Հազում եմ, ջերմում եմ, մրսում եմ, չեմ կարողանում նորմալ շնչել և այս ամենը կարող եմ բացատրել մեկ բառով` գրիպ:

Տատիկս և իմ բոլոր ծանոթները ասում էին. «Տաք հագնվեք, կմրսեք, կհիվանդանաք, առանց էդ էլ գյուղում վիրուս ա տարածվել»: Բայց, դե, ես հիվանդ չէի, ու շատ էի ուրախացել, որ ինձ այդ վիրուսից բաժին չէր հասել: Հաջորդ օրը արթնացա ու լսեցի, որ փոքր եղբայրս հազում է (մեր տան վիրուսի առաջին աղբյուրը): Ես, ինչքան հնարավոր էր, հեռու էի մնում եղբորիցս, բայց նա, միևնույնն է, ջրիկանում ու սկսում էր «քսմսվել»: Եվ հաջորդ օրը՝ դում-դում տարարամ (ինչպես հնդկականներում է ասվում). գրիպ: Այդ պահին ինձ միայն օգնության են գալիս իմ ամենահավատարիմ ընկերները՝ ջերմաչափը, վերմակը, թեյը, գիրքը, երաժշտությունը և վառարանը: Այս ամենը հերիք է, որ լավանամ:

Ջերնաչափ, իմ հավատարիմ ընկեր, եթե չլինեիր, ի՞նչ պետք է անեի: Ջերմությունը չափել ու տեսնել, որ արդեն ջերմություն չունես, նույնն է, ինչ հիվանդ մարդուն հանգստացնող ներարկել: Իմ վերմակ, երբ ես փաթաթվում եմ քեզանով, կարծես, մայրիկիս ձեռքերը տասնապատկվել ու ինձ գրկել են: Իսկ թեյը, գիրքը, երաժշտությունը և վառարանը կարծես տանեն ինձ այս աշխարհից:

Ինձ այս վիճակում տեսնելիս հիշում եմ մայրիկիս խոսքերը. «Ես որ քո տարիքում էի, թեյը ձեռքիս, վերմակով փաթաթված, նստում ու դաս էի անում՝ մոռանալով ամեն ինչի մասին, կտրվում աշխարհից և չէի նկատում՝ ինչպես եմ քնում վառարանի կողքին»:

Երևի այս հարցում մայրիկիս եմ նման:

Մի պահ մտովի տեղափոխվեք 14-րդ դար՝ Ֆրանսիա: Ընթանում է հարյուրամյա պատերազմը: Հյուսիսում վիկինգները գրավում են Անգլիան: 1432 թվական. ֆրանսիական հեծելազորը պարտության մատնեց Օտտո IV-ին…

«Չեմ հասցնում, ունեմ ուրիշ հետաքրքրություններ» ու այսպիսի պատճռաբանություններ էի հնարում, երբ ասում էին, որ գիրք կարդամ: Չէի սիրում, և ամեն ինչ այդպես էլ կշարունակվեր, եթե չհանդիպեի մի «գիրք կրծողի», ու նա ինձ խորհուրդ չտար գիրք կարդալ: Համացանցը փորփրելով գտա մի գիրք, որի սյուժեն շատ հետաքրքիր էր:
Փնտրեցի գրադարաններում.
-Գրողը տանի, չկա:
Փնտրեցի գրախանութներում.
-Այստեղ չկա, այստեղ էլ:

Ուռա՜, գտա, ինչ ուրախ եմ:
Սկսեցի կարդալ: Ինչպես միշտ, գրքի սկիզբը անհետաքրքիր էր, ու սկսեցի մտածել, որ չեմ ուզում կարդալ: Հասա կարևոր մասի. գրքի հերոսը մահանում է՝ հայտնվելով մի երևակայական աշխարհում: Վերջացրի գիրքը՝ որոշելով, որ կկարդամ նորը:
Եվ սկսեցի սիրել գիրք կարդալը: Այժմ ինչ առիթ լինում է, բոլորին հորդորում եմ գիրք կարդալ: Երբ ամեն ինչից հոգնած և ձանձրացած եմ լինում, սկսում եմ գիրք կարդալ: Դա շատ է օգնում. հանում է հոգնածությունս, սպանում բարկությունս, տալիս հիանալի խորհուրդներ և դասեր: Ուղղակի այս ամենը ստանալու համար անհրաժեշտ է ճիշտ գիրք ընտրել:

Դասեր, շտեմարաններ, շտեմարաններ: Հարցեր, որոնք տեղ են գտել օրակարգիս մեծ մասում: Առավոտներ, որոնք նման չեն անցած տարիների առավոտներին: Առաջ ինձ համար առավոտը բացվում էր ժամը 8-ին` ստիպելով պատրաստվել դպրոց հաճախելուն, իսկ հիմա, հիմա ամեն ինչ ուրիշ է: Այժմ իմ արթնանալու ժամը դարձել է 6-ը: Արթնանում եմ և մի քանի րոպե մտքովս անցնում է այն իրադարձությունների շարքը, որոնք կատարվել են նախորդ օրը: Հետո հագնվել, լվացվել և վերադառնալ այնտեղ, որտեղ գտնվում են շտեմարանները: Բազմել նույն տեղում, որը կարծես դարձել է մշտական վայր՝ թվաբանություն կատարելու: Ժպիտով ինձ էին սպասում գրքերը, որոնք դեռ 4 ամիս պատրաստվում են ինձ արթնացնել ժամը 6-ին: Ա՜խ, այդ անպիտան շտեմարանները, որոնք այդքա՜ն պիտանի են: Գնում եմ դպրոց շտեմարանների հետ, վերադառնում եմ տուն, և կրկին նրանք ինձ հետ են: Նույնիսկ երազներս են նրանք առաջնորդում: Բայց մի պահ մտածում եմ, թե ինչքան կարևոր են նրանք յուրաքանչյուր շրջանավարտի համար: Ամեն օր մի նոր էջ շրջելիս նոր օրենք և հավասարում ենք սովորում: Ես ուզում եմ դառնալ տնտեսագետ, և դա է պատճառը, որ թվերը դարձել են իմ ապրելու միջոցը: Երբեք չեմ ցանկացել աշխատել թվերի հետ, սակայն կյանքում անկանխատեսելի իրադարձություններ պատահում են: Եվ թվաբանությունը ինձ համար դարձավ այդ անկանխատեսելին: Երբ փորձում էի նրանցով աշխատել, կարծես բարկանում էին և չէին ուզում, բայց ժամանակի հետ նրանք ամուր բռնեցին ձեռքս, և հիմա էլ չեն ուզում ինձ լքել: Եվ այն, ինչ ունեմ և ինչին կհասնեմ, դրա համար պարտական եմ այդքան ատելի և նույնքան սիրելի շտեմարաններին:

Ծնվելիս Աստված յուրաքանչյուրիս նվիրում է մի փոքրիկ աշխարհ, որտեղ մենք կապրենք մեր մնացած կյանքը: Սակայն այդ վայրը պետք է մենք գտնենք: Այն 18 տարի ապրում է գաղտնի, մինչև ես կամ մյուսը գտնենք նրա ուղին: Սահմանված վայրը, այն աշխարհը, որը ստեղծել էր Աստված ինձ համար, դա թվերի աշխարհն էր: Կապրեմ թվերի մեջ և այդ աշխարհում կգտնեմ իմ ուրույն տեղը:

Եթե մի քանի տարի առաջ հարցնեիք, միանշանակ կասեի, որ ընտրելու եմ ծրագրավորողի մասնագիտությունը, որովհետև ոգեշնչվել էի Գեյթսից: Իսկ դրանից առաջ, երբ մայրիկս հասկացել էր, թե որքան սխալ մասնագիտություն է ընտրել, ուզում էր, որ ես դառնամ բժիշկ: Շատերն են ուզում, որ իրենց երեխաները դառնան բժիշկ, աշխատեն սպիտակ խալաթով: Ուղղակի իմ չընտրելու պատճառները շատ էին: Նախ ինձ մոտ եկող մարդը չի կարող առողջ և առանց ցավերի տուն վերադառնալ, ես չեմ ուզում մարդկանց դժբախտության պատճառը դառնալ: Իսկ եթե ավելի լուրջ, ես պարզապես հասկացա, որ մարդիկ ընտրում են այն, ինչ ուզում են, ձեռք են բերում այն «թուղթը», որն իրենց հարկավոր է աշխատելու համար, կամ էլ պարզապես գլուխ գովելու, որ ասեն՝ ինքն ավարտել է համալսարան։

Ժամանակի ընթացքում հասկացա, որ կարևորը լավ մասնագիտության ընտրությունը չէ և ոչ էլ մամայի ուզած բաժին ընդունվելը: Ուզում էի գտնել մասնագիտություն, որի մեջ կգտնեմ ինձ։ Իսկ շրջապատում ասում էին, որ ես լավ լրագրող կլինեմ կամ էլ լեզվաբան: Քանի որ իմ լեզուն «շատ լավ վիճակում» է, ընտրեցի լրագրությունը:

Տարեցտարի զարգացող լրագրությունը տպավորություն է ստեղծում, որ ավելի շատ ժամանակ է ծախսվում նյութը մշակելու և դրան ավելի գեղեցիկ վերնագիր ընտրելու համար, քան բուն նյութի համար կարևոր, ճշգրիտ ինֆորմացիա գտնելու համար: Տեղեկություն փնտրելիս ավելի մեծ երկընտրանքի առաջ ես կանգնում, երբ արդյունքում կարող ես գտնել մի 10 000 նյութ: Մարդկանց 90 տոկոսի մոտ ձևավորվել է կարծիք, որ եթե բացում են ինչ-որ կայք կամ բլոգ, իրենց լրագրողական կարիերան արդեն պատրաստ է:

Ես ընտրել եմ լրագրությունը, քանի որ կարծում եմ, որ կգնամ այդ մասնագիտության ճիշտ ու դժվար ճանապարհով․․․

Ես հաստատ որոշել եմ, չէ, հաստատ, քնելիս որոշել էի ու առավոտյան հիշում էի՝ գալու եմ տուն, գործերս անեմ, գրքերս դասավորեմ, սենյակս հավաքեմ ու գրեմ: Հիշում եմ, հաստատ է: Նույնիսկ բլոկնոտս բացեցի ու տեսա՝ առավոտը գրառումներ եմ արել, որ աչքովս ընկնի անընդհատ: Հեռախոսիս նոթերը նայեցի՝ էլի նույն տեքստով ինչ-որ բան:
«Հեյ, քանի որ առանձին նամակ չեմ գրում, ուրեմն, չեմ կարողանա Ֆլոյդի “Wish you were here”-ն թողնեմ էստեղ, բայց հուսամ՝ դժվար չի լինի միացնելը: Կարիք չկա երգի վերնագրի հետ քեզ ասոցացնել. ոչ մի բան չեմ զգում, հանգիստ եղիր: Կարող ես Ֆլոյդից ցանկացած բան միացնել, ասենք՝ “Dogs”-ը կամ ”Another brick in the wall”: Դու պարզապես իմ ուղեղում համատեղվել ես արդեն Ֆլոյդի հետ:
Վանաձորում չափից դուրս ցուրտ է, սառը, անօգնական: Ավելի շատ մրսում եմ, որովհետև մոտակա ժամանակներս մի շարք մարդկանց գրկելու հնարավորություն չեմ ունենա: Դու մրսո՞ւմ ես: Շարֆ գցիր անպայման ու թեյի մասին էլ չմոռանաս: Քեզ մոտ երևի ավելի ցուրտ է, ու ոչ միայն արտաքին ջերմաստիճանի հետ կապված:
Ցերեկը ցերեկ է, գիշերը՝ գիշեր:
Այ, էդքան սովորական է ամեն ինչ:
Էսօր մտածել եմ, որ որոշ ժամանակ առաջ ծառ էի, բայց էդ լրիվ ուրիշ պատմություն է, ու էդ երբեք չեմ պատմի, կներես: Կամ էլ՝ չներես: Քո խնդիրն է:

Երկու օր առաջ ամառային ուսապարկիս գրպանից նամակ գտա. իրական, անկեղծ, չընտրված բառերով խոստովանություն: Հիմա չգիտեմ, երևի ինչ-որ աղբամանում է, ու առանց երևի-ի էդ աղբամանը ինձ հեչ չի հետաքրքրում:
Կարծում էի՝ շատ պատմելու բան ունեմ… Չէ, լավ, թողնենք սա:
Եթե Ֆլոյդենց երգն ավարտվեց, Համասյանի “Leaving Paris”-ը միացրու: Ու բարձրաձայն պատասխանիր հարցիս՝ մոտդ ամեն ինչ կարգի՞ն է:

Ասա՝ հա, չէ, երևի, եսիմ, չեմ ուզում խոսել, քո ինչ գործ: Ասա՝ երկար պատմություն է, ես էլ կասեմ, որ սովորական է, կլսեմ, դե, ոնց որ միշտ:
Մի ֆիլմ խորհուրդ կտա՞ս:
Չէ, դրա մասին արի չհիշենք, խոսելու հավես չկա:
Շատ ես հոգնա՞ծ:
Համ էլ, երեկոյան տուն գալիս Արեգ Նազարյան էի լսում:
Դե լավ, ես էլ, բարի գիշեր: Կխոսենք»:

Չէ, ես հաստատ որոշել էի գրել: Ես խոստացել էի գրել:

Գնացքը շարժվում էր Բելառուսից ու հարյուրավոր զինվորների պետք է հասցներ նրանց միակ ճակատագիր դարձած Հեռավոր Արևելք: Չոր նստարաններին վերարկուների մեջ կծկվելով՝ զինվորնորը աչքերով հրաժեշտ տվեցին մյուս ընկերներին. հավատո՞ւմ էին, արդյոք, որ մի օր կբռնեն վերադարձի ուղին, միգուցե ոչ բոլորը, բայց հայրս հավատում էր: Այն ժամանակ, երբ բոլորը սարսափում էին անորոշությունից ու մտածում ճանապարհին երկրորդ անգամ չհայտնվելուց, հայրս կարևոր խնդիր ուներ իր առջև՝ պետք էր վերադառնալ: Գնացքի անիվների ձայնը ճեղքում էր տայգայի երբեք չշնչած օդը ու արձագանքում գնացքի մյուս պատուհանից երևացող անծայրածիր անտառներում: Բնությունը, իր սպանդից հեկեկալով, փորձում էր ծածկել կնճռոտ ու վիրավոր երեսը, ձյան սպիտակ ու պաղ սավանով: Բնությունն իր մայրամուտն էր ապրում: Ապակիների կողքերից վայրագ քամին ներս էր խուժում ու դառնալով համեմատաբար «կիրթ», այնուամենայնիվ, նեղում զինվորներին: Գիշերն ավելի սարսափելի էր՝ ներսում մութ, շուրջբոլորը մթին անտառներ, գնացքի ծակող ձայնը, որին մի կերպ համակերպվում էր քունը: Այդպիսի 7 օրերի համակերպվեց նաև կյանքը: Վերջապես անիվների համառությունը սանձահարվեց, ու գնացքը կանգ առավ: Ոմանք զարմացած պատուհաններից դուրս էին նայում, ոմանք չէին կողմնորոշվել, թե ինչ պետք է անել: Հայրս ասում է. «Երբ ոտքս գետնին դրեցի, հասկացա, որ աշխարհի ծայրն իսկապես գոյություն ունի»: Օրերը դժվար էին անցնում՝ ցրտին ժամերով վազքը, նույն սակավ սննդամթերքը ու անվերջ առաջացող խնդիրներ: Օրերը դժվար էին անցնում, բայց անցնում էին: Վերջապես պետք էր հետ դառնալ: Այդ մասին հայրս իր նոթատետրում գրում է. «Այժմ մեզ մնում է միայն հրաժեշտ տալ միմյանց, հուսալով, որ կյանքի մի որևէ խաչմերուկում կհանդիպենք, ու մի վերջին հայացքով նայել հազիվ երևացող Սպիտակ թագավորությանը, այդտեղ գտնվող այն բանտին, որտեղ աշխատում էին նաև կույրերը: Կապում էին ճոպանը մի ծառից մյուսը, մի ձեռքով փայտ էին բերում, իսկ մյուսով բռնում ճոպանը…Հիմա վստահ եմ, որ ճանապարհը վախճան ունի, ես վերադառնում եմ դեպի՛կարոտի երկիր, դեպի՛ հայրենիք, դեպի՛ Հայաստան…»

Մեր տանը ապրում է մի նոր մոլորակ, ում անունն Ամելի է: Այո, իմ 5 ամսեկան քույրիկը մեր նոր  «Երկիրն» է: Նա շրջապատված է երեք մայրիկներով` ես, ավագ քույրս և մեր երեքի մայրիկը այդ մոլորակի մայրիկներն ենք: Ինչ-որ բան չհիշեցի՞ք: Ինչպես «Մայրիկ» ֆիլմում Ազատը ուներ երեք մայրիկներ՝ Աննան, Գայանեն և Արաքսին, այնպես էլ մեր ընտանիքում մենք երեքս Ամելիի մայրիկներն ենք: Հերիք է մի փոքր անհանգիստ ձայն, և մենք կհասնենք նրա մահճակալի մոտ: Նրա մեկ ժպիտը, փայլող աչքերը մեր տրամադրությունը կարող են 0-ից անսահմանություն հասցնել: 

Ամելիին լողացնելը մի արարողություն է, կերակրելը մի ուրիշ տոն է, իսկ քնելը նրա միջնեկ մայրիկի պարտականությունն է, որը վերածվում է մի գեղեցիկ երաժշտական տոնակատարության, քանի որ մեր մոլորակը գիշերը քնում է բավականին ուշ: Անցնելով ձեռքից ձեռք և ի վերջո իր մահճակալ, երևի մտածում է. «Մայրիկ, Սրբուհի ու Միլենա, սիրո երրորդություն, իմ երեք մայրերը, երեքն էլ շաղախված միևնույն սիրուց, իրենց անկողիններում նստած, անքուն, համբերությամբ սպասում են, որ իմ քունը տանի»:

Դուք չեք էլ կարող պատկերացնել, թե իր ծնունդով քույրս ինչքան լույս է բերել մեր տուն: Բոլորս ապրում ենք նրա ժպիտով, լացով, ամեն մի նոր շարժումով, դեմքի ամեն մի նոր արտահայտությամբ: Հա, չմոռանամ ասել, որ նրա անունը ես ու հայրիկս ենք դրել: Քույրս ու մայրս ուրիշ անուն էին մտածել, բայց մենք հաղթեցինք: Կցանկանամ, որ բոլոր ընտանիքներում լինի այն սիրուն անհանգստությունը, այն սիրուն անքնությունը ու վերջապես այն ամենասիրուն լուսավորությունը, որը մեզ փոխանցում է մեր փոքրիկ, բայց միաժամանակ մեր սրտերում մի ամբողջ տիեզերք զբաղեցնող մոլորակը:

-Ներս արի՛, ցուրտ է,- ասաց մայրս՝ դուրս գալով պատշգամբ:

-Մա՛մ, պատահաբար չգիտե՞ս, թե ինչ ախտորոշում են տալիս այն մարդուն, ով չի մրսում, չնայած պետք է մրսի:

-Սկսեցիր դատարկաբանե՞լ:

-Այ, օրինակ, երբ մենակ եմ կամ ինչ-որ բանի մասին եմ երկար մտածում, դրսում ես երբեք չեմ մրսում: Իմ ախտորոշմամբ, սա երևի անզգայացում է, ինչը որքան տհաճ, նույնքան էլ հաճելի է: Իսկ երբ դու իմ տարիքում էիր, քեզ հետ նման բան պատահե՞լ է:

-Ես քեզ պես երազկոտ ու ճարտարախոս չեմ եղել: Ոչ էլ՝ ժամերով, ձմեռվա կեսին բնության հրաշքիդ` մայրամուտին սպասել: Իսկ դու ցրտից ես անզգայացել: Ներս անցի՛ր,- ասաց մայրս, այժմ՝ խիստ ձայնով:

Ստիպված էի տեղի տալ:

-Գիտեմ, թե ինչու ես խիստ մեզ հետ: Դաստիարակման մեթոդ է, չէ՞,- չարաճճի ժպիտով շարունակեցի ես, երբ արդեն նստած էի տաք վառարանի կողքին ու վայելում էի նրանից դուրս թռչող հրե լեզվակների վառվռուն կարմիրները։

-Հը՞, մա՛մ, լռո՞ւմ ես:

-Իսկ ի՞նչ է, մարդուն մտածելու համար ժամանակ պետք չէ՞:

Լռեցի ու հոնքերս կիտած սկսեցի փորձել մտածել ինչ-որ բանի մասին:

-Երազանք ունենալը կարևո՞ր է,-քիչ անց սկսեցի ես:

-Երազանքը կարևոր է, երբ իրատեսական է, երբ պահանջում է աշխատասիրություն, այլ ոչ թե դատարկ անուրջներ: Եթե նստես ու երկար երազես, դրանից ոչինչ դուրս չի գա: Ավելի ճիշտ է՝ քայլեր մշակել երազանքին հասնելու համար: Ենթադրենք, ես ուզում եմ աշխատանք ունենալ որևէ ձեռնարկությունում: Եթե ես շարունակ երազեմ, արդյունքում ինձ միայն երազներ կմնան, իսկ եթե տեղեկություններ հավաքեմ ձեռնարկության մասին, փորձեմ հարմարվել աշխատանքային կանոններին, դիմեմ ձեռնարկատիրոջը աշխատանքի ընդունման համար՝ արդյունքն ակնհայտ կլինի:

-Ճիշտ է, գիտե՞ս, Էյնշտեյնը դպրոցում շատ վատ էր սովորում, բայց իր աշխատասիրության արդյունքում դարձավ հայտնի ֆիզիկոս:

-Նման մարդիկ շատ են: Աճպարար Թյորսթոնը, ով ոչ մի մոգական գիրք չէր ընթերցել, երկար տարիներ համարվում էր լավագույն աճպարարը: Աբրահամ Լինկոլնը, ով ուսում չէր ստացել, աշխատում էր նպարեղենի խանութում ու շատ աղքատ էր, մի օր 50 ցենտով գնված տակառի միջից գտնում է իրավաբանական գրքեր, դրանք ուսումնասիրելով, Սպիտակ տուն հասնում:

-Այդ դեպքում՝ դեռ հույս կա,- փայլող աչքերով հայտարարեցի ես:

-Գերմանիայում սովորելու մասի՞ն ես ակնարկում:

Գլխահակ սկսեցի մտածել: Փաստորեն երազանքիս հասնելու համար ոչ մի արգելք խոչընդոտ չի դառնա. ո՛չ ֆինանսական վիճակը, ո՛չ մարդիկ, ո՛չ կարծրատիպերը… Սակայն դեռ պետք է աշխատեմ վերացնել երազկոտությունս, իսկ հետո միայն մտածեմ այն բոլոր քայլերի մասին, որոնք հնարավոր կդարձնեն Գերմանիա հասնելու երազանքս:

Դեռ հոկտեմբերին էր, երբ առաջին նյութս ուղարկեցի 17.am-ին: Կարելի է ասել, որ դա 2016թ.-ի իմ առաջին ու վերջին նյութն էր:

Երկու ամիս կլինի, ինչ չեմ գրում 17.am-ին: Հիմա ինքս ինձ վրա զայրանում եմ ու չեմ կարողանում հասկանալ, թե ինչո՞ւ չէի գրում, ինչո՞ւ էի ծուլանում, չէ որ այնքան ոգեշնչված էի, որ արդեն 17-ի թղթակից եմ ու շուրջս կատարվող ամեն ինչից փորձում էի նյութ քաղել: Որտեղ էլ լինում էի, եթե մի բան էր պատահում, որը հետաքրքիր կլիներ նյութ գրելու համար, սկսում էի մտքիս մեջ շարադրել, ու լավ էլ ստացվում էր: Բայց հետո… Հետո` չեմ կարող ասել, թե ալարում էի գրել, բայց ինչ-որ բան խանգարում էր, միգուցե ինձ համարում էի շատ զբաղված ու չէի հասցնում գրել, կամ գուցե ֆեյսբուքն ու այլ սոցիալական կայքերն էին ինձ խանգարում… Չգիտեմ, չի տեղավորվում գլխիս մեջ, թե ոնց ծուլությունը հաղթեց ինձ, ու ես մատնվեցի անգործության…

Լավ, ինչևէ… Որոշեցի սա գրել, որպեսզի ինձ ավելի պատասխանատու զգամ ու սրանից հետո միշտ հետաքրքիր նյութերով հանդես գամ…

Խմբագրության կողմից. Ողջունում ենք որոշումդ, հուսանք այսուհետ բազմաթիվ թղթակցություններով հանդես կգաս 17-ում: