Իմ գյուղը խորագրի արխիվներ

lia avagyan

Հուլիսյան հիշողության և սահմանապահի կամքի ուժի մասին

Հուլիսյան դեպքերից մեկ ամիս է անցել: Հրետակոծության հետևանքները շտկվում են, գյուղացիները նորից ու նորից իրենց՝ բեկորից վնասված տներն են կարգի բերում։ Ներքին Կարմիրաղբյուր գյուղը ամենաշատ վնաս կրած գյուղերից է, այստեղ ամեն երրորդ տան լուսամուտը կամ գույքը վնասված է։ Չնայած հակառակորդի հասցրած ավերածություններին՝ գյուղում արդեն վաղուց անցել են բնականոն կյանքին․ մոշը հանդից են բերում, թզից՝ մուրաբա սարքում։

Չնայած այս ամենին՝ ոչինչ չի մոռացվել․ ո՛չ փամփուշտների ձայները, ո՛չ էլ այդ օրերին անցկացրած անքուն գիշերները։ Ամեն մեկիս վրա այդ հրետակոծության օրերը մի հետք են թողել։ Օրինակ՝ շատերի համար գիշերվա ժամը չորսը ամենահանգիստ քնի ժամն է, երբ սկսվում է երազանքների յոթերորդ երազը, իսկ ինձ համար արդեն մեկ ամիս է՝ այդ ժամը ասոցացվում է «հրետակոծություն» բառի հետ, որովհետև գրեթե միշտ այդ ժամին էր սկսվում մեր՝ հետակոծության յոթերորդ երազը։

Ոչինչ չի մոռացվել, այդ հիշողությունն է գյուղացուն ուժ տալիս, որ հրետակոծությունից ավերված իր պապական տունը նորից ոտքի կանգնեցնի, որ հակառակորդին առիթ չտա մտածելու՝ մենք կոտրվել ենք։ Մենք չենք կոտրվել, հակառակ դեպքում տները չէին վերանորոգվի, կովերը էլի արոտավայր չէին ուղարկվի, երեխաները բակերում չէին խաղա, մուրաբաները ձմեռվա համար չէին պահեստավորվի։ Այս ամենը տեսնում են և՛ հայ զինվորը, և՛ հակառակորդը։ Մեր զինվորին դա ուժ ու տոկունություն է տալիս, իսկ հակառակորդը ևս մեկ անգամ համոզվում է, որ ձախողվել է։ Ի վերջո միշտ չէ, որ թանկարժեք սպառազինությունն է հաղթում։ Միշտ հաղթում է հնարամտությունը, կամքի ուժը ու հայրենասիրությունը, սա է մեր հաղթանակի բանաձևը։

marine ghahramanyan

Ուսանողուհին սահմանապահ գյուղում

Մոտ մեկ ամիս առաջ սահմանին լարված իրավիճակ էր, բոլորս մի բուռ դարձած աղոթում էինք մեր քաջարի մարտիկների համար, իսկ այսօր կարծես թե խաղաղություն է։ Ինչպե՞ս է կյանքն ընթանում սահմանին կրակոցների ժամանակ և կրակոցներից հետո, ի՞նչ նպատակներ, երազանքներ ունի սահմանին ապրող երիտասարդը։

Սահմանապահ Ներքին Կարմիրաղբյուրի բնակչուհի, ապագա բանասեր 19-ամյա Մերի Առաքելյանը խոսում է իր զգացողությունների, նպատակների, երիտասարդների, հակառակորդի կողմից թիրախավորված գյուղի մասին։

«Կրակոցների ժամանակ զգացումներս, զգացմունքներս, ամենը խառնվում են իրար, հատկապես, երբ գիտեմ, որ հայրիկս դիրքերում է, դրանից ավելի եմ լարվում, ասում են՝ մի անհանգստացիր, գյուղի վրա կրակոց չկա, այդ ժամանակ ես ավելի եմ սարսափում, քանի որ հայրիկիս մասին շատ եմ մտածում ու ոչ միայն հայրիկիս, հիմա բոլոր սահմանին կանգնած տղաները մեզ համար և՛ հայր են, և՛ եղբայր։ Նրանց բոլորի կյանքը ինձ համար մեծ նշանակություն ունի։ Կրակոցների ժամանակ ոչ միայն իմ մասին եմ մտածում, այլ նաև համագյուղացիներիս, կարծես մի մեծ ընտանիք լինենք, ովքեր միասին պետք է պայքարեն այս ամենի դեմ։ Պետք է միասնական լինենք ու կարողանանք դիմակայել այս ամենի դեմ, քանի որ վատ ժամանակներ են հիմա թե՛ հայոց ազգի համար, թե՛ ընդհանրապես աշխարհի համար»։

Չնայած նրան, որ մեզնից շատերը միշտ ցանկանում են ինչ-որ բան փոխել իրենց շրջապատում, համայնքում կամ ընդհանրապես աշխարհում, Մերին գյուղը սիրում է այնպիսին, ինչպիսին այն կա, ցանկանում է ոչ թե ինչ-որ բան փոխել գյուղում, այլ ավելացնել։

«Գյուղում ոչինչ չէի փոխի, ավելի շատ կավելացնեի։ Չնայած նրան, որ դպրոցն ունի հարուստ գրադարան, այնուամենայնիվ, կցանկանայի գյուղն ունենար մեծ գրադարան իր ընթերցասրահով, որտեղ մարդիկ կկարողանային իրենց ժամանակն անցկացնել, գրականություն կարդալ, այնպիսի մի վայր, որտեղ, թե՛ մեծերը, թե՛ մանկահասակները, դեռահասները իրենց լավ կզգան ու կկարողանան իրենց գտնել այդտեղ։ Բոլոր ինձ ճանաչող մարդիկ գիտեն, որ ես շատ-շատ եմ սիրում իմ գյուղը և երբեք չեմ մտածել գյուղից հեռանալու մասին, անգամ ցանկություն ունեմ, թեկուզ կարճ ժամանակ, բայց ուսումս ավարտելուց հետո գալ և փորձել ինչ-որ բանով օգնել գյուղիս, թեկուզ մասնագիտական առումով, որպեսզի կրթեմ երեխաներին, հայրենաճանաչություն դասավանդեմ, մարդկանց օգնեմ սիրել գրականությունը։ Իրականում իմ բոլոր պլանները կապված են գյուղիս հետ։ Ես այն կարծիքն ունեմ, որ մարդիկ իրենց ներսից պետք է հանեն այն կարծրատիպը, թե քաղաքի և գյուղի երեխաների միջև տարբերություն կա, կամ հենց այն մարդը, ով ապրում է գյուղում, չպետք է կարծի, որ ինչ-որ բանով պակաս է։ Օրինակ՝ ես հպարտ եմ իմ արմատներով, իմ՝ գյուղացի լինելով, իմ ապագան տեսնում եմ հենց գյուղում։ Հնարավոր է հետագայում դասավորվի այնպես, որ ես գյուղում չապրեմ, բայց բազմաթիվ պլաններ ունեմ, որոնք պետք է իրագործեմ գյուղում։

Կրակոցներից մեկ ժամ էլ չանցած՝ մարդիկ նորից իրենց բնականոն կյանքով են ապրում, որովհետև տունը, իրենց գործը մարդկանց են սպասում, մեզ են սպասում։ Երբ կրակոցները վերջանում են, մարդիկ դուրս են գալիս նկուղներից, ապաստարաններից և անմիջապես վերադառնում իրենց գործերին։ Մարդկանց մեծ մասը գյուղատնտեսությամբ զբաղվելով է ապահովում իր օրվա ապրուստը, եթե չաշխատեն, չեն կարող ապրել։ Դրա համար էլ անմիջապես կրակոցներից հետո գյուղը վերադառնում է իր բնականոն կյանքին։

Կցանկանայի, որ երիտասարդներն ավելի ուսումնատենչ լինեին, բազմակողմանի զարգացած, այսինքն՝ երբեք չկանգնեին մի կետի վրա, այլ ձգտեին անընդհատ նորանոր բաներ սովորելուն, քանի որ ինչքան գիտելիք ես պահեստավորում քո ուղեղում, տեսնում ես, որ այդքան դատարկ մաս է մնում, այդքան սպիտակ էջեր կան, որ պետք է լրացնենք։ Դրա համար կցանկանամ, որ երիտասարդները չլճանան և անընդհատ շարժվեն առաջ։

Նույնիսկ կրակոցների ժամանակ, երբ հակառակորդը կրակում էր մեծ տրամաչափի զինատեսակներից, երբեք դուրս չեմ եկել գյուղից, չգիտեմ՝ դա լավ է, թե վատ, բայց երբեք չեմ մտածել հեռանալ գյուղից, քանի որ Ներքին Կարմիրաղբյուրում է անցել իմ մանկությունը, պատանեկությունը։ Ամուր կառչած եմ իմ հողին»,- իր խոսքը եզրափակեց սահմանին ապրող երիտասարդ Մերի Առաքելյանը։

zarine karapetyan

Շատերը դեռ կարծում են, թե այս ամենը սուտ է

Ես ապրում եմ Անգեղակոթ գյուղում։ Որոշեցի շրջել գյուղում ու պարզել՝ մարդիկ արդեն հարմարվե՞լ են ստեղծված իրավիճակին։

Դատելով գյուղացիների առօրյա աշխատանքից՝ նրանք այնքան անհանգստացած չեն համավարակով, որքան սահմանից ստացած վերջին նորություններով։ Նրանք վիրուսային իրականությանը խառնել են նաև անհանգստությունը։

Ես կզրուցեմ տեղի հիվանդանոցի բժշկուհի Զառա Առաքելյանի հետ։

-Բժշկուհի՛, աշխարհում կորոնավիրուսի վարակը որակվել է որպես պանդեմիա։ Ինչպե՞ս են վերաբերվում գյուղում ստեղծված իրավիճակին։ Արդյոք կա՞ն վարակվածներ։

-Բարեբախտաբար, վարակվածներ չունենք, կարծում եմ՝ չենք էլ ունենա։ Գյուղում թե՛ մեծ, թե՛ փոքր բավականին լուրջ են վերաբերվում ստեղծված արտակարգ դրությանը։ Նույնիսկ իմ աշխատասենյակից եմ հետևում. հատկապես խոցելի խմբի ներկայացուցիչները խստորեն են հետևում կանոններին և մյուսներին ևս զգուշացնում են։ Այս առումով շատ կարգապահ տատիկներ ու պապիկներ ունենք։

IMG-5e2508b16e658f00459e62543d3a2ea6-V

-Արտակարգ դրությունից առաջ համայնքում ինչքանո՞վ էին պահվում հիգիենայի կանոնները, և հիմա ինչքանո՞վ է փոխվել գյուղացու վերաբերմունքն ու մոտեցումը դրա նկատմամբ։

-Մարդիկ ավելի լուրջ են վերաբերվում, պատասխանատվությունը մեծացել է մյուսների հանդեպ։ Այստեղ են ասել. «Չկա չարիք առանց բարիք»։ Մարդկանց վերաբերմունքը լիովին փոխվել է հիգիենայի կանոնների նկատմամբ։

-Իսկ հաճա՞խ են խառնում այլ հիվանդությունների ախտանիշները կորոնավիրուսի հետ։

-Երեկ գյուղում կանչ ենք ունեցել 71 տարեկան տարեցի մոտ կար ջերմություն, բայց հետազոտվելուց հետո ուղարկվեց քաղաք և պարզվեց նախաինսուլտ է։

-Ի՞նչը կարող է պատճառ դառնալ համաճարակի տարածման համար և ո՞րն է գլխավոր խնդիրը գյուղում։

-Գլխավոր խնդիրը զանգվածային հավաքներն են. դաշտից անասուններին գոմ բերելիս անհնար է պահպանել սոցիալական հեռավորությունը։ Դիմակների արդյունավետությունը անհետանում է, երբ շատ մարդիկ հավաքվում են մի տեղում, հաճախ նաև առանց դիմակի։

IMG-6545a640545a0a73048d749b9ed39ca9-V

-Արդյունավե՞տ է արդյոք քարոզչությունն ու սահմանափակումները։ Ինչպիսի՞նն է արդյունքը դիմակների կրումը պարտադիր դարձնելուց հետո։

-Անշուշտ արդյունավետ է, բայց մեր կառավարությունը ուշ դրեց խիստ սահմանափակումները։ Արդյունավետ է, եթե դիմակը դնում են և՛ առողջ մարդիկ, և՛ հիվանդները։ Այստեղ հաշվի պետք է առնենք նաև ժողովրդի ֆինանսական խնդիրները։ Դիմակն առհասարակ պետք է լինի քառաշերտ. դա է իսկական դիմակը, որը պետք է փոխվի օրական առնվազն 4 անգամ։ Հիմա անցել են նորաձևության, գույներն են համապատասխանեցնում. դա ոչ թե դիմակ է, այլ դիմակահանդես։

-Մեր հիվանդանոցին տրամադրե՞լ են բավարար քանակով պաշտպանիչ միջոցներ, որպեսզի ապահովեն բուժաշխատողներին։

-Ոչ։ Այսքան ժամանակ տվել են ընդամենը 1 տուփ ձեռնոց, 10 հատ դիմակ, 1 շիշ ալկոգել և երկու փոքր բժշկական հագուստ, որի մեջ անգամ մեր ձեռքը չի մտնի։ Սա հավասար է չտալուն։ Միևնույն ժամանակ մենք մեր նորմալ ռեժիմով աշխատում ենք՝ գնելով պաշտպանիչ միջոցները մեր իսկ գումարով։ Ես դիմել եմ ԱԻՆ-ին, ասացին, որ կփոխհատուցեն հետագայում։ Բայց բոլոր դեպքերում բուժարանն այն վայրը չէ, որ անտեսվի։

IMG-6621980a6c2d36b16c907e9d211e81fb-V

Համավարակի պատճառով տուժել են շատ ոլորտներ։ Մարտ ամսից փակված են տեղի Մշակույթի տունը, դպրոցը և մանկապարտեզը։ Զրուցել եմ Մշակույթի տան ղեկավար Փնջիկ Մակարյանի հետ։

-Ինչպիսի՞ն է Ձեր վերաբերմունքը համաճարակի նկատմամբ։ Արդյո՞ք Ձեր շրջապատում պահպանում են սահմանված բոլոր կանոնները։

-Սա համաշխարհային մակարդակի խնդիր է։ Վիճակը մեզ մոտ ևս ցավալի է, կորուստը՝ անդառնալի։ Կառավարությունը ճիշտ քայլեր է ձեռնարկում, բայց, ցավոք, ուշացրել է խիստ սահմանափակումները։ Իսկ ինչ վերաբերում է ժողովրդին, տարակարծություններ շատ կան։ Ամբողջ աշխարհը հետևում է սահմանված կանոնների։ Եթե ասում են պարետը, վարչապետը, ուրեմն պետք է հետևել դրանց և վերջ։

-Ի՞նչ կասեք դիմակների էֆեկտիվության մասին։ Արդյո՞ք բոլորն են կրում դիմակ։

-Ես կողմ եմ դիմակ կրելուն՝ ինչքան էլ անհարմար լինի։ Մենք պարտավոր ենք հետևել պարետատան ցուցումներին, առավել ևս պանդեմիայի ժամանակ։ Առհասարակ պետք է կարողանալ ընկալել ճիշտը՝ այդ թվում դիմակ կրելը։ Շատերը դեռ կարծում են, թե այս ամենը սուտ է, բայց խելացի մարդը չի կարող այդպես մտածել։

-Դուք մշակույթի ոլորտի ներկայացուցիչ եք։ Մանրամասնեք խնդրեմ, ինչքանո՞վ է ազդել համավարակը Ձեր աշխատանքի, առօրյայի վրա և առհասարակ, զգացվո՞ւմ է մշակութային արժեքների պակասը գյուղում։

-Այս պահին մշակութային արժեքների պակաս շատ կա։ Իմ խմբի երեխաները պետք է ելույթ ունենային, և մենք պլանավորում էինք նաև զվարճալի ամառ ժամանցային միջոցառումներով, բայց ամեն ինչ չեղարկվեց։

-Եվ վերջում, ինչպե՞ս եք վերաբերվում պարետատան սահմանափակումներին։ Ինչպիսի՞ն է դրանց արդյունավետությունն այստեղ։

-Մեր ժողովրդի մեջ հնուց ի վեր չի եղել հնազանդություն. եթե կա երկու հայ, երկուսն էլ ուզում են ինքնիշխան լինել։ Որոշ երկրներում հեշտ է հնազանդեցնել և կարգուկանոն պահպանել, բայց «գյուղ կանգնի, գերան կկոտրի», իզուր չէ ասված։ Եթե ի սկզբանե ենթարկված լինեին, վիճակը սրան չէր հասնի։ Բայց մեր հայ ազգը, հայ գյուղացին ուժեղ է ու խելացի, մենք առողջ ենք դատում։ Ես ևս մեկ անգամ հորդորում եմ բոլորին լինել միասնական, լինել լավատես, որովհետև սա էլ կանցնի։

IMG-fdf58565ba2bb0744345b71b5d09963a-V

Մի քանի հարց կտամ նաև մանկապարտեզի տնօրեն Արևիկ Գևորգյանին և կպարզեմ, թե ինչ ազդեցություն է թողել համաճարակը այս ոլորտում։

-Մինչ այս պանդեմիան, մանկապարտեզում ինչպիսի՞ն էր հիգիենայի կանոնների պահպանումը։

-Առաջ էլ է խիստ եղել, վիրուսից հետո ավելի խիստ կլինեն կանոնները։ Ես մինչ այդ էլ խիստ և հետամուտ եմ եղել դրանց կատարմանը։

-Այս վիճակը ինչպե՞ս կազդի սաների վարքի վրա հետագայում, և արդյո՞ք ինչ-որ բաներ կփոխվեն նրանց առօրյայում։

-Ես կարծում եմ՝ խնդիր կունենանք մի փոքր շփման հետ, հեռավորություն պահելու հետ։ Հուսանք սեպտեմբերից կբացվեն մանկապարտեզները և կփոխվեն խաղերը։ Երեխաները պետք է լիարժեք պաշտպանված լինեն այստեղ։ Ես անձամբ երեխաների նկատմամբ ցուցաբերում եմ նաև հոգեբանական մոտեցում։

Գյուղում վիճակը վերահսկելի է, կարևորը՝ վարակվածներ չունենք։ Գյուղացին զբաղվում է իր առօրյա գյուղատնտեսական աշխատանքով, փորձում է հարմարվել սահմանված կանոններին և հաղթահարել պանդեմիան։

1593769092069

Ներկարարի օրագիրը

Օր 1։ Ոգևորված ենք։ Գյուղի բոլոր 50 աղբամանները ներկելու ենք ու դրանց վրա մուլտհերոսներ նկարենք։ Մեծերը ձեռքներիցս վերցրել են գլանվակները (ռոլիկ), բացումը անում են։ Նեղվում ենք, ուզում ենք ինքնուրույն անել։

Հավեսները հանեցին, գնացին։ Հիմա մենք ենք անում։ Մի տատի ա մոտենում։

-Էս ի՞նչ եք անըմ, րեխեք ջան։

-Աղբամաններն ենք ներկում։

-Հաա, սիրունացնըմ եք էլի մեր գեղը։

-Դե, հա էլի։

-Լավ եք անըմ, ապրեք դուք, ապրեք։ Բա ո՞ւմ աղջկեքն եք։

Ասում ենք։

-Դե եկեք գնանք ձեզ հացավորեմ, համ էլ մի քիչ դինջացեք, կոֆե չեք խմը՞մ։

-Չէ, մերսի շատ, դեռ հոգնած չենք, նոր ենք սկսել։

-Լավ, մեռնեմ ձեզ։

Գնաց։

Օր 2։ Երեկ 7 հատ կարմիր աղբաման ենք ներկել։ Մնաց 43 հատ։ Չգիտեինք, որ գլանվակները պետք էր լուծիչի մեջ դնել, որ գույնը մաքրվեր։ Հիմա կարմիր գլանվակներով վարդագույն ենք ներկում։ Էդքան էլ լավ չի ստացվում։ Երկու մարդ են մոտենում։

-Էս ինչ լավ գործի եք, րեխեք ջան։ Բա վրին ի՞նչ տեք նկարի։

-Մուլտհերոսներ։

-Իիիի, մի կարգին բան նկարեք։ Հրես Վաչոյի դիմանկարը խի՞ չեք նկարըմ։

-Ուաա, էնա թող քունը նկարեն էլի, – հակառակեց Վաչոն։

-Է հա, կարանք նկարենք։ Բայց պատվերները փողով են։

Ծիծաղեցին, գնացին։

6 հատ վարդագույն արեցինք, առաջինը անելիս կարմիրը լրիվ անցավ, լավ էլ ստացվեց, հիմա անցել ենք կապույտներին։ Երեք կին են մոտենում։

-Րեխեք, էս ի՞նչ եք անըմ։

-Աղբամաններն ենք ներկում։

-Էդ նե՞րկ ա, թե՞ «կռասկա»։

Ծիծաղեցինք։

-Մեր գեղացի՞ եք, րեխեք։

-Հա։

Դանդաղ հեռանում են․

-Սոնա, էս ո՞ւմ աղջկեքն են․․․

Processed with VSCO with  preset

Օր 3։ Երեկ 10 հատ էլ կապույտ արեցինք։ Մեզ մնաց 27 հատ։ Գոհ ենք մեզնից։ Արդեն ձեռքներս վրա ա ընկել։ Էսօր դեղինների օրն ա։ Քայլում ենք վերևի թաղով, ինչ-որ ապակեպատ բան եմ տեսնում, հարցնում եմ․

-Երեխեք, էս ի՞նչ ա, ջերմո՞ց։

-Չէ, «պառնիկ»։

-Բայց էդ նույն բանը չի՞։

-Չէ, մեր գեղը Մեծ Պարնին ա, ու դրա համար էդ ջերմոց չի, «պառնիկ» ա։

-Ըըը, դե լավ։

Վերջին դեղիններն ենք անում։ Մի քանի երեխա եկել են, խանգարում են։ Ուզում են իրենք էլ ներկեն։

-Վա՜յ, դե ասեցինք չէ էլի, նյետ։ Գնացեք հեռու խաղացեք։

-Մի հատ հեծոյիս ստեղը կներկե՞ս։

-Դեղինո՞վ։

-Հա, հա։

-Որ ներկեմ, կգնա՞ք։

-Ըմմ․․․ հա։

-Էլ չեք խանգարի՞։

-Չէ։

Ներկեցինք։ Գնացին։

Օր 4։ Ներկի մեջ կորած հմուտ ներկարարներ ենք դարձել։ Քիչ ա մնացել, բայց արդեն հոգնում ենք։ Մի մարդ ա մոտենում։

-Հը՞, րեխեք ջան, ի՞նչ կա։

-Սենց էլի։

-Լավ էլ սիրուն ըլնըմ ա։ Կացեք, էսա ճամփեքը բացվեն, ձեզ խոպան եմ տանըմ հետս։ Գալիս չե՞ք։

-Բա ինչ ենք անում։

Գնում ենք ներքևի թաղի աղբամանները ներկելու։

-Ինչ մեծ ա մեր գյուղը, նոր եմ հասկանում։

-Հա, չէ՞։ Մի երկու հատ շենք լինի, լրիվ քաղաք ա էլի։

-Ասենք էս մի քանի օրում մեր գյուղի մասին ավելի շատ բան իմացա, քան նախկին 16 տարում։

-Գյուղի թազա քարտեզագրությունը մենք ենք կազմելու։

Մի մարդ հեռվից ասում ա․

-Րեխե՜ք, հլա միսյաթ բերեք, էս զաբոռը քսեք, էլի։

-Հարց չկա, քառակուսի մետրը՝ 10 հազար։

-Դրա՞մ։

-Չէ հա, տենց էժան գործեր չենք անում։

Ծիծաղեցինք։

-Եկեք գնանք տուն հաց-մաց կերեք։

-Չէ, մերսի, կերած ենք։

Processed with VSCO with m5 preset

Օր 5։ Մինչև էս մենակ ներկում էինք, էսօր նկարելու օրն ա։ Մեքենա ենք ման գալիս, որ մեզ տանի աղբամանից աղբաման։ Ախր շատ մեծ ա գյուղը, մենք էլ՝ հոգնած։ Արդեն երանի ենք տալիս, որ էն առաջին օրվա մեծերը գան ձեռքներիցս վերցնեն, անեն։

-Տենաս էսօր կպրծնե՞նք։

-Պետք ա որ, ուզում եմ՝ պրծնենք։

-Հաա, վաղը էլ եկող չկա։

-Մինչև գիշերվա հազարն էլ լինի, անենք պրծնենք։

Հիմա ժամը ինն ա։ Մեքենա ճարել ենք։ Բայց արդեն մութ ա, բան չի երևում։

-Ա՜խ, ընդեղ պահի, աչքերիս մի գցի ֆանառիկդ։

-Ո՞վ ա աչքիդ գցում։

-Լավ, մի կռվեք։ Ջոկում ե՞ք, էլ չի լինում։ Եկեք էսօր թարգենք։

-Հաա, ճիշտ ա։ Էդ մի քանի հատը վաղը թարմ ուժերով կգանք կանենք։

-Լավ դե, ցվրվենք տներով։

Ցվրվեցինք։

Օր 6։ Վերջին օրն ա։ Չենք հավատում։ Ամենաշատը 2 ժամվա գործ ա մնացել։ Բայց մի հատ աղբամանի տեղ չգիտենք, չենք գտնում։

-Ո՞ւմ աղջկեքն եք։

Ասում ենք։ Գնում են։

-Թե ասա՝ ինչ կապ ունի՝ ում աղջիկն ենք։ Մեզ որպես անհատականություն չեն վերաբերվում, զգո՞ւմ եք։

-Իրոք։

-Պատկերացնո՞ւմ եք, «էս ի՞նչ եք անըմ», «գեղը սիրունացնը՞մ եք», «մեր գեղացի՞ եք», «ո՞ւմ աղջիկն եք» ու սենց լիքը հարցեր էլ չենք լսելու։

-Վայ հա, սուս։ Բայց լավ օրեր էին։

-Հա, շատ։

-Ափսոս էն մի աղբամանը չենք գտնում։

-Լսի, իրոք, բա որտեղ կլինի՞։ Պերֆեկցիոնիստ էությունս չի համակերպվում 49 հատ աղբաման ներկելու փաստի հետ։

-Լավ դե, ինչ վատ թիվ ա որ։

-Կլոր թիվ չի, նեղվում եմ։

-Վայ, կլոր ա։ 7-ի քառակուսին 49 ա։

-Հույս տուր։

Օր 7։ Վերջացրել ենք։ Հիմա մեզ լրիվ աստվածներ ենք զգում․ 7-րդ օրը հանգստանում ենք։ Բայց էն մի աղբամանը տենց էլ չգտանք։ Եթե կարդացողներից ինչ-որ մեկը տեղը գիտի, ասեք, մի քիչ ներկ ենք պահել։

margarita ghazaryan

Իմ գյուղը. Ճոճկան

Շատերը «գյուղ» բառը լսելիս պատկերացնում են աշխարհից վերացած, շատ ու շատ հնարավորություններից զուրկ մի տարածք, որտեղ մարդիկ կտրված են ամեն ինչից։ Իհարկե, ես չեմ ասի, որ չկան նման գյուղեր, բայց ուրախությամբ պետք է նշեմ, որ իմ գյուղն այդպիսին չէ։

received_2634279180153684

Տարիներ առաջ մեր գյուղը ևս շատ կարևոր միջոցներից զուրկ էր։ Գյուղացիների համար ուղղակի երազանք էր սեփական տան մեջ խմելու ջուր ունենալը, ասֆալտապատված ու լուսավորված փողոցով քայլելը և գոնե մի զբոսայգի ունենալը։ Խմելու ջրի համար գյուղի աղբյուրների մոտ միշտ հերթեր էին գոյանում։ Բայց գիտե՞ք՝ մեր գյուղը՝ Ճոճկանը, հիմա քաղաքից առանձնապես չի էլ տարբերվում։ Քաղաքացուն վայել կյանք են ապրում գյուղացիները, միայն այն տարբերությամբ, որ հիմնական աշխատանքը հողագործության հետ է կապված։

received_1195696007432097

Հիշում եմ՝ առաջ մեր մշակույթի տունը ոչ բարվոք վիճակում էր, նույնիսկ, երբ համերգներ էին լինում, ստիպված կազմակերպում էին դրսում «բեմ» ստեղծելով, որովհետև չունեինք բարեկարգված սրահ և բեմ։ Իսկ այժմ մեր մշակույթի տունն այնքան գեղեցիկ է վերանորոգված, որ այնտեղ կարելի է կազմակերպել ցանկացած միջոցառում, շուտով կգործեն նաև տարբեր ուսումնական խմբակներ, որոնք մեր գյուղի երեխաների համար երազանք են եղել, շատերը ստիպված են եղել մոտակա գյուղ կամ քաղաք գնալ՝ որևէ բան սովորելու։ Իսկ մշակույթի տան բակում իսկական զբոսայգի են կառուցել. գեղեցիկ ծառեր, ծաղիկներ, նստարաններ և ազատ տարածք քայելու, հանգստանալու, ընկերների հետ զրուցելու համար։

IMG-497fd749e4ff75be2120c446032a1e11-V

Գրեթե բոլոր փողոցները ասֆալտապատված են, հարմար թե՛ ուղղակի քայլելու, թե՛ մեքենայով որևէ տեղ գնալու համար։ Փողոցների մեծամասնությունը լուսավորված է։ Եթե առաջ խուսափում էինք երեկոյան տնից դուրս գալուց, ապա հիմա ցանկացած ժամի կարող ենք հանգիստ դուրս գալ։

IMG-1b43c06c0d2ff69bbdb24ac679ada801-V

Պատգամավոր Արեն Մկրտչյանը ամիսներ առաջ շրջայց կատարելու ժամանակ մեր գյուղի մասին գրել է. «Հրապարակում տևական ու արդյունավետ շփում ունեցա ճոճկանցիների հետ, հավաքագրեցինք մի շարք խնդիրներ։ Ճոճկանում հսկա մարզական-մշակութային կենտրոն է կառուցվում։ Անցկացվում է լեդ լուսավորություն։ Այստեղ ասֆալտապատ են անգամ արահետները։ Երբևէ տեսածս ամենամաքուր գյուղն է»։

IMG-48a8dc0b23eedecd4575b4d391bf4b62-V

Գյուղացիների կյանքն ավելի հարմարավետ ու բարեկեցիկ է դարձել, երիտասարդները հիմա հաճույքով են գյուղում ապրում, ոչ մի բանից հետ չեն մնում, եթե առաջ ավելի շատ գնում էին գյուղից, ապա հիմա շատերն են գալիս և բնակություն հաստատում մեր գյուղում։

Իսկ գյուղի բնության մասին խոսելն ավելորդ է։ Նրանք, ովքեր նկատում և սիրում են գեղեցիկը, անկասկած չեն կարող անտարբեր անցնել մեր բնության կողքով։

IMG-6a682529abb515fd5e45ec365dbd3025-V

Ես հպարտ եմ, որ ծնվել ու ապրում եմ հենց այստեղ՝ Լոռու մարզի Ճոճկան գյողում։ Իմ՝ մարդ տեսակը գուցե լրիվ ուրիշ լիներ, եթե ապրեի այլ տեղ։ Եվ ամեն անգամ, երբ ինձ հարցնեն, թե որտեղից եմ, ես գլուխս բարձր ու հպարտ հայացքով ասելու եմ՝ ես Ճոճկանից եմ։

inesa kirakosyan

Վազաշենը

Երկար էի մտածում, թե ինչպես նկարագրեմ, որ ընկալվի նույնքան «տիեզերական», ինչպիսին իրականում է: Շատերը անգամ չեն էլ լսել Վազաշենի մասին փոքրիկ և մայրաքաղաքից բավականին հեռու գտնվելու պատճառով: Ծնված օրվանից ի վեր ապրել և մեծացել եմ Վազաշենում: Հիմա մտածում եմ՝ եթե հնարավորություն լիներ ընտրելու ծննդավայրս, հաստատ գյուղը կընտրեի ու հենց Վազաշենը: Հիմա դա առավել քան կարևորում եմ, քանզի գիտակցում եմ, որ շատ շուտով անհրաժեշտություն է լինելու որոշակի ժամանակով հեռանալ հայրենի գյուղից, տնից ուսում ստանալու նպատակով: Շատ ու շատ պատճառներ կան գյուղը սիրելու համար: Ես հատկապես գարնանային Վազաշենն եմ սիրում. իմ կարծիքով՝ տարվա ամենահեքիաթային ժամանակաշրջանն է: Մաքուր օդը, ծառն ու ծաղիկը, թռչունների ծլվլոցը (որը, ի դեպ, ամենաշատն եմ սիրում), ջինջ երկինքը, ավելի ու ավելի են ձգում ու ստիպում, որ հիվանդագին սիրով սիրես: Բառերով չի ստացվի նկարագրել այն յուրահատուկ զգացողությունը, որ ունեմ: Վազաշենի գիշերներն էլ եմ շատ սիրում, երևի կասեք՝ ի՞նչն է առանձնահատուկ գիշերվա մեջ, երբ ամենը քնած է ու շուրջբոլորը մթություն: Աչքերդ մի պահ մեքենայաբար փակում ես, լսում «գիշերային» թռչունների ծլվլոցը, հեռվից լսվող գետի շառաչյունը, մեղմ քամին, որ թեթև տարուբերում է տերևները… Այս ամենը միասին այնքան ներդաշնակ են, որ մի տեսակ արտասովոր խաղաղություն են բերում հոգուդ: Թվում է, թե ամեն ինչ ուրիշ է, նույնիսկ մայրամուտները (ոչ մի վերջալույս լուսանկարելը բաց չեմ թողել, որքան էլ զբաղված կամ հոգնած եմ եղել, վերցրել եմ տեսախցիկն ու վազել երկրորդ հարկ` ֆիքսելու արևի՝ հորիզոնից անհետանալը): Այսքան յուրահատկություններով հանդերձ, ցավոք, Վազաշենում հաճախ չես լսի մարդկային աշխուժության ձայներ: Բնակչությունը քչանում է, ինչի պատճառը մի շարք խնդիրների առկայությունն է, որոնցից կառանձնացնեմ գործազրկությունն ու ադրբեջանական սահմանից եկող կրակոցները: Մոռացա նշել՝ Վազաշենը սահմանապահ գյուղ է:

Եվ գյուղիս հանդեպ տածած սիրո շնորհիվ է, որ ուզում եմ անել հնարավորը` աջակցելու, զարգացնելու այն, չէ՞ որ դա յուրաքանչյուրիս պարտքն է: Դրա համար էլ արդեն երկար ժամանակ է, ինչ նվիրաբար կամավորությամբ եմ զբաղվում և փորձում անել ամեն բան, որ ճանաչեն Վազաշենը: Շատ քաղաքաբնակներ գյուղը ասոցացնում են հետամնացության հետ՝ գյուղում միայն պատկերացնելով բառաչող անասուններ՝ չհասկանալով, որ իրենց պատկերացրած սև ու սպիտակը գյուղը չէ: Այսպիսի պատկերացումներով մարդկանց կողքին, սակայն կան նաև շատ ու շատ մարդիկ, ովքեր նույնքան ինքնատիպ են տեսնում գյուղը, ինչպես իրականում է: Անչափ շնորհակալ եմ իրենց, որ հասկանում ու գնահատում են: Դեռ ձեզ կպատմեմ Վազաշենի գեղատեսիլ վայրերի, մշակութային կոթողների մասին, որ պլանավորեք, թե արձակուրդները որտեղ եք անցկացնելու: Ասածս ինչ է` սիրեք ձեր հայրենիքը, ձեր գյուղը, քաղաքը, այն տարբերվում է մյուսներից` անկրկնելի լինելով: Հպարտացեք ձեր «տիեզերքով»: