Իմ էջը խորագրի արխիվներ

artur badoyan

Շնորհավոր նոր տարի

Է՜, հոգնեցի տանը նստելուց, ի՞նչ անեմ, մի քիչ զբաղվեմ: Եվ մտքովս մի հետաքրքիր բան անցավ: Որոշեցի դուրս գալ տանից և մի քիչ ման գալ ու տեսնել, թե ինչ են անում մարդիկ մինչ Նոր տարին: Որոշեցի ու գնացի: Դրսում շատ հետաքրքիր էր, ամեն քայլափոխի մարդիկ միայն առևտրով էին տարված, հոգնեցի, բայց միևնույնն է, հետաքրքիր էր:

Քայլեցի և ճանապարհին մի մեծ և նոր խանութ տեսա: Լսել էի, բայց չէի տեսել այդ խանութը: Երբ մտա, զարմացա, որ այդքան գեղեցիկ խանութ էլ կա: Ու մի պահ մոռացել էի, որ հաջորդ օրը քույրիկիս ծննդյան օրն է, և ես ոչինչ չեմ արել: Փուչիկներ, նվերներ ու ժապավեններ գնեցի ու շտապեցի տուն: Գաղտնի մտա սենյակս, որ քույրս չտեսնի իմ պատրաստած անակնկալը: Ամեն ինչ դասավորեցի ու սպասում էի հաջորդ օրվան: Նախօրոք մեր հարևանին խնդրեցի, որ մի քանի ժամով զբաղեցնի քույրիկիս, մինչ ես կզարդարեմ մեր տունը: Առավոտյան իմ սենյակից դուրս չեկա, մինչև քույրս գնար: Շուտով զանգ եկավ, զանգողը մեր հարևանն էր.

-Կարինե ջան, բարև, կգա՞ս մեր տուն՝ սուրճ խմենք:

Քույրս գնաց, իսկ ես արագ սկսեցի տունը զարդարել մինչ նրա վերադառնալը: Վերջացրի և սպասում էի նրա գալուն, երբ արագ ներս եկան հարևաններն ու քրոջս ընկերուհիները, ու երկու րոպե չանցած՝ ներս եկավ քույրս:

Բոլորը սկսեցին ասել «շնորհավոր», իսկ ես պատահական ասացի.

-Շնորհավոր Նոր տարիդ:

Բոլորը սկսեցին ծիծաղել: Ես էլ ծիծաղեցի իմ ասածի վրա:

hakob melqonyan

Երազանքի հետևից

Այդ օրը սովորականի նման գնացի դպրոց: Երկրորդ ժամին եկան և հայտնեցին, որ Երիտասարդական հիմնադրամը մեր դպրոցից մի քանի աշակերտի իր հովանավորությամբ ուղարկելու է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտ: Երբ կարդացի ընտրվածների անունները, շատ զարմացա և ուրախացա, քանի որ այդ ցուցակում կար նաև իմ անունը: Ոգևորված այդ լուրից՝ գնացի տուն և սկսեցի պատրաստվել:

Հաջորդ օրը՝ վաղ առավոտյան, մենք ճանապարհ ընկանք: Մի քանի ժամ անց, մենք արդեն ինստիտուտում էինք: Սկսվեց մեր անմոռանալի հանդիպումներով լի օրը: Մենք հանդիպում ունեցանք ինստիտուտի սաների հետ, ծանոթացանք նրանց առօրյային: Ամենակարևոր հանդիպումը գեներալի հետ էր: Նա շատ հաճելի և մարդամոտ անձնավորություն էր, մեզ հետ զրուցեց և սիրով պատասխանեց մեր հարցերին:

Այնուհետև այցելեցինք ինստիտուտի թանգարան, որը լի էր ամենատարբեր զինատեսակներով, որոնք մնացել էին արցախյան գոյամարտի տարիներից: Այնտեղ գնտվող յուրաքանչյուր զենք իր պատմությունն ուներ: Թանգարան այցելելուց հետո մենք հրաժեշտ տվեցինք բոլորին և ճանապարհ ընկանք տուն:

Այդ այցելությունից մեծ բավականություն ստացած՝ որոշեցի մի օր վերադառնալ այդ ինստիտուտ, բայց այս անգամ ոչ թե որպես այցելու, այլ որպես այդ ինստիտուտի սան…

mariam grigoryan

Վիրտուալը իրականության մեջ

Մայրիկս մտնում է սենյակ և ինձ տեսնում կրկին հեռախոսը ձեռքիս:

-Դե, հերիք չի՞, չհոգնեցի՞ր, ամբողջ օրը ձեռքիցդ չես գցում:

-Լավ էլի, մա՛մ, ամբողջ օրը չի, նոր վերցրի:

Եվ այսպես՝ ամեն օր: Դրա համար էլ որոշեցի վերանայել օրս:

Առավոտյան վեր եմ կենում, միանգամից վերցնում հեռախոսը և ստուգում բոլոր կայքերը, նորությունները: Մոտ կես ժամից նկատելով, որ արդեն ուշանում եմ դպրոցից, արագ վեր եմ կենում, պատրաստվում և դուրս գալիս տնից: Դնում եմ ականջակալները և, իմ աշխարհի մեջ խորասուզված, հասնում դպրոց: Անհետաքրքիր դաս է, ի°նչ անել, որ արագ անցնի: Ճիշտ է՝ ինձ օգնում է հեռախոսը: Վերջերս էլ իմացել ենք ինֆորմատիկայի դասասենյակի WiFi-ի գաղտնաբառը: Դասամիջոցներն այնտեղ անցկացնելով՝ ուշացած և տրտնջալով գնում ենք դասարան: Յոթերորդ ժամից հետո իմ սիրելի ականջակալներով գալիս եմ տուն:

Հետաքրքիր է՝ ի՞նչ էի անելու առանց նրանց: Ճաշելիս նույնպես ես և հեռախոսս անբաժան ենք: Ինչո՞ւ ճաշել լռության մեջ, եթե կարելի է պատմել օրս ընկերուհուս: Հետո գնում եմ ֆիլմեր նայելու: Դաս սովորելիս երգ եմ լսում, քնելիս` նույնպես: Ամբողջ օրս անցնում է, իսկ ինձ թվում է, թե մի քանի րոպե է, ինչ մոլորվել եմ համացանցի լաբիրինթոսում:

Կարծում եմ, միայն ես չեմ այս վիճակում: Բայց ցանկության դեպքում կարելի է այս կապվածությունից նաև օգուտներ քաղել: Օրինակ՝ կան շատ ու շատ ծրագրեր, որոնց միջոցով կարելի է սովորել կամ ամրապնդել գիտելիքները: Դրանցից մի քանիսով ես խորացնում եմ անգլերենի և իսպաներենի իմացությունս, կարդում տարբեր հետաքրքիր նյութեր և հոդվածներ: Դասերի վերաբերյալ նույնպես լրացուցիչ տեղեկություններ վերցնում համացանցից:

Ուրախությամբ նշեմ նաև, որ հենց համացանցի միջոցով է, որ լրագրող դառնալու մասին երազելու փոխարեն՝ 17.am-ի հետ առաջին քայլերս եմ անում և կիսում մտքերս ձեզ հետ:

narek babayan

2016-ի վերջին էջը

«Դե լավ, էլ չշարունակեմ։ Ուղղակի առիթից օգտվելով ուզում եմ շնորհավորել Հայաստանում և Հայաստանից դուրս ապրող հայերի Ամանորն ու Սուրբ Ծնունդը։ Ցանկանում եմ մի պարկ առողջություն, այս նոր՝ 2016 թվականին շատ հաջողություններ, թող մեր պանդուխտները վերադառնան հայրենիք։ Եվ ամենակարևորը, շառից-պարտքից հեռու, ժողովուրդ ջան։

Հուսամ մեր սերունդը ամանորյա նոր ավանդույթ կստեղծի, և այս ամենը հիշելով, մի լավ կծիծաղեն»:

Ծանո՞թ խոսքեր են: Կատակում եմ, որտեղից ծանոթ լինեն: Սրանք իմ երկրորդ նյութից են, ես էլ էի մոռացել, դուք ո՞նց հիշեք:

Հիմա բոլորի մոտ նախատոնական տրամադրություն է, Հանրապետության հրապարակում արդեն դրվել է այն ամեն տարի կրկնվող կանաչ բուրգը, մարդիկ սկսել են առևտուրը: Որոշեցի կարդալ հին նյութս Նոր տարվա մասին ու տեսնել, թե արդյո՞ք բարոյագիտության կանոնը՝ «Վարվիր ուրիշների հետ այնպես, ինչպես կուզեիր, որ նրանք քեզ հետ վարվեին», ազդել է ինձ վրա այս տարում:

Եվ այսպես, հըմ, ի՞նչ ունենք այստեղ: Ես բոլորին ցանկացել էի մի պարկ առողջություն: Դե, ընդհանրապես հազվադեպ եմ հիվանդանում, այս տարի զգալի վատ առողջություն չեմ ունեցել, միայն նոյեմբերյան վիրուսից չկարողացա խուսափել:

Մաղթել էի հաջողություն բոլորին: Օֆ, ծավալուն թեմա է: Նախ ասեմ, որ մինչև 17-ի թղթակից դառնալը, ես հասարակությունից վախեցող ու փոքր շրջապատի տեր անձնավորություն էի: 2016ի գալստյան ժամանակ ես արդեն որոշ առումով կորցրել էի հասարակության հանդեպ վախս: Կատակում եմ, ի՞նչ որոշ առում, լավ էլ արխային անծանոթների հետ լեզու էի թրջում: Հունվարի ինին սկիզբ դրվեց հաջողություններիս շղթային: Չգիտես ոնց, չգիտես ինչու, հայտնվեցի մի խմբում, ու մոտ մի ամիս ամեն օր, ամեն ժամ օնլայն շփվում էի վիրտուալ ընկերներիս հետ, որոնցից մի քանիսը, ուղղակի, հայտնություն էին: Շատ եմ սիրում իրենց: Անցնենք առաջ, 17-ում բավականին մեծ առաջադիմություն ունեի, մոտ տասնյակ նյութ ու մի նկարած մուլտ մի ամսում, գոհ եմ: Անգամ ամռանը ճամբար գնացի, էդ հաջողություններիս գագաթնակետն է: Լավ, հաջողություններիս մասին պատմելով այսքանով ավարտեմ, չնայած որ սրանք դեռ կեսն էլ չէին: Անցնենք առաջ:

«Պանդուխտները վերադառնան հայրենիք»: Դե, այս թեման ինձնից մի քիչ հեռու է, մի քանի բարեկամ ընտանիք ունեմ արտասահմանում, նրանց վերադարձին չէի էլ սպասում, նրանք, ինչ հիշում եմ, այնտեղ են:

«Շառից-պարտքից հեռու» լինելու համար մի քիչ փոքր եմ, դեռ կհասցնեմ կաշվիս վրա զգալ շարքային հայ մարդու վիճակը:

Նաև ասել էի, որ նոր ավանդույթ կուզեմ ստեղծվի: Ապարդյուն, կրկին համոզվում եմ, որ հայերի ամանորյա ավանդույթները փոխելն ավելի դժվար է, քան հին «Նոկիա» կոտրելը: 2017-ից շատ բան չեմ էլ ակնկալում, այսպես էլ մնա՝ լավ է: Ամեն ինչ էլ ունեմ: Այս տարի էլ չեմ մտածում պայթուցիկների ու նվեր ստանալու մասին: Արդեն ծանոթ եմ տոնական ծախսերին, գործերին: Էլ չեմ նստի և ուրախ վայելի խոզի «բուդն» ու հրավառությունը: Թե բա՝ մեծացել եմ…

amalya harutyunyan

Հաշվետվություն ինքս ինձ

Ըհըն, անցավ, չէ, չհասցրի անգամ աչքերս թարթել, իսկ նա ուղղակի անցավ, վերցրեց իր 365 օրն ու սլացավ, չհարցրեց՝ ուզո՞ւմ եմ գնալ, թե՞ ոչ: Արդյոք իր արագությունը ինձ բավակա՞ն է։ Իսկ ես կորցրած ինձ գոռում եմ՝ կանգ առ, իսկ ես կորցրած ինձ ասում եմ՝ սպասիր։

Հա, ու էդպես ինձ վրա մի նայիր ու աչքերդ էլ մի ճպճպացրու, 2016, հեչ էլ գոհ չեմ որ գնում ես: Ասեմ ավելին, սկսում եմ կարոտել։ Ավարտիդ մի քանի օր է մնացել: Հիշո՞ւմ ես` ինչքան բան էի պլանավորել, չհասցրի անել, որովհետև վազում ես, որովհետև ժամանակը զիջելու ես 2017-ին: Ախ, այդ ժամանակը, քո նման է, գիտե՞ս. չի սպասում, չի էլ մտածում իմ մասին։

Ներե՞մ քեզ. որ մենակ ես թողնում, երևի ներեմ, արդեն հարյուրավոր օրեր եմ անցկացրել հետդ ու մեղադրել այդքան էլ չեմ կարող։ Քանի այստեղ ես, արի, կանգնիր իմ դիմաց, ու թող հիշենք իրար հետ ապրած ու չապրած պահերը, արի նորից վերապրենք։

Դու նման չէիր ոչ մեկին, այն 15 տարիներին, որ անցել են։ Դու ուրիշ էիր, ոտքից գլուխ տարբեր ու միապաղաղ, ուրախ ու շատ տխուր, դու երջանիկ տարի էր ու մի քիչ էլ դժբախտ, դու սպասված ու անկանխատեսելի էր։

Երբ կյանքդ կառուցված ու ամփոփված է մի շինության մեջ, որի հիմքը անգամ անկայուն է, որի քարերը ծուռ են ու անկարգ, որի պատերը կիսաքանդ ու ավեր են, ու քամին փոթորկում է, անընդհատ ու առանց սահման։ Կիսավեր կյանքդ քանդում ու նորն ես կառուցում։ Ու ես կառուցեցի հենց 16-ին, մեծ դժվարությամբ, հազարավոր քամիների դեմ գնալով, բայց կառուցեցի։
2016-ին շաբաթվա 7 օրվա 24 ժամս լեցուն էր անցնում. ամեն օր դեմքեր, դեպքեր, նոր, հին, տարբեր, կրկին։ Հենց 2016-ին մեդիագրագիտության դասերի գնացի ու բացի այն գիտելիքը, որ ձեռք բերեցի, ձեռք բերեցի ընկերների մի ստվար խումբ՝ բոլորից տարբերվող ու բոլորից ուրիշ մի քանի մարդու։ Գտա իմ անունն ունեցող մի աղջնակի, իմ ուզած մազերն ունեցող մի էակի, մի խուճուճներով արևի ու մի «անջատվածի»։
Թղթակցեցի 17-ին,, կիսվեցի ամենախառը ու ամենատարբեր մտքերով հենց իր հետ։ Ու երբ ոչ ոք չկար, ով կլսեր ինձ, իմ ունկնդիրը դարձավ 17-ը։ Ու ես մի քիչ երջանիկ եմ, մի քիչ էլ հպարտ, երբ փողոցներում անցորդները ասում են՝ հա, դու այն աղջիկն ես 17-ի։

Բացահայտեցի այն մեկին, ով գտնում էր աշխարհի ամենահետաքրքիր «իվենթները» ու ինձ տանում։ Թե 365 օրից քանիսն էլ իրար հետ անցկացրինք, քանի անգամ հոգնեցինք և ուրախացանք, քանի անգամ կորչեցինք Երևանում` դա մենակ մենք գիտենք։

Կյանքումս էական փոփոխություններ էլ եղան: Դե, օրինակ, մինչև այս տարի ատում էի դպրոց գնալը, հիմա ամենամեծ հաճույքով եմ գնում: Միակ տեղն է, որտեղ կարող եմ հանգստանալ: Առաջ չէի հասկանում երթուղայինում քնող մարդկանց, իսկ հիմա, նստելով երթուղային, մտածում եմ երկու րոպե աչքերս փակեմ, մինչև հասնեմ, կամ եթե շաբաթվա օրերը առաջ անվանում էի երկուշաբթի, երեքշաբթի, չորեքշաբթի և շարունակ, ինչպես մյուսները, հիմա այսպես է՝ «հայոց», «անգլ», «անգլ», «հայոց»… շաբաթ ու կիրակի։ Նաև սկսեցի չափից շատ սիրել համակատար դերբայի ալիս վերջավորությունը ( թանկ մարդկանցից մեկի, ում այս տարի եմ գտել, անունը Ալիս է):

Հիշո՞ւմ ես` քանի անգամ եմ երջանկացել, քանի անգամ եմ հասել երկնքին թռվռալիս, քանի անգամ է աշխարհն իմը եղել ու քանի անգամ է թվացել, որ ինձնից ուրախ մարդ աշխարհում չկա։

Բայց չեմ խաբի ու կասեմ, որ անկումներ էլ քիչ չտվեցիր, մենակ թողեցիր շատ պահերի, ուզեցի թռչեմ` կտրեցիր թևերս, երազեցի` բերեցիր իրականություն, կառուցեցի` քանդեցիր, ժպտացի` աչքերս արցունքոտեցիր։

Բայց ես քանդեցի իմ հին տունը, այն տունը, որ պիտանի չէր արդեն ապրելու, այնտեղ ցուրտ էր, այնտեղ մութ էր, ու ես անխնա կոտրեցի այն, բաժանեցի մասերի, քանդեցի ու կառուցում եմ նորը, տաքն ու արևոտը։

Իսկ դու հավաքել ես ճամպրուկներդ ու գնում ես, իսկ դու չես էլ համբերում ավարտեմ աշխատանքս։

Ու ես իմ ամենա-ամենա տարուն արդեն կարոտած գոռում եմ՝ սպասիր, ինձ կորցրած ու կարոտած ասում եմ՝ կանգ առ։

Mane Babajanyan

Ժպտանք, որ եղել է…

Համարյա երկու ամիս առաջ էր՝ սկսվեց ու ավարտվեց մեր կյանքի հեքիաթը, այն հեքիաթը, որ միայն մերն էր, և ուրիշ ոչ ոք չէր ապրելու՝ աշնանային մեդիա ճամբարը: Մենք՝ ճամբարականներս, այդ անմոռանալի և վայրկյանի նման թռչող օրերի գլխապտույտ սլացքում ոչ միայն հասցրինք ըմբռնել ու յուրացնել լրագրության, լուսանկարչության ու կինոյի ոլորտի նրբություններն ու կիրառել դրանք գործնականում, այլ նաև ստացանք մի շատ կարևոր դաս՝ այն, որ ամեն ինչ հնարավոր ու հաղթահարելի է, երբ կա համագործակցություն և թիմային աշխատանք: Ի ուրախություն բոլորիս, մենք արագ մտերմացանք ու դարձանք մի մեծ ընտանիք, որը ցավոք, պետք է շուտով բաժանվեր… Բայց, լավ:

Հիշում եմ, վերջին մեկ-երկու օրերն էին, երեխաներից շատերն արդեն լալիս էին, որ ավարտում ենք, ասում էին, թե կկարոտեն, չեն կարողանա, չեն ուզում գնալ… Ու, մի բան էլ եմ հիշում.
վերջին օրը երեկոյան՝ հրաժեշտից առաջ, երեխաներից մեկն ինձ ասաց.

-Զարմանում եմ, Մանե, ոնց որ անսիրտ լինես, ո՞նց չես լացում: Դու չե՞ս կարոտելու:
Այդ ժամանակ ոչինչ չասացի, բայց հիմա ուզում եմ պատասխանել:
Գիտե՞ս, կարոտելու էի, կարոտում եմ: Ու հա, անսիրտ չեմ, ուղղակի գիտեմ, որ լացելով ոչինչ չէի փոխելու, ու դու էլ չփոխեցիր: Ու գիտե՞ս՝ ինչու լաց լինենք, եթե կարող ենք ժպտալ: Դե, մի րոպե փորձիր ինքդ մտածել: Այդ օրերը քո կյանքի ամենալավ օրերից էին, չէ՞: Հիշիր` ինչքան ուրախ պահեր ենք ունեցել, ինչքան լավ ընկերներ ենք ձեռք բերել՝ ես, դու ու մյուսները: Մտովի փորձիր հետ գնալ ու հիշիր բոլորին՝ հայացքները, ժպիտները, ձայները: Հիշեցի՞ր: Իսկ հիմա հիշիր տիկին Ռուզանի բարի աչքերը, պարոն Արայի մեղմ ժպիտը: Լավ, մի պահ հիշիր, թե Շուշանը ոնց էր ուրախանում, երբ մի լավ նյութ էիր գրում, հա, մանկանում էր, երեխայի պես, թռվռում էր, չէ՞: Հիշիր Դիանայի, Լիլիթի, Լուսինեի, Նարեի ամեն մի հայացքը, խոսքը, ժպիտը, Աշոտի, Սիսակի, Մուշի ու Հոնի այդքան կարևոր, անհրաժեշտ ու ճիշտ խորհուրդները: Հիշիր բոլորին՝ մեկ առ մեկ: Ժպտում ես, չէ՞: Ուրախ ես, չէ՞, որ եղել են, որ ապրել ես այդ ամենը, որ կան… Կանք: Իսկ դու լալիս էիր:

Արի` չլացենք, հա՞: Արի ժպտանք, որ եղել է, ու ցանկանանք, որ էլի լինի, ու հավատանք այդ օրվան: Արի չմոռանանք, արի հիշենք, կարոտենք՝ գուցե առաջվանից ավելի ուժեղ, բայց այս անգամ ժպիտով, ոչ թե արցունքների միջից:

Ժպտանք, որ եղել է, հա՞: Ժպտանք, որովհետև դրանք են մեզ մնացած հիշողությունները՝ այդ պարզ ու անկեղծ ժպիտները… Մեր ժպիտները: Ժպտա՛:

diana karapetyan

Խճճված ականջակալներ

Առավոտ…

Ինչպես միշտ առավոտյան հնչում է զարթուցիչի անտանելի ձայնը: Կես ժամ, և ես դուրս եմ գալիս տնից և ուղևորվում դպրոց: Վերջին անգամ շրջվում եմ հետ, ձեռքով եմ անում մայրիկիս ու շարունակում ճանապարհս: Ինչպես միշտ՝ մինչև դպրոց հասնելս ունեմ 5 րոպե, և սովորությանս համաձայն, հանում եմ ականջակալներս ու մեծ հիասթափություն եմ ապրում: Նրանք նորից խճճվել են: Բարկությունս ներսից ինձ ուտում է: Ես ինքս ինձ բարկանում եմ ականջակալներիս վրա: Քայլում եմ, միաժամանակ, զգուշությամբ փորձում առանձնացնել ականջակալներիս լարերը: Ընդամենը մեկ, հազվադեպ՝ երկու երգ կարող եմ հասցնել լսել ամբողջ ճանապարհին: Բայց մի պահ սկսում եմ մտածել, ախր, ամեն օր նույն վիճակում եմ հայտնվում, ախր, ամեն օր հենց այդ նույն վայրում գրպանիցս հանում եմ այդ կծիկը ու բարկանում եմ՝ ինքս էլ չիմանալով, թե ում վրա: Չգիտեմ, ինձ վրա՞ եմ բարկանում, թե՞ ականջակալներիս: Մի պահ բարկացած կանգնում եմ ու հետ նայում: Գիտե՞ք, երբեք չեմ մտածել այս մասին, բայց ես այս տուն-դպրոց, դպրոց-տուն ճանապարհն արդեն անցնում եմ 11 տարի: Աչքերս փակ էլ գիտեմ, թե որտեղ պետք է շրջվեմ, որտեղ զգույշ քայլեմ, որ չընկնեմ, որտեղ պետք է մի րոպե կանգ առնեմ ու նայեմ Սևանին: Հա, եթե չգիտեք, ասեմ, ես ապրում եմ Սևանի ափին, Լճափ գյուղում: Երբեք չէի մտածել, բայց արդեն 11 տարի է, որ ամեն անգամ հետ եմ շրջվում և ձեռքով անում՝ դռան առջև կանգնած մայրիկիս: Ու ամեն անգամ լսում նրա «Զգույշ կլինեք, ու հենց դասերը վերջանան, շուտ կգաք տուն» արտահայտությունը: Երբ փոքր էինք, եղբորս հետ միասին էինք դպրոց գնում, իսկ հիմա, նա մեկ-մեկ ինձնից շուտ է գնում: Այս անգամ ես կրկին մենակ եմ գնում դասի, բայց կարծես երեկ լիներ, որ նա կանգնում էր դռան առջև և բղավում. «Գրողի տարած Դանի՛, ինձ էլ հետդ տա՛ր, ինձ մենակ մի՛ թող»: Իսկ ես ժպտում էի ու ասում, որ շուտ եմ վերադառնալու, որ չտխրի:

Չէի էլ նկատել, որ զարթուցիչի ձայնը լսում եմ միայն դպրոցի օրերին, և նա միայն այդ ժամանակ այդքան անտանելի ձայն ունի: Անգամ չէի նկատել, որ այս 11 տարիների ընթացքում, ճանապարհը, որն անցնում եմ ամեն օր, չի փոխվել: Ոչինչ չի փոխվել, ուղղակի ես եմ մեծացել, և մեծացել են այն դեմքերը, որոնք ինձ շրջապատում էին այս 11 տարիների ընթացքում: Մեծացել են հարազատներս, ընկերներս, ուսուցիչներս ու հարևաններս, բայց այս մանրուքները մնացել են անփոփոխ: Ժամանակն արագ է անցնում և այս չնչին մանրուքներն իմ կողքով անցնում էին աննկատ, ուղղակի պետք էր դրանք նկատել: Մեկ տարի առաջ ինձ համար մանրուք էր այն, որ այդ նույն ճանապարհին կանգնում էի, հետ շրջվում ու, ձեռքերս գլխավերևում պահելով, սրտիկ էի անում ու ի պատասխան ստանում էի նույն սրտիկից ընկերուհուս` Սոնիի կողմից: Այդ ժամանակ դա իմ սովորական օրվա մի պահն էր, և ես անգամ չէի էլ մտածում, որ այսօր ինձ և Սոնիին կբաժանեն հարյուրավոր կիլոմետրեր: Մայրիկս, ականջակալներս, Սոնիի սրտիկը ու Սևանը իմ այս ճանապարհին կանգ առնելու և հետ նայելու պատճառներն էին: Կգա նաև մի ժամանակ, որ ես էլ ամեն օր չեմ քայլի այս ճանապարհով: Հնարավոր է,  որոշ ժամանակ անց, անգամ մոռանամ այս ճանապարհը և այս օրերը, բայց հիմա՝ այս ամենի մի մասը դեռ իմ հետ է՝ իմ կողքին, ու դարձել է իմ հոգու մի մասնիկը, իսկ այն մյուս մասը, որ հեռվում է՝ իմ սրտում է: Կյանքիս անբաժան մանրուքները, որոնք դարձել էին իմ սովորական օրվա սովորական երևույթները, ես ուղղակի չէի նկատում, բայց իմ խճճված ականջակալները հիշեցրեցին նրանց մասին…

Ես նորից բացում եմ երկաթե ճաղերից պատրաստված ճռռացող դուռը: Ահա և ես դպրոցի բակում եմ՝ մեկ, երկու, երեք, մոտավորապես երեսուն քայլ, և բացվում է դպրոցի դուռը ու, ու վերջ: Ես նորից չկարողացա իրարից առանձնացնել ականջակալներս, լա՛վ, ոչինչ, մեկ է վաղն էլ եմ դասի, վաղը կլսեմ իմ երաժշտությունը: Հուսամ՝ վաղը ականջակալներս չեն խճճվի և ով գիտի, թե վաղը ինչ կլինի…

Աննան

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

Լուսանկարը` Տաթև Աղազարյանի

«Որքան, որ հազվադեպ է իսկական սերը, իսկական ընկերությունն ավելի հազվադեպ է»:

Լառոշֆուկո

Եվ ես այդ հազվադեպների շարքն եմ լրացնում: ՉԷ, չէ, խոսքն իսկական ընկերության մասին է: Ես գտել իմ Աննային, ում զրո ամբողջ մեկի հարյուր հազարերորդական տոկոս անգամ չեմ նախանձում և համոզված եմ, որ նա նույնպես: Պատմեմ Աննայի մասին: Դե, երևի նկարից տեսաք, որ Աննան ունի գանգուր մազեր, որոնց համար ես խելագարվում եմ: Աննայի օրը շա՜տ ծանրաբեռնված է՝ դասերից հետո հաճախում է տարբեր խմբակների, գալիս է Երևան` Թումո կենտրոն, որտեղ ստեղծում է շարժական գրաֆիկներ, անիմացիաներ, 3d մոդելավորում, զբաղվում լուսանկարչությամբև այլն, դպրոցում Աշակերտական խորհրդի տեղեկատվական հանձնախմբի նախագահն է, որտեղ կազմակերպում է հետաքրքիր միջոցառումներ և տեղեկացնում աշակերտներին կատարվելիք միջոցառումների մասին: Բայց, ցավոք, ընկերուհիս այս ամենն անում է իր առողջության հաշվին: Աննան եղել է բուսակեր, իսկ հետո դարձել մեր նման «գազանիկ», քանի որ առողջության հետ խնդիրներ էին առաջանում: Նա սիրում է փորձել իր կամքի ուժը և փորձություններ նախաձեռնել իր օրգանիզմի համար:

Աննայի մանկությունը լի է եղել փորձություններով, բայց նրա մոր շնորհիվ ամեն ինչ հարթվել է: Աննան իր հույզերն արտահայտում է նկարչության, երաժշտության և ստեղծագործելու միջոցով:

«Աննա, մի հատ իրական թվի ռացիոնալ ցուցիչով աստիճանները կբացատրե՞ս», կամ էլ` «Ան, ատոմի բաժանելիության էն երեք սկզբունքները բացատրի, էլի», ու Աննան բոլոր խնդրանքներին պատասխանում է ՝ «Հա, իհարկե, հիմա կբացատրեմ»:

Մի բանի համար եմ տխրում, որ Աննան ինքնավստահ չի: Ինչքան է եղել` ասել է. «Ես էս քննությանը հաստատ վեցից բարձր չեմ ստանա», ու եկել ասել է, որ տասը է ստացել:

Աննա ունի մի հետաքրքիր բնավորության գիծ: Ուրեմն, երբ ընկերուհիներով գաղտնի մի բան ենք զրուցում, ասում է. «Աղջիկներ, կամաց խոսեք, կլսվի, բարձր մի ասեք անուն», այն դեպքում, երբ մեր շուրջը օտար մարդ չկա: Ու ես էլ նրան պատասխանում եմ. «Ան, հո ԽՍՀՄ-ի ժամանակաշրջանում չե՞նք ապրում, որ մի բառ` ու ձերբակալում: Հանգիստ, սա 21-րդ՝ խոսքի ազատության դարն է»:

Ահա և Աննան՝ բազմակողմանի զարգացած մի մարդ, ով ընկերությունը երբեք չի հանգեցնում օգուտի:

shushan stepanyan portret

Իմը սիրելն է

Հա էլի, իմը սիրելն ա, սիրելը: Վե՛րջ, ես մարդկանց, աշխարհին, անիրականին, երևակայականին սիրելու համար եմ ծնվել:

Բոլորս էլ հավանաբար մտածել ենք, թե որն է մեր առաքելությունը կյանքում, և արդյո՞ք մենք կարևոր դեր ունենք նրանում, թե ոչ: Վստահորեն կարող եմ ասել, որ ամենքս էլ ունենք մեր ասելիքը, որ մեր գոյության մեջ հաստատված իմաստ կա: Պարզապես մենք պետք է գտնենք մերը և տանք կյանքին այն, ինչ մեզ է տրվել իբրև մեծագույն պարգև: Անկեղծ կլինեմ ու կասեմ, որ ես չափից շատ եմ մտածում, թե ինչ կա պահված իմ Ես-ի համար: Ինքս ինձ խոսում ու երբեմն ինձնից ստանում եմ հետևյալ պատասխանը. «Վա՜յ, ոչ մի կարևոր բան էլ չկա, որ դու պիտի անես: Հերիք ա, էլի: Ինչ առաքելություն, ինչ նպատակ»: Իսկ երբ ինձ պատասխանում է իմ մեջ ապրող երկրորդ Ես-ը, նա ինձ ասում է. «Աղջի՛կ ջան, էնքան բան կա, որ քոնն ա, որ պիտի անես: Ինչն իրոք ցանկանաս, որ անես, քոնը դարձրու, սիրիր ու իրագործիր»: Հիմա ինձ թվում է, որ գտել եմ իմ դերը, իմ ապրելու իմաստը: Երկար եմ մտածել ու համոզվել եմ, թե ինչու հենց դա: Չգիտեմ, գուցե տարօրինակ թվա, բայց կարծում եմ, որ գոյությունս սիրելու համար է ստեղծվել, ու ողջ տիեզերքի սիրո ըմբռնումն ու սիրելու մեծ ապրումը հենց ինձ է տրվել: Ես սիրում եմ, սիրում եմ երկնքի կապույտը, ձմեռվա ցուրտը, ամառվա շոգը, քամու սուլոցը, մարդկային ժպիտը, աչքերի փայլը, բարձր ծիծաղը, անձրևի հոտը, աստղերի անսահմանությունը, լուսնի այտերը, աշնան գետնամած գույները, գարնան ծաղկումը, մրջյունի փոքրիկ մարմինը, թիթեռի դողացող թևերը, քաղցր խնձորի համը, վառարանում խորովված կարտոֆիլի բույրը, արևի՝ ամպերը շոյող ձեռքերը, օդի շունչը, ամպերի նուրբ թարթիչները, սառնամանիքի դեմ կռվող փոքրամարմին տաքությունը, գույնզգույն լվացքները՝ պարաններին գերի դարձած, արևի վարդագույն բաժանումն աշխարհից, ձմռան առավոտի մռայլ հայացքը, ահագնացող գիշերը, սիրելի երգերիս բառերը, օդում պարող ու արագ անհետացող երջանկությունը, ամպրոպի որոտը, կիթառի նոտաներն ու համերգի ծափերը, գնահատանքի խոսքերը, ուշացած զղջումը, երբեք չասված, սրտում վանդակված, վախվորած «ես սիրում եմ քեզ»-ը: Ես սիրում եմ, և օրեցօր գիտակցմանս համընթաց սերերս շատանում են: Ես աշխարհն եմ սիրում, ես կյանքն եմ սիրում, ես ապրելն եմ սիրում, ես հաջողության տանող դժվարությունն եմ սիրում, ես մի նոր սկիզբ բերող ավարտն եմ սիրում, և ամենից շատ ես բարությունն եմ սիրում՝ ոտքից գլուխ հրեշտակային:

Ես սերն եմ սիրում, սիրելն եմ սիրում, սիրված լինելը:

Սիրում եմ անկեղծը, սրտի զգացածը, իրական հույզերը ու մաքուր մտքերը: Ու բոլորն իմն են. ես իմ մեծ սերը, իսկ իմ սերերը իրենց ես-երը ինձ են նվիրել:

Իմը սիրելն է…

Կյանքը

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ձյան խրթխրթոցը լսելով՝ քայլում եմ… Քայլում եմ, հանդիպում մարդկանց,  բարևում, ստանում ջերմ բարևներ։  Ջերմ բարևներ՝ ձմռանը համապատասխանող սառը ու միապաղաղ հայացքներից։ Ամեն մեկը իր սրտում իր ցավն ու հոգսը ունի, որը միայն իրենն է, միայն ու միայն իրենը։ Որդեկորույս մայրը, այրի կինը,  որբ երեխան հերթական Նոր տարին են նշում առանց իրենց հարազատների։ Հարազատներ, ովքեր կարող էին երջանկացնել նրանց ու պարգևել հրաշքներով լի Ամանոր՝ տխրադալուկ ու արցունքոտ հայացքների փոխարեն։ Կլսեին ո՛չ թե ցավակցության, այլ շնորհավորանքների խոսքեր…

Մարդիկ ամփոփում են անցած տարին։  Մտածում արած ու չարած քայլերի մասին ու խորհում նոր քայլերի մասին, որոնք պետք է արդյունքներով լի լինեն. երևի…
Որոշների համար ձեռքբերումների,  որոշների համար կորուստների տարի էր։ Մարդիկ սպասում են նոր տարվան մեծ բաղձանքով,  մտածելով,  թե Նոր տարվան կիրականանան իրենց բոլոր երազանքները։  Աշխարհի,  ինչպես նաև Հայաստանի որևէ մի անկյունում մի սոված ընտանիքի անդամներ, որոնց կողոսկրերը սովից դուրս են ցցված, սոված ու ծարավ դիմավորում են  հերթական տարին՝ սպասելով ու հավատալով ամանորյա հրաշքներին։ Նրանք սպասում են, սպասում հրաշքի…
Նրանց համբերությունը սահման չունի, սահման չունի նաև նրանց հույսը։ Այդ նրանք են իսկական հրաշքը՝ իրենց կամքի ուժով և հավատով…

Ես հավատում եմ Ամանորյա հրաշքին, և եթե յուրաքանչյուրս մեր սրտերում մի փոքրիկ աղոթք և հույս պահենք այս մարդկանց համար, ապա կկատարվի այդ հրաշքը թե՛ մեզ համար, թե՛ նրանց։ Նրանք լավատեսորեն են մոտենում կյանքին։  Ամեն գիշեր՝ քնելուց առաջ,  իրենց ցրտից կապտած շրթունքներով արտաբերում են հերթական աղոթքն առ Աստված։  Շնորհակալ են այն ամենի համար,  ինչ ունեն։ Գնահատում են իրենց ունեցածն ու չունեցածը։ Հակառակ նրանց, այն մարդիկ, ովքեր ունեն թերևս ամեն ինչ, դեռ դժգոհ են ու Աստծուն դիմում են որևէ այլ բան ունենալու խնդրանքով։ Մտածելու տեղիք է տալիս…
Փորձենք գնահատել ու շնորհակալ լինել այն ամենի համար, ինչ ունենք, այլ ոչ թե գնահատենք մեր ունեցածը,  որը այժմ արդեն «չունեցած» է, միայն կորցնելուց հետո…