Հայոց երկի’ր,

Կամքի երկի’ր,

Լուռ երկի’ր:

Պիտի’ լինես

Դու անվախ`

Ապրելու այս

Աշխարհի մեջ անիրավ:

Ապրելու, որ

Ստեղծես քո’նը,

Քո’ ձեռքով,

Արարես ու

Ցույց տաս քոնը`

Հպարտ դեմքով:

Արարես, որ

Ցույց տաս

Այս աշխարհին,

Որ կա’ հայը,

Ու երբեք չի կորչի:

Ու թե լինենք միախմբված,

Այս պահից,

Ուրիշ երկիր չի կարող

Բաժանել քո ազգին:

Հայոց երկի’ր,

Կամքի երկի’ր,

Լուռ երկի’ր:

 

Եվ այսօր ահա այս պատերազմում

Մենք պարտված եղանք,

Բայց սա դեռ սկիզբն է.

Մենք պետք է լինենք

Շատ համբերատար,

Աստված մեզ հետ է:

Շրջափակված է

Արցախն ոսոխով,

Բայց դեռ ձգտում է

Անկախ լինելուն:

Ու դու աշխարհ,

Անգամ չես տեսնում

Երբ այդ ամենը աչքիդ առաջ է տեղի ունենում:

Դու մի Փոքր Հայք`

Մեծ Հայքի կողքին:

Դու ես պաշտպանը

Քո Հայաստանի:

Այս երեկոն էլ,

Թող իջնի գլխիդ,

Ու թող որ բացվի

Լույսը այս խաղաղ:

 

Նայում եմ մի պահ

Քո վեհ ու վսեմ ճակատին`

Վրան նշմարված

Մի հավերժություն կա անգին:

Ճերմակ գագաթիդ

Ամպերն են իջել,

Դարձել հովանի:

Տապանն է կանգնել

Քո վրա Նոյի:

Արևն է հայացքը

Սևեռել լանջիդ,

Զմայլվել քո գեղեցկությամբ:

Ախ, ինչքան ես դու ինձ մոտիկ….

Մի Սուրբ լեռ,

Մի Մեծ Մասիս…

Ես Էրիկ Պետրոսյանն եմ, ծնվել եմ 2009 թվականի մարտի 16-ին Ղուկասավան գյուղում, հողագործի ընտանիքում։ 2015 թվականին հաճախել եմ տեղի դպրոցը։ Հենց այս թվականից էլ սկսել եմ ավելի հաճախ այցելել եկեղեցի։ Ամեն կիրակի մասնակցում էի Արգավանդ գյուղի եկեղեցու հոգևոր դասերին և Պատարագին։ Բանաստեղծություններ սկսել եմ գրել վաղ տարիքից, երբ սկսել էի ասմունքել և գրել աքրոստիկոսներ։ Արդեն տասը տարեկանում գրեցի իմ առաջին բանաստեղծությունը․

Անթիվ, անհամար

Աստղերի մեջ

Մեծ աստղ շողաց

Երկնքում պայծառ։

Փոքրիկ քարայրում

Աստծո Որդին էր՝

Մանուկ Հիսուսը,

Որին էլ ծնեց

Մարիամը խոնարհ։

Այս բանաստեղծությունը գրելուց հետո ես փոխվեցի։ Սկսեցի ամեն օր ստեղծագործել, բայց այս շրջանի գործերից շատ քիչ բան եմ պահպանել։

2022 թվականին տեղափոխվել եմ Սիս գյուղ ու սկսել սովորել տեղի միջնակարգ դպրոցում։ Իմ հայոց լեզվի ուսուցչուհի Սեդա Մխիթարյանը, իմանալով, որ ստեղծագործում եմ, առաջարկեց տպագրել գրածներս։

Ես շատ եմ սիրում կարդալ, բանաստեղծներից սիրում եմ Պարույր Սևակին և Վահան Տերյանին։ Սիրում եմ կարդալ գրքեր, որոնցում ներկայացված է մեր Հայոց պատմությունն ու մեր հզոր արքաների կյանքը։ Հուսով եմ, որ ձեզ դուր կգան իմ բանաստեղծությունները, որոնք հիմնականում ունեն հոգևոր և հայրենասիրական ուղղվածություն։

***

Ամեն անգամ նայում եմ ես

Կապտականաչ քո լանջերին,

Մի պահ մտքով անհետանում,

Միանում եմ պաղ ջրիդ։

Աղոթում եմ քո վանքերում,

Որ պատերազմ չլինի,

Ու թշնամին մեր դարավոր

Մեր հողերին չտիրի։

***

Դու իմ Հայրենիք,

Իմ ապաստարան,

Իմ պապերի

Դու հանգրվան։

Դու դարերից եկած մի ազգ,

Հալածվել ես ամեն անգամ։

Որդիներդ գերի ընկած՝

Ցրված, կորած։

Տառապել ես ամեն անգամ,

Թե քո հողից

Ինչ-որ մասնիկ

Ցավ է տեսել,

Արցունք թափել,

Ողբացել է։

Տառապել ես ամեն անգամ,

Երբ թշնամին ներխուժել է,

Մեր տարածք

Եվ ուզել է բնաջնջել մեզ երկրից,

Չթողնելով մեզանից

Ոչ մի մասնիկ այս երկրին։

Տերևի ժամը

Տերևը խորհում ու մտածում էր.

Ի՞նչ կլինի նրա հետ հետո,

Գուցե նույն բախտին արժանանա,

Որ նաև տրվեց իր պապերին։

Նա նաև հիշեց իր անցած կյանքը։

Փոքր էր, շատ փոքր,

Տարով մեծացավ,

Եվ փարթամացավ

Ու կանաչ հագավ։

Հետո գնալով իր գույնը փոխեց,

Թառամեց ու դեղին հագավ։

Նա ծերուկ դարձավ ու մոտ էր ժամը,

Որ ընմիշտ հեռանա․․․

Մինչ նա կխորհեր ու կմտածեր,

Մի քամի եկավ ու նրան տարավ․․․

Ծաղիկ-երկիրը

Մի ծաղիկ բուսնել

Այգու անկյունում՝

Անկոտրում, խիզախ,

Պարկեշտ ու վսեմ։

Իր արմատները հողի խորքերում։

Միշտ հալածվել է տարբեր բույսերից՝

Մոլախոտերից։

Միշտ մաքառել է

Կանգուն լինելու,

Ազատ լինելու բարձր ձգտումով։

Ու երբ ծաղիկը բռունցք է դարձել,

Ուրիշ բույսերը երկյուղ են ապրել։

Այդպես ծաղկի արմատը

Հողի խորքերում

Միշտ աճել, աճել,

Ու մինչև այսօր

Կանգուն է մնում։

Ու այսօր ահա

Մոլախոտերը, որ նոր են ծնվել,

Կանգուն ծաղիկին հանգիստ չեն տալիս։

Բայց այդ ծաղիկը

Միշտ եղել է, կա,

Ու միշտ կլինի։

Տրնդեզն ամենասիրելի տոներիցս էր։ Միշտ պապիկիս հետ էի ասոցացնում։ Ինքն էր վառում մեր տան կրակը, որը փողոցի ամենամեծը պիտի լիներ։ Հետո նայում էր կրակի ծխին. դեպի դաշտերն է գնում, ուրեմն` տարին բերքառատ կլինի։ Տատիկն էլ այրվող փայտի կտորով մեր մազերի ծայրից մի փոքր մաս էր այրում։ Իմաստը չէի հասկանում, չեմ էլ հիշում` հարցրել եմ երբևէ, թե չէ։ Տատիկն է, ուզում է անել, թող անի։

Անցյալ տարի սա ամենասովորական մի օր էր։ Օր` ոչնչի մասին։ Ես` Արցախում, որտեղ այս տոնը գրեթե չի նշվում, իսկ պապիկս այնտեղ` հեռու երկինքներում։

Երեկ ուշ երեկոյան պատահմամբ հիշեցի, որ վաղը Տրնդեզ է։ Խոսքը մեր մեջ, հիմա անգամ դասի գնալու ու առհասարակ ապրելու հավես չունեմ, էլ ուր մնաց որևէ բան կազմակերպելու,  բայց մտածեցի` մի բան անենք։ Էրեխեքի հետ որոշեցինք ու շատ անսպասելի, արագ ինքնակազմակերպվեցինք։ Նարինեն աղանձը սարքեց, Լաուրան` պոպկորնը, ես` իմ կյանքի առաջին հալվան։ Մամայի հետ խոսելով, ամեն քայլը քննարկելով, տունս ավերակ դարձնելով, բայց մի կես ժամում սարքեցի, ու կարծես բոլորը գոհ էին։ Դե իհարկե, նախապես սպառնացել էի, որ եթե համով չլինի էլ, ձևացնեն։

Հետո ինքնաեռով թեյ խմեցինք, խարույկի շուրջ երկար զրուցեցինք։ Եվ մյուս տարի էլ չեմ մտածի, թե նախորդ տարվա այս օրը ոչնչի մասին էր։ Թեև ես Արցախում եմ, Մոխրաթաղ գյուղում, իսկ պապիկը, որին անսահման եմ կարոտել` հեռու երկինքներում։

Ապրեցինք բլոկադայի երրորդ ամսվա առաջին օրը։

Մի՛ գնա,

Արի՛,
Նստիր կողքիս,
Արի՛, հա.
Կզրուցենք
Մի քիչ…

Դե՜, աստղերը կհաշվենք,
Ինչպես միշտ,
Գիշերով արի`
Ձյուն դրած հոգով,
Արևը գտել ենք վաղուց:

Արի խոսենք կյանքից`
(Անվերջանալի մի թեմա)
Կարդա` ինձ համար բարձր պոեզիա
Դարձած նամակները մեր:
Ես դաշնակահար(ուհի) չեմ
Եվ ո՛չ էլ կիթառահար(ուհի),
Սակայն կնվագեմ լռության երաժշտությունն
Ու կմնամ երգիդ հավատարիմ հանդիսատեսը,
Բայց միակը…

Մենք հեռուներում մոտիկացանք.
Հիմա մոտ ենք
Չհեռանաս`
Մոտակայքում
Արի սկզբի հավատով լցված`
Դա թող նախաբան ու վերջաբան.

Ազատ ու մաքուր եղիր,
Ինչպես պոետն է
Իր բարձրաձայն խոհերում…
Բավ է տատանվես կրոնների մեջ,
Հոգուդ մեջ է տաճարը,
Միակ.

Թույլ չտաս հոգիդ մտածի, ինչպես միտքդ…

Հավատա՛,
Կսպասեմ,
Այն եռանդով, որով դաշտում եղած բոլոր ծաղիկներն էիր ուզում քաղել ու տալ,
Ու միշտ նույն զգացողությունն ես ունենում ծաղկաշատ տեղանքով պատահաբար անցնելիս,
Գիտեմ…

Դե, արի, հա…
Չխաբե՛ս, ինչպես մի օր
Խաբեց հույսն ու կորավ, բայց ո՛չ անհետ…

 

էսօր քայլում եմ,

վաղը հեծանիվ կվարեմ,

մյուս օրը կվազեմ,

բայց չեմ կանգնի։

ինձ փոքրուց սովորեցրել են,

որ կանգնելը հարցի լուծում չի,-

«վատ երևույթ է,

բայց ոչ պատժելի»։

ես պիտի ընտրեմ,

տնտղեմ,

պրպտեմ

ու հիշեմ,-

«դա իրավունք է,

և ոչ պարտականություն»։

միայն վատ կլինի փողոցների վիճակը,

կհոգնեն

ամեն օր ինձ լսելուց,

կզզվեն ինձնից,

իսկ ես նրանց շատ եմ սիրում,

իսկ ես շատ մոտ եմ նրանց հետ

ու ամեն գաղտնիք

պատմում եմ պարտադիր։

էսօր քայլում եմ,

վաղը հեծանիվ կվարեմ,

մյուս օրը կվազեմ,

էն մյուս օրը կհոգնեմ,

կգնամ տուն,

(հաստատ կգնամ)

ու

կքնեմ

բազկաթոռի մեջ նստած,

և այդ պահից սկսած`

ես ավարտած կլինեմ իմ դերը,

իրավունքը, որ անվանել են պարտք,

իսկ բառերը, որ նեղացրել եմ վաղուց`

կհեռանան անդարձ,

ու ես ոչինչ կլինեմ,

ու առավոտը կգա հաստատ,

ու փոփոխություն չի լինի

(վստահ եմ,

նույն նստարանը,

նույն կատուները,

նույն աղբամանները,

նույն նույնը)

ու…

ու վերջ։

Բարի գալուստ մի քաղաք, որտեղ փողոցները տխուր են, իսկ մարդիկ մռայլ կամ միգուցե հակառակը: Քաղաքի անունը գեղեցիկ է, իսկ այլ քաղաքում տեղի ունեցող պատմությունները միշտ ողբերգական կամ ծայրահեղ վերջաբան են ունենում: Քաղաքի անունը Երևան է, իսկ ապրող մարդկանց կարգավիճակը՝ ծանր: Երևանը հաճախ անվանում են վարդագույն քաղաք, թեկուզ գունավորը քաղաքում քիչ է, իսկ հակառակը՝ անգույնը միշտ գերակշռում է: Երևանը միշտ իր այցելուներին է սպասում, որպեսզի զարմացնի հազարավոր քանդակներով, թանգարաններով, պուրակներով ու բազմազան համեղ ու հետաքրքիր վայրերով, բայց չգիտես ինչու, այդ ամենը քիչ է մարդկանց: Երևան շատ չեն գալիս, Երևանից շատ գնում են…

Գիտե՞ս, Երևանը տխուր քաղաք է: Դե հա, գիտեմ, հիմա մտածում ես այդքանից հետո էլ ո՞վ ուրախ կլինի, բայց չէ, դա դեռ ամենը չէր: Երևանում միշտ բաժանվում են, Երևանում միշտ դավաճանում են… Երևանից բաժանվում են, Երևանին դավաճանում են, բայց Երևանը բարի է, միշտ ներում է, միշտ հետ ընդունում` համոզված լինելով ու գիտակցելով, որ իրեն կրկին լքելու են, երբ ավելի հարմար տարբերակ գտնեն: Իսկ ի՞նչ անի խեղճ Երևանը, ելք չկա, ճար չկա…

Երևանում ամեն քայլափոխին քեզ ստում են: Ստում են, որ նման գնով ոչ մի խանութից զգեստ կամ ինչ-որ հիմար ապրանք չես կարող գնել, ստում են, որ ձմերուկը քաղցր է, ստում են, որ… Ստում են գումարի, զգացմունքի, վերաբերմունքի մասին… Ստում են, որ ձմռանը Երևանում ցուրտ չի լինում, բայց չեն պարզաբանում, որ չես մրսի, եթե ձմռանը միայնակ չլինես կամ հաստ վերարկուդ քեզ չի տաքացնի, եթե կողքինդ սխալ մարդ է:

Երևանում տարբերվողներին, խելացիներին, գեղեցիկներին չեն սիրում: Երևանում սովորել են տեսնել ստանդարտ ինչ-որ բաներ, ինչ-որ մարդկանց, իսկ երբ տեսնում են ինչ-որ ստանդարտներից դուրս բան, կամ մարդ, միանգամից սկսում են ընկճվել, վիճել, բամբասել: Երևանում սովորել են շրջապատված լինել հիմարներով, որովհետև հիմարի ստին հավատալը ավելի ձեռնտու է, քան խելացի մարդու կողմից հիմնավոր բերված փաստերին: Երևանում գեղեցիկը ու գեղեցիկներին չեն սիրում, որովհետև վախենում են միայնակ մնալուց, փոխարինելուց ու փոխարինվելուց: Կամ միգուցե գեղեցիկը վախեցնում է նրանց…

Երևանում քիչ են ժպտում, որովհետև ցավ ու տառապանք են տեսել, պատերազմ են տեսել, կորուսնտեր են ունեցել, ցուրտ, խավար ու ավերվածություններ են տեսել…

Երևանում հիասթափված են, որովհետև հոգնել են նույն միապաղաղ կյանքից, նույն ավտոբուսներով տուն ու աշխատանքի գնալուց, նույն մարդկանց միշտ տեսնելուց…

Երևանում մարդիկ էլ առաջվանը չեն… Նրանք էլ միմյանց չեն իդեալականացնում, իրավիճակները նույնպես, որ վերջում չկանգնեն այն իրականության առաջ, ոչ այն մարդիկ կան, որոնց իդեալականացրել էին, ոչ էլ  իրավիճակները…

Երևանում Ամանորը էլ առաջվա պես հույսերով ու երազանքներով չեն դիմավորում: Էլ ո՛չ հույսեր ունեն, ոչ երազանքներ, երևի հոգնել են միշտ սպասելով ու այդպես էլ չստանալով ու հիասթափվելով: Երևանում դադարել են հավատալ հեքիաթներին ու հրաշքներին…

Երևանում դադարել են հավատալ սիրուն, որովհետև հոգնել են խաբված, կոտրված, հիասթափված լինելուց: Հոգնել են առաջ շարժվելուց, իրենց այնպես պահելուց, ասես ամեն ինչ կարգին է, բայց իրականում աշխարհը փուլ է եկել իրենց գլխին, իսկ երազանքներն էլ ծանր օդի նման խեղդում են իրենց:

Երևանում հոգնել են ուժեղ լինելուց, սխալ մարդկանց սիրելուց:

Հոգնել են ավտոբուսներին երկար սպասելուց, ժամանակը անիմաստ վատնելուց:

Երևանում ուղղակի ուզում են երջանիկ ապրել:

Երևանում ուղղակի ուզում են ապրել…