harutyun hayrapetyan portret 2

Ճանապարհորդը

Այն ժամանակ, երբ 21-րդ դարը արդեն չափահաս էր, ես էլ չափահաս դարձա: 18 տարեկան, պարտավորեցնող է, չէ՞: Ես էլ եմ այդպես կարծում: 18 անմոռանալի և մի քիչ էլ մոռացված տարիներ: ճիշտն ասած, այնքան էլ շատ բան չեմ հիշում: Ամենաառաջին հիշողություններիցս մեկն է՝ խաղում էի քրոջս հետ: Նա սկսեց գլուխկոնծի տալ: Ես էլ նոր բան տեսնելով, փորձեցի կրկնել: Շատ ցավոտ էր, երևի դրա համար էլ շատ է տպավորվել: Եվ այդպես էլի ցավոտ, բայց միևնույն ժամանակ, անհոգ մանկություն: Հիշողությանս մեջ մնացել են նաև ամենասիրելի գովազդը, սեղանի տակ պատրաստված տնակը և ամենասիրելի պաղպաղակը, որը մրգի տեսք ուներ:

Առաջին անգամ անձրևի տակ էլ մնացի: Հա, շատ հաճելի էր, մինչև կարկուտի սկսելը: Առաջին ձյունը նույնպես անմոռանալի էր: Այնքան շատ էր, կամ էլ ես էի շատ փոքր:
Հետո արդեն հիշում եմ դպրոցը, ոչ որպես աշակերտ: Տատիկս դպրոցում ուսուցչուհի էր, ես էլ հաճախ էի գնում: Քրոջս հետ էլ գնացի դպրոց: Նա ինձանից մեկ տարի մեծ էր: Հինգ օր գնացի: Հինգ տարեկանում խնդիրներ էի լուծում և մաթեմատիկական հաշվարկներով զարմացնում ուսուցչին: Բայց մայրս չթողեց գնալ դպրոց՝ շատ փոքր էի:
Հաջորդ տարի արդեն ուրախ-ուրախ գնացի դպրոց: Դասարանցիներիցս մեկը չէր ուզում մնալ և լաց եղավ, բայց ես հպարտ նստած էի ինձ շատ ծանոթ վայրում: Մինչև 9-րդ դասարան շատ պարտաճանաչ եմ եղել դպրոցում: Միշտ դասերին պատրաստ: Հետո արդեն պարտաճանաչ Հարութը սկսեց դասերից ուշանալ: Ռեկորդ էլ ունեի, և ամեն անգամ թարմացվում էր: Վերջինը եղավ առաջին ժամից 40 րոպե անց, կամ 2-ից 10 րոպե շուտ դասի ներկայանալը:
Հենց այդ տարիներին էր, շարադրություն անգամ չգրող Հարութը ամենաչսիրած դասին, գրիչ վերցրեց և գրեց առաջին տողերը.
«Տարիներն անցան՝ անդարձ գնացին,
Այդ օրերից լոկ հիշողություններ մնացին:
Փակեցի աչքերս, մեծացավ հոգիս,
Սիրածս շորը էլ չեղավ հագիս»:
Սկսեց լուսանկարներ անել և երևի առաջի անգամ սիրահարվեց: Կյանքում երբեք չեմ մոռանա: Դպրոցի վերջին տարիներ, անմոռանալի օրեր, ժամեր, անգամ րոպեներ և վայրկյաններ: Դպրոցն էլի ավարտելու համար նորից 12 տարի կգնայի: Ավարտեցի…
Ընդունվեցի համալսարան Երևանում և անցում կատարեցի կյանքի մի նոր փուլի, որը անվանում եմ «ճանապարհորդը»: Արդեն մի քանի ամիս է՝ ուսանող եմ, և անընդհատ ճանապարհորդում եմ՝ Երևան-Ամասիա-Երևան ճանապարհով: Չեմ կարողանում կտրվել հայրենիքիցս՝ Ամասիայից, որի հետ կապված են ամենալավ հիշողություններս:
Ահա և վերջ, հիշողություններիս մեջ ճանապարհորդելիս հասանք վերջին կանգառ՝ փետրվարի 12, ժամը 23.48: Մնաց 12 րոպե:

naira mkhitaryan

Բարեկենդանի նապաստակը

Դասերն ավարտվել էին: Ես ու ընկերուհիս տուն էինք վերադառնում, սովորականի նման՝ դանդա՜ղ քայլելով, կամ չէ, այս անգամ՝ թռչկոտելով քարից-քար, որովհետև այս եղանակին մեր գյուղի ճանապարհները անանցանելի են՝ ցեխի պատճառով: Ճանապարհին հանկարծ նկատեցինք էլի քարից քար թռչկոտողի, բայց նապաստակի, կամ՝ նապաստակի դեմքով երեխայի: Զարմացանք, մեծ հետաքրքրություն առաջացավ, ու մոտեցանք նապաստակին, կամ՝ նապաստակի դեմքով երեխային: Պարզվեց՝ դասարանով Բարեկենդանի տոնն են նշում: Դասընկերներով հավաքվելու են, փոխվեն հագուստներով ու շրջեն տնից տուն: Հետաքրքրությունը կայանում է նրանում, որ փորձելու են հնարավորինս անճանաչելի լինել, այնչափ, որ սեփական ծնողները չճանաչեն: Ծնողներն էլ իրենց հերթին պիտի երեխաներին նվերներ տան, հիմնականում քաղցրեղեն: Վերջում բոլորով հավաքվելու են մի տեղ Բարեկենդանը նշելու:

Այսքանը հասցրեցի պարզել մեր նապաստակի դեմքով հերոսից, ով շնչակտուր վազում էր ընկերների մոտ՝ հանկարծ առանց իրեն տեղ չգնան, բան չուտեն:

Հա, մեկ էլ հասցրեցի իմանալ, որ այս ամենը կազմակերպել է իրենց դասղեկը, ով միևնույն ժամանակ, Հայ Եկեղեցու Պատմության ուսուցչուհին է:

Հետո ես ու ընկերուհիս շարունակեցինք ճանապարհը, դժգոհելով, որ մեծացել ենք՝ իբրև թե, ու նման բաներ կազմակերպելու ո՛չ հավես ունենք, ո՛չ էլ ժամանակ:

anna qocharyan lori

Հեռավորությունը ոչ միայն ընկերներ կորցնելու, այլև ձեռք բերելու համար է

Ոչ ոքի համար գաղտնիք չէ, որ հեռավորությունը մարդկային հարաբերությունների վրա մեծ ազդեցություն ունի։ Մարդկանց մեծ մասն այն դիտարկում է որպես բացասական երևույթ, քանի որ այն մարդկանց բաժանում է։ Սակայն այս «բացասական» երևույթը մի շարք դրական կողմեր ունի։

Ուզում եմ պատմել հեռավորության շնորհիվ իմ ամենամեծ ձեռքբերումներց մեկի` ընկերների մասին։ Ընդհանրապես ընկեր ձեռք բերելը հեշտ բան չէ։ Հեշտ չէ, որովհետև պետք է քո նմանին գտնես։ Ես իրոք համոզվել եմ, որ ընկերները իրար նման են լինում, կամ էլ ժամանակի ընթացքում են նմանվում։

«Ֆլեքս» ծրագրի շնորհիվ ես հանդիպեցի իմ ամենալավ ընկերներին։ Հիմա ընկերներիս ցանկը շատ բազմազան է, քանի որ ընկերության համար նախատեսված սրտիս այդ անկյունում տարբեր ազգերի ու կրոնների ներկայացուցիչներ կան։ Իհարկե, կան նաև հայ ընկերներ, որոնց հետ սկսեցի շփվել ԱՄՆ ժամանելուց հետո։ Նրանք այս փոխանակման տարվա ձեռքբերումներիցս են։ Անին ու Հռիփսիմեն իմ անբաժան մասն են դարձել, ովքեր ամեն օր ու ամեն րոպե իմ կողքին են։ Չէ, մենք նույն քաղաքում չենք ապրում ու նույն դպրոցը չենք հաճախում։ Մենք ապրում ենք Ամերիկայի տարբեր անկյուններում, բայց դա խնդիր չհանդիսացավ`մեր լավագույն ընկերներ դառնալուն։

Խնդիրների մասին խոսելն ու դրանք քննարկելը կրճատում են սթրես ապրելու հավանականությունը, ու բոլորիս էլ այնպիսի մարդիկ են պետք, ում կարող ես պատմել ու հոգեպես հանգիստ զգալ։ Ու ես գտա իմ Անիին ու Հռիփսիմեին։ Սթրեսից ազատվելու լավ միջոց է պարը, ու մենք պարել ենք միասին այդ երեք էկրանների տարբեր կողմերում։ Միասին տեսահոլովակներ ենք նայել ու քննարկել։ Նույնիսկ հիշում եմ, որ մի անգամ ուզում էինք «Սուպեր մամա 2» ֆիլմը նայել միասին, որ միևնույն ժամանակ ծիծաղենք։

Ու նաև ուզում եմ նշել, որ մենք գտնվում ենք տարբեր ժամային գոտիներում, ու երբ Հռիփսիմեն զանգահարում է մեզ, մենք արդեն պատրաստվում ենք քնել ու երեկոյան ուշ ժամերին խոսել չենք կարող նրա հետ։

Անին ռոմանտիկ աղջիկ է, ով նույնիսկ ամենավատ իրադարձությունները ռոմանտիկ կերպով է ներկայացնում, ու դու անկախ քեզանից, դրան դրականորեն ես նայում։ Հռիփսիմեն այն հրաշքն է, ով ամեն լուծման համար մի խնդիր է գտնում ու բարդացնում ամեն ինչ, բայց երբեք չի դադարում ընկերներին օգնել։ Դե ես էլ մեր հոգեբանն ու ամենահանգիստ անձնավորությունն եմ, ով միշտ հուսադրում է ու համոզում, որ ամեն ինչ միշտ էլ լավ է վերջանում։

Չեմ կարող չնշել իմ օտարերկրյա ընկերներին, որոնց հետ շփվում ենք միայն անգլերենով։ Իմ ամերիկացի ընկերները միշտ բարձրացնում են իմ տրամադրությունն ու այնպես անում, որ ինձ երբեք օտար չզգամ։

Մի քանի օրից իմ ուկրաինացի ընկերներից մեկը որոշակի հանգամանքների բերումով մեկնելու է Ուկրաինա ու իր հետ տանում է մեր ընկերական հրաշալի հիշողությունները։ Ու ամենավատն այն է, որ ամենայն հավանականությամբ ոչ նրան կտեսնեմ այս ծրագրի ավարտից հետո, ու ոչ էլ իմ մյուս ընկերներին։ Բայց ես միևնույն է, երջանիկ եմ, որ հանդիպեցի նրանց, ու ընկերների հարցում բախտս բերեց կրկին։

Պետք չէ տխրել, քանի որ կյանքի մի շրջան ավարտվեց, պետք է գոհ լինել, որ դա պատահեց քո կյանքում:

anushik davtyan

Մեր վաղվա տեղը այսօր

Վերջին տարիներին շատ հաճախ են փոխվում աշխատաշուկայում պահանջված մասնագիտությունները։ Մի ժամանակ լավ աշխատանք գտնելու համար հերիք էր ունենալ անգլերենի լավ իմացություն, իսկ հիմա՝ ծրագրավորման կամ տվյալագիտության։ Բոլորի մեջ մի հարց է առաջանում. «Ի՞նչ սովորել հիմա՝ ապագայում պահանջված մասնագետ դառնալու համար»։

Հիմա ամեն ինչ ավտոմատացվում է։ Մարդիկ ստեղծել են ռոբոտներ, որոնք որոշ գործեր կատարում են շատ ավելի լավ և արագ, քան հենց իրենք՝ մարդիկ։ Ի՞նչ է սա նշանակում։ Սա նշանակում է, որ շատ մոտ ապագայում ռոբոտները աշխատավայրերում փոխարինելու են մարդկանց, հետևաբար ամենուրեք կբարձրանա գործազրկության մակարդակը։ Աշխատանք կունենան ծրագրավորողները, բայց՝ միայն լավագույնները, քանզի հիմա կան ռոբոտներ, որոնք հենց իրենք են նոր ռոբոտներ ստեղծում։ Հետևաբար, ապագայում շարքային ծրագրավորող դառնալը չի երաշխավորի, որ դուք կունենաք աշխատանք։

Այս ամենը գիտակցելուց հետո շատերն են սկսում ռոբոտներին թշնամաբար վերաբերվել։ Բայց կա մի փաստ, որը չենք կարող անտեսել։ Քանի որ ռոբոտները աշխատում են ավելի արդյունավետ, քան մենք, նրանք նույն ժամանակում կարտադրեն ավելի շատ ապրանքներ, քան մենք։ Գործատուները մի անգամ կգնեն ռոբոտներ և կազատվեն ամեն ամիս աշխատավարձ տալու անցանկանալի պարտականությունից։ Այս ամենը հասկանալով՝ կարելի է եզրակացնել, որ ապրանքների գները քիչ-քիչ կնվազեն, և երկրների տնտեսությունները կբարելավվեն։

Վերջապես, ի՞նչ մասնագետ դառնալ աշխատաշուկայում՝ ռոբոտների հետ մրցունակ լինելու համար։ Ռոբոտները ծրագրավորված են ինչ-որ առաջադրանք կատարելու համար, նրանք չեն կարողանում մտածել։ Մարդ արարածը մյուս բոլոր էակներից տարբերվում է իր մտածելու կարողությամբ։ Եկեք օգտագործենք մեր այդ բացառիկ առավելությունը։ Ընտրենք մասնագիտություններ, որոնք մեզնից կպահանջեն մտածել։ Մարքեթինգը և լրագրությունը այդպիսի ոլորտների օրինակներ են։ Օգտագործենք մեր կրեատիվ և տարբերվող գաղափարները՝ ի նպաստ բիզնեսի զարգացման, կամ գրենք գիրք, ունենանք մեր բլոգը։

Սկսենք մտածել այս թեմայի շուրջ հենց այսօրվանից։ Մարզենք մեր ուղեղը ամենօրյա վարժություններով։ Ի՞նչ վարժություններով։ Շատ օգտակար վարժություն է, օրինակ, ամեն ինչի մասին մեր կարծիքն ունենալը և դա արտահայտելու կարողությունը։ Ամեն հարցի շուրջ ունենանք մեր մոտեցումը և հիմնավորումները, փորձենք մտածել, թե ինչ հակափաստարկներ կարող են լինել մեր կարծիքին, մտածենք դրանց մասին, և եթե գտնում ենք, որ մեր նախորդ կարծիքը սխալ էր, ընդունենք դա և սովորենք մի նոր բան դրանից։ Ժամանակի ընթացքում մենք կզգանք, թե ինչքան կրեատիվ և լավ գաղափարներով է լի մեր միտքը։ Եվ, հավատացեք, որ սա այն ամենն է, որ մեզ պետք է հիմա, և հատկապես՝ ապագայում աշխատանք ունենալու համար։

Իսկ ինքնաարտահայտվելու, սեփական կարծիքն արտահայտելու լավագույն հարթակ է 17-ը, սկսենք այստեղից:

dayana amirkhanyan

Երիտասարդ գրողի շնորհանդեսը

Ասում են, երբ մարդը կարողանում է առանց խոսելու բառեր ասել, առանց ձայնի մեծ աղմուկ բարձրացնել, դա նշանակում է, որ նա արդեն բանաստեղծ է։

2018 թվականի փետրվարի 9-ին Սարգիս Գոքորյանի գրքի շնորհանդեսն էր։ Նա կշարունակի իր ստեղծագործական ուղին ավելի ոգեշնչված, հետաքրքիր գաղափարներով ու մտքերով։

Լոռու մարզ, քաղաք Ստեփանավան. ահա և այստեղ էլ նա ծնվել ու մեծացել է՝ ստանալով հայրենի բնության ուժն ու ոգին:

Սարգիս Գոքորյան՝ հեռուստամեկնաբան, լրագրող, երիտասարդ ստեղծագործող: Այ թե Թումանյանն ու իր գրականագետ ու բանաստեղծ ընկերները տեսնեին այս նոր սերնդի տաղանդավոր երիտասարդներին:

Սարգիսը, սկսած 2010 թվականից, ստեղծագործում է արձակ ժանրում:

Նրա աշխատանքներից «Չորս կյանք» գիրքը լույս է տեսել 2017 թվականին: Ահա և 2018 թվականի փետրվարյան օրերից մեկն էլ Սարգիսինն է։ Նա ոչ միայն նշում է մեդիա ոլորտում իր գործունեության տասնամյակը, այլ նաև իր երկրորդ՝ «Առանց նախապայմանների» գրքի շնորհանդեսը:

Ստեփան Զորյանի տուն-թանգարանի հարկի տակ էին հավաքվել գրքասերներ ու պաշտոնյա անձինք, բանաստեղծներ ու արվեստի նվիրյալ մարդիկ, երիտասարդ «գրչի» բարեկամներն ու ընկերները:

Սարգիսի աչքերում նկատելի էր երջանկությունը, հատկապես, երբ նրան շնորհավորագրեր հանձնեցին Լոռու մարզպետ Արթուր Նալբանդյանի և Ստեփանավանի քաղաքապետ Միքայել Ղարաքեշիշյանի կողմից: Դե, իհարկե, Սարգիսը շնորհակալ էր բոլորից ուշադրության, սիրո ու հարգանքի համար: Այնուամենայնիվ, նա ի ցույց դրեց բոլորին իր սերը դեպի մայրը։ Նրա ամենամեծ շնորհակալությունը իր մորն էր ուղղված, որ կյանք է ընծայել իրեն ու շարունակում է լինել իր կողքին՝ որպես ամենամեծ կորով:

Ani avetisyan

Զոլավոր գիշերազգեստով մարդիկ

Պատահե՞լ է, որ մեկը կամ մի բան քեզ վերցնի իրականությունից ու  տանի՝ աշխարհի ու մարդկանց աչքից հեռու։ Ու դու դադարել ես լինել մեկը շատերից։

Իսկ վերջին հաշվով բոլորս էլ այդպիսինն ենք։

Իսկ հիմա պատկերացնել փորձիր, թե՝ այդպես՝  աշխարհից կտրվել ես ուրիշ հազարների հետ։ Ու ձեզ մի կապում է մի ընդհանուր անուն միայն ու հագուստ՝ էլի ընդհանուր, միանման։ Կար ժամանակ, երբ այդպես էր։

Դա մի ժամանակ էր, երբ մարդիկ  էին կառավարում իրենց նմանների կյանքը։ Դե, հա, շատ բան չի փոխվել։ Ուղղակի մի ժամանակ դրան մարդիկ ֆաշիզմ էին կոչում, որ ծնվել էր Իտալիայում ու հասունացել այնտեղ՝ Գերմանիայում։ Հենց այնտեղ էին ժամանակին ամենից շատ զոլավոր գիշերազգեստներով մարդիկ հավաքվել։ Նրանք, ովքեր նման չէին մյուսներին, կամ, ուղղակի կարելի էր ասել՝ հրեա էին։

Իսկ այդ սարսափելի սովորական հագուստով նրանք նմանվել էին իրար, և  այնքան, որ ոչ մի տարբերություն չմնաց նաև ճամբարների վերակացուի որդու ու հասարակ մի տղայի՝ հրեայի միջև։ Չգիտեմ, այս պատմությունն իրական է, թե չէ, բայց այն երևի ամենատպավորիչներից է նախորդ դարակեսի դեպքերի մասին պատմող գրքերից։ «Զոլավոր գիշերազգեստով տղան»՝ այսպես է Ջոն Բոյնն անվանել իր գիրքը։

Որովհետև այստեղ էլ, ինչպես Միխայիլ Ռոմի «Սովորական ֆաշիզմ» ֆիլմում, ամեն ինչ սովորական է։

Սա էլ, երբ մենք՝ մարդիկս, սովորում ենք նույնիսկ ամենասարսափելին ներկայացնել, ասես, այդպես էլ պետք է լիներ։ Կար, ուրեմն, ճիշտ էր։ Մենք էսպիսինն ենք, չէ՞։ Ու մենք երևի չենք էլ տարբերվում առանց գիշերազգեստի այն մարդկանցից։

Ֆիլմն, իրոք հաջողված է։ Հաջողված՝ սարսափի աստիճան հուզելու մարդուն  և ազդելու նրա վրա՝ թվացնել տալով, թե այն, ինչ եղավ, սովորական էր, ավելի սովորական, քան մեր ամենօրյա աշխատանքը, որովհետև, ինչ-որ մեկի համար դա ևս աշխատանք էր։ Ինչ հոգ, թե նրա ամեն աշխատանքային օրը մոխրագույն-սպիտակ զոլերի վրա կարմիր գծեր ավելացնելով էր անցնում։ Ինչ հոգ, թե այդ կարմիր գծերից մեկն էլ մի հինգ-վեց տարեկան երեխայի էր բաժին հասնում։ Իսկ ինքը դեռ չգիտեր, թե ինչ ասել է հրեա, կամ ինչու են իրենք հրեա։

Ուղղակի, այդպես էր։

Մենք էլ հայ ենք, չէ՞։

serine harutyunyan

Մանկությունը՝ կարոտի էջերում

Ասում ենք «մանկություն» ու անմիջապես ինչ-որ բառ, ինչ-որ դեպք ենք հիշում, ասում ենք «մանկություն» ու լուռ կարոտում։ Դե հա, մեր դպրոցական տարիներն ենք հիշում, մեր դպրոցը, մեր դասարանը, անգամ մեր դպրոցական սեղանն ու աթոռն ենք կարոտով հիշում։

Մանկության տարիներին երազանքը դպրոցն ավարտելն էր, իսկ հիմա՞: Հիմա նորից դպրոցական լինելը, նորից դպրոց գնալն ու ծանր պայուսակով տուն վերադառնալը, ամեն առավոտ մայրիկի ձայնից արթնանալը…

Դպրոցն ավարտելիս բոլոր ուսուցիչներն ասում էին՝ դպրոցն ավարտելուց հետո էլ նրանց համար հավերժ աշակերտ կմնանք, իսկ մենք զարմանում էինք, թե ինչպես։ Բայց չէ, ճիշտ էին ասում, այդպես էլ կա… Իսկ ուսուցչուհին, ում հետ դպրոցում առաջին քայլերս էի արել, վերջին զանգի օրվա իր խոսքի մեջ նշեց, թե իր համար շատ բան չի փոխվել, ու որ մենք իր համար ոչ թե շրջանավարտ, այլ այն նույն փոքրիկ աշակերտ-աշակերտուհիներն ենք դեռևս։ Դե, երևի, ինչպես ծնողի համար ենք հավերժ երեխա մնում…

Դպրոց էի գնացել ու զգում էի, թե ինչպես, իրոք, ուսուցչուհուս աչքին ես էլի նույնն էի, նույն փոքրիկը, ում նա մայրական ջերմությամբ սովորեցնում էր բոլոր դասերը, հարցեր էր տալիս ու ժպտում, երբ ճիշտ պատասխան էր լսում։ Այսօր նա ինձ ո՛չ երեքի բազմապատկման աղյուսակն էր հարցնում, ո՛չ էլ այբուբեն։ Նրա հարցերն իմ մասին էին, իմ դասերի, իմ ուսանողական կյանքի մասին… Էլի նույն դասարանում, որտեղ տարիներ առաջ կանգնած դաս էի պատասխանում, հիմա զրուցում էի ուսուցչուհուս հետ, ու լուռ հիշում առաջին քայլերս։ Ու գրատախտակի մոտ կանգնած՝ հիմա ես ոչ թե գլուխս կախ դաս էի պատասխանում, այլ գլուխս բարձր ասում, որ դասերս շատ լավ են, իսկ հետո լուռ ժպտում ուսուցչուհուս…

Օրեր առաջ ես ուսուցչանոց մտա ոչ թե կավիճ կամ մատյան վերցնելու՝ ինչպես տարիներ շարունակ անում էի, այլ ուսուցիչներիս տեսնելու համար։ Ու ինչքան անսովոր էր ուսուցիչներիս առաջ կանգնած բարդ ստորադասական նախադասության, Մենդելի օրենքների, արյունատար անոթների ու էլի շատ բաների մասին չխոսելը… Այլ խոսել ուսանողական կյանքից, պատմել ոչ թե դասերի, այլ ինքս իմ մասին… Ապացուցել ոչ թե թեորեմներ, այլ այն, որ դպրոցական տարիները ոչ թե լոկ հիշողություններ են մանկության մասին, այլ օր օրի, թեկուզ՝ անգիտակցաբար, իրար վրա դրված փոքրիկ քարերով մի տնակ շինելու դժվար, բայց և հաճելի ուղի… Ո՞ւ, միայն նախադասությունները չէ, որ բարդ են լինում։ Միայն թեորեմները չէ, որ ապացուցել է պետք, իսկ է՞լ ինչ, է՞լ ինչն ապացուցման կարիք ունի… Կյանքում ամեն ինչ ապացուցման կարիք ունի, հա, ամեն ինչը։ Ու չէ, պետք չէ կանգնել մարդկանց առաջ ու ինչ-որ բան ապացուցել, մտերիմներդ առանց դրա էլ կհավատան քեզ, բայց ինքդ քեզ ապացուցելու կարիք միշտ էլ ունես, իսկ մարդիկ, ովքեր չեմ ասի՝ Մենդելի օրենքների, բայց արյունատար անոթների պես կարևոր են քեզ համար, միշտ կողքիդ կլինեն, ու կօգնեն քեզ ապացուցել՝ ինչ էլ որ ինքդ ուզես…

«Մանկություն» ասելիս շատ բան ենք հիշում, հիշում ենք նաև, թե ինչքան պարզ էր ամեն ինչ, ու թե ինչպես ոչինչ էլ ապացուցման կարիք չուներ։ Հիշում ենք, որ ապացուցել բառն ինքնին անծանոթ էր մեզ…

Համայնքը ԵՍ եմ

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Չե՞ս լսել «Համայնքը ԵՍ եմ» համայնքային երիտասարդ առաջնորդների ճամբարի մասին, հոգ չէ, հիմա մանրամասն կպատմեմ:

2016 թվականին ուզում էի մասնակցել ճամբարին, սակայն տարիքս բավարար չէր: 2018 թվականի փետրվարին էլ հնարավորությունը ձեռքիցս բաց չթողեցի, նստեցի ու հայտը լրացրի: Հարցազրույցի փուլն էլ հաղթահարելուց հետո պարզվեց, որ անցել եմ:

Ճանապարհին, երբ աչքերս բացեցի և տեսա, թե ինչ հրաշալի տեսարան է շուրջս, մտածեցի․ «Տեղ հասնելուց հետո աչքերս կբացեմ, որ անակնկալի գամ»: Մտածեցի ու աչքերս փակեցի:

Վերջապես հասանք Աղվերան, որտեղ պիտի անցկացվեր ճամբարը: Տրամադրող մթնոլորտ էր։ Հետաքրքրասեր աչքեր ու անծանոթ դեմքեր կային, որոնք հետո չպետք է մոռացվեին: Նախքան ճամբարի առաջին դասընթացի սկսվելը, գնացինք սենյակներ, մի փոքր հանգստացանք: Ի դեպ, սենյակակիցս 17.am-ի թղթակից Պետրոսյան Նոնան էր, ճամբարին մասնակցում էր նաև 17-ից Անի Ղուլինյանը։ Արդեն հետաքրքիր էր:

Հանգստի ժամն ավարտվել էր, գնացինք կոնֆերանս դահլիճ: Պետք է խոստովանեմ, որ այս ճամբարում փոքր-ինչ պասիվ էի, բայց չգիտեմ՝ ինչով էր դա պայմանավորված: Պատմեմ մեր խիտ, բայց օգտակար օրակարգի մասին: Առաջինը ելույթ ունեցավ ՄԱԶԾ (ՄԱԿ-ի ծարգացման ծրագիր) ծրագրի համակարգող Նատալյա Հարությունյանը, խոսեց ճամբարի մասին: Հետո խաղի միջոցով ծանոթացանք միմյանց հետ: Նատալյա Հարությունյանը խոսեց ժամանակակից առաջնորդության հիմունքների, միտումների մասին:

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Օրվա ամենահետաքրքիր մասը ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավոր Մանե Թանդիլյանի հետ հանդիպումն էր։ Նա պատմեց իր մասին, պատասխանեց մեր հարցերին: Հետո խմբային աշխատանքներ կատարեցինք, որոնց գաղտնիքները մեզ բացահայտեց ՄԱԶԾ ծրագրի փորձագետ Ժաննա Հարությունյանը:

Առաջին օրվա համար այն ամենն, ինչ նախատեսված էր, ավարտին հասցրինք: Արդեն ժամը 20:30 էր, կարող էինք գնալ քնելու, հանգստանալու, բայց քանի որ մեր թիմի Անդրանիկը հրաշալի էր պարում, որոշեց մեզ ազգային պարեր սովորեցնել: Դա էլ սովորեցինք, մի փոքր էլ խաղացինք ու գնացինք քնելու։

Հաջորդ օրը սկսվեց հետաքրքիր քննարկումով, թե որն է մեր երազած համայնքը, որտեղ կցանկանանք ապրել: Ծանոթացանք Հայաստանի տեղական ինքնակառավարման համակարգին. նախապատմությանը, կառուցվածքին և հիմունքներին, ինչը ներկայացրեց Աշտարակի փոխքաղաքապետ Գևորգ Եղիազարյանը:

Inspiro զրույց ունեցանք նաև «Գոլդն Գրեյպ Արմաս»-ի գլխավոր տնօրեն Վիկտորիա Ասլանյանի հետ:

Խաղի միջոցով ընտրություններ անցկացրինք մեր Արենավան բնակավայրում, յուրաքանչյուրս ունեինք մեր դերերը: Նրանք, ովքեր ո՛չ ավագանի էին, ո՛չ համայնքապետի թեկնածու, ընտրություններին մասնակցում էին որպես ընդդիմադիր ժողովուրդ:

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Հետո խաղ-վարժություն ունեինք, որը վերաբերում էր հիմնախնդրի վերհանմանը, լուծումների հավաքագրմանը, ծրագրի մշակմանը, հանրային լուծմանը։ Խաղը կազմակերպվել էր ՄԱԶԾ ծրագրի թիմի կողմից: Իսկ օրվա ավարտին աշխատեցինք մեր անհատական ծրագրերի վրա։

Երրորդ օրը հանդիպեցինք Աշոտ Գիլոյանի (ՀՀ Տարածքային կառավարման և զարգացման նախարարության տեղական ինքնակառավարման վարչության պետ) հետ:

Տպավորիչ էր ՄԱԶԾ կառավարման և մասնակցային գործընթացի փորձագետ Վիջինիա Սեզիլի հետ հանդիպումը: Նաև քննարկեցինք քաղաքացիների ներգրավվածության կարևորությունը համայնքային որոշումների կայացման գործում:

Երրորդ օրը Inspiro զրույց ունեցանք Համայնքային ֆինանսիստների միության նախագահ Վահան Մովսիսյանի հետ:

Գենդերային հավասարության և տեղական քաղաքականության մասին խոսեց ՄԱԶԾ դասընթացավար Արմինե Մխիթարյանը:

Հետաքրքիր հանդիպում ունեցանք «Համայնքը ԵՍ եմ» ճամբարի շրջանավարտ Լուսինե Կարապետյանի հետ, որն ի դեպ , իր գործունեությունը նույնպես 17-ից է սկսել:

Չորրորդ օրը, «ՀԿ կենտրոն»-ի նախագահ Արփինե Հակոբյանը ծրագիր գրելու, ճիշտ ներկայացնելու մասին գաղափար տվեց, որից հետո խմբային աշխատանքի միջոցով ամրապնդեցինք ստացած գիտելիքը:

Ու քանի որ չորրորդ օրը վերջին անգամ պիտի գիշերեինք, մի փոքրիկ խնջույք էր կազմակերպվել։ Առավոտյան, նախքան ճամբարի փակման արարողությունը, հանդիպում ունեցանք «Լավ տեղական ինքնակառավարում Հարավային Կովկասում» ծրագրի հայաստանյան թիմի ղեկավար Քաթրին Շեֆերի, ՄԱԶԾ ժողովրդավարական կառավարման ծրագրերի համակարգող Ալլա Բակունցի հետ:

Նաև հետաքրքիր էր աշխատել Արմինե Փաթաթանյանի, Անի Թարվերդյանի, Դավիթ Դադալյանի և Լիլիթ Սարիբեկյանի հետ:

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Լուսանկարը՝ Համայնքը ԵՍ եմ

Վերջում ուզում եմ նշել, որ ճամբարի առանձնահատկություններից մեկն այն էր, որ մասնակիցները տարբեր տարիքային խմբերում էին․ կային և՛ ավագանիներ, և՛ քաղաքագետներ, և՛ աշակերտներ, և՛ ուսանողներ:

Ուզում եմ շնորհակալություն հայտնել «Համայնքը ԵՍ եմ»-ին հրաշալի ճամբարի և նոր գիտելիքների համար։

Inesa Zohrabyan aragacotn

Հավատի ու անհավատության մասին

Վերջերս իմացա, որ ընկերներիցս մեկը աթեիստ է։ Դա իմանալուց հետո, իհարկե, ոչինչ չփոխվեց իմ ու նրա միջև, այդպիսին է նրա ընտրությունը։ Ուղղակի այդ տեղեկությունը ինձ մտածելու առիթ տվեց, ու ես նրան հարցրի, թե ինչու է աթեիստ։ Նա ասաց, որ չի հավատում, որ մեկը կարող է իրեն օգնել, կառավարել կամ հսկել։ Հետո էլ հարցեր չտվեցի, բայց ինքս ընկա մտածմունքների հետևից։ Իրոք, մենք ծնվում ենք՝ իմանալով, որ քրիստոնյա ենք ու դա պահպանելու համար կենաց-մահու կռիվներ ենք մղել պատմության տարբեր ժամանակաշրջաններում։ Ես չեմ ընդունում այն, որ 5-6 տարեկան երեխան աղոթում է «Հայր մեր»-ը՝ գրեթե առանց հասկանալու։ Ես կընդունեմ, երբ այդ երեխան կաղոթի հասկանալով, կամ իր քրիստոնյա լինելը ցույց կտա իր մարդասիրությամբ ու առաքինություններով։

Մեկ-մեկ էլ մտածում եմ, որ մյուս կրոններն էլ հավասար են մեր կրոնին, ու մենք երբեք չենք կարող ասել, որ մյուսների կրոնը սխալ է ու անընդունելի, ուրիշի կրոնը ունի իր ուրույն աշխարհը, իր պատկերացումները, հավատը։ Ուղղակի կան շատ ծայրահեղական հայեր, որոնք, հա, քրիստոնյա են, բայց անում են շատ ոչ հարիր արարքներ։ Հետո էլ գալիս է մի ժամանակ, երբ որոշում են խոսել, խոսել, խոսել՝ ուղղակի, հաճոյանալու Աստծուն։

Պետք չէ քննադատել ուրիշի ընտրած կրոնը, չնայած՝ «ընտրած» ասվածն էլ այդքան իրական չէ։ Ինչպես Սևակն է ասել՝ լավագույն հավատն այն է աշխարհում, որ չի դառնում կրոն։ Հավատը քոնն է, կարող ես լինել քրիստոնյա, բայց քո հավատը լինի ուրիշ, այնքան ուրիշ, որ չես էլ կարող բացատրել, որ այդ ուրիշը էլի քրիստոնեություն է, բայց մի փոքր այլ սկզբունքերով կամ ընտրություններով։ Ինչևէ, պետք է աստվածասեր հասարակության թիվը մեծամասնություն կազմի, ոչ թե մեկը լինի քրիստոնյա պարզապես նրա համար, որ հայ ազգը քրիստոնյա է, ու այդ կրոնին չդավանելը հայկական «ստանդարտների» մեջ չի մտնում։

janna sargsyan lori

Լոռվա բարբառը

Վստահ եմ՝ յուրաքանչյուրիդ գոնե մեկ անգամ հետաքրքրել է Լոռվա բարբառը, փորձել եք խոսել, նույնիսկ կրկնօրինակել: Հիմա շատ տարածված է մեր բարբառը կրկնօրինակելը ու բարբառով կատակելը։ Բայց հաճախ այդ կրկնօրինակումների մեջ սխալ բառեր են օգտագործում, որոնք իրականում չենք օգտագործում մենք՝ լոռեցիներս։ Ձեզ եմ ներկայացնում առօրյա-խոսակցական բառեր՝ Լոռվա բարբառով:

Կացի- կանգնիր

Նարդիվան- աստիճան

Ղաստի- դիտմամբ

Քյալամ- կաղամբ

Մորմոնջ- մրջյուն

Քյոշա, պուճախ- անկյուն (երկու բառերն էլ «անկյուն»-ին են համարժեք)

Տխիլ- պնդուկ

Հանդ- դաշտ

Բիձիկ- հորեղբայր

Շըշացնել- գժվեցնել

Գիտեմ ոչ- չգիտեմ

Մտիկ անել- նայել

Լա դենը գնա- մի կողմ անցիր

Արի կուշտս- արի ինձ մոտ

Ըմանչիլ մի- մի ամաչիր

Բեզարեցի- հոգնեցի

Մի զադ էլ կա ոչ- ոչ մի բան էլ չկա

Թեզ արա- արագացրու: