Իմ էջը խորագրի արխիվներ

anush hovhannisyan

Վերջապես

Բոլորս էլ մեր կյանքում պետք է մասնագիտական ընտրություն կատարենք մեր ողջ կյանքի համար, որը կլինի մեր առօրյայի մի մասը, և պետք է հաշվի առնել ոչ միայն աշխատավարձի չափը, այլ սերը, որը պետք է ունենալ այդ մասնագիտության հանդեպ:

Մի քանի տարի առաջ ավելի փոքր հասակում ուզում էի դառնալ իրավաբան, բայց հասկացա, որ այն այդքան էլ իմը չի: Մենք տարբեր աշխարհներ ենք: Նորից ընկա երկմտանքի մեջ. ինչ ընտրել: Եվ այդ ժամանակ հեռուստացույցով մի ֆիլմ կար «ԱԻՆ 911»: Ֆիլմի ազդեցության տակ արդեն ինձ համազգեստի մեջ էի պատկերացնում, բայց այս ընտրությունը ևս երկար չտևեց, քանի որ բացահայտեցի մասնագիտության ողջ էությունը: Եվ ես, լինելով այսպես ասած, սրտից թույլ, միանգամից հրաժարվեցի: Հետո մի օր մայրիկիս հետ զրուցում էինք.

-Մամ, դու ի՞նչ կցանկանայիր, որ ես դառնայի:

-Քեզ` ոստիկան. համազգեստը, կեցվածքը, ամեն ինչ համապատասխանում է:

Վերջ, այդ միտքը մտավ գլխիս մեջ: Ամեն օր ոստիկանության կայք էջն էի քրքրում, տեղյակ էի ամեն իրադարձությանն ու նորությանը: Անգամ ծննդյանս տորթի վրա ոստիկան էր պատկերված ` «Ապագա ոստիկան» գրությամբ: Բայց, ցավոք, այս ընտրությունս ևս երկար չտևեց, քանի որ հայրիկիս ոստիկան ընկերները ինձ խորհուրդ չտվեցին մասնագիտանալ ոստիկանության մեջ:

Այս ողջ ընթացքում ուղեղումս պտտվում էր մի միտք, որ միգուցե ռեժիսոր դառնամ: Բայց չէի բարձրաձայնում: Մի խոսքով, որոշեցի դառնալ հոգեբան, բայց դե, հասկանում էի, որ մասնագիտությունը այդքան էլ ակտիվ չէ, իսկ ես ավելի աշխույժ և ակտիվ մասնագիտություն էի փնտրում: Սկսեցի խորապես ուսումնասիրել հոգեբանությունը, տարբեր գրքեր էի կարդում մասնագետների հարցազրույցներ էի կարդում, բայց հասկանում էի, որ միևնույնն է, չեմ կարող հոգեբան դառնալ:

Դպորցում հարցնում էին` ինչ ես ուզում դառնալ, ասում էի` ռեժիսոր: Սակայն այս ընտրությունս էլ փոխեցի շատ կարևոր մարդու հետ խորհրդակցելուց և մասնագիտության մասին որոշ նրբություններ իմանալուց հետո:

Եվ վերջապես հասկացա, որ ինձ ավելի հոգեհարազատ է լրագրությունը: Կարծում եմ, որ սա կլինի իմ ամենավերջին ընտրությունը: Իսկ հիմա տատանվում եմ համալսարանի ընտրության մեջ: Մի կողմից, այս անընդհատ փոփոխությունը անգամ ծիծաղելի է թվում: Ինչպե՞ս կարելի է այսքան կտրուկ փոփոխություններ անել: Երբ հայտարարեցի, որ վերջ, ես դառնալու եմ լրագրող, բոլորն ասում էին.

-Ահա, հիմա էլ լրագրություն: Տեսնենք` էս ինչքան ժամանակ կտևի:

Երևի հենց այս խոսքերն էլ ինձ ստիպում են ընտրությանս մեջ հաստատվել և վստահ քայլել առաջ:

Artyom Avetisyan

Ընկերությունն ավելին, քան հաղթանակը

Այս անգամ ևս մասնակցեցինք «Հայ ասպետ» մրցախաղին՝ ձեռք բերելով հաղթանակ և շատ գիտելիքներ: Բոլորս շատ ուրախ էինք, թեև այդ խաղի ժամանակ մրցույթից դուրս մնաց Երևանի թիմը: Խաղին մասնակցում էին Երևանի, Աբովյանի և Լիճքի թիմերը: Մենք ներկայացնում էինք Լիճքը: Խաղն ընթանում էր հիասքանչ, արդար ձևով և անչափ հետաքրքիր: Բոլոր թիմերն էլ ցուցաբերեցին հարուստ գիտելիքներ, ուղղակի միավորների անբավարար քանակը հիմք դարձավ, որ Երևանի թիմը եզրափակիչ փուլ դուրս չգա: Խաղի մթնոլորտը շատ ընկերական էր և չէր զգացվում միայն հաղթելու տրամադրությունը: Բոլոր թիմերն էլ մեկը մյուսին սատարում էին և ցանկանում էին, որ իրենց հետ մրցակցող թիմն անցներ եզրափակիչ: Երբ ավարտվեց խաղը, մասնագետները հայտարարեցին, որ հաջորդ և վերջնական փուլ են անցել Լիճքի և Աբովյանի թիմերը, իսկ Երևանի թիմը չնչին միավորներով է հետ մնացել: Բոլորը միմյանց ձեռք սեղմեցին, շնորհավորեցին և հաջողություն մաղթեցին հետագա խաղերում: Իսկ ընկեր Արաքս Հոխիկյանը բոլորիս առաջարկեց հաղթանակի առիթով պարել «Ծաղկաձոր» պարը և ուրախ տրամադրությամբ հրաժեշտ տալ մյուսներին:

Խաղին մեզ երկրպագելու էր եկել Անուշը` 17-ի մեր պատանի թղթակիցներից, այն համեստ և գեղեցիկ աղջիկը, ով «17.am»–ի Սևանի մեդիաճամբարի ժամանակ իմ և մյուս պատանի թղթակիցների հետ անցկացրեց իր մեկ շաբաթը: Երբ նրան տեսա «Հայ ասպետ»-ի դպրոցի բակում, մի տեսակ սիրտս հուզմունքով լցվեց, աչքերիս չէի հավատում, որ իմ նոր ընկերներից մեկին էի հանդիպել: Նա ինձ հետ մտավ դպրոց և շուրջ 3 ժամից ավելի մնաց դպրոցում, մնաց մինչև խաղի վերջը: Նա ծանոթացավ մեր ուսուցիչների հետ և հիանալի տպավորություն էր թողել նրանց վրա:

Երբ վերադարձանք գյուղ, մեր շատ սիրելի ընկեր Հոխիկյան Աշոտը՝ դպրոցի փոխտնօրեններից մեկը, ով մեզ հետ պարապում է մրցախաղի հարցերը, ճանապարհի կեսին հայտարարեց, որ մեզ տանելու է իրենց տուն` հյուրասիրելու և մի քանի բացատրական աշխատանքներ տանելու, թե՛ հաղթանակի, և թե՛ հետագա մրցույթի վերաբերյալ: Եվ այդպես էլ եղավ: Իսկ ուսուցիչներից մեկը՝ ընկեր Ռաիսա Մինասյանը, առաջարկեց, որ կարելի է հաղթանակի կապակցությամբ անակնկալ մատուցել ուսուցիչներին և ուսուցչանոցում մեր ազգային պարերից մեկը պարել, որպեսզի մեր հաղթանակի լույսն ու ջերմությունը հաղորդենք նրանց, ինչպես նաև տեսնեն, թե ինչպես են մեծանում իրենց դաստիարակած ու դասավանդած աշակերտները: Եվ հենց երկուշաբթի օրը, ընկեր Հոխիկյան Արաքսի գլխավորությամբ, ով ևս մեզ հետ պարապում է, մեզ հետ չարչարվում և մեզ ուժ ու գիտելիք է հաղորդում, ուսուցչանոցում ներկայացրինք «Փափուրի» պարը: Ամբողջ ուսուցչական անձնակազմը հիացել ու ուրախացել էր մեր հաղթանակի և պարի համար: Բոլորը բարձր ու անթերի էին գնահատում Հոխիկյանների՝ հոր և աղջկա կատարած աշխատանքը: Ինչ վերաբերվում է Հոխիկյան Արաքսին, նա դարձյալ չունի հանգստանալու ժամեր, որովհետև այժմ կրկին պարապում ենք «Հայ ասպետ»-ի հաջորդ փուլի համար, որպեսզի մասնակցենք մրցույթի եզրափակիչ խաղին: Նա օրվա մեծ մասը մեզ հետ է անցկացնում և հաճույքով է աշխատում յուրաքանչյուր վայրկյանը: Իսկ մենք փորձում ենք ամեն ինչ անել, սովորել և յուրացնել ամեն թեմա, որպեսզի հուսախաբ չանենք նրանց: Այժմ փորձում ենք հաղթել, որովհետև հաղթանակի դեպքում հաղթող թիմն արժանանալու է դեպի Արևմտյան Հայաստան 7-օրյա արշավի հնարավորության: Իսկ աշակերտներից յուրաքանչյուրն ունի իր առավելությունները և հմտությունները: Մարինեն հրաշալի ձայնով է խոսում, Սյուզին լավ նկարչուհի է: Ասեմ, որ Սյուզին մեր հաղթանակի կապակցությամբ մեզ նկարել էր «սմայլիկի» ձևով, ունենք նաև երգիչներ՝ Էմման, Արենը, Լիլին և Հայկը, իսկ նրանց նվագակցում է Յուրան՝ դաշնամուր նվագելով: Թիմում եմ ես, իսկ ես կարողանում եմ լավ գրել և շարադրել իմ մտքերը, նաև Վահանն է, ով մեր գերհոգնածությունը թոթափում է իր կատակներով և հումորներով: Թիմում են նաև մեր շատ սիրելի Արսենը, Հայկուհին և Արեգնազը, ովքեր կարողանում են մեզ խորհուրդներ տալ դժվար պահերին և դուրս բերել անելանելի վիճակներից: Հա՛, մոռացա ասեմ, որ մեր Էմման ունի նաև լավ տրամաբանություն և վելուծական միտք, հենց դրա համար նրան հանձնարարել են սովորել պատմողական և բարդ թեմաները, իսկ Հայկի հետ ընդհանրապես մեկ հարցի շուրջ չեն կարողանում համաձայնության գալ, այսպես ասած՝ ջրերը մեկ առվով չեն հոսում: Հա՛, մեկ էլ՝ ես տարբերվում եմ բոլորից իմ ժպիտով ու շատախոսությամբ: Մի խոսքով, մեր թիմում ամեն մեկն ունի իր կարևոր տեղը:

Ինչպես հասկացաք, մենք ունենք ծանրաբեռնված ու դժվար, բայց ուրախ պահերով և գիտելիքներով լի օրեր: Հենց դրա համար շնորհակալություն ենք հայտնում ընկեր Հոխիկյաններին մեզ այս առիթները ընձեռելու համար:

մարինե իսրայելյան

Օպերա

Ասում են` գյուղի ու քաղաքի երեխաները ապրում և սովորում են միանման պայմաններում: Կարծում եմ` ոչ: Խնդիրը երեխաների մեջ չէ, և մտավոր զարգացվածության տարբերություն չկա կապված միջավայրի հետ, չէ որ նույնիսկ անմարդաբնակ կղզում մարդ կարող է զարգացած լինել, եթե գոնե գիրք է կարդում: Ես ծնվել ու մեծացել եմ Տավուշի անտառասույզ Ջուջևան գյուղում և միշտ մտածել եմ իմ և քաղաքաբնակ հասակակիցներիս ունեցած հնարավորությունների մասին, և տարբերություններ, այնուամենայնիվ, գտել եմ: Հիմնական տարբերությունը մշակութային է. գյուղերը հեռու են, «աշխարհից կտրված» և չափազանց մոտ թշնամի աշխարհին: Գյուղեր, որտեղ հաճախ են հրե անձրևներ տեղում, ճանապարaհները դժվարանցանելի են, իսկ մշակութային կյանքը այնտեղ հասցնելը բավական բարդ է, կապված բազում խնդիրների հետ, և խիզախություն է պահանջում: Իհարկե, երբեմն նման խիզախներ էլ են լինում, բայց կամսարյաններն ավելի շատ են: Հետո սկսվեց ուսանողական կյանքը… Սովորում եմ ՀՊՄՀ Բանասիրական ֆակուլտետում: Շրջադարձը անչափ կտրուկ էր. միանգամից անծայր հորիզոն բացվեց երազկոտ աչքերիս առջև, բացվեց ու հոգատարորեն կանչեց իր գիրկը: Սկզբում` դասեր, պատվարժան դասախոսներ, ինչ-որ կանոններով ձևավորված կոլեկտիվ, որը աստիճանաբար վերածվեց մի մեծ ընտանիքի, և որին կոչում են «Բանասիրական 1-ին կուրս»: Բայց ամեն ինչ չվերջացավ դասերով. կուրսի ղեկավարը սկսեց գեղեցիկ ծրագրերով զարդարել մեր ուսանողական կյանքի կտավը` արժանանալով հարաճուն սիրո: Այդ վրձնահարվածներից մեկը տրվեց նոյեմբեր գեղեցիկ ամսվա տասներեքին, երբ մեր մեծ ընտանիքի մի փոքրիկ խմբով ընտանիքի մոր ղեկավարությամբ (մեզ մոտ մայրիշխանություն է), գնացինք օպերային թատրոն` «Անուշ» օպերան դիտելու: Նախկինում երբեք օպերայում չէի եղել, և իրական հեքիաթը մի քանի անգամ գերազանցեց երևակայականին: Իսկ ես երևակայել էի ո՛չ թե շենքը, ո՛չ այն ճոխությունները, որ շլացնում են ներս մտնողին, ո՛չ լույսի պարը բազմանիստ բյուրեղապակիների միջով, ո՛չ զարդարուն հասարակությունը, այլ միջավայրը. ես երևակայում էի տրամադրությունը, երազային մթնոլորտը, տեսնում էի հավերժական սիրո տարերքը բեմի վրա` սիրտս նախապատրաստելով սիրո: Իսկ մեղեդի՜ն… Երաժշտությունը, երգը փոթորկում էին բեմը, դահլիճը: Ջղերովս զգում էի երգի հպվելը, այն հոսում էր երակներովս և թնդում սրտիս մեջ, ես ապրում էի այն փոթորիկը, որին շատերը պարզապես անվանեցին «օպերա», և հազիվ ձգելով մինչև առաջին գործողության ավարտը` լքեցին դահլիճը: Ամպի տակից եկող ջուրը իմ աչքերից հոսեց, ես դարձա սիրեցյալին սպասելուց հուսալքված, թեքված ուռին, ջանգյուլում երգող այն աղջնակը, որին բախտը խարազանեց… Օպերա. մի ամբողջ տիեզերք ամփոփել այս բառի մեջ, շրթունքներով անտարբերորեն շոշափել ու անցնել այդ տառերի վրայով` չի կարելի: Օպերա` դահլիճը ափեափ լցրած զուլալ սիրո ղողանջ, խենթությունից պարող տառապանք, թևածող թախիծ և անգթություն` աշխարհին իշխող, և՛ նվաղող ճիչ սիրող աղջկա, և՛ մահ, մարդասպան, արցունք մայրական, մշուշ ու խավար: Իսկ ինչի՞ց է բաղկացած մարդու կյանքը. օրերի՞ց, ո՛չ, տարիների՞ց, կրկին` ո՛չ: Կյանքը պահերից է կազմված, ակնթարթներից, վայրկյաններից. ինչո՞ւ մարդ չի հիշում տարիները, լոկ ակնթարթներն է հիշում, որոնք դաջվում են նրա հիշողության ծալքերում, երջանիկ ու տխուր պահեր, նորաբույս ծաղկի բերկրանքը մաքուր, գարնանաբույր ցող, համբույր առաջին, ժպիտը մանկան… Ընդամենը պահեր… Այսպես հիշողությանս մեջ մնաց կյանքիս առաջին օպերան (ամեն ինչի առաջինն էլ քաղցր է ու հիշվող, նույնիսկ տառապանքինը), ո՛չ օպերային ներկայացումը, այլ «օպերա» հեքիաթային աշխարհը, բայց երբ շատ տարիներ հետո կյանքի փոթորկուն ծովը ինձ վաստակած հանդարտ ափը նետի, և ես մի օր հիշեմ այդ օպերան, ես այն հիշելու եմ մի ուղղանկյուն սև թղթիկի տեսքով, որի վրա սպիտակ մեծ տառերով գրված էր «ԱՆՈՒՇ», ներկայացման այն ծրագրի տեսքով, որը ես չէի կարող գնել, բայց ունեցա, և որի էջերի մեջ ամփոփված է իմ երիտասարդության, անկեղծության, սիրո աշխարհը, զգացածս անհարմարության վայրկենականությունն ու այն փարատող մեղմանուշ ժպիտը… Կյանքն ընդամենը պահերից ձուլված շղթա է, իսկ այդ ժպիտը իմ պարզ շղթայի մի փայլուն օղակը դարձավ… 

arman arshak

Ես Արշակ-Շահբազյանն եմ

Ասում են` փոքր տարիքում շատ հետաքրքրասեր եմ եղել, հարցերս անդադար բարձրաձայնել եմ։ Դե, հիմա այդպես չեմ. բոլոր հարցերի պատասխանները ինքս եմ փնտրում, ինչն էլ մայրիկի դժգոհության պատճառն է դառնում: Ինչպես նա է ասում, փոքր տարիքում «գլուխները տանում էի» իմ հարցերով, իսկ հիմա հարցերի պատասխանները ինքս եմ գտնում։ Լավ, ինչևէ, շարունակեմ, հոդվածս իմ հետաքրքրասիրության մասին չէ։

Չեմ հիշում` երբ էր, որ հասկացա, թե ինչ է ազգանունը, և ե՞րբ իմացա իմ ազգանունը, բայց հիշում եմ, որ հայրիկը աշխատանքից եկավ, ու ես անմիջապես հարցրի.
-Պա՛պ, ա՛յ պապ, քո ազգանունը ի՞նչ ա։
-Այն, ինչ քոնը։
-Քո՞նն էլ է Արշակ գծիկը՜․․․ Մոռացա․․․ Մի խոսքով, դրանից․․․,- դե փոքր էի ու չէի հիշում ազգանունս, որքան էլ դա զարմանալի է։
-Արշակ-Շահբազյան,- ուղղեց հայրս։
-Բա ինչի՞ համար ա տենց: Մամայինը ու էլի ուրիշներինը առանց գծիկի ա ու կարճ,- չգիտես ինչու դժգոհ տոնով հարցրի ես։
-Թուղթ ու գրիչ բեր ասեմ,- ծիծաղելով ասաց հայրիկը։

Դե ես դժգոհ հայացքս չփոխեցի՝ մտքումս ինքս ինձ հարցնելով, թե թուղթն ինչի համար ուզեց։ Թուղթը տվեցի հայրիկին, նա մի ծառ նկարեց, ճյուղերի վրա անուններ էր գրում, իսկ երկու արմատների վրա մեծ-մեծ երկու անուն գրեց։

-Սա տոհմածառ է: Ա ՛յ, այս բարակ ճյուղը դու ես, այս հաստը՝ ես, քանի որ դու իմ տղան ես ու դեռ փոքր ես, դրա համար ինձնից հետո այդ բարակ ճյուղին ես, քո տղան էլ քեզանից հետո կլինի ու էլ ավելի բարակ ճյուղի վրա, իսկ այս հաստ ճյուղը պապիդ ճյուղն է։ Քո տոհմածառի երկու արմատներն են Արշակն ու Շահբազը, նրանց անուններով էլ մեր ազգանունը կոչվում է Արշակ-Շահբազյան։

Հայրիկի բացատրելու ընթացքում ես ու եղբայրս ուշադիր նայում էինք տոհմածառին ու լսում հայրիկին։ Հայրիկի ավարտելուց հետո եղբայրս անմիջապես միջամտեց.
-Ես, որ մեծանամ, իմ ազգանունը փոխելու եմ, մենակ Շահբազյան եմ թողնելու։
-Չէ՛, պա՛պ, ես չեմ փոխելու, Արշակ-Շահբազյանը ամենալավն ա: Շահբազյան էլի կլինի աշխարհի վրա, իսկ Արշակ-Շահբազյան մենակ մեր տոհմն ա,- եղբորս հակադրվելով ասացի ես։

Ու միչև հիմա դեռ փոքրիկ Արմանի դիրքորոշումը մնացել է հստակ. ես Արշակ-Շահբազյան եմ։

Hasmik Miqayelyan

Արդեն որոշել եմ

Սերը դեպի երաժշտությունն իմ մեջ արթնացել է մանկապարտեզի տարիներից: Հիշում եմ, երբ մանկապարտեզի երգի ուսուցչուհին նստում էր իր դաշնամուր առջև և սկսում նվագել, ես ուշադրությամբ նայում էի նրա ձեռքերին և նույն շարժումները կատարում էի տանը սեղանի վրա:

Այդ տարի երջանկությանս չափ չկար: Վերջապես կատարվելու էր իմ վաղեմի երազանքը. այդ տարի ես պետք է ընդունվեի Համլետ Թալալյանի անվան երաժշտական դպրոցի դաշնամուրի բաժին իմ շատ սիրելի ուսուցչուհի ընկեր Չքոլյանի մոտ: Նա մինչ այժմ էլ ուսուցանում է ինձ:

Մեր երաժշտական դպրոցում գործում են ժողովրդական և դասական երաժշտության բաժիններ: Սովորեցնում են նաև երգ և կիթառ: Ամեն տարվա վերջում հաշվետու համերգ է տեղի ունենում, իսկ տարվա ընթացքում՝ դասարանական համերգներ:

Երաժշտական դպրոցում սովորեցի յոթը տարի: Անցած տարի ավարտեցի: Ամեն ինչ սովորականի պես էր: Կարծես չէինք գիտակցում, որ սա ավարտական միջոցառում է, այլ ոչ թե սովորական տարեվերջյան համերգ: Ամեն ինչ շատ լավ էր միչև այն պահը, երբ միացրին «Վերջին զանգ» կոչվող երգը: Բոլորիս աչքերից միանգամից հոսեցին արցունքներ: Ես երբեք չէի արտասվել այս տարիքում: Չէի հասկանում, թե ինչ էր կատարվում ինձ հետ: Ու հենց այդ պահին որոշեցի, որ ես երաժշտական դպրոց գնալու եմ նաև մյուս տարի, քանի դեռ ունեմ այդ հնարավորությունը: Ես զգացել եմ, որ երաժշտությունը իմ կյանքի մի մասն է դարձել: Հենց այդ պատճառով էլ շարունակելու եմ ուսումս այս ուղղությամբ: Չգիտեմ՝ ինչ են որոշել մյուսները, բայց ես ընդունվելու եմ երաժշտական ուսումնարան, հետո կտեսնենք՝ գուցեև կոնսերվատորիա:

Albina

Ձմռան մի օր

Ալբինա, այ Ալբինա, Ալբինաաա՜…

Ու մոտավորապես այսպես հինգ րոպե ես լսում եմ, թե ինչպես է մայրիկս ինձ կանչում, որ արթնանամ ու գնամ դպրոց, բայց չեմ ցանկանում վեր կենալ անկողնուցս: Բայց դե արթնանում ու գնում եմ դպրոց: Ես տանից դպրոց պետք է գնամ 8:30-ին, բայց արթնանում եմ 8:20-ին, և ունենում եմ ընդամենը 10 րոպե` պատրաստվելու համար: Դուրս եմ գալիս ու արագ- արագ քայլում դպրոց, որ չուշանամ մարզանքից: Գնում հասնում եմ դպրոցի բակ և արագ մտածում մի պատճառ, որ կոշիկ չփոխեմ, մտնում եմ դպրոց.

-Բարև, Գոհար տատի:

-Բարև, Ալվինա (նա ինձ Ալվինա է ասում):

-Գոհար տատի, ի՞նչ կլինի` ես էսօր չփոխեմ:

-Է~, դե լավ էլի, Ալվինա, ամեն օր նույնն ես ասում:

-Լավ էլի, Գոհար տատի, դրսում չոր ա, կոշիկներս էլ մաքուր են:

-Լավ է, անցի, Ալվինա,- ասում է և մի տեսակ նայելով ինձ, ժպտում:

Բարձրանում եմ դասարան, որտեղ ինձ է սպասում իմ նստարանը և տաք վառարանը: Կանգնում եմ վառարանի մոտ, տաքանում, և հանկարծ լսվում է «էլի մարդ կա՞ դասարաններում» ծանոթ ձայնը: Եվ ես հիշում եմ, որ պետք է իջնել առաջին հարկ` երգելու բոլոր երեխաների հետ միասին: Երգում ենք, բարձրանում դասարան և նստում դասի:

Առաջին ժամին գալիս է ընկեր Հովհաննիսյանը և սկսում ենք հանրահաշվի դասը.

-Երեխաներ, այսօրվա մեր թեման է` «Սինուս, կոսինուս, տանգես, կոտանգես»:

Տեսնում է մեր բոլորի թթված դեմքերը, բայց մեծ սիրով շարունակում է բացատրել դասը: Արդեն երկար դասամիջոցն էր, իսկ դասարանը մի քիչ ցրտել էր, որովհետև փայտը անվերջ չէր, ու այստեղ սկսվում է մեր կռիվը, թե ով պետք է իջնի արհեստանոց և Լևիկ պապիկից փայտ խնդրի: Հիմնականում դրանով զբաղվում են տղաները, բայց երբ նրանք դեռ զանգի ձայնը չլսած դուրս են վազում դասարանից, ստիպված մենք՝ աղջիկներով, պետք է հետևենք վառարանին: Իջնում ենք արհեստանոց.

-Լևիկ պապի, փայտ կտա՞ս:

-Վայ, ոնց չեմ տա, եկեք-եկեք: Ինչքան պետք ա` տարեք, բայց նայեք, հա, էլ մյուս դասամիջոցներին չգաք:

-Ապրես, Լևիկ պապի, հաստատ չենք գա:

Վերցնում ենք փայտը, վազում դասարան և փայտը դնում եմ վառարանի մեջ.

-Ալբինա, փայտը տենց չեն դնում,- հուշում են դասընկերներս:

-Թեք դիր, որ լավ վառվի,-ասում է Ադելիկը:

Ես գնում եմ մի կողմ, նրանք վառում են վառարանը, և հնչում է զանգը: Մենք անցնում ենք դասին:

Աշխարհի ամենալավ դպրոցը իմ դպրոցն է, Գոհար տատիկով, Լևիկ պապիկով և իմ սիրելի ուսուցիչներով:

Միայն թե կգա՞ մի օր, որ վառարանների փոխարեն մենք էլ ունենանք ջեռուցման համակարգ:

mushegh kurekhyan

Ինչ էր ինձ սպասվում 2016-ին

Ողջույն, նորից ես եմ, բայց երկար դադարից հետո: Երկար դադարն իր պատճառները ուներ. միջանկյալներ, զինկոմիսարիատ և այլ-այլ պատճառներ:

Ուզում եմ այս անգամ ձեզ մի հետաքրքիր դեպք պատմել, որը իրականացավ այդ դեպքից մի տարի հետո:

2015 թվականի աշունն էր, օրը ստույգ չեմ հիշում, երեկոյան ես զբաղված էի իմ ամենասիրելի գործով` համակարգչի առաջ փորփրում էի ֆեյսբուքը: Ֆեյսբուքյան էջերից մեկում գտա մի նկար, որում տղան գրկել էր մի քանի ամսական մի երեխայի, երևի արտասովոր ոչինչ չլիներ, եթե չկարդայի նկարի վերևում գրվածը` «Տասնութամյա տղան գրկել է իր մեկ ամսական քրոջը»: Իմ մեջ այստեղ արթնացավ, այսպես ասած խանդը, թե ինչպես նա կարող է այդ տարիքում ունենալ փոքրիկ քույրիկ, իսկ ես` ոչ, բայց ես ոչ թե քույրիկ էի ուզում, այլ եղբայր:
Անցավ մի ամիս, և ես նորից նստած էի տան ինձ ամենահարմար վայրում: Գուշակեցիք. համակարգչի առաջ, նորից ֆեյսբուքում, այս անգամ պարապ լինելու պատճառով ֆեյսբուքի թեստերն էի լրացում: Թեստերից մեկի վերնագիրը հետաքրքիր թվաց`«Ի՞նչ է քեզ սպասում 2016 թվականին», փորձեցի ու երեք պատասխաններից մեկը զավեշտալի թվաց, պատասխանը հետևյալն էր. «Ձեր ընտանիքում նոր փոքրիկ անդամ կավելանա»:
Մի պահ ծիծաղեցի, կիսվեցի ֆեյսբուքում և այդքան էլ ուշադրություն չդարձրի (այսքանը ինձ ֆեյսբուքը հիշեցրեց):
Ինչպես ասում են, կյանքում ամեն բան պատահում է: Մեկ ամիս առաջ ծնվեց փոքրիկ քույրիկս: Իմ երազանքն իրականացավ. մեր տանը նոր անդամ ավելացավ: Պատկերացնո՞ւմ եք` 18 տարեկանում նոր քույրիկ: Դե ինչպես ընդունված է հայկական ավանդական ընտանիքներում, աղջիկ երեխայի անունը պետք է լինի տան տատիկի անունը` մեր դեպքում այն եղավ Հասմիկ: Գնացի Վայք, տեսա նրան ու հետ եկա նորից դասերիս, մի տեսակ կապվածություն չկար այդ ժամանակ նրա հետ: Բայց երկրորդ անգամ տեսնելուց հետո, արդեն օրերն եմ հաշվում, որ տեսնեմ նորից:

Երևի սովորական է, որ գրկելուց վախենում եմ, որ կցավեցնեմ կամ կվնասեմ , ախր, այնքան փոքր ու փափուկ է: Երբ անակնկալ գնացի Վայք, պատրաստվում էին լողացնել պուճուրին, լողացրին, հագցրին շորերը ու մնաց գլխարկը դնեին.

-Մո’ւշ, գլխարկը դիր գլխին` չմրսի,- ասաց տատիկը:
Փորձեցի դնել գլխին, բայց վախեցա, մայրս եկավ ու արագ դրեց գլխին:
-Մա’մ, կամաց կցավեցնես:
-Չեմ ցավեցնի, քեզ ու քրոջդ ո՞վ ա մեծացրել:

Ու այդ գիշեր ես չքնեցի, ավելի ճիշտ չքնեց ողջ ընտանիքը, Հասմիկը նոր ժամային գոտի է «ստեղծել»` քնում է առավոտյան ժամը 6-ին ու արթնանում գիշերը ժամը 12-ին, ու էլ չի քնում մինչև առավոտյան 6-ը:

Մի հետաքրքիր բան էլ կա. հայրիկս հիմա Ռուսաստանում է ու երեխային չի տեսել, բայց չգիտես ոնց` երեխան կապված է իր հոր հետ: Եթե երեխան լացում է, միանգամից միացնում ենք սքայփը, զանգում հայրիկին ու հենց լսում է հոր ձայնը, միանգամից սուս է մնում: Դե բացատրեք, ի՞նչից է:
Մեր ընտանիքի կարգախոսն է դարձել.
«Փոքրիկ երեխան յուրաքանչյուր տան ուրախությունն է և գիշերը չքնելու գրավականը»:

Հունվարին բանակ եմ գնալու ու երկու տարի չեմ տեսնի քրոջս, չեմ տեսնի նրա երկու տարվա մեծանալը. առաջին ատամը, նստելը, քայլելը, խոսելը… Բա դա արդարացի՞ է:

erik alexanyan

Կառուցվող երջանկություն

 

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Մի քանի օր առաջ սկսվեց Բաղանիսում հազվադեպ կառուցվող տներից մեկի շինարարությունը:Հազվադեպ, որովհետև մնացած մարդիկ ցանկանում են հեռանալ գյուղից, քան թե սահմանի բերանին տուն կառուցել: Տուն կառուցողը իմ հորեղբայրն է: Տան կառուցման համար իրենց օգնությունն են առաջարկել շատ գյուղացիներ: Տան շինարարությանը մենք սպասել ենք չորս տարի: Եվ վերջապես եկել է այդ պահը: Հորեղբայրս ցանկանում է մինչև Նոր տարի վերջացնել առաջին հարկի շինարարությունը: Սակայն դա կախված է եղանակից և սահմանային իրադրությունից:

Ես և եղբայրս մասնակցում ենք տան շինարարությանը: Մեր ընկերները նույնպես առաջարկում են իրենց օգնությունը: Մի խոսքով, Բաղանիսում կառուցվող յուրաքանչյուր տանը սպասում են բոլոր բնակիչները: Այն գումարը, որով հորեղբայրս կառուցում է տունը, վաստակել է անասնապահությամբ, իսկ անասունները պահել է սահմանամերձ արոտավայրերում:

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Լուսանկարը` Էրիկ Ալեքսանյանի

Մի խոսքով, սահմանամերձ գյուղում ամեն պահը շատ վտանգավոր է. դա լինի անասուն պահել, խոտ հնձել, տուն կառուցել, թե ուղղակի խաղալ դրսում:

Բայց այսօր բոլորս ենք ուրախ. Բաղանիսում նոր տան շինարարություն է սկսվել:

Ani Ghulinyan

Սպասում ենք հայրիկներին` Ձմեռ պապիկի փոխարեն

Փոքր ժամանակ ես էլ մյուս երեխաների նման սիրում էի ձմեռը: Բայց ոչ նրա համար, որ ձյուն է գալիս, Ամանոր է, ծննդյան օրս ու նման բաներ, այլ որովհետև այդ եղանակին շատ ու շատ հայրիկների նման իմ հայրիկն էլ էր վերադառնում արտագնա աշխատանքից:

Սոցիոլոգները ամեն տարի հայտնում են վիճակագրական տվյալները երկիրը ժամանակավոր լքող տղամարդկանց մասին: Կարդում են սովորականի նման, լուրջ ու անվրդով դեմքով, հաճախ նաև կատակներ անելով, բայց այդ հարյուր հազարավոր մարդկանցից յուրաքանչյուրն իր պատմությունն ունի, երկիրը լքելու իր պատճառները, իրեն ութից տասը ամիս սպասող ընտանիքը:
Նման բաների կողքով երբեք անտարբեր չեմ կարող անցնել, որովհետև ինքս էլ զգացել եմ երկար ժամանակ հայրիկիցս բաժանված լինելու դառնությունը:
Հայրս ներկա չի եղել իմ ծնվելու ժամանակ, երբ առաջին անգամ քայլում էի, առաջին բառն էի ասում, առաջին անգամ դպրոց էի գնում, բայց ամեն դեպքում ես միշտ էլ հասկացել եմ նրա բացակայության արդարացիությունը: Այդ բացակայության շնորհիվ է, որ ես երբեք ոչնչի կարիք չեմ զգացել: Մայրս ասում է, որ ես իմ հասակակիցներից ավելի շուտ եմ մեծացել, որովհետև հաճախ ընտանեկան կենցաղային հարցերը մայրս քննարկում էր ոչ թե հորս, այլ իմ՝ յոթ-ութ տարեկան երեխայի հետ:
Այսօր հայրիկս այլևս չի գնում արտերկիր աշխատելու, ու հիմա էլ ես ոչ թե ձմեռն եմ սիրում, այլ երեկոյան ժամերը, երբ հայրս տանն է լինում: Երբեմն նա ինձնից շուտ է արթնանում, գնում աշխատանքի, երբ ես քնած եմ, և գալիս տուն, երբ ես էլի քնած եմ, ու մենք իրար բարևում ենք միայն հաջորդ օրվա առավոտյան, բայց ես զգում եմ այն ջերմությունը, ապահովության զգացումը, որ ունենում եմ հորս ներկայության դեպքում:
Երբ հորս Ռուսաստան ճանապարհելուց հետո աչքերս թաց ու ամեն կերպ այդ թացությունը թաքցնել փորձելով դպրոց էի գնում, դասղեկս ոչինչ չէր ասում, միայն զանգում ու տեղեկացնում էր մայրիկիս: Մայրիկս էլ ինձ ոչինչ չէր ասում, որովհետև գիտեր, եթե այդ թեմայով սկսեր խոսել, երկուսս էլ չէինք կարողանալու արցունքները զսպել: Դրա համար յուրաքանչյուրս մեր տխրությունը լուռ էինք տանում: Հիմա, տարիներ անց է միայն նա ինձ պատմում պարբերաբար կրկնվող ուսուցչիս զանգերի մասին:

Հայրս տանն է, և ձմեռն այլևս ցուրտ չէ:

Astghik hakobyan

Անսպասելի վայրէջք

Հինգ տարեկանում մեր բարեկամներից մեկն ինձ մի շրջազգեստ էր նվիրել։ Զգեստն ամբողջությամբ կարմիր էր, մեջքը, թևերն ու փեշը եզրավորվում էին սպիտակ ժանյակներով։

Մայրս այնքան էլ չէր սիրում այդ զգեստը, ու քանի որ այդ տարիքում երեխան հագնվում է մայրիկի ճաշակով, ես այդ զգեստը գրեթե չէի կրում։

Այդ օրը մայրիկն ու տատիկը, այսպես ասած, «հացի» էին։ Այդ տարիներին հացը դեռ թոնրով էին թխում, ու նրանք պետք է առավոտից գործի անցնեին։

Մայրիկս, բացելով զգեստապահարանը, անսպասելիորեն որոշեց, որ ես պետք է հագնեմ վերոնշյալ կարմիր շրջազգեստը։ Նա հագցրեց ինձ ու եղբորս, մեզ համար նախաճաշ պատրաստեց, ու խնդրելով, որ տանը խաղանք, չկռվենք՝ գնաց հացատուն, տատիկն արդեն վաղուց սկսել էր գործը։

Ես ու եղբայրս երկար ժամանակ խաղում էինք, բայց ես հանկարծ որոշեցի, որ պետք է գնամ հացատուն՝ մամային ու տատիին օգնելու, ու գնացի։ Իսկ ինչպե՞ս էի օգնում․ սկզբում հացի սեղանից բռով վերցնում էի ալյուրն ու շաղ տալիս ինքս ինձ վրա՝ երևակայելով, թե երկնքից իջնում են ձյան կախարդական փաթիլներ։ Հետո, երբ դրանից հոգնեցի, սկսեցի հացի գնդերը տրորել։ Ես գնացել էի օգնելու, բայց փաստորեն ավելի շատ խանգարում էի։ Մայրիկն ու տատիկն ինձնից «ազատվելու» համար ինձ խմորի մի կտոր տվեցին, ուղարկեցին դրանով խաղալու։ Բայց ես մտածեցի, որ մեր հավերը սոված են, ու ես պետք է նրանց կերակրեմ այդ խմորով։

Հացատնից դուրս եկա ու գնացի ուղիղ դեպի հավաբուն։ Հավաբուն տանող ճանապարհն անցնում էր գետնափոր հորի վրայով։ Հորն ուներ երեք մետր խորություն, մենք այն օգտագործում էինք կարտոֆիլն ամբարելու և ձմռանը ցրտից պաշտպանելու համար։

Բարեբախտաբար, թե դժբախտաբար, այդ տարի մենք կարտոֆիլը տարել էինք նկուղ, իսկ հորում հայրիկս իջեցրել էր քար, երկաթի կտորներ ու մի մեծ փայտե աստիճան։

Տարվել էի խմորի գնդիկով, փորձում էի այն հավասարաչափ բաժանել հավերի քանակով ու չնկատեցի, թե ինչպես ոտքս դրեցի բաց հորի մեջ․․․

Ես կախված եմ օդում, առանց ինչ-որ բանից բռնվելու, շուրջը մութ է։ Գլխավերևից լսում եմ մայրիկի ու տատիկի լացը, հայրս գոռում է․ «Աստը՜ղ, Աստը՜ղ»։ Հետո օդից «վրաս» իջավ հորեղբայրս, գրկեց ինձ։

Պարզվեց, որ փայտե աստիճանից մի մեծ մեխ կար դուրս մնացած, ու կարմիր շրջազգեստի փեշի սպիտակ ժանյակը, կախվելով դրանից, ինձ պահել էր օդում՝ ընդամենը 80 սմ-ով բաժանելով քարերից ու երկաթի կտորներից։

Այդ օրվանից մայրս մոռացավ, որ երբևէ չի սիրել շրջազգեստը։ Վաղուց կարմիր շրջազգեստը փոքր է ինձ համար, բայց մայրս այն խնամքով պահում է իր զգեստապահարանում, որպես փրկված կյանքիս սիրելի հուշ։