկ շաբաթ: Տնօրենը հրավիրեց իր սենյակ և ասաց, որ հաղթել եմ և հաջորդ օրը պետք է գնամ մրցանակաբաշխությանը մասնակցեմ: Ուրախությանս չափ ու սահման չկար

Այսօր ուզում եմ  ներկայացնել իմ շարադրությունը: Հուսով եմ ձեզ դուր կգա:

Վաղ առավոտ էր: Կիրակնօրյա այն առավոտներից մեկը, երբ մեր ամբողջ ընտանիքր լարված աշխատանքային շաբաթվանից հետո վաստակած հանգիստն էր վայելում… Սենյակում պառկած օրվա պլաններս էի կազմում ու գոհ ժպտում այն մտքից, որ այսօր դպրոց չեմ գնա: Հյուրասենյակից լսվող ձայները քիչ-քիչ բարձրացան: Ծնողներս ու պապս էին վիճում: Հայրս ինչ-որ բան էր փորձում համոզել պապիս, բայց վերջինս համառորեն իրենն էր պնդում:

-Ախր, ա՛յ պապ ջան, ասում եմ, էլի, ընկերս է, լավ մարդ է, տես` ինքն ինչ լավ է ապրում, մենք ինչո՞վ ենք պակաս նրանից:

-Հեռվից միշտ էլ ուրիշի ունեցածը լավն է թվում: Ի՞նչ գիտես, թե ինչ գնով է հասել էդ ամենին: Մեղք եք, օտար հողում ի՞նչ տուն, ի՞նչ երջանկություն, ի՛նձ լսիր, գուցե և մեծ եմ արդեն, բայց կյանքում շատ բան եմ տեսել: Պետք չի, որդի՛: Ամեն ինչ չի, որ փողով կգնես…

Ես գլուխս մտցրի վերմակի տակ. «առավոտ շուտ էլի սկսվեց»…

Արդեն քանի օր է, ընտանիքս անհասկանալի վեճերի մեջ էր: Ծնողներս որոշել էին մեկնել երկրից: «Դա դավաճանության պես մի բան է»,- ասում էր պապս:

Ես չգիտեի` ինձ համար լա՞վ էր, թե՞ վատ: Հետաքրքիր էր լինել օտար երկրում, բայց մյուս կողմից էլ՝ մեր տունը, տատը, պապը, բակի ընկերները, դպրոցը…

…Ինքնաթիռը օդում ասես ճախրում էր: Ծնողներս գոհ էին:

Իջանք ինքնաթիռից: Հայրիկս օտար մարդկանց ամեն կերպ փորձում էր համոզել, որ մենք վատ էինք ապրում…

Գլխիս մեջ պապիս խոսքերն են, որ ինձ հանգիստ չեն տալիս… Ամոթից, թե զայրույթից կարմրել եմ…

Հայրիկի նկարագրած մեծ տունը չկար, մայրիկի ասած առաջադեմ մարդիկ էլ չկային…

Դրսում տխուր էր՝ երեխաները մեզ չէին մոտենում, մարդիկ անտարբեր ու խորթ հայացքներով էին, օտար լեզուն, անհասկանալի արտահայտությունները: Ավելի լավ էր մնալ տանը… Ծնողներս միշտ լուռ էին, կամ խոսում էին առանձին, ցածրաձայն… Ես հաճախ էի հիշում պապին ու տատին… Ախր, արդեն ծեր են, ո՞վ է օգնելու նրանց:

Հայրիկը աշխատանք ուներ, նա ուշ էր տուն գալիս ու շատ շուտ գնում, նույնիսկ հաճախ չէինք տեսնում նրան: Կորել էր մեր ընտանեկան ջերմությունը:

Երկու տարի էր անցել, ինչ թողել էինք մեր երկիրը, բայց ոչ հայրս, ոչ էլ մայրս չէին գտել իրենց երազած փառահեղ կյանքը, քաղաքակիրթ միջավայրում ապրելու նրանց երազանքը այդպես էլ իրականություն չէր դարձել:

Վերջապես հայրս մի երեկո հայտարարեց.

-Գնում ենք տուն:

Ես ուզում էի ուրախությունից ճչալ, բայց չգիտես ինչու, սկսեցի լաց լինել:

Երբ երկար բաժանումից հետո ոտքս դրի իմ երկրի հողին, մի տեսակ հպարտությամբ լցվեց հոգիս, ուզում էի գրկել արաջին պատահած մեկին ու ասել, որ սիրում եմ իրեն, որ այս երկրի տերը ես եմ, որ այստեղ ես «ես» եմ:

Տատի ձեռքերը թուլացան ու խնձորը թափվեց փեշից, պապը մի պահ կարկամեց: Նրանք դողացող բազուկների մեջ առան ինձ…

Հայրս իր լայն թևերի մեջ առավ ծերացած պապիս կորացած ուսերն ու ասաց.

-Ճի՛շտ էիր, հայրի՛կ, ամեն ինչ չէ, որ փողով կառնես…

Հրաժեշտի պահը

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

Լուսանկարը՝ Վահան Ազիբեկյանի

1942 թվական… Պատերազմ… Ջուջևան… Դրսում միապաղաղ անդորրություն է տիրում: Ձյան ճերմակ փաթիլները մեղմիկ պարելով իջնում, փարվում են հողին, դարսվում իրար վրա: Ահա դատարկ ճանապարհով մի շուն է անցնում` գլխիկոր, ականջները կախ` ձյան ճերմակի վրա թողնելով հետքեր: Պատուհանին սառնամանիքը գեղեցիկ նախշագծեր է նկարել, որոնց միջով երևում է դիմացի բլրի մշուշապատ, ձյունով ծածկված անտառը: Ճարճատյունով վառվում է կրակը, հին թախտին նստել է հայրը և խոժոռ ու միևնույն ժամանակ գորովալից հայացքով նայում է որդիներին, որոնց մանկական աչքերի մեջ մի տեսակ տագնապ կա, արտառոց ինչ-որ բանի սպասում: Քիչ հեռու կանգնած մայրը օրորում է փոքր որդուն, որ բարուրից այնպես է լացում, կարծես նրա փոքրիկ սրտին ևս պաշարել է եղբայրներին համակած տագնապը:
Մոտենում է հրաժեշտի պահը. հայրը պետք է մեկնի պատերազմ, ինչպես շատ համագյուղացիներ, պետք է զենք վերցնի և պայքարի հանուն իր երկրի, հանուն իր երեք որդիների անվտանգ ապագայի: Պետք է կռվի ու հաղթի. չէ որ նա Խամսայի մելիքություններից Ջրաբերդի մելիք Տեր-Իսրայելյանների ժառանգորդն է, որ պայքարել ու պաշտպանել են իրենց հողն ու իրենց ժողովրդին, և հիմա արյունն է նրան մղում դեպի այդ հայրենանվեր գործին:
Ծանր վեր կացավ տեղից, խոր հառաչեց, մեկ-մեկ համբուրեց ավագ որդիների ճակատները, մոտեցավ փոքրիկի բարուրին: Մինչ այդ լացող որդին, տեսնելով հորը, անմիջապես լռեց և իր գեղեցիկ, խոշոր աչուկներով ուշադիր զննում էր հոր դիմագծերը, կարծես ուզում էր մտապահել այդ դեմքը: Հայրը համբուրեց փոքրիկի` բարուրից դուրս եկած փոքրիկ թաթիկը, որ հազիվ էր բռնել հոր մատը: Ապա նայեց կնոջը, որը փորձում էր թաքցնել արցունքները: Իր աչքերում էլ արցունքի մի կաթիլ խաղաց, բայց նա շրջվեց, բացեց դուռը, ևս մեկ անգամ ետ նայեց, հրաժեշտ տվեց ու հեռացավ:

Գնաց… Կռվեց… Նա ևս իր շատ զինակիցների հետ պայքարեց ու կյանքը զոհեց հանուն հայրենիքի` հերոսի անմահ անունով պսակելով իր հիշատակը: Իսկ իր որդիները մեծացան, դարձան իրենց հոր արժանի զավակները: Փոքր որդին էլ, իր հոր հիշատակը ամուր պահած սրտում, դիմագրավեց կյանքի բազում փորձություններին, աշխատեց, արարեց, ընտանիք կազմեց, թոռներ ունեցավ, որոնցից մեկն էլ ես եմ:
Այո, նա իմ պապիկն է, և ես հպարտ եմ դրանով, հպարտ եմ, որ կրում եմ նրա ազգանունը, հպարտ եմ, որ իմ երակներով հոսում է իմ նախնիների` հերոսական ոգով տոգորված արյունը, հպարտ եմ… Հպարտ եմ և միշտ կփորձեմ լինել իմ ամբողջ գերդաստանի բոլոր արժանի ներկայացուցիչների արժանի ժառանգորդն ու հետևորդը:

Հավատում եմ

 

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Հարությունյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Հարությունյանի

Սա իմ դպրոցն է՝ փոքրիկ ու հարմարավետ կառույց, փոքր դասարաններով՝  փոքր գյուղի, իմ` Տավուշի մարզի Ջուջևան գյուղի համար: Երկար դասամիջոցն է. դուրս եկա դասարանից, մոտեցա միջանցքի մեծ պատուհանին, որից բացվում է բակի գողտրիկ պատկերը՝  եզրին կորացած ուռի,   նրա տակ՝ նստարան:  Գեղեցկություն, բայց… Մի պահ ինձ օտար զգացի և սկսեցի օտարի աչքերով դիտել կյանքիս տասնմեկ տարիների պայծառ օրրանը: Միշտ ամենաատելին ինձ համար եղել է կառույցների դատարկությունը, հատկապես կրթօջախի, իսկ հիմա աչքերիս առաջ ծավալվում է լքվածությունը, երկար միջանցքը լուռ է և դատարկ, ականջներումս հնչում է լռության ճիչը: Ահա, վերջապես, բակում երկու փոքրիկ տղա երևացին, վազվզեցին մի քիչ և շուտով էլ անհայտացան՝ կտրելով ինձ իրենց նայելու հաճույքից: Երկար դասամիջո՛ցն է, ո՞ւր են հապա այս փոքրիկ դպրոցի բոլոր անկյունները լցնող երեխաների զանգակահունչ ծիծաղները,  ուսուցիչներին զայրացնող, բայց բաղձալի խառնաշփոթը, աղմուկը, ո՞ւր են երեխաները… Նրանք չկան. դպրոցում վաթսուն աշակերտ է սովորում, և այդ թիվը գնալով նվազում է: Վեց շրջանավարտին փոխարինելու է գալիս երեք մանուկ: Սերունդը կիսվում է, գյուղն է կիսվում, կիսվում է Հայաստանը:

Այս դպրոցը երբեք էլ շատ աշակերտ չի ունեցել, բայց երբ երեք-չորս տարի առաջվա իննսունը դնում ես վաթսունի կողքին, տեսնում ես երկրիդ ապագան: Կարիք չկա ողջ Հայաստանը շրջել, կարճ ու երկար ուսումնասիրություններ կատարել, համակարգի մի փոքրիկ բջջից էլ կարելի է ստանալ իրավիճակի ամբողջական պատկերը:

Ես ավարտում եմ արդեն, և իմ փոխարեն գալու է ընդամենը… Կես երեխա… Դպրոցում երեխա չկա. սա միջազգային հանրությանը ներկայացվող գեղանկարի հակառակ կողմն է, իսկ թշնամին միշտ առկա է և շատ:  Հայաստանը պատմական երկար ուղի է անցել վատ ժամանակների բացարձակ գերակշռումով, սակայն ապրել,  արարել ու հաղթել է: Ես չեմ հուսահատվում, որովհետև հավատում եմ հաղթանակիդ, ՀԱՅԱՍՏԱՆ: