Եղեգնաձորի պատկերասրահի մասին պատմում է պատկերասրահի վարիչ Գոհար Ավագյանը: 

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

-Հայաստանի ազգային պատկերասրահի Եղեգնաձորի մասնաճյուղը հիմնադրվել է 1978 թվականին: Կապված է Մոմիկի ծննդյան հետ և հիմնադրման օրվանից մինչև այսօր գործում է: Պատկերասրահում ներկայացված են տարբեր աշխատանքներ: Ազգային պատկերասրահից մեզ տրամադրել են աշխատանքներ, որոնք էլ մենք ներկայացնում ենք:

-Հաճա՞խ եք ցուցադրություններ կազմակերպում: 

-Բավականին հաճախ՝ տարին մի քանի անգամ, ունենում ենք ցուցադրություններ մեր և ազգային պատկերասրահի նախաձեռնությամբ: Ամեն տարի ունենում ենք «Թանգարանային գիշեր» խորագրով միջոցառում, որը կապված է թանգարանների միջազգային օրվա հետ: Այդ միջոցառումը կարող է լինել ցուցադրություն, դասախոսություն:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

-Պատկերասրահում անցկացվել է նաև բաց դաս, որին մասնակցել են աշակերտներ: Բաց դասեր հաճա՞խ եք կազմակերպում: 

-Բաց դասեր լինում են կախված ցուցադրությունների թեմաներից: Գարնանն է եղել բաց դաս, երբ ունեցել ենք ժամանակավոր ցուցադրություն: Երեխաներն իրենց նախաձեռնությամբ իրենց սիրած նկարիչների մասին հավաքել էին տեղեկություններ և ներկայացնում էին դրանք:

-Վերջերս կայացել է նաև Էդուարդ Բագրատունու «Քարե ժապավեն կյանքի մասին» խորագիրը կրող լուսանկարների ցուցահանդես: Ի՞նչ լուսանկարներ էին ներկայացված և ովքե՞ր էին ներկա ցուցահանդեսին: 

-Ցուցադրությունը տեղի է ունեցել սեպտեմբերի 28-ին: Ցուցադրությանը ներկայացված էին վայոցձորյան հայկական խաչքարերի, տապանաքարերի, վիշապաքարերի լուսանկարները: Ներկա էին մարզպետարանի աշխատակիցները, Վայոց ձորի մարզպետի տեղակալ Մելս Հարությունյանը, տեղեկատվական բաժնի վարիչը, Վայոց ձորի թեմի փոխառաջնորդ Տ. Զարեհ վարդապետ Կաբաղյանը, ուսուցիչներ, դպրոցների և մանկապարտեզների տնօրեններ, Երկրագիտական թանգարանի ողջ անձնակազմը:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

-Այս տարի քանի՞ ցուցադրություն է տեղի ունեցել պատկերասրահում: 

-Այս տարի ունեցել ենք երկու ցուցադրություն: Առաջինը Հայաստանի ազգային պատկերասրահի «Մշակութային կանգառ» ցուցահանդեսի շրջանակներում «Հայրենի եզերք» խորագրով ցուցադրությունն էր, որի ընթացքում ներկայացրել ենք տարածաշրջանի գեղատեսիլ վայրերի ու բնապատկերների լուսանկարները, իսկ երկրորդը Էդուարդ Բագրատունու ցուցադրությունն էր:

-Հիմնականում ովքե՞ր են պատկերասրահի այցելուները: 

-Պատկերասրահի այցելուները տարբեր մարդիկ են լինում: Կան արվեստասեր մարդիկ, ուսուցիչներ, երեխաներ, ուսանողներ և դպրոցականներ, որոնց հետաքրքրում է արվեստը:

Լսե՞լ եք Վայոց ձորում գտնվող Ռինդ գյուղի, նրա բնակիչների ու դպրոցի մասին: Նրանց կարելի է անվանել հաղթական ու ուժեղ կամքի տեր ժողովուրդ: Գյուղը տեղափոխվել է այլ տեղից, իսկ մի քանի տարի հետո նորատունկ այգիները չորացել են: Նրանք մնալով իրենց գյուղում՝ սկսել են ամեն բան սկզբից և հասել արդյունքի: Այսօր այս պայքարող (հարցազրույցից կիմանաք, որ նաև տաղանդավոր) գյուղի աշակերտները դպրոցում շատ կարիքներ ունեն, որոնք խանգարում են իրենց՝ դպրոցում լիարժեք կրթություն ստանալու:

Լուսանկարը` Սերյոժա Բաբոյանի

Ավելի մանրամասն կարդացեք դպրոցի տնօրեն Աշոտ Թադևոսյանի հետ հարցազրույցում:

-Ես Ռինդ գյուղից եմ: Ութերորդ դասարանն ավարտելուց հետո տեղափոխվել եմ Երևան, սովորել եմ բուհում, աշխատել եմ, իսկ 1996 թվին վերադարձել եմ գյուղ, ընդունվել եմ աշխատանքի որպես գծագրության, աշխատանքի ուսուցման, մաթեմատիկա առարկաների ուսուցիչ: Աշխատել եմ 8 տարի, որից հետո նշանակվել եմ դպրոցի տնօրեն ու մինչ օրս աշխատում եմ:

-Պատմեք խնդրում ենք մի փոքր գյուղի մասին:

-Մեր գյուղը 1966 թվին է այստեղ հիմնավորվել: Դրանից առաջ մի չորս կիլոմետր հեռու էր: Սողանքի պատճառով գյուղը նստվածք տվեց: Տեղահանեցին մեզ, մեր ժողովրդին ու եկանք էստեղ: Այն ժամանակ այս տեղանքը կոչվում էր Թափ: Եկան, էս Թափում գյուղ հիմնեցին:  1966 թվին հիմնվել է գյուղը, իսկ դպրոցը սկսել է գործել 1969 թվից: Գյուղի բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է գյուղատնտեսությամբ: Անասնապահությունը շատ քիչ է զարգացած մեզ մոտ, որովհետև հանդամասերը շատ քիչ են: Ամբողջ Հայաստանը ծանոթ է մեր գյուղի բերք ու բարիքին: Սովետական ժամանակաշրջանում մեր գյուղը լավ ծաղկում ապրեց: Մեր գյուղի ոռոգման ջուրը Արփա գետից պոմպերով դուրս էր գալիս Աղավնաձոր, Աղավնաձորից  գալիս էր Ռինդ: Պատերազմի տարիներին պոմպերը շարքից դուրս եկան, ու գյուղը չորացավ: Մինչ գյուղի չորանալը գյուղը շատ հարուստ էր՝ ամեն տարի գյուղացիները մեքենաներ էին առնում, նոր այգիներ էին գցում: Սակայն գյուղը  ջրից զրկվելու պատճառով կանգնեց ծանր կացության առաջ: 5-6 տարի հետո մեր հոգևոր առաջնորդը  Նորավանքից  ինքնահոս խողովակներով ջուր բերեց գյուղ: Ջուրը բերեց, ու գյուղը երկրորդ շունչ առավ: Գյուղացիները նորից սկսեցին գյուղատնտեսությամբ զբաղվել: Մենք աշխատող ու արարող ժողովուրդ ենք, փորձում ենք հնարավորության սահմաններում երեխաներին անպայման ուսման տալ:

Լուսանկարը` Սերյոժա Բաբոյանի

Մեր գյուղը շատ խոչընդտների միջով է անցել: Հենց մի դեպք պատմեմ իմ ընտանիքից: Գյուղից դուրս ով հողամաս ուներ, կարողացել էր սարերից եկող ջրերով ջրել ծառերը: Իմ երեխաները արդեն դպրոցական էին ու տեսել էին, որ ուրիշները ծիրան էին վերևից բերում: Խմելու ջրով ոռոգվող մի փոքր ծիրանի ծառ կար: Ցոգոլ ժամանակ երեխեքը ուտում էին: Մեծ տղաս եկել ու հարցնում էր՝ պապա, մենք ինչի՞ ծիրանի ծառ չունենք: Դե ասում եմ, որ   ունենք, հեսա, ու ցույց եմ տալիս փոքր ծառը: Ասում ա՝ յա ՜, էդ ծիրանի ծառ չի, էդ ցոգոլի ծառ ա: Այսինքն, եթե գյուղի երկրորդ-երրորդ դասարանի երեխան  չգիտի ծիրանն ինչ է, ո՞նց կարող էինք ուսման մասին մտածել: Դրա համար մեր գյուղում միշտ ուսանողների թիվը պակաս է եղել: Համեմատած մյուս գյուղերի, մեր պայմանները մենք ենք ստեղծում: Իսկ իրենք արդեն պատրաստի պայմաններն ունեն, որոնք նպաստում են գյուղի զարգացմանը: Այսօրվա դրությամբ մեր գյուղը ոչ մի գյուղից հետ չի, դեռ շատերից էլ առաջ ենք: Ճիշտ է, շատերս բողոքում ենք, որովհետև բողոքելը հեշտ է, իսկ գործելը՝ դժվար: Իսկ ինչ-որ մեկը մտածում է՞, թե ինքը ինչ է արել, որ բողոքում է:

-Պատմե՛ք, խնդրում եմ ձեր դպրոցի մասին: 

-Մեր դպրողը ստեղծվել է 1969 թվականին: Իմ սովորելու ժամանակ դպրոցն ուներ 420 աշակերտ, իսկ այսօր՝ 144, որից  16-ը նախակրթարանում է սովորում: Տարեցտարի մեր շրջանավարտների թիվը պակասում է, բայց ցածր դասարաններում աճման միտում կա: 12-րդ դասարանում ունենք  8 աշակերտ, 11-ում՝ 9 աշակերտ, 10-ում՝  էլի այդքան, բայց առաջինում արդեն ունենք 15 աշակերտ, 2-րդում՝ 14 աշակերտ և 3-րդ ում՝ 16 աշակերտ, 4-րդ ում՝ 19: Այսինքն, աճը կա:

Այսօր մենք չունենք այնպիսի առարկա, որը չի պարապվում մասնագետ չլինելու պատճառով: Միայն մաթեմատիկայի ուսուցիչն է, որ գալիս է կողքի գյուղից:  Մեր բոլոր ուսուցիչները ունեն բարձրագույն մանկավարժական կրթություն: Մեր դպրոցում բարձրագույն, բայց ոչ մանկավարժական կրթություն ունեմ միայն ես: Ժամանակին եղել է, որ ֆիզիկայի մասնագետ չենք ունեցել: Հենց մեր սաներից  ուղարկել ենք սովորելու, ավարտել և վերադարձել է գյուղ և հիմա աշխատում է:

Լուսանկարը` Աստղիկ Հունանյանի

Չեմ դժգոհում, լավ ավանդույթներ ունի մեր դպրոցը: Մեր դպրոցը լավ  շրջանավարտներ է տվել հայրենիքին: Ունենք գրողներ, որոնք Ռինդի դպրոցն են ավարտել,  Վայոց ձորի հոգևոր առաջնորդն ու նրա եղբայրն էլ են մեր դպրոցը ավարտել, գործարար Սահակ Սարգսյանը, մեր գյուղապետը, նախարարությունում աշխատակիցներ, բոլորը ավարտել են մեր դպրոցը:

Բայց պահանջներն էլ ժամանակի հետ ավելանում են, իսկ դպրոցը միայն պետական ֆինանսավորմամբ չի  կարող ամեն ինչ անել: Եթե որևիցե բան ուզում ենք անել, պետք է գտնենք հովանավորներ և համագործակցենք նրանց հետ: Այսօր դպրոցում կավագործության խմբակ կա: Էլի հովանավորի միջոցով է հիմնադրվել: Երեխաները դասերից հետո անվճար բրուտագործություն են սովորում:

-Շրջանավարտների թվի նվազումը ինչո՞վ ա պայմանավորված:

-Դե այդ խնդիրը ամբողջ Հայաստանում կա: Ռինդն էլ է գտնվում Հայաստանում: Սոցիալական խնդիրները, որոնք կան Հայաստանում, Ռինդում  էլ կան, դրան գումարվում է նաև արտագաղթը: Եթե այսօր Ռինդի դպրոցում զգում են, որ մի երեխա իրոք տաղանդ ունի ինչ-որ գծով, ապա մեր դպրոցում դա մարում է ու կորում, որովհետև չունենք համապատասխան պայմաններ: Մեր ամբողջ գյուղում կարող է լինեն մեկ կամ երկու լավ մարզիկներ: Ի՞նչ անեն այդ երեխաները: Եթե մարզիկը 10-12 տարեկանից չսկսի պարապել, ո՞նց կարող է հետագայում լավ մարզիկ դառնալ: Ուրեմն երեխային պետք է տանել պարապմունքների: Կապ չունի՝ երգում է, նվագում է, թե պարում: Գյուղում չկան այդ պայմանները: Պետք է գնալ Եղեգնաձոր՝ 30 կիլոմետր: Դե ամեն ծնող չի, որ ի վիճակի է իր երեխային տանել-բերել: Այսօր մարդը հիսուն հազար աշխատավարձով ո՞նց ապրի, մի հատ էլ երեխային տա պարապմունքների:

-Ի՞նչ ձեռքբերումներ ու հաջողություններ  ունի դպրոցը:

-Ամեն տարի առարկայական օլիմպիադաներում մեր մարզում ամենաքիչը երկու-երեք առաջին տեղեր ենք բերում գյուղ: Հանրապետական օլիմպիադաներից գովասանագրերով հետ են գալիս: Մեր երեխաները մասնակցել են ասմունքի մրցույթին, հանրապետական փուլից նվերներով են հետ դարձել: Երեխաները ակտիվ ներգրավված են բոլոր տեսակի միջոցառումներին: Մեր մարզից մեր դպրոցի ռազմագիտության ուսուցիչն ու աշակերտներն են մասնակցել ռազմագիտության մրցույթին: Մեր գյուղի շրջանավարտներից 15 ուսանող անվճար համակարգում են սովորում: Հիմա սաներ ունենք, որ գիտական թեզեր են պաշտպանել,ուսուցիչ ունենք, որ ասպիրանտուրայում է սովորում: 150 աշակերտ ունեցող դպրոցի համար սա վատ ցուցանիշ չէ:

-Ի՞նչ խնդիրեր ունի դպրոցը:

-Բոլորս էլ գիտենք, որ սոված փորով երեխան չի կարող դպրոցում նորմալ սովորել:  Երեխաները սնվում են «Կայուն սնունդ» ծրագրի շրջանակներում: Քանի որ տեղը, հնարավորությունը շատ քիչ են, դրա համար էլ ստիպված  երկու-երեք հերթով են աշխատում, որպեսզի կարողանանք տեղավորել: Բնականաբար, եթե բուֆետի տարածքը մեծ լինի,  կարող ենք անցնել տաք սնունդի: Հիմա մեր  նպատակը ճաշարան կառուցելն է:

Լուսանկարը` Աստղիկ Հունանյանի

Մյուս կարևոր խնդիրը մարզադահլիճն է:  Հատակի մի մասը այս տարի փոխել ենք ու հենց հիմա էլ այդ աշխատանքներն են գնում: Հատկացված գումարով կարողացել ենք միայն մի մասը վերանորոգել, սակայն փտած հատակը վտանգավոր է երեխաների համար:

Գույքի ձեռքբերման խնդիր չունենք, որովհետև այս տարի ամբողջ դպրոցի սեղան-աթոռները թարմացրել ենք: Մեր հին սեղան-աթոռները «Հայ դպրոցի»-ի օգնությամբ կարողացել ենք վերանորոգել:

Քիմիայի լաբորատորիա դպրոցում ընդհանրապես չունենք, իսկ ֆիզիկայի լաբորատորիան անցած տարի ամբողջությամբ «Գիտելիք» համալսարանից ինքս եմ բերել: Այսօր տեղեկատվական տեխնոլոգիաների դարում ենք ապրում, բայց շատ քիչ հնարավորություններ դպրոցն ունի: Ճիշտ է, այս տարի մենք հնդկական մի կազմակերպությունից 10 համակարգիչ ենք ստացել իրենց սեղաններով, բայց դրա հետ մեկտեղ դպրոցին նաև պակասում են այլ կարևոր սարքավորումներ: Դրանց անհրաժեշտությունը ևս կա, բայց կարիքներն էլ կարելի է դասել ըստ առաջնահերթության:

Ասում են՝ Արենի գյուղում ու Մալիշկայում  ավելի շատ ուսանողներ կան,  քան Ռինդում: Համաձայն եմ, բայց եթե այսօր ռնդեցին չի կարողանում իր երեխայի ցամաք հացի հարցը լուծի, ո՞նց կարող է սովորելու մասին մտածել:

Շատ ցավոտ հարց է նաև ջեռուցման խնդիրը: Մենք էլեկտրական վառարաններով ենք դասասենյակները տաքացնում: Դպրոցի վերանորոգման ժամանակ  ամեն սենյակում մի վարդակ են դրել, մալուխը բարակ է, ու եթե մենք միացնում ենք վառարանները, վարդակը հալվում է: Իսկ մեկ վառարանով անհնար է տաքացնել մեծ դասասենյակները: Մեզ ասում են՝ գիշերը միացրած թողեք, բայց դա էլ հրդեհավտանգ է: Առավոտյան դասերն սկսելուց 3 ժամ առաջ միացնում են, բայց դասասենյակներ կան, որ ձմեռը +13 աստիճան է լինում, այնինչ մեզանից պահանջում են 18 աստիճան ջեռուցում՝ նվազագույնը: Մենք ունենք ջեռուցման համակարգ, որը աշխատում է դիզվառելիքով և բնական գազով: Ընդհանուր շինարարությունն ավարտվել է 2007 թվին, ու մենք հենց մի անգամ փորձարկել ենք ջեռուցման համակարգը, ու վերջ: Դիզվառելիք գնելու գումար չկա:

-Իսկ եթե նկարագրեք ձեր երազանքների դպրոցը: Ինչպիսի՞ն կլինի այն:

-Իմ երազած դպրոցում և՛ ուսուցիչը, և՛ աշակերտը, որ գալիս են դպրոց,  չպիտի մտածեն, որ գալիս են աշխատանքի կամ պարտավոր են: Ամեն մեկն իր գործը պետք է անի սիրով:  Ուսուցիչը չմտնի դասարան՝ աշխատավարձ ստանալու համար, աշակերտը, որ գա դպրոց չասի՝ մնամ տանը, մաման կխոսի, գնամ դպրոց՝ դասատուն, որովհետև դաս չեմ արել: Աշակերտը սիրի դպրոցը, անգամ անհամբեր սպասի դպրոցի բացվելուն, որ դաս սովորի: Հիմա էլ են սպասում, բայց ոչ թե գալիս են սովորելու համար, այլ ժամանակ անցկացնելու:

-Կուզենայի՞ք վերջում  ինչ-որ բան ավելացնել:

-Այն, որ դուք՝ պատանի թղթակիցներդ այսօր մեր դպրոցում եք, արդեն շատ գովելի է: Մեր զրույցը չորս պատերից դուրս է գալու, ու ես շատ ուրախ կլինեմ, որ Ռինդ գյուղի ու նրա դպրոցի մասին բոլորը իմանան:

Հարցազրույցը վարեցին՝ Նոնա Պետրոսյանը, Աստղիկ Հունանյանը

Բժշկի կյանքը լի է բազմաթիվ դրվագներով, անվերջ վերելքներով ու վայրէջքներով, երջանկությամբ և տխուր ակնթարթներով: Բժիշկը միշտ պայքարում է հազարավոր մարդկանց առողջության համար: Իմ զրույցը Եղեգնաձորի հիվանդանոցի մանկաբույժ Թամարա Մկրտչյանի հետ է:

-Բժշկուհի, Ձեր ընտանիքում բժիշկներ եղե՞լ են: Դուք ինչպե՞ս և ո՞ւմ խորհրդով եք ընտրել բժշկի մասնագիտությունը: Դա Ձեր երազանքների մասնագիտությո՞ւնն է եղել:

-Իմ նախապապերը՝ հայրական կողմս Խոյից է, մայրական կողմս՝ Սալմաստից են: Մեր տոհմի մեջ սերնդեսերունդ քահանաներ են եղել: Տեր Խորեն Ղազարյանը Վայոց Ձորի մարզի Ալագյազ գյուղի քահանան է եղել: Սակայն բոլորի նման 1937 թվականին աքսորել են նաև հայրիկիս ընտանիքին, հետո նրանք վերադարձել  են: Իմ ընտանիքում բժիշկներ չեն եղել: Ծնողներս մանկավարժներ են: Ես հայրիկիս ցանկությամբ եմ բժշկուհի դարձել: Հայրիկիս ցանկությունն է եղել, որ իր բոլոր երեխաները բժիշկներ դառնան: Եվ դեռ փոքր տարիքում այն հարցին, թե ինչ եմ դառնալու, ես պատասխանել եմ՝ բժշկուհի:

Մենք ընտանիքում հինգ երեխա ենք, չորսս բժիշկ ենք, բոլորս աշխատում ենք Եղեգնաձորի կենտրոնական հիվանդանոցում: Մեծ եղբայրս թերապևտ է, քույրս կլինիկայում մանկաբույժ է, մյուս եղբայրս սրտաբան է, դե ես էլ մանկաբույժ եմ ստացիոնարում:
Մանկաբուժական ֆակուլտետն եմ ընդունվել ու ավարտել: Անկեղծ ասած, չէի ուզում մանկաբույժ դառնալ, բայց հիմա մտածում եմ, որ ամենալավ մասնագիտությունն է:

Ինչպես շատերը ես նույնպես ցանկանում էի դառնալ դերասանուհի, և միգուցե դառնայի դերասանուհի կամ բանասեր, որովհետև ավելի շատ ասմունքելու հակում ունեմ: Բայց բժշկականն ավարտելուց հետո հասկացա, որ հենց այդպես պետք է լիներ: Ու կարծում եմ, որ ինձ համար հենց մանկաբուժությունն էր ընտրված, որովհետև շատ եմ սիրում երեխաներին, արդեն սովորել եմ երեխաների լեզուն:

-Հե՞շտ ընդունվեցիք աշխատանքի:

-Երբ եկա, որ գործի ընդունվեմ Եղեգնաձորի հիվանդանոցում, չէի մտածում, որ միանգամից ստացիոնարում պետք է աշխատեմ: Մտածում էի, որ պոլիկլինիկայում որևէ մի տեղամաս կվերցնեմ և կսկսեմ աշխատել, բայց միանգամից հիվանդանոց ուղարկեցին: Սկզբում շատ դժվար էր, բայց սովորեցի քիչ-քիչ:

-Բժշկի մասնագիտության դժվարություններն ու առավելությունները որո՞նք են:

-Դժվարությունները շատ են: Յուրաքանչյուր հիվանդի հետ ապրում ես, հուզվում, անհանգստանում, մինչև ինքը լավանա: Իսկ առավելությունն այն է, որ տեսնում ես հիվանդներդ առողջ են, տեսնում ես աշխատանքիդ արդյունքը, և դա ուրախացնում է: Ես դա առավելություն չեմ համարում, պարզապես հաճելի է տեսնել այն, որ բուժում ես և հասնում լավ արդյունքի:

-Իսկ հե՞շտ է երեխաների հետ աշխատելը:

-Ո՛չ, շատ դժվար է, որովհետև մեծերը կարող են ներկայացնել իրենց գանգատները, իսկ երեխաները միայն լացում են, ու պետք է կողմնորոշվես, թե ինչն է նրանց լացի պատճառը:

-Ունենալով հագեցած գրաֆիկ, ժամանակ ունենո՞ւմ եք այլ գործերով զբաղվելու:

-Ոչ մի բանով ժամանակ չեմ ունենում զբաղվելու, որովհետև աշխատանքս շատ ծանր է: Նույնիսկ լինում են օրեր, որ մինչև գիշերվա տասներկուսը մնում եմ հիվանդանոցում: Հնարավոր է գնամ տուն և ժամը մեկ կանչ լինի, այդ պատճառով ոչինչ պլանավորել չեմ կարող: Իմ հիմնական զբաղմունքը բժշկությամբ զբաղվելն է, եթե ունենում եմ ազատ ժամանակ, կարդում եմ մասնագիտական գրքեր, բայց սիրում եմ նաև կարդալ գեղարվեստական գրքեր: Այս պահին Էրիխ Մարիա Ռեմարկի «Հաղթական կամար»-ն եմ ուզում կարդալ: Գիրքը վերցրել եմ, բայց դեռ չեմ սկսել, պարզապես հոգնածությունն այնքան շատ է լինում, որ ընթերցանությունը երկրորդ պլան է մղվում:
Չմոռանամ ասել, որ փոքր տարիքում գրել եմ բանաստեղծություններ: Ունեմ նաև ինձ նվիրված բանաստեղծություններ, որոնք գրել է հայրիկս:

-Քա՞նի տարի է, որ աշխատում եք հիվանդանոցում:

-Տասներկու տարի է աշխատում եմ հիվանդանոցում: Այդ ընթացքում հազարավոր երեխաների եմ բուժել:

-Ձեր կարծիքով, միայն ցանկությունը հերի՞ք է բժիշկ դառնալու համար:

-Ես չեմ կարծում, որ միայն ցանկությունը հերիք է: Շատերը կարող են ավարտել բժշկական համալսարանը, բայց բժիշկ դառնալ բոլորը չեն կարող:
Հաճախ մտածում եմ անգամ մասնագիտությունս փոխելու մասին:  Հատկապես մանկաբույժի աշխատանքը շատ ծանր է: Կուզենայի աշխատել սովորական բժիշկ, ոչ հիվանդանոցում, որտեղ պատասխանատվությունը շատ մեծ է, ու ստիպված եմ գիշերներն անցկացնել հիվանդանոցում:

Հարցազրույց նկարիչ Նվեր Ռոմիա Հայրապետյանի հետ:

Նվեր Ռոմիա Հայրապետյանը ինքնուս նկարիչ է, զբաղվում է նաև բանասիրական աշխատանքներով: Ծնվել և ստեղծագործում է Արագածոտնի մարզի Եղիպատրուշ գյուղում: 

-Պարոն Ռոմիա, ե՞րբ սկսեցիք ստեղծագործել: 

-Հիշում եմ, որ ինձ տարել էին ուսուցչանոց՝ ծեծելու. դպրոցի սեղաններն էի նկարազարդում, ստուգողականի տետրերն էի ձևավորում: Նկարել եմ, կարելի է ասել, դպրոցական տարիքից: Ինձ ինչքան հիշում եմ՝ խզբզելու հետ սեր ունեի: Հետո զգացի, որ այդ խզբզոցը դառնում է կյանքիս կարևոր մասը: Դա և՛ երջանկություն է, և՛ դժբախտություն, իսկ հիմա հասկանում եմ, որ իրականում դա առաքելություն է:

-Իսկ ինչո՞վ է երջանկություն կամ դժբախտություն: 

-Ինձ համար երջանկություն է, որովհետև հնարավորություն է ընձեռված արտահայտվելու: Մարդն առնվազն պետք է երախտամոռ լինի, որ հաշվի չառնի այն փաստը, որ Հայր Աստծո ստեղծելու շնորհից իրեն էլ է բաժին հասել: Չէ՞ որ կտավը երկրի պես անձև է ու դատարկ: Ինչպես Հայր Աստվածն էր շրջում ջրերի վրա ու արարում, այդպես էլ՝ նկարիչը: Երբ զգում ես, որ նկարն այն է, ինչ դու էիր ուզում, արդեն իսկ մեծագույն երջանկություն է: Իսկ դժբախտություն է, որովհետև մտածում են, որ ես առնվազն խելագար եմ: Այս նյութական աշխարհում բոլորը մտածում են՝ ինչ ուտել, ինչ հագնել, իսկ ես մտածում եմ, որ ներկ չունեմ, կտավ չունեմ: «Դժբախտություն» ես վերացական ասացի, պարզապես հարկավոր է միշտ համադրել:

-Իսկ լինո՞ւմ են դեպքեր, երբ Ձեր ասած «դժբախտությունը» արտահայտվի կտավում: 

-Չեմ կարող ասել: Ես վրձինը վերցնում եմ ձեռքս, երբ ինչ-որ բան նախ ներսիցս է գալիս, կամ երբ ինչ-որ խորհրդավոր բան եմ իմացել: Նկարներիս բովանդակությունը զգուշացում է պարունակում: Ես դաժան եմ նկարում: Ինձ մոտ գերակշռում է իրականությունը, որը շատ հաճախ շղարշված է: 

-Ձեզ ճանաչող արվեստագետները և առհասարակ՝ մարդիկ, նշում են, որ Ձեր ոճը բնորոշ է միայն Ձեզ: Համաձա՞յն եք: 

-Ասեմ, որ ընդհանրապես նկարելիս շատ քիչ եմ մտածում ուղղության մասին: Եվ ընդհանրապես, կարծում եմ, որ ոճը, ուղղությունը և նման բաները ձևականություն են: Ես նկարում եմ այն, ինչ տեսնում և զգում եմ: Օրինակ՝ ես նկարում եմ արհավիրք ու տեսնում եմ, որ լիճը ցամաքած է, տարածքը աղտոտված է, մարդիկ ձուկ են որսում, մի խոսքով՝ բնությունն իր կատարյալ շարժման մեջ չէ, բնականաբար, առաջանում է զգացողություն: Ա՜յ, հենց այդտեղ էլ զգացողությունից կտավի վրա ծնվում է գույնը, գիծը, շարժումն և պատկերը: Ու ստեղծվում է այն, ինչը ստեղծվում է: Մի կողմ դնել զգացողությունն ու մտածել. «Վա՜յ, գծից դուրս չգամ, վա՜յ, ոճից չշեղվեմ» սխալ է: Ես պահի տակ եմ նկարում, ոչ մի պարագայում երբեք չեմ էսքիզում, միգուցե այդ պատճառով առանձնացնեմ էքսպրեսիոնիզմը:

-Երբևէ եղե՞լ է, որ չհասկանան Ձեր նկարները: Եթե այո, ի՞նչ եք զգում այդ պահին:

-Ըմ, շատ: Ասեմ, որ բոլորն էլ գիտեն, որ բավականին բարձր գներով են վաճառվում իմ նկարները, ու ասում են՝ յանի էդտեղ ի՞նչ կար, որ: Դե, չգիտեմ՝ ինչ կար, կարևորը, որ ես խելագար չեմ: Այն, որ չեն հասկանում, ժամանակին ցավ էր պատճառում: Ավելի շատ ցավում եմ, որովհետև ինձ համար չէ, որ նկարում եմ: Հիմա ես փորձում եմ օգնել, բացատրել ու ցույց տալ:

-Պարոն Ռոմիա, որպես արվեստագետ՝ ունե՞ք ոգեշնչման աղբյուր:

-Իհարկե, ունեմ և ունեցել եմ: Երիտասարդ տարիներին ես ոգեշնչվել եմ մեծ նկարիչներով՝ Վան Գոգ, Մոդիլիանի, Սարյան: Հավելեմ, որ 10-12 տարի առաջ Մոդիլիանիով պարզապես տարված էի: Դրանց արգասիքը մեծ տիկնոջս պատկերով բազում կտավներս են: Հիմա, երբ տարիքս այլ է, ուրիշ է նաև ոգեշնչումս: Հիմա այն Աստվածաշունչն է: Աստվածաշնչից ոգեշնչվելով՝ ավելի շատ գրում եմ, քան նկարում: Ունեմ մի քանի հատոր գիրք, որոնք հրատարակված չեն՝ հնարավորություն չունենալուս պատճառով:

Վերադառնալով թեմային՝ ասեմ, որ Աստվածաշունչը մեր հոգեգիրքն է: Այն այբուբենն է, որով դու կարդում ես քեզ: Ու այդտեղից է, որ իրերը, պատկերները, տիեզերքից, ժամանակից ու տարածությունից դուրսը քեզ մեկնվում են, ու դու մեկնվում ես կտավին:

-Իսկ Ձեզ համար ստեղծագործությունը ընթա՞ցքն է, թե՞ արդյունքը: 

-Հըմ: Կարծում եմ՝ հարցդ երկսայր բնույթ ունի: Ե՛վ աջ խփեցիր, և՛ ձախ: Փորձեմ պատասխանել: Երբ խոսքը գնում է եռաթև, հնգաթև մի խոսքով՝ կառուցում պահանջող կտավի մասին, ես սարսափ եմ ապրում: Ի՞նչ է ստեղծվելու, ինչպե՞ս եմ ստեղծագործելու, ո՞րն է լինելու ընթացքը: Պարզապես վախենում եմ կտավին կպչել: Հետո փակվում են դռները, միացվում է բարձր երաժշտությունն, ու սկիզբ է դրվում ընթացքին: Կարծում եմ՝ ինձ համար ստեղծագործությունը ընթացքն է: Ընթացքն ինձ համար է, իսկ արդյունքը՝ ձեր:

-Ո՞ր դեպքում բացարձակապես կհրաժարվեք նկարելուց: 

-Երիտասարդ տարիքում երեք հարյուր կտավ եմ ջարդել: Պատճառը ծաղրն էր: Ընտանիքում բոլորը բժիշկներ, քիմիկոսներ, կենսաբաններ էին, իսկ ես՝ «խզբզիկ»: Այդ ժամանակ էր, որ չէի նկարում: Հիմա ավելի հասուն եմ: Հրաժարվե՞լ. ոչ մի պարագայում: Ես միշտ ասում եմ, որ գրականությունն իմ աղջիկն է, նկարչությունը՝ տղաս: Ես իմ երեխաներին սիրում եմ հավասարաչափ: Աղջիկս զգացմունքներս է, տղաս՝ ուժս:

-Երբևէ կփոշմանե՞ք, որ տեղի չտվեցիք հարազատներին և հասարակությանը ու դարձաք արվեստագետ:

-Գիտեք՝ կա գենետիկական կոդ հասկացությունը, ըստ որի՝ հիմա ես պետք է բժիշկ լինեի: Բայց ես շատ ուրախ եմ, որ հիմա մարդու մարմին չեմ բուժում, եթե կարողանամ, արվեստով հոգի կբուժեմ:

Հարցազրույց Գավառի «Փոքրիկ իշխան» սոցիալական կենտրոնի համակարգող Սոնա Խաչիկյանի հետ

-Ո՞ր թվականից է Գավաոում բացվել «Փոքրիկ իշխան» կենտրոնը: Ո՞րն է կենտրոնի նպատակը:
-2010թ.-ից Գավառում գործում է «Փոքրիկ իշխան» կենտրոնը: «Փոքրիկ իշխան» -ը Գավառում գործող միակ սոցիալական կենտրոնն է, որը նպաստում է երեխաների, երիտասարդների և նրանց ընտանիքի անդամների սոցիալական պաշտպանությանը և հզորացմանը: Կենտրոնի նպատակն է՝ աջակցել կյանքի դժվար իրավիճակներում հայտնված ընտանիքներին, տալ սոցիալական, հոգեբանական աջակցություն: Կենտրոնը ծավալում է ընտանիքակենտրոն գործունեություն:

-Ի՞նչ է նշանակում ընտանիքակենտրոն գործունեություն ծավալել:
-Այսինքն՝ աշխատանքներ են տարվում ոչ միայն կենտրոն հաճախող երեխայի հետ, այլև ամբողջ ընտանիքի: Ընտանիքը ստանում է համապատասխան աջակցություն և ուղղորդում:

-Քանի՞ ընտանիքների երեխաներ են սովորում գործող խմբակներում:
-Այս պահին ունենք քառասուն ընտանիք:

-Ծառայություններ մատուցվում են նաև շահառուների ծնողներին: Ի՞նչ տեսքով են դրանք լինում: Ո՞րն է դրանց նպատակը:
-Նպատակն է՝ հզորացնել ընտանիքը: Այսինքն՝ եթե ընտանիքն ունի որևէ խնդիր, որը կարող է կապված լինել աշխատանքի, զբաղվածության հարցեր լուծելով կամ որևէ կառույցի դիմելով՝ կախված խնդրից, մեր սոցիալական աշխատողները տալիս են համապատասխան ուղղորդում:

-Ինչպիսի՞ կրթություն են ստանում երեխաները:
-Ունենք մասնագիտական կողմնորոշման խմբակներ: Այժմ գործում են լրագրության, համակարգչային հմտությունների, ձեռագործության, նկարչության, տիկնիկագործության, խոհարարության, պարի, առողջ ապրելակերպի, անգլերեն մշակույթի խմբակներ: Խմբակները ժամանակ առ ժամանակ փոփոխվում են՝ կախված կարիքներից ու նյութական պահանջներից:

-Ի՞նչ մեթոդներով են իրականացվում դասերը:
-Դասընթացի մեթոդներն ընտրում են դասընթացավարները՝ կախված տարիքային խմբից, երեխաների հետաքրքրություններից ու օրվա քննարկվելիք թեմաներից: Հիմնականում դասերն անցկացվում են ինտերակտիվ թիմային աշխատանքների միջոցով:

-Ինչո՞ւ կենտրոնը կոչվեց «Փոքրիկ իշխան»:
-Կենտրոնը կոչվեց «Փոքրիկ իշխան», Անտուան դը Սենտ Էքզյուպերիի համանուն ստեղծագործության հիման վրա: Այսինքն՝ սա այն վայրն է, որտեղ երեխան կերտում է իր միջավայրը, զգում է իրեն ապահով, ստեղծագործում է, կարող է հենվել իր հետ աշխատող մարդկանց վրա, նոր զարգացվածություն արձանագրել իր կյանքում ու տարբերվել շրջապատից:

-Որո՞նք են կենտրոնի առջև դրված խնդիրները, որոնց դեմ ինչ-որ քայլեր եք ձեռնարկում:
-Մեզ համար շատ կարևոր է ինտեգրումը և կապը համայնքի հետ, որովհետև մենք չենք սահմանափակվում կենտրոնի գործունեությամբ: Մենք համագործակցում ենք այլ կառույցների հետ, կարևորում երեխաների շփումը այլ հաստատությունների շահառուների հետ: Մեր նպատակն է, որ երեխաները զարգանան, ձեռք բերեն նոր գիտելիքներ, հմտություններ, նոր բացահայտումներ լինեն նրանց կյանքում, հասկանան, թե ինչպիսի կողմնորոշումներ ու հետաքրքրություններ ունեն, կարողանան ընտրել մասնագիտություն ու գտնեն կյանքում իրենց տեղն ու դերը: Մենք կարևորում ենք թե՛ կրթությունը, թե՛ կրթվածությունը: Խմբակների շրջանակներում նրանք ստանում են անհրաժեշտ մասնագիտական կրթություն, բացի այդ, ուշադրություն է դարձվում երեխայի հաղորդակցման հմտությունների զարգացմանը:

-Շահառուները քանի՞ խմբակների կարող են մասնակցել:
-Յուրաքանչյուր երեխա կարող է ընտրել 2-3 խմբակ՝ ըստ իր նախասիրությունների:

-Ի՞նչ բնույթի միջոցառումներ եք կազմակերպում:
-Մեզ մոտ կազմակերպվում են տարաբնույթ՝ սոցիալական, ժամանցային միջոցառումներ, նշում ենք բոլոր տոները, ունենում ենք խմբային աշխատանքներ տարբեր թեմաներով: Թեմաները ընտրում ենք մենք երեխաների հետ ու ունենում տվյալ թեմատիկային բնորոշ միջոցառումներ, ամառային ճամբարներ, էքսկուրսիաներ, արշավներ, ուխտագնացություններ: Դրանք նպաստում են ընկերական միջավայրի ամրապնդմանը, հոգևոր ու մշակութային արժեքների ճանաչմանը:
Կենտրոնում կազմակերպվում են բաց դռների օրեր համարյա ամեն ամիս, ու մենք հյուրընկալում ենք այլ կառույցներում սովորող երեխաների: Ունենում ենք ֆեյսբուքյան հայտարարության տեսքով ծանուցում, և կարող է այցելել ցանկացած մարդ:

-Հասարակական աշխատանքներում ինչպիսի՞ մասնակցություն ունեն շահառուները:
-Երեխաներն ակտիվ մասնակցություն ունեն հասարակական աշխատանքներին. թե՛ հասարակական կազմակերպությունների կողմից իրականացվող ծրագրերին, թե հասարակական ակցիաներին, դասընթացներին, քարոզարշավներին, եթե երեխաները հետաքրքրություն են ցուցաբերում:
Մենք ունենք նաև համայնքային կենտրոն, որտեղ երեխաները քաղաքի այլ երեխաների համատեղ ջանքերով կառուցել են խաղահրապարակ:

-Խոսեք կենտրոնում տարվող հոգեբանական աշխատանքների մասին:
-«Փոքրիկ իշխանում» շատ է կարևորվում սոցիալ-հոգեբանական աշխատանքները: Հոգեբանը աշխատում է երեխաների հետ, իրականացնում տարբեր թերապիաներ, խմբային աշխատանքներ, անհատական խորհրդատվություններ: Հոգեբանը աշխատանքներ է տանում նաև շահառուների մայրերի հետ:

-Ինչպե՞ս եք իրականացնում ընդունելությունը:
-Ընդունելությունն իրականացվում է 7-17 տարեկանների շրջանակներում: Մեզ մոտ ուղղորդում են դպրոցներից, կամ մենք ենք դպրոցներ այցելում, տեղեկացնում մեր կենտրոնի մասին: Ցանկացողները դիմում են մեզ, մենք էլ տնայցերի միջոցով ընտրում ենք նրանց ու ներգրավում կենտրոնի շահառուների շարքերը կամ ցուցակներ ենք ստանում մարզպետարանի ու քաղաքապետարանի համապատասխան բաժիններից ու ըստ այդմ իրականացնում ընդունելությունը: