Ամեն ինչի մասին սկսում ես մտածել գիշերը, երբ մութ է: Բոլոր մտքերդ ու իղձերդ կատարելագործվում են գիշերը, երբ պառկած ես կամ էլ մթության մեջ ես գտնվում: Մթությունը ամբողջ գիշեր հավաքում, գտնում ու բերում է ողջ երազանքներդ և ստիպում մտածել դրանց մասին: Առանց քեզ հարցնելու, դուռը թակելու՝ մտնում է ներս, նվաճում ուղեղդ ու սիրտդ և սկսում է ծակծկել ու տանջել քեզ: Այնուհետև վարում մեքենան ու քեզ տանում է դեպի ապագա՝ երազելու, կամ էլ անցյալ՝ մտածելու: Անգամ մթության մեջ խորհում ես անհնարինի մասին, փորձում այն իրականացնել, հասանելի դարձնել ու ապացուցել բոլորին, որ այն իրագործելի է:

Մթության ծովը շատ խորն է ու անծայրածիր: Մի փոքր իրավիճակ հիշելով՝ վերհիշում ես մի հսկա պատմություն: Մի բառը մտաբերելով՝ հիշում ես ողջ անցյալին վերաբերող փաստերը: Ահա, թե ինչ է մթությունը: Մթության ծովի մեջ մարդիկ խեղդվում են երազելուց ու մտածելուց:

Մթությունն էլ ունի իր պայծառությունը, գեղեցկությունն ու լուսաշողը, որը տեսնելով՝ արագ ձեռք ենք մեկնում, որ բռնենք, բայց ավա՜ղ, նա մեզ բռնեց և գցեց հուշերի գիրկը: Նույնիսկ մթության մեջ կարելի է երջանկություն գտնել, միայն չպետք է մոռանալ լույս վառել: Բայց եկեք մտովի վառենք լույսը, որպեսզի իղձերը չփախչեն:

Մթությունն էլ ունի իր դրական կողմերը: Միայնակ ես մնում մտքերիդ հետ ու ավելի խորն ես մտածում: Երբ մթության մեջ ես լինում ու մտածում ես ինչ-որ բանի իրագործման մասին, ապա հաջորդ օրը այն արագ իրականանում է, իսկ ցերեկը հակառակն է՝ օրերով մտածում ես ու դժվարությամբ ես կարողանում իրականացնել: Չգիտեմ՝ ուրիշների մոտ ոնց, բայց ինձ մոտ հենց այդպես է: Նույնիսկ երբ փորձում եմ նյութ գրել, բոլոր մտքերս գիշերն են գալիս, գնում, փոփոխվում, իսկ ցերեկը կա՛մ անհետանում են, կա՛մ էլ դժվարությամբ եմ վերհիշում:

Գիշերն ուրիշ է: Նստում ես քո համարի ավտոբուսն ու ուղևորվում քո ուզած հասցեով: Անգամ քնելդ էլ չես հիշում՝ ոնց եղավ: Ախր, դու ողջ գիշեր երազում ու երազում, մտածում ու մտածում էիր, և մեկ էլ հոպ. արդեն առավոտ է:

Ցերեկն էլ լավն է, բարի: Մի մոռացեք, որ եթե ցերեկը չլիներ, ապա ձեր գիշերվա իղձերը չէիք կարողանա ցերեկը կատարել: Ցերեկն էլ կարող եք մտածել, հիշել, բայց գիշերվա մթության համն ու հոտն ուրիշ է: Պետք է լավ գնահատենք «գիշերվա լույսի» և «ցերեկվա մթի» արժեքը:

Այս տարի ես մասնակցեցի հայոց լեզվի և հայոց պատմության օլիմպիադաներին: Հունվարին պարապում էի հայոց պատմության օլիմպիադայի համար: Կրկնեցի 6-9-րդ դասարանների դասագրքերը: Հետագայում դա ինձ օգնեց քննությունների համար պարապել, անգիր հիշել բոլոր թվականները և չսիրել պատմությունը:

Մայիսի 28-ին ես առաջին անգամ կամավորական աշխատանք արեցի: «Բարքեմփ» Երևանի կամավորների թիմում էի: Ես ամենափոքր կամավորն էի և ամենաքիչ փորձ ունեցողը: Բայց ինձ շատ դուր եկավ այդ աշխատանքը: Հետո էլ՝ նոր մարդկանց հետ ծանոթացա:

Մայիս-հունիս ամիսներին քննություններ էի հանձնում: Հետո ավագ դպրոց կամ քոլեջ ընդունվելու հարցն էր: Միշտ սիրել եմ օտար լեզուներ սովորելը: Մտածեցի՝ կարելի է փորձել ֆրանսերեն էլ սովորել, հետո էլ կընդունվեմ Ֆրանսիական համալսարան: Հենց այդպես էլ կայացրի իմ դժվարագույն որոշումը և ընդունվեցի Ֆրանսիական քոլեջ:

Երևի 2017-ը որոշումների տարի էր, որովհետև այս տարի մենք որոշել էինք ամառային արձակուրդներին գնալ Մոնտենեգրո: Ես առաջին անգամ ինքնաթիռ նստեցի: Ինձ դուր եկավ ինքնաթիռով ճանապարհորդելը: Ինձ դուր եկան Մոնտենեգրոն, Կոտորի չափից նեղ փողոցները (ընդամենը երկու մարդ կարող էին կողք կողքի քայլել), գեղեցիկ պատուհանները, կատուներն ու կարմիր տանիքները, Մոնտենեգրոյի խաղաղ և ծույլ բնակիչները և Ադրիատիկ ծովի խաղաղ, սառը ալիքները, հատկապես՝ Սուրբ Նիկոլա կղզու ոչ մարդաշատ ափը (բացի այդ ափի հսկայական քարերից):

Արդեն 10 տարի է, ինչ տատիկը օգոստոսի վերջին, սեպտեմբերի սկզբին Դիլիջան գնալու ուղեգիր է վերցնում: Այս տարին բացառություն չէր: Ես, եղբայրս ու զարմուհիներս շատ ենք սիրում ամռան վերջին երեք օրն անցկացնել Դիլիջանում՝ առանց ծնողների (տատիկի ու պապիկի հետ): Անտառ, բնություն, գիրք, հանգստություն և ամենակարևորը՝ առանց համացանցի:

Սկսվեց սեպտեմբերը: Այս անգամ ես գնացի ոչ թե դպրոց, այլ քոլեջ: Մի ամիս սովորում էի գնալու ճանապարհն ու անցնում 63-ի խաղը:

Նոյեմբերին եկավ իմ սիրելի խորն աշունը: Հենց այդ ժամանակ է, երբ հասկանում եմ, որ իմ ծնունդն է մոտենում: Իսկ երբ իմ ծնունդն է մոտենում, հասկանում եմ, որ Նոր տարին է մոտենում, և իմ տրամադրությունը բարձրանում է:

Հուսով եմ, որ մյուս տարին ավելի հետաքրքիր և անակնկալներով լի կլինի:

Ողջո՜ւյն, ես Անուշն եմ: Ապրում եմ Երկիր մոլորակում: Հարյուրավոր գալակտիկաներից, միլիոնավոր աստղերից ու ինը մոլորակներից այն կողմ գտնվում է իմ աշխարհը: Այն լի է ուրախությամբ ու տխրությամբ, սիրով ու ջերմությամբ, հոգսերով ու խնդիրներով, հույսերով ու երազներով: Կարծում եմ՝ արդեն հասկացար, որ այն նման չէ Ալիսայի հրաշքների աշխարհին: Բայց ես սիրում եմ իմ փոքրիկ աշխարհն այնպես, ինչպես դու սիրում ես շոկոլադե պաղպաղակ:

Գիտե՞ս, թե որքան եմ փորձել ուղարկել քեզ այս նամակը, բայց հաջորդ վայրկյանին մտածել եմ, որ քեզ հետաքրքիր չի լինի կարդալ այնպիսի աշխարհի մասին, որտեղ հրաշքներ չեն լինում: Ո՛չ, չմտածես, որ ես հեքիաթային աշխարհներ չեմ սիրում: Անկեղծ ասած՝ եթե ինձ մնար, կուզեի, որ անունս Սպիտակաձյունիկ լիներ, իսկ աշխարհս՝ թզուկներինը:

Լսի՛ր, ես քեզ կպատմեմ մեր աշխարհի մասին: Ուզում եմ այն ներկայացնել իրական գույներով, այնպիսին, ինչպիսին կա: Քո բարության մոլորակից այն շատ է տարբերվում: Կարծում եմ՝ լսել ես, որ մեր աշխարհում կեղծիքն ու չարությունը երբեմն բույն են դնում. նրանք նման են թռչունների: Լսե՞լ ես կետուսի մասին: Նրա մարմնի գարշահոտ ճարպի մեջ գտնվում է անուշաբույր համպարը, որից ստանում են օծանելիք: Այդպիսին է նաև մեր աշխարհը: Այն արտաքինից կարող է վատը թվալ, բայց որքա՜ն բարություն կա ներսում: Քեզ ուզում եմ հրավիրել մեր աշխարհ, կարող ես գալ ընկերներիդ հետ:

Օ՜, մայրս է կանչում…

-Գալի՜ս եմ, մայրի՛կ:

Կներես, ընկեր, նամակս անավարտ մնաց: Ես այն էլի չուղարկեցի քեզ…

2017 թվականը ավարտելով՝ ես դիմավորում եմ իմ 17-րդ Ամանորը, ու հենց 2017 թվականին ես դարձա 17.am-ի թղթակից: Ցավոք, սա իմ 17-րդ նյութը չէ, այլապես կատարյալ կլիներ: Որոշեցի նամակ գրել Ձմեռ պապիկին, բայց, անկեղծ ասած, չգիտեի, թե որտեղից սկսեմ: Բայց, ի վերջո, գրում եմ:

Բարև, Ձմեռ պապիկ: Քեզ հիմա գրում է մի աղջիկ, ում գրելը գուցե ծիծաղելի կթվա, քեզ գրում է մի մե՜ծ աղջիկ, ով կներես, բայց վաղուց այլևս չի գրում նամակներ քեզ: Հիշո՞ւմ ես, մի ժամանակ ամառվանից սկսած քեզ նամակ էի գրում, ավելի ճիշտ՝ նամակներ, քանի որ դրանք քեզ «ուղարկելուց» հետո միշտ մտափոխվում էի ցանկությանս հարցում (գիտեմ, որ չես հիշի): Գրում էի երկա՜ր էջերով ու խնդրում շա՜տ-շա՜տ խաղալիքներ, նվերներ: Ու կարծում էի, որ դու իմ նամակը միշտ ավելի սիրով ես կարդում, քան մյուսներինը, որովհետև իմ նամակը ավելի լավն էր, բայց սա ամենևին եսասեր երեխայի արարք չէր: Ես քեզ էի նկարում նամակիս մեջ, ավելի ճիշտ՝ փորձում էի նկարել: Հիմա մեծ եմ, բայց ինձ միշտ ուղեկցում է քո բարի ու լուսավոր կերպարը: Հիմա երկար որևէ բան չեմ գրելու, ավելի ճիշտ՝ քեզնից նյութական ոչինչ չեմ խնդրելու: Ես քեզնից խաղաղություն եմ ուզում, խնդրում եմ, որ մեր այս պայծառ երկիրը՝ լցված ապագայի մեծ սպասումով, երբեք այլևս թշնամուց հարված չստանա: Քեզնից առողջություն ու երջանկություն եմ ուզում, ոչ միայն ինձ համար, հարազատներիս ու ընկերներիս, այլ մի ամբողջ հայ ազգի համար: Մանկական անհոգ ժպիտին կարոտ երեխաներին ժպի՛տ պարգևիր, օգնի՛ր, որ գտնեն իրենց կորցրած ժպիտները: Գիտե՞ս՝ էլ ինչ եմ ուզում՝ ծերանոցների ու մանկատների փակումն եմ ուզում, զինվորների անփորձանք ծառայությունն ու բարի վերադարձն եմ ուզում, երջանկություն ու սեր եմ ուզում հայ ժողովրդի համար: Ու վերջապես՝ կայացած հայրենիք եմ ուզում:

Հ. Գ. Նյութս այդքան էլ լրագրողական ոճի չէ, բայց 17-ում երազանքները իրականություն են դառնում:

-Վա՜յ, մամ, ձյուն ա եկել:

Ժամը 6-ն էր, առավոտ:

Ինչպես կասեին մեծերը՝ աքլորականչը չէր եղել, բայց, դե, աքլորականչին եղբայրս չէր կարող սպասել: Արթնացավ ու սկսեց աղմկել: Նա սովորաբար արթնանում է 8 անց կեսին, բայց այս անգամ ձյունը շուտ էր արթնացրել: Ես էլ արթնացա նրա ձայնից, նստեցի պատուհանի մոտ և սկսեցի նայել երկնքից թափվող անհամար փաթիլներին: Նայում էի և մտածում, թե ինչքան սպիտակ են և ինչ տարօրինակ կառուցվածք ունեն: Երբևէ մտածե՞լ եք, թե քանի փաթիլ պետք է միացնենք, որ ստացվի ձնագունդ: Երևի 1000-ից ավելի փաթիլների ոչնչացումից ստացվում է այդ սառը գնդիկը: Մի սառնագունդ, որի հարվածը կարող է քեզ տապալել գետնին:

Արդեն ձմեռ է:

Ցրտաշունչ եղանակը կայցելի մեզ իր սառնությամբ և գեղեցկությամբ: Նորից սկսվելու է՝ վայ, ընկա, ոտքս սահեց, ինչ սառն է օդը և նման այլ դժգոհություններ: Առաջին ձյան փաթիլն ազդարարեց տոների գալը: Տոներն են մոտենում, և արդեն ժամանակն է մտածելու Ձմեռ պապիկի նամակի մասին: Դու հավատո՞ւմ ես հրաշքներին, չէ՞ որ հրաշքներն ամենուր են: Դե ինչ, եկեք բոլորս այս մեկ ամսում հիշենք այն, ինչ կորցրել ենք այս տարի և այն, ինչ գտել ենք: Մտածենք, թե ինչ կարող ենք գտնել 2018 թվականին: Հուսանք, որ այս տարի բոլորիս երազանքները որոշ չափով կկատարվեն, և ամեն երազանք կգտնի իր տիրոջը:

Ես Ձմեռ պապիկից մեծ, շատ մեծ արջուկ եմ ուզելու: Ի դեպ, եթե արդեն տեղյակ ես իմ երազանքին, դու էլ կարող ես դրանից ուզել:

Շուտով Ամանոր է: Մի բան այն չէ: Ինչ-որ բան մոռացել եմ անել, բայց ի՞նչ:

Ախ, հա՜, Ձմեռ պապին եմ մոռացել նամակ գրել, իսկ եղբայրս արդեն նամակը փոստ է ուղարկել: Բայց երբ հարցնում եմ, թե արդյոք հավատո՞ւմ է Ձմեռ պապի գոյությանը, սկսում է ծիծաղել ու խուսափել պատասխանից, դե, իր շահերից չի բխում, չկա հավատ՝ չկա նվեր:

Ի պատասխան այն հարցիս, թե արդյոք հավատո՞ւմ են Ձմեռ պապի գոյությանը, չորրորդ դասարանի աշակերտների մեծամասնությունը, ծաղրեց ինձ, այնինչ ես իրենց տարիքում անհամբեր սպասում էի Ձմեռ պապիկին: Աշակերտներից մեկը, թե բա.

-Ես գիշերը չէի քնել, որ բարևեմ Ձմեռ պապիկին, բայց ձմեռ պապիկի փոխարեն իմ հայրիկն էր, ու ես իմացա, որ Ձմեռ պապիկ չկա:

-Հնարավոր է Ձմեռ պապիկը նվերը տվել է հայրիկիդ, որովհետև չի հասցրել գալ,- փոքրիկ Վարդանի աչքերի մեջ նայելով՝ փորձում եմ արդարացնել Ձմեռ պապին ու համոզել Վարդանին հավատալ նրա գոյությանը:

-Դե, որ տենց ա, թող էս տարի ինձ տանձիկ բերի, ամեն տարի հրացան ա բերում: Հոգնել եմ հրացանով կրակելուց:

Դե, Ձմեռ պապիկ, եթե կարդում ես սա, ապա Վարդանին հրացան չբերես:

Դասարանում միայն աղջիկներն էին հավատում Ձմեռ Պապի գոյությանը, նամակներն էլ ուղարկել էին և ուզում էին, որ Ձմեռ պապը անձամբ նվերները հանձնի, խնդրում էին, որ հանկարծ չտա իրենց ծնողներին:

Ձմեռ պապիկ, Սամվելի նվերը հարմար տեղ կդնես, որ անցած անգամվա նման չընկնի մահճակալի վրայից:

Միշային կարմիր մեքենա կբերես, կարմիր գույնը շատ է սիրում: Անցած տարվա իր կարմիր մեքենան վթարի է ենթարկվել եղբոր մեքենայի հետ: Եղբորը ոչ մի բան էլ չբերես, որովհետև խելոք չի մնում:

Դե՛, պատրաստվիր, Ձմե՛ռ պապ, քեզ սպասում են:

Հ.Գ. Որպես խորհուրդ՝ մորուքդ լավ կամրացնես: Վարուժանը անցած տարի քեզ բացահայտել է, այս տարի էլ նման մտադրություն ունի: Կամ մորուքդ լավ ամրացրու, կամ Վարուժանի աչքին աշխատիր չերևալ: