Ani Ghulinyan

Սևան մեդիա ճամբար. Մեզ բարի ժամանց

-Մամ, իմանաս` ի՞նչ ա էղել, նոր զանգել էին, գնալու եմ, մամ ջա~ն:
-Ո՞վ էր զանգել, էդ ո՞ւր ես գնում:
-«Մանանան» էր զանգել, է~, «Մանանայից» էին զանգել, դե, 17-ից էլի, ճամբար եմ գնալու, կարելի ա, չէ՞, թողնում եք, չէ՞:
-Մի հատ հանգստացի, նորմալ բան ասա, տենանք` ինչ ենք անում:
Հարյուրավոր ճամբարներ կան, հարյուրավոր մարդիկ ամեն օր զանգեր են ստանում ճամբարների մասնակցելու համար, բայց ասեմ, թե ինչով է յուրահատուկ այս դեպքն ինձ համար:
Այս տարվա օգոստոսին, լրիվ պատահական, ես տեղեկացա Վանաձորում կայանալիք 17-ի դասընթացների մասին: Դասընթացից պիտի ընտրվեին 2 հոգի Դիլիջանի մեդիա ճամբարին մասնակցելու համար: Ես չընտրվեցի: Բայց իմացա, որ նմանատիպ ճամբար լինելու է նաև աշնանը, ու այս տեղեկատվությունն էլ եղավ իմ հետագա նյութեր գրելու առաջին դրդապատճառը:
Գյուղից տուն ճանապարհին ուղեղիս մեջ հազարավոր նյութերի, ֆիլմերի գաղափարներ էին գալիս ու գնում: Մտածում էի, որ միայն անհաջողակը կարող է մի հնարավորությունը երկու անգամ ձեռքից բաց թողնել:
Վերադարձա ու սկսեցի նյութ գրել, սկսվեց իմ կյանքի մի նոր, ավելի հագեցած ու հետաքրքիր փուլ:
Հոկտեմբերին իմանալով, որ հաստատ մասնակցելու եմ Սևանի մեդիա ճամբարին, ինքս իմ հանդեպ երախտագիտություն զգացի, զգացի, որ կյանքում առաջին անգամ ես իմ աշխատանքի շնորհիվ ինչ-որ բանի եմ հասել:
Ամեն անգամ ճամբար գնալիս ես ինձ հետ պարտադիր երեք բան եմ վերցնում` ինտերնետ մտնելու սարքավորում, Բարսելոնայիս շարֆը և ընկերուհուս: Դե իհարկե, ոչ բառիս բուն իմաստով, պարզապես վերցնում եմ հեռախոսս` անհրաժեշտ գումարով, և միշտ կապի մեջ եմ լինում նրա հետ: Ինքն էլ ինձ ինչ-որ տեղ ճանապարհելիս ասում է. «Դե, մեզ բարի ժամանց»:

Կյանքը ոչ հռոմեական ճանապարհի վրա. կադրի հետևում

Դպրոցից գնում էի տուն, մեկ էլ` Սերո~ժ, մի րոպե կանգնի: Ալեքսանյան Դավիթն էր: 

-Սպասիր գամ՝ քեզ լավ բան եմ ասելու:

-Ի՞նչ ա եղել, Դավ, ասա շուտ,- ինձ էլ հետաքրքրեց:

-Վաղը «Մանանայի» խումբը գալիս ա մեր գյուղ` իմ ֆիլմը նկարելու: Անպայման կգաս, որ ճանապարհին տեսնենք` կանգնեցնեք մեքենան:

Ասացի` անպայման տեղյակ կպահեք, անպայման գալու եմ: Պայմանավորվեցինք, ու ամեն մեկս շարունակեցինք մեր ճանապարհը: Այդ օրը նկարչությունից եկա ու, ինչպես մեծերն են ասում, ականջս ձայնի` նստած սպասում էի, թե երբ ենք գնալու ճանապարհի մոտ: Տեսա արդեն ուշանում է, որոշեցի ականջակալներս դնեմ ու մի քիչ երգ լսեմ, մինչև ինձ կգան, կկանչեն տղերքը: Բայց արի ու տես, երբ ականջակալներս դնում եմ հենց էդ ժամանակ՝ թարսի նման ինձ ձայն են տալիս: Մոտ 10-15 րոպե սպասելուց հետո տեսնում են դուրս չեմ գալիս՝ թողնում-գնում են գյուղամեջ, կամ ավելի ճիշտ, խաչմերուկ: Որոշ ժամանակ անց մայրիկս տուն մտավ և ասաց.

–Սերոժ, էդ ո՞նց ա դու խաչմերուկում չե՞ս, Ձեր թղթակիցների խումբը եկել ա, գյուղում ա: Մայրիկիս խոսքը կիսատ, կարելի ա ասել, դուրս թռա տնից, որ հասցնեմ տեսնեմ: Ճանապարհին հասնելուց մի քանի մետր էր մնացել արդեն, մեքենան շարժվեց՝ չհասցրեցի: Կանգ առա, ու ինձ մի քիչ մեղադրելով ու մի քիչ հույս տալով ասացի. «Դե լավ, հիմա թող մի քանի ժամ ուշ տեսնեմ, մեկ ա առավոտ գյուղ են գալու»:

Առավոտ 9:30 էլի նույն տեղը՝ խաչմերուկում էինք, ու մեկ էլ` հոպ, մեքենան եկավ: Չգիտեմ ինչի` նկարահանման սարքավորումները տեսնելուց հետո «Մանանայի» կամ 17.am-յան տրամադրություն ստեղծվեց: Տեսախցիկ, սցենար, անչափ բարի մարդիկ ու նկարահանումներ:
Այդ օրը, կարելի է ասել, տրամադրեցինք ֆիլմեր նկարահանելուն: Ամեն տեսակ կադրեր, աշխատանքային ֆոտոներ, արևից այրված մաշկ և հոգնածություն: Ֆիլմը նկարահանվեց՝ տեղադրվեց 17.am-ում. «Կյանքը ոչ հռոմեական ճանապարհի վրա»:

Կայքում ֆիլմը նայեցի և հասկացա, որ իզուր չէր այդ տքնաջան աշխատանքը: Մեկ օր տանջվեցինք և արդյունքում ստացանք բավականաչափ հետաքրքիր, հիանալի ու հաճելի դիտվող մի ֆիլմ, որը 10 րոպե էր, բայց իրենից ներկայացնում էր մի ամբողջ ամառային սահմանային գյուղի առօրյա:

Նրանք, ովքեր դեռ չեն տեսել, նայեք, չեք փոշմանի:

Պա՜հ, տեսար դու

2015 թվականի օգոստոս ամսից սկսվեց և այս տարի մոտավորապես նույն ժամանակ ավարտվեց Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի շինարարությունը։ Ի ուրախություն մեզ՝ Ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի ուսանողներիս, մեր համալսարանն ու ՎՏԿ-ն իրարից բաժանված են միայն մի պատով, իսկ եթե պատի մեջ մի դուռ էլ բացենք, էլ բաժանված չեն լինի։ Իսկ մինչ նոր շենքի շինարարությունը կավարտվեր, ՎՏԿ-ն գործում էր մեր լսարաններում։ Մի խոսքով՝ ՎՏԿ-ն ծնվեց մեր աչքի առաջ, ու մենք եղանք դասընթացների ամենաառաջին շրջանավարտները։

Այսօր՝ 2016 թվականի հոկտեմբերի 29-ին, կայացավ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի պաշտոնական բացումը։ Ես էլ, որպես ամենաառաջին շրջանավարտներից մեկը, ներկա էի։ Նրանց համար, ովքեր գուցե բազմիցս լսել են, բայց դեռևս ամբողջական պատկերացում չունեն կենտրոնի վերաբերյալ, մեջբերում եմ. «Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնը (ՎՏԿ) ստեղծվել է Ձեռնարկությունների Ինկուբատոր հիմնադրամի, ՀՀ կառավարության և Համաշխարհային բանկի կողմից: ՎՏԿ-ի առաքելությունն է` Վանաձորը վերածել տեղեկատվական և բարձր տեխնոլոգիաների տարածաշրջանային և միջազգային կենտրոնի՝ ստեղծելով հնարավորությունների և ծառայությունների այնպիսի զարգացող միջավայր, որը կնպաստի աշխատատեղերի ստեղծմանը, կաջակցի տաղանդավոր երիտասարդներին և ընկերություններին կյանքի կոչել նորարար բիզնես գաղափարներ՝ նպաստելով տարածաշրջանի կայուն զարգացմանը:»

Հիմա չգիտեմ էլ նյութս որ ուղղությամբ տանեմ. նախագահի այցի՞ց պատմեմ, բացման արարողությունի՞ց, մարդկանց շրջանում տարածված իրարանցումի՞ց, թե՞ քաղաքի զգաստ տրամադրությունից։

Ցավում եմ, որ Վանաձորում շատերը չգիտեն, նույնիսկ տեղյակ չեն իրենց համար ստեղծված նոր հնարավորությունների մասին, ու իրենց համար առավել ուշագրավ է ոչ թե հենց կենտրոնի գործունեությունն ու բացման արարողությունը, այլ ավելի շատ՝ նախագահի այցը։ 

Բացման արարողությունից հետո քայլում եմ փողոցում, երկու հոգի իրար հանդիպեցին ու առանց գոնե իրար բարևելու.

-Ասըմ են նախագահն ստե ա։

-Լա՜վ է՞։

Ու շարունակեցին իրենց ճանապարհները։ Քիչ էր մնում՝ շրջվեի, ասեի. «Հա՜, հա, բարևում էր»։ Տո՛, դուք ձեր նոր աշխատատեղերի համար ուրախացեք ու էդպես հուզվեք, թե չէ` նախագահի այցից ի՞նչ օգուտ ունեք, նախագահն եկավ, մտավ ՎՏԿ սիրուն շենքը, նա ոչ ձեր կարգավիճակը տեսավ, ոչ էլ ձեր քարուքանդ փողոցներով քայլեց։ Նախագահի այցից ձեր հոգսերը չթեթևացան, ընդհակառակը՝ մի քանի փակ փողոցներ ավելացան, բջջային կապերը կորան, շրջակայքի շենքերի խաղաղ բնակչությունն անհանգստացավ «սրտացավ» ոստիկանների աշխատանքից։ Իհարկե՝ այս ամենը զուտ անվտանգության համար… Չգիտեմ՝ ո՞ւմ։

Մի տեսնեիք՝ ինչ օրինապահ ենք մենք։ Ամեն փողոցում կարգով սահմանված ոստիկանների քանակ, ճիշտ է՝ միայն մի քանի ժամով, երեկվանից՝ մաքրություն բոլոր փողոցներում։

Տուն գալիս կամրջի վրա ավտովթարի հանդիպեցի։ Էնքան մարդ էր հավաքվել, որ պարոն նախագահի «թիկնազորից» երկար շարասյուն էր կազմվել։ Մտածեցի՝ երևի նախագահն է անցել, ուշքները տվել են նրան ու էդպես իրար հետևից շարվել։

Չէ, ես իմ քաղաքի չուզողը չեմ, ես կուզեմ, որ նախագահը շատ հաճախ աշխատանքային այց կատարի, որ միշտ լավ առիթներով գա, միշտ նոր օգտակար կառույցների բացումը շնորհավորի։ Բայց, ախր, կուզեմ, որ մեր քաղաքն անկախ ամեն ինչից մաքուր, կարգապահ ու «կոստյումավոր» լինի, ես կուզեմ, որ իմ ժողովուրդը իր հարազատ քաղաքի կարևոր փոփոխությունների մասին նախագահի այցով չտեղեկանա, ու ինձ մոտ տպավորություն չստեղծվի, որ եթե նախագահը չգար, քաղաքը ՎՏԿ-ի մասին չէր էլ իմանա։

Ես ուզում եմ, որ մենք սկսենք գիտակցել մեր շահը, օգուտ քաղենք մեզ ընձեռված լավ հնարավորություններից ու չդառնանք մենակ ընտրություններով, միջոցառումներով ու «մեծ» մարդկանց գալով մեր քաղաքը սիրող, խնամող քաղաքացիներ, մենք չլինենք այսպիսին.

-Էսինչ երգիչն եկավ Վանաձոր, իմացա՞ր։

-Յա՜, տես է՞։

Քաղաքի կյանքը բարելավող մի բան եղավ.

-Պա՜հ, տեսա՞ր դու, էդ ի՞նչ ա որ։

Լուսանկարները՝ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի ֆեյսբուքյան էջից

marta minasyan

Սիսիանի լավագույն մեղվապահ Սանթուր պապին

Հերթական անգամ, նստելով համակարգչի դիմաց, մտածում եմ.

-Է՜: Ի՞նչ կլինի` էս համակարգչից մի քիչ կտրվեմ: Բայց դե ինչ անեմ: Ոչ տարիքս է, որ դուրս գամ խաղամ, ոչ էլ մեկը կա` հետը ժամանակ անցկացնեմ:

Մտածում եմ ու հանկարծ.

-Իմացա: Հոդված կգրեմ: Ավելի ճիշտ, հարցազրույց:

Միանգամից, առանց մտածելու հիշեցի Սանթուր պապիկին ու զանգահարելով նրան, պայմանավորվեցինք հարցազրույցի համար: Այնքան ուրախ էի, որ վերջապես կարող եմ այն մարդու մասին, ով միշտ ինձ յուրահատուկ է վերաբերվել և միշտ ջերմ ընդունել իր տանը, ով ինձ համար հարազատ պապիկի նման է, կարող եմ նրա մասին հոդված գրել: Չնայած սաստիկ շոգին, ես ուրախ-ուրախ ուղևորվեցի Սանթուր պապիկի տուն (ուրախությունս պայմանավորված էր նաև նրանով, որ նրա անուշահոտ մեղրից դարձյալ ինձ բաժին կհասներ):

Այսպիսով, հասա տեղ:

-Բարև, Սանթուր պապի: Ո՞նց ես:

-Լավ եմ: Արի նստի, տենամ` ի՞նչ ես ասում: Դե, սկսի, Մարթա ջան:

-Սանթուր պապի, կպատմե՞ս մի քիչ քո մանկությունից:

-Մանկությունի՞ց: Չեմ կարող պատմել:

-Լավ: Իսկ դպրոցն ավարտելուց հետո ինչո՞վ ես զբաղվել:

-Ինչո՞վ եմ զբաղվել: Աշխատել եմ, սովորել եմ: Ընդունվել եմ Սիսիանի պոլիտեխնիկումը, Երևանի իրավաբանական ֆակուլտետը: Հետո աշխատել եմ ոստիկանությունում:

-Հե՞շտ է եղել ոստիկանի աշխատանքը:

- Ոչ մի բան էլ հեշտ չի էղել:

-Հեշտ ա եղել, շատ հեշտ-, միջամտեց կինը, ով կանգնած լսում էր մեզ:

-Դե լավ: Ծանր հանցագործություններ են եղել: Կենցաղային հանցագործություններ էլ են եղել, միշտ ցանկացել եմ հաշտեցնել, որ ոչ մեկին պատասխանատվության չենթարկեն:

-Դու ինչպե՞ս ես ծանոթացել քո կնոջ հետ:

-Վա՜յ: Սև ըլնի էդ օրը…

-Կտրվես դու,- կատակին պատասխանեց կինը:

-Թող Անոն պատմի:

-Չէ, ես չէ:

-Լավ: Ուրեմն, միասին սովորել ենք համալսարանի նախապատրաստական բաժանմունքում: Այ, էդտեղ ենք ծանոթացել: Հետո զոռո՜վ-ուժո՜վ բերել եմ Սիսիան,-կատակեց կրկին Սանթուր պապին,- չէր ուզում գար, բայց հետո էկավ, ուրախացավ: Չե՞ս հավատում, հենա հարցրու Անոյից:

-Ինչպե՞ս դարձար մեղվապահ:

-Մեղվապահ դառնալը էղել ա պատահական: Այսինքն հերս պահում էր մեղու, հետո չկարաց պահի, ստիպված ես իրա գործը շարունակեցի, որպեսզի չտխրի: Հետո դարձա մեղվապահ:

-Քեզ համար ո՞ր գործն է ավելի հեշտ կամ հարազատ. Ոստիկանի՞, թե՞ մեղվապահի:

-Մեղվապահ ըլնելը: Բացի ոստիկան լինելուց, ամեն գործ հեշտ ա: Ծանր գործ ա էնտեղ: Կողքից հեշտ ա էրևում, բայց ծանր գործ ա: Տարբեր մարդկանց հետ ես շփվում անընդհատ:

-Մեղվապահության մեջ դժվարություններ կա՞ն:

-Դժվարությունները շատ են: Եթե սիրենք էդ գործը՝ դժվարությունները հեշտ ա լինում հաղթահարելը:

-Խելացի մեղվապահը ի՞նչ պիտի անի, որ լավ մեղր ստանա:

-Խելացի մեղվապահը, եթե զբաղվում ա մայրերի սելեկցիայով, վատ տարին էլ ա, մեղր ա ունենըմ: Պիտի անընդհատ լավ մայրերը բերես բուծես, սորտը փոխես մեղվի, որպեսզի լավ մեղր տան: Մեղրափոխ սորտեր պիտի բերեն: Այ օրինակ, մարդիկ բերում են մեղրատու սորտեր, միշտ լաց են լինում վատ մեղրի համար, իսկ այ, ես լաց չեմ լինում, որովհետև իմ մեղուները լա՜վն են, լավ մեղր են տալիս:

-Ինչպե՞ս եք բուծում մեղուներին, Սանթուր պապի:

-Գնում եմ Վրաստանից լավ տեսակի սորտեր եմ առնում: Էնտեղ մեղվաբուծական տնտեսություն կա, առնում եմ բերում: Չնայած թանկ ա, բայց հետո բերում ա ինքնարժեքի գնով: Էդ մեղրը շատ ա բերըմ, գալիս ա, ձրի ա անում: Հաշվի` ձրի ա, վերջնական հաշվով:

-Ինչպե՞ս տարբերել լավ մեղրը վատից:

-Է՜, հազար տեղ գրած ա գրքերի մեջ: Էդ բոլոր դեպքերում, լավը հենց ուտելուց էլ տարբերվում ա: Ասենք, համի տեսակետից, էդ հարաբերական ա լավ ու վատը: Նայած` որ բույսից ա բերել, որտեղից ա տվել, լեռնային ա, թե ուրիշ տեղից ա: Մարդ կա` սիրում ա ալպիական ծաղիկների մեղր, մարդ կա`ասենք, լեռնային մեղր ա սիրում, մարդ կա` փափուկ մեղր: Մաքուր մեղրերը միշտ տարբեր համեր ունեն, մարդու ճաշակից ա կախված ու բույսերից: Եթե թղթի վրա մեղրը քցըմ ես ու պահում ես կրակի վրա, եթե մաքուր ա մեղրը՝ հալըմ ա, եթե շաքար ա՝ թուղթը վառվում ա: Բայց դե էդ սովորական ձևերով էլ չես կարա ճշտես` մաքուր ա, թե չէ:

-Շնորհակալություն, Սանթուր պապի: Ես գնամ:

-Խնդրե՜մ: Արի` մի հատ էլ մեղր տամ կեր, նոր գնա:

Diana Karapetyan

Երբեք չեմ մոռանա

2004 թվական, ես այդ ժամանակ 4 տարեկան էի: Հայրիկս ամբողջ օրը աշխատում էր, դե մայրիկս էլ ամբողջ օրը փոքր եղբորս հետ էր, իսկ ես ինձ մի տեսակ միայնակ էի զգում:

Հիշում եմ, մի օր հայրիկս եկավ ու ասաց, որ իր ընկերոջ շունը երկու ձագ է ունեցել, և մենք գնում ենք ինձ համար փոքրիկ շնիկ բերելու: Ես շատ  էի ուրախացել, միշտ ասում էի, որ շնիկ եմ ուզում:
Երբ գնացինք այնտեղ, հենց բակը մտնելուն պես ինձ մոտ վազեց մի փոքրիկ շնիկ: Նա ամբողջովին սև էր ու այնքան փոքր էր, աչքերը այնպես էին փայլում,  կարծես երկու փոքրիկ աստղեր լինեին: Նա մոտենալով ինձ, ատամներով բռնել էր տաբատս ու բաց չէր թողնում, շարժում էր իր պոչը ու ամբողջ ուժով քաշում էր իմ տաբատից: Ես ծիծաղում էի ու շոյում էի նրան, և դա կարծես նրան դուր էր գալիս: Նա իմ կողքից այն կողմ չէր գնում, դե  ես նույնպես չէի ուզում նրանից բաժանվել և նրան ինձ հետ բերեցի տուն: Նրան անվանեցի Գրաֆչիկ:
Մենք անբաժան ընկերներ էինք դարձել: Ամբողջ օրը բակում միասին խաղում էինք: Ես նրա նման ամբողջ օրը չորեքթաթ քայլում էի, այնքան էինք խոտերի մեջ թավալվում, որ հոգնում ու հենց այդ խոտերի մեջ էլ միասին քնում էինք: Ես արթնանում էի միայն այն ժամանակ, երբ զգում էի, թե ինչպես է Գրաֆչիկը լպստում իմ երեսը: Երբ նրան ինչ-որ մի բան դուր չէր գալիս, նա ոտքիցս հանում էր կոշիկս ու վազում էր, որ ես էլ ընկնեմ նրա հետևից:

Մենք այնքան էինք մտերմացել, որ ես կարծես թե հասկանում էի նրան: Հասկանում էի, թե նա երբ է ուզում խաղալ, երբ` ուտել, երբ` քնել: Նա էլ ինձ էր հասկանում, գիտեր ինձ ինչպես ուրախացնի: Հիշում եմ, երբ մանկապարտեզ պիտի գնայի ու իրեն պիտի տանը մենակ թողնեի, ոնց էր տխուր հայացքով նայում ինձ ու գլուխը թեքելով հասկացնում, որ նեղացել է ինձանից, որ չի ուզում մենակ թողեմ իրեն: Բայց երբ հետ էի գալիս, ուրախ վազում էր իմ առջև և միշտ առաջինն էր ինձ դիմավորում:
Նա մեծանում էր իմ աչքի առաջ, և ես շատ ուրախ էի, որ նա կա, որ ես ունեմ նրա նման ընկեր:

Բայց ինչպես ամեն ինչ, այնպես էլ իմ ուրախությունը կարճ տևեց:
Ամռան մի առավոտ ես արթնացա մի տարօրինակ զգացողությամբ: Հավատացեք, բառերով չեմ կարող բացատրել, թե ինչ էի զգում այդ պահին: Ամեն առավոտ ես արթնանում էի այն ժամանակ, երբ Գրաֆչիկը թաթերով խփում էր դռանը, բայց այդ առավոտը այդպես չէր: Ես արագ հագնվեցի և դուրս եկա տնից, աստիճաններին կանգնելով, բակում նկատեցի մայրիկին: Մայրիկը շրջվելց, տեսավ ինձ: Նրա աչքերը ամբողջովին պատված էին արցունքներով և դա ինձ սարսափեցրեց: Ես մոտ վազեցի ու իմ առջև բացվեց մի սարսափելի տեսարան: Այնտեղ` գետնին, պառկած էր Գրաֆչիկը`ամբողջովին արյան մեջ: Ես ուղղակի կորցրեցի խոսելու ունակությունը, սիրտս կտոր-կտոր եղավ, գրկեցի նրան ու սկսեցի լաց լինել: Օրը կարծես միանգամից մռայլվեց: Նրա մարմինը այնքան սառն էր, կարծես ես գրկել էի մի սառցե կտոր: Իմ ձեռքերը ամբողջովին պատվել էին նրա արյունով, իսկ արցունքներս արագ հոսում էին` թափվելով նրա անկենդան մարմնի վրա: Աչքիս առջևով սկսեցին թռչել նրա հետ կապված ամեն մի վայրկյանը: Նա ինձ համար ավելին էր, քան ուղղակի տնային կենդանի, ավելին, քան ուղղակի շուն, նա իմ պուճուր սրտի մի մասն էր, որին ես կորցրեցի:
Դեռ երկար ժամանակ ես չէի համակերպվում այն մտքի հետ, որ նա էլ չկա: Երբեմն, երբ հաց էի ուտում, ամանը ամբողջովին չէի դատարկում, վերցնում էի ու դուրս գալիս տանից, կանչում էի Գրաֆչիկին, բայց նա չէր գալիս:
«Ի՞նչ էր պատահել»,- այդ հարցը դուրս չէր գալիս իմ մտքից: Ի՞նչ էր պատահել, որ նա այդպես արնաքամ էր եղել: Ես այդպես էլ կոնկրետ չիմացա ու այդ հարցը մինչև հիմա տանջում է ինձ, թեկուզ և արդեն ութ տարի է անցել: Ութ տարի է անցել, բայց այն  տեսարանը դեռ իմ աչքի առջև է: Այն տեսարանը, որ իմ հավատարիմ ընկերը արնաքամ պառկած է իմ գրկում: Նա դարձավ իմ հոգում թափառող մի հիշողություն, որին ես երբեք չեմ մոռանա:

Sargis Melkonyan

Արձակուրդներ են, չէ՞

Քանի որ վաղուց նյութ չեմ գրել, նշանակում է համակարգիչս բավականին «պարապ» է մնացել և, հավանաբար, պատրաստ է տառերի այսպիսի հոսքին։ Բայց, ինչպես գիտեք, ես շատ խղճով մարդ եմ (էս դեպքում, շատ-շատ «անկյալ»), ես կխնայեմ իմ համակարգիչը, որպեսզի հետո էլ կարողանամ նյութ գրել ու․․․

Լավ, լավ պատմում եմ, մի փակեք էջը, ուղղակի այնքան բան կա պատմելու…

Ինչի՞ց սկսեմ: է՞…

Հա՜, ինչո՞ւ չէ, ինձնից կսկսեմ։ Լավ, գնացինք։

Երեկ վառարանը տեղադրեցինք։ Չէ, ես վառարանը չէի, վառարան դնողն էի։ Հավեսով հղկեցի վառարանը, բարձրացրի երկրորդ հարկ․․․ Հոպ, ես վերամբարձ կռունկ էլ չեմ։ Բնական է, եղբայրս ինձ օգնեց։ Վառարանը վառեցինք։ Ու սկսվեց «էժանով» առած «կարտոշկեքի» հոսքը դեպի վառարանի փուռը։

Մի խնդրանք խմբագրությանը․ խնդրում եմ ոչ հայերեն բառերը մի փոխեք, էլի։

Խմբագրության կողմից. «Լավ էլի, Սարգիս, ինչո՞ւ փեչ, դուխովկա, կռան, շուշաթուղթ…»: Գնացինք առաջ:

Մի երեսուն-քառասուն րոպե սառած դոլմա ձևանալով, վառարանի կողքից այն կողմ չգնացի, որ իբրև թե դաս չանեմ, բայց դե էլ չէր ստացվում դերասանություն անել։ Վերարկուն հագս, շարֆը վզիս, քրտինքը այտերս ու մեջքս Ֆորմուլա 1-ի մրցուղի էր դարձրել Շումախերին էլ ղեկին դրած 1000-ի վրա բենզին էր տալիս (գազն էլ արդի չի)։ Կարտոֆիլն արդեն պատրաստ էր (ես էլ)։ Մեր տանը, սովորությանս համաձայն, ես ամեն ինչ ուտում եմ խորը ափսեով։ Առավոտից «փեչի կառտոշկի» համար ախորժակ պահած՝ երկու հատ դրեցի ափսեիս մեջ, ճզմեցի ու էլի, սովորությանս համաձայն, մի մեծ կտոր կարագ դրեցի ափսեիս մեջ։ Մի զարմացեք, ուղղակի կարագ շատ եմ սիրում, հատկապես գյուղի։

Ի՞նչ, էս նյութը իմ մասին չի՞․․․ Լավ, արի մինչև այստեղ վերլուծենք։ Սկզբի տողերից հասկացանք, որ ես շատ հումորով մարդ եմ, մի քիչ` գլուխգովան, մի քիչ` դերասան, ավանդապաշտ (միայն իմ կողմից ստեղծված ավանդույթների մասին է խոսքը), մի քիչ ծույլ, կարագասեր․․․

Լավ, ծուլությանս համաձայն, հոգնեցի պատմել իմ մասին, արի հրաժեշտ տանք իրար… Ի՞նչ, ինչ ես ասո՞ւմ․․․ Վերջն ինչ եղա՞վ․․․ Վերջը՞․․․ Հա, վերջը գնացի քնեցի․․․

Արձակուրդներ են, չէ՞:

karen karapetyan2

Մի կաթիլ մեղրը

Հարցազրույց հորեղբորս Ավետիք Կարապետյանի հետ, ով զբաղվում է մեղվապահությամբ:

-Ինչպե՞ս սկսեցիք զբաղվել մեղվաբուծությամբ:

-Ցանկացա զբաղվել այդ գործով, որն առաջին հայացքից թվում էր հեշտ, բայց դժվար և հետաքրքիր:

-Քա՞նի տարի է, ինչ զբաղվում եք այդ գործով:

-Ես սկսեցի զբաղվել մեղվապահությամբ 2004 թվականից, և արդեն տասներկու տարի է: Սկզբում ունեի երեք մեղվաընտանիք, իսկ այժմ` 35:

-Իսկ Ծովազարդում վաղո՞ւց են մարդիկ զբաղվում մեղվաբուծությամբ:

-Այո, գյուղում շատ վաղուց են զբաղվել մեղվաբուծությամբ: Դեռ Սովետական Միության ժամանակ մեզ մոտ 3 «բրիգադ» կար, ամեն մեկում` 80-ից 100 փեթակ: Ե’վ մասնավոր են մեղու պահել, և’ պետական:

-Այժմ շատե՞րն ունեն մեղվաընտանիքներ:

-Այո’, շատերն ունեն:

-Իսկ դա Ձեր զբաղմո՞ւնքն է, թե՞ գումար վաստակելու միջոց:

-Դա ինձ համար և’ գումար վաստակելու միջոց է, և ‘զբաղմունք: Տարվա ընթացքում ստանում եմ մոտ 150 կգ մեղր:

-Իսկ հե՞շտ է մեղու պահելը:

-Ես հաճույքով զբաղվում եմ այդ գործով, քանի որ սիրում եմ գործս: Բայց իրականում բավականին դժվար գործ է, քանի որ փեթակների ծանր «կափարիչները» անընդհատ հանել-դնելով հոգնում եմ, կռացած աշխատելիս էլ մեջքս ցավում է. Այդքան էլ հեշտ գործ չէ:

-Ձմռանն ինչպե՞ս եք պաշտպանում մեղուներին սաստիկ ցրտից:

-Վերջին 5 տարում մեղուները ձմեռում են դրսում` բաց երկնքի տակ: Եթե նրանց կերի պաշարը որակյալ է, և փեթակները ճեղքեր չունեն, նրանք դիմանում են ցրտին:

-Ինչպե՞ս են մեղուները բույսից նեկտար հավաքում:

-Մեղուները ունեն երկար փռիկ, որի օգնությամբ էլ կարողանում են բույսից նեկտար հավաքել:

-Ձեզ չե՞ն կծում: Ինչպե՞ս եք խուսափում, և արդյո՞ք մեղվի կծածը վնասակար է մարդու առողջությանը:

-Կծում են, եթե անզգույշ ենք վարվում, պետք է մեղվապահական հագուստ հագնել և ճիշտ ձևով մոտենալ նրանց փեթակին: Պետք է ծուխ տալ նրանց` առանց ավելորդ շարժումների: Եվ պետք է վրայիցդ տարօրինակ հոտեր չգան, օրինակ` բենզինի, սպիրտի, սոխի, սխտորի… Մի խոսքով, սուր հոտեր: Նրանք կատաղում են. պետք է մինչև կեսօր աշխատել մեղուների հետ, կեսօրից հետո չի թույլատրվում: Իսկ մեղվի կծածը վնասակար չէ, այլ օգտակար: Հազվադեպ մարդկանց, որոնք ալերգիա ունեն, վտանգավոր է, նույնիսկ մահացու:

-Իսկ այդ ալերգիան ինչի՞ց է առաջանում:

-Եթե տվյալ մարդը չունի դիմադրողականություն, չի կարողանում մեղվի թույնին դիմանալ: Նրանց մոտ մեղվի կծածը առաջացնում է հևոց:

-Ինչո՞ւ են մեղուներին ծուխ տալիս:

-Այդ հարցը շատերն են տալիս, դա շատ հետաքրքիր հարց է, և շատերն էլ չգիտեն դրա պատասխանը: Երբ որ ծուխ են տալիս մեղուներին, նրանք բնազդաբար կարծում են, թե իրենց փեթակը հրդեհվում է, և արագ, 3-ից 4 օրվա համար կերապաշար են հավաքում իրենց կերապարկում: Նրանք ունեն և դրսից մեղր բերելու կերապարկ, և իրենց սննդի համար կերապարկ: Երբ որ ծուխ են տալիս, մեղուները արագ իրենց պատրաստած շրջանակներից մեղր են քաշում կերապարկի մեջ, որպեսզի փեթակի «վառվելուց» հետո, մինչ նոր բույն պատրաստելը, գոյատևեն այդ կերապաշարով: Երբ նրանք քաշում են մեղրը իրենց կերապարկի մեջ, իրենց որովայնը ուռչում է, և երբ ուզում են կծել, չեն կարողանում, քանի որ չեն կարողանում կռել իրենց պոչիկը, և այդ ժամանակ ավելի հեշտ է դառնում նրանց հետ աշխատելը:

-Պատահո՞ւմ է, որ մեղուները հիվանդանան:

-Այո: Եթե նոր ես սկսում զբաղվել մեղվաբուծությամբ, այդ ժամանակ կարող է շատ հիվանդացնես և չկարողանաս ճիշտ բուժում տալ: Բայց երբ գիտես իրենց ճիշտ բուժելու եղանակները, արդեն ավելի քիչ են հիվանդանում: Հիմնականում ամենահաճախ հանդիպող հիվանդությունը և ամենավտանգավորը «վարատոզ» տիզն է: Մանր ասեղի ծայրի չափ տզեր են, որոնց անզեն աչքով հնարավոր չէ տեսնել` ունեն 8 ոտք և ծծող ապարատներ: Նրանք կպչում են մեղվին և սկսում քաշել մեղվի ուժը, և մեղուն սատկում է: Այդ պատճառով պետք է մեղուներին ճիշտ խնամել և միշտ ժամանակին բուժել:

-Կարողանո՞ւմ եք այլ գյուղերի ու քաղաքների հետ համագործակցել:

-Ոչ, կարելի է ասել: Լինում են մեղրը այլ մթերքով փոխանակելու առաջարկներ, բայց հազվադեպ:

Ռշտա ենք սարքում

Գյուղում բոլորը գիտեն, որ ավանդապաշտ ընտանիքների կանայք աշնանը պետք է արիշտա պատրաստեն։ Պատրաստմանը պետք է միայն կանայք մասնակցեն։ Արիշտան ունի իր պատրաստման ուրույն եղանակը։ Նախապես տան մեծը` տատիկը, պետք է օր որոշի, որպեսզի նախoրոք ջահել հարսներն ու թոռները պատրաստվեն։ Պատրաստելուց մեկ օր առաջ շաղում են արիշտայի խմորը։ Ըստ տան անդամների թվի, տատը պետք է ասի, թե քանի փութ խմոր շաղեն կամ հենց ինքն էլ շաղի։

Լուսանկարը` Լաուրա Սեկոյանի

Լուսանկարը` Լաուրա Սեկոյանի

Ալյուրը լցնելուց հետո տատը պետք է սպասի, որ հարսները դույլերով ջուր բերեն։ Խմորը պնդացնելուց հետո, հաստ սավան են փռում խմորի վրա, և հարսները հերթով տրորում են այն։ Այս գործընթացը տեղի է ունենում արիշտայի պատրաստման նախօրեին։ Գիշերը թողնում են, որ խմորը հանգստանա։ 

Առավոտ շուտ տատը արթնանում է և արթնացնում հարսներին։ Պատրաստում են սարքավորումները, պատշգամբում կապում պարանները և անցնում գործի։ Թոռներից մեկը կտրում է խմորը և տալիս տատիկին։ Տատն էլ գրտնակում է խմորը և փոխանցում հարսին։ Հարսը զգուշորեն խմորը դնում է սարքավորման վրա և պտտակը պտտելով կտրում խմորը։ Կտրելուց հետո տալիս է մյուսին, ով էլ տանում է կտրած խմորը փռելու։ Այս գործընթացը շարունակվում է այնքան, մինչև խմորը վերջանա։

Լուսանկարը` Լաուրա Սեկոյանի

Լուսանկարը` Լաուրա Սեկոյանի

Վերջացնելուց հետո, կիսաչոր խմորը թողնում են մի գիշեր դրսում, որպեսզի չորանա։ Հաջորդ առավոտյան տատը հավաքում է արդեն չորացած արիշտան և օրվա ընթացքում սկսում է բովել այն։ Արիշտան բովում են այնքան, որ այն գեղեցիկ կարմրավուն գույն ստանա։

Ըստ կարգի, եփած արիշտան պետք է համտես անեն տան տղամարդիկ և տան իրենց գնահատականը։

Արիշտան համարվում է գյուղական տան սեղանի ամենահամեղ ու պատվավոր ուտեստներից մեկը:

 Լաուրա Սեկոյան

***

-Տատ ես ինչ ես անում
-Ռշտի խմոր եմ անում բալես:
-Ո՞նց հիմա ես անելու ռշտա     ( ուշ ժամ էր)
-Հա ձևը ըտենցա իմ աղջիկ
-Տատ կպատմես ո՞նց  ես սարքում ռշտան:
-Ասեմ, ուրեմն իրիկվա կողմ սարքում ենք խմորը նույն հացի խմորի նմանա ուղակի մի  քիչ պինդ:

Լուսանկարը` Լաուրա Սեկոյանի

Լուսանկարը` Լաուրա Սեկոյանի

-Ու վերջ՞
-Չէ՛ խմորը անելուց հետո պետքա թողնենք հասունանա,հետո երբ արդեն հասունացելա գետնին շոր ենք        փռում, շորի վրա լցնում խմորը ,խմորի վրա նորից շոր ենք փռում ու սկսում ոտքերով տրորել մինչև փափկի խմորը, հետո գնդեւ ենք անում ու թողնում մինչև առավոտ:
-Առավոտյան ինչ էք անում
- Առավոտյան գրտնակում ենք կտրում ու կախում պարանից որ չորանա:
-Դանակով եք կտրում
-Սովորական դանակ չի այլ հատուկ ռշտի դանակ :

Ռիտա Մինասյան

tereza davtyan portret

Ծաղկունքի Սուրբ Սարգիս եկեղեցին

Հարցազրույց Ծաղկունք գյուղի հոգևոր հովիվ Տեր Նշան քահանա Սարգսյանի հետ:

-Տեր Նշան, ինչպե՞ս որոշեցիք դառնալ քահանա:

-1997թ.-ից մասնակցում էի Սուրբ Պատարագի Հռիփսիմե եկեղեցում, սկզբնական շրջանում պարզապես դա ցանկություն էր, որը կամաց-կամաց վերածվեց ճեմարան ընդունվելու ցանկության:

-Ի՞նչ հետաքրքիր դեպք կպատմեք ճեմարանում սովորելու տարիներից:

-Ճեմարանի ամեն օրը հետաքրքիր դեպքով է անցել: Բայց մի շատ հետաքրքիր դեպք կա (ծիծաղելով): Մի անգամ ճեմարանի երգչախմբով գնացինք Սբ. Գեղարդավանք` Պատարագը ձայնագրելու, և մեզ հետ հսկայական ուտելու պաշար էինք տարել: Ստացվեց այնպես, որ ստուդիայի աշխատակիցները ուշացան, մեր սովին զուգահեռ: Բացեցինք ավտոբուսի դռները և սկսեցինք ուտելիքը բաժանել: Ու գիտե՞ս ինչ եղավ, մարդիկ՝ անցորդները և զբոսաշրջիկները, մոտենում էին և հարցնում, թե ինչ արժե այս կամ այն ուտելիքը, և գումարի դիմաց առաջարկում վերցնել:

Լուսանկարը` Թերեզա Դավթյանի

Լուսանկարը` Թերեզա Դավթյանի

-Դուք ամուսնացա՞ծ եք, կպատմե՞ք, թե ինչպես գտաք Ձեր կնոջը:

-Սովորում էի երրորդ լսարանում, երբ վերսկսեցի մտերմությունը դասընկերուհուս հետ, ով ի վերջո դաձավ իմ կինը:

-Հոգևորականների ո՞ր դասին չի կարելի ամուսնանալ:

- Մեր եկեղեցում չեն ամուսնանում միայն կուսակրոնություն ընդունած հոգևորականները: Դրանք են ՝ աբեղա, վարդապետ, եպիսկոպոս, արքեպիսկոպոս, պատրիարք և կաթողիկոս:

-Ինչպե՞ս եք համատեղում գործն ու ընտանիքը:

- Աստծու կամքով, երկուսն էլ սիրով և նվիրվածությամբ:

-Իսկ Ձեր ընտանիքը նո՞ւյնպես գյուղում է ապրում:

-Բնակվում եմ և՛ Սևան քաղաքում, որովհետև ծառայում եմ Սևանի տարածաշրջանում, և՛ նաև գյուղում:

-Ինչպե՞ս հարմարվեցիք գյուղական կյանքին: 

- Սովորականի պես, հոգևոր ծառայության բերումով:

-Իսկ եկեղեցին ե՞րբ է կառուցվել, ո՞ւմ կողմից:

-Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածնի դիվանագետ Տ. Արշակ եպիսկոպոս Խաչատրյանի կողմից 2006թ. հոկտեմբերի 7-ին օծվել է Սբ. Սարգիս եկեղեցին: Բարեգործն է Աղաջանյան ընտանիքը՝ ծնունդով Ծաղկունք համայնքից:

-Այժմ ի՞նչ միջոցներով է գործում:

-Համայնքապետարանի և բարերարի անձնական միջոցներով:

-Իսկ Դուք ի՞նչ կարծիք ունեք մեր գյուղի մասին, ինչպե՞ս հարմարվեցիք:

-Գյուղը իր ավանդույթներով և պատմություններով, սոցիալ-տնտեսական վիճակով չի տարբերվում հանրապետության մյուս գյուղական համայնքներից, և ես որպես հոգևորական պետք է ընդունեի ինձ բաժին հասած հոգևոր ծառայության վայրը:

Գյուղին հարմարվեցի գրեթե առաջին պահից սկսած: Դե ուրիշ ճար չունեի (ծիծաղելով), որովհետև տարածաշրջանի միակ գործող եկեղեցին՝ Սբ. Սարգիսը, գտնվում էր Ծաղկունք գյուղում:

-Մինչ ձեր գալը, ինչպիսի՞ն էր ժողովրդի հոգևոր վիճակը:

-Շատ ու շատ եկեղեցական և հոգևոր արարողություններից ոչ քաջատեղյակ: Հիմա փառք Աստծո, իմացությունն ու գիտակցությունը լավ հողի վրա է:

-Նոր սերունդը մեծերի համեմատ ավելի՞ աստվածավախ է, թե՞ ընդհակառակը:

-Այս հարցում տարբերություն չկա, աստվածավախությունը կա մարդկանց մեջ:

Hasmik Miqayelyan

Աշնանային արձակուրդներ

Այսօր մեզ հայտարարեցին, որ մեկ շաբաթ տանն ենք: Մեր դպրոցում տոն է, աշակերտները ուրախ են, քանի որ մեկ շաբաթ չեն գնալու դասի: Ես նույնպես շատ ուրախ եմ:

Բայց ոչ մի արձակուրդ առանց հանձնարարությունների չի անցնում: Ինչպես ընդունված է, արձակուրդներին տալիս են ավելի շատ դաս, քան երբ գնում ենք դասի:

Բարեբախտաբար, մեր դպրոցում այդ կանոնը չի գործում, մեր ուսուցիչներն ամենալավն են:

Երեկ խոսում էի հորեղբորս աղջկա հետ, նա ասաց, որ իրենց այնքան դաս են տվել, որ ամբողջ օրը գրքերի մեջ է: Եվ դա ինձ ասում էր չորրորդ դասարանի աշակերտուհին:

Երբ իմ հանրահաշվի ուսուցչուհուն հարցնում ենք, թե ինչ է տալիս արձակուրդներին տանը անելու, նա ասում է, որ արձակուրդները տրված են հանգստանալու համար, իսկ եթե ուզում ենք առաջադրանքներ անել, դա մեր կամքն է:

Անցած տարի աշնանային արձակուրտներին ես և քույրս դուրս էիք գալիս այգի զբոսնելու: Բայց այս տարի չենք կարող զբոսնել այգում, քանի-որ այստեղ ձյուն է եկել, և դրսում շատ ցուրտ է:

Անցած տարիներին մեր գյուղում աշնանային արձակուրդները ընկալվում էին որպես կարտոֆիլի բերքը հավաքելու համար նախատեսված մեկ շաբաթ: Այս տարի այն ուղղակի աշնանային արձակուրդ է: Ամբողջ բերքը հավաքվել է, և անելու ոչինչ չկա:

Չգիտեմ ինչպես են մտածում մյուսները, բայց ինձ համար աշնանային արձակուրդները ուղղակի հանգստյան օրեր են: Եվ ես իմ հանգստյան օրերի մեծ մասը կանցկացնեմ իմ դաշնամուր նվագելով:

Այսօրվանից արձակուրդներ են` այս խոսքերից բոլորի սիրտը լցվում է ուրախությամբ: