-Կարո՞ղ ես ինձ սովորեցնել այդպես թռչել,-հարցրեց Ջոնաթան Ճայը՝ մի նոր անհայտի նվաճման մտքից դողահար։ 

-Իհարկե, եթե ուզում ես սովորել։

 -Ուզում եմ։ Ե՞րբ կարող ենք սկսել։ 

-Հենց հիմա էլ կարող ենք սկսել, եթե համաձայն ես։

Ռիչարդ Բախ «Ջոնաթան Լիվինգսթոն անունով ճայը»

Ամեն անգամ մեդիա ճամբարից հետո թվում է՝ ավելի հանգիստ կվերաբերվեմ, զգացմունքներս վաղուց պարպված կլինեն նախորդ ճամբարներում, բառիս բուն իմաստով, չեմ թռվռա ուրախությունից, երբ երեխեքից մեկը հավես նյութ կգրի, հետաքրքիր ֆիլմի գաղափար կառաջարկի կամ լուսանկար կանի:

է՜, մի քիչ սենտիմենտալ ստացվեց: Ախր, ես ընդամենը պիտի ասեմ, որ. «Հոկտեմբերի 29-ից-նոյեմբերի 4-ը Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցի մի խումբ պատանիներ հավաքվել են Սևանում՝ հերթական մեդիա ճամբարի շրջանակներում, որպեսզի…»:

… Նստած եմ Սևանի ափին՝ այդ «չարաճճի աղջկա» կողքին: Իսկական չարաճճի աղջնակ. դե, պատկերացրե՛ք, երկու րոպե առաջ այնպես սառը, բայց սիրալիր էր, իսկ հիմա այնպես է մռութները կախել, որ թվում է, թե մի կտոր ամպիկ հենց հիմա դեմքից կվերցնեմ ու կշպրտեմ դիմացի սարին: Սպիտակ ճայը թռչում է դիմացովս, հեռվում՝ մի լքված տնակ: Ու թվում է՝ ես այս ամբողջի վրա յուրահատուկ զորություն ունեմ, որ կարող եմ իրերն ու պատկերներն այնպես փոխել, ինչպես ցանկանամ: Առօրեականության աշխարհում այս ամենն այնքան ուժեղ ու վեր է մեզնից բոլորից, բայց ստեղծագործական աշխարհում ամեն ինչ ենթարկվում է ստեղծագործող մարդու աշխարհին: Ու հիմա, երբ նստած եմ ափին ու մտքումս արագ-արագ վերադասավորում եմ պատկերները, անկախ իմ կամքից մտքովս անընդհատ անցնում է Ռիչարդ Բախի «Ջոնաթան Լիվինգսթոն անունով ճայը»: Սա մի ճայի մասին է, որը թռիչքի գաղափարի կատարյալ մարմնացումն է, ինչը ցույց է տալիս, որ «սահման գոյություն չունի» , որ «ճայը որքան բարձր է թռչում, այնքան հեռուն է տեսնում», որ « թռիչքի ճշմարտությունը ևս մի քայլ է, որ մեզ մոտեցնում է մեր իսկական էության արտահայտմանը», որ իսկական գեղեցկությունը թռիչքի մեջ է: Այս ճամբարի ընթացքում մենք ոչ մի բան չենք «սովորեցնելու» ու պարտադրելու ճամբարի մասնակիցներին, որովհետև «աշխարհի ամենադժվար բանը թռչունին ստիպելն է հավատալ, որ ինքն ազատ է. չէ՞ որ յուրաքանչյուր ճայ ինքը կարող է համոզվել, եթե միայն մի փոքր մարզվի»: Լրագրության, լուսանկարչության և կինոյի պարապմունքները ընդամենը միջոց են, թռիչքի հասարակ մարզում դեպի կատարելություն, որովհետև «երկինքը տեղ չէ և ոչ էլ ժամանակ. երկինքը կատարելության հասնելն է»:

Այնպես որ, եթե ձեզ հետաքրքրում են «ճայական» մեր «մարզումները» և թե ինչպես է առօրեականությունը ենթարկվում ստեղծագորոծողի կամքին, ոչ թե հակառակը, ապա հետևեք Սևանի մեդիա ճամբարի մեր օրագրին:

Սիրով՝ Լիվինգսթոնյան ճայերի երամ:

Այսօր մեդիա ճամբարում, նախաճաշից հետո, հավաքվեցինք կոնֆերանսում` դիտելու մի քանի ֆիլմ մարդկանց և երեխաների իրավունքների պաշտպանության մասին: Ներկայացված ֆիլմերը նաև օգտագործվել են ՄԱԿ-ի մարդասիրական դասընթացների ժամանակ`տարբեր երկրներում:

Ֆիլմերը վերաբերում էին երեխաների իրավունքներին `խաղալու, ազատ լինելու, զարգանալու, բնության հետ շփվելու, ինքնաարտահայտվելու, որակյալ կրթություն ստանալու, որակյալ բուժօգնություն ստանալու, պատերազմական իրավիճակներում անվտանգության, հոգեկան և ֆիզիկական բռնություններից զերծ մնալու, տուն ունենալու և այլ իրավունքների մասին: Մենք դիտում էինք ֆիլմերը, որոնցում փոքր երեխաների միջոցով ներկայացնում են ավելի գլոբալ խնդիրներ: Ամեն ֆիլմից հետո մենք կարծիքներ էինք արտահայտում, թե որ իրավունքի մասին է ֆիլմը: Մարդկանց իրավունքները պատկերավոր դարձնելու նպատակով նկարահանվել էին ֆիլմեր, որոնք ավելի հեշտ են դարձնում  իրավունքնրի ընկալումը`իմ և ընկերներիս համար: Հատկապես հավանեցի ֆիլմերի վերջում գրված ուղերձները: Օրինակ`«Թույլ մի տուր քեզ լռեցնել», որը վերաբերվում էր մարդու ազատ արտահայտվելու իրավունքին, «Քո իրավունքները կմնան թղթի վրա, եթե չպայքարես դրանց համար», «Մեր երազանքները իրականանում են ոմանց ազատության գնով» և այլն: Այս ֆիլմերը սոցիալական գովազդներ են, որոնք տարբեր տարիների ժամանակ նկարահանել է «Մանանա» կենտրոնը, բայց արդիական է այսօր ևս:

Ֆիլմերից հետո անցանք իմ ամենասիրելի գործին`օպերատորությանը: Ներկայացվեցին նկարահանելու հմտությունները, իսկ երեխաները ստանում էին իրենց հարցերի պատասխանները` ֆիլմերում օպերատորական այս կամ այն աշխատանքը դիտելով կամ քննարկելով: Այս աշխատանքը մեզ համար շատ կարևոր էր, քանի որ մենք դրանից հետո պետք է մտածեինք մեր սոցիալական գովազդների թեմաները, որոնք պետք է նկարահանենք վաղը:

Սկսեցինք փոքր խմբերով քննարկել գաղափարները: Նախ ընտրեցինք մեր սերնդին անհանգստացնող խնդիրները: Թեմաները, գաղափարները շատ-շատ են` սկսած վիրտուալ և իրական կյանքի հակադրությունից, մինչև դեռահասների խնդիրներ:

Վաղը կընտրենք ամենաշատ դուր եկած սցենարները և կսկսենք նկարահանել:

Դպրոցից գնում էի տուն, մեկ էլ` Սերո~ժ, մի րոպե կանգնի: Ալեքսանյան Դավիթն էր: 

-Սպասիր գամ՝ քեզ լավ բան եմ ասելու:

-Ի՞նչ ա եղել, Դավ, ասա շուտ,- ինձ էլ հետաքրքրեց:

-Վաղը «Մանանայի» խումբը գալիս ա մեր գյուղ` իմ ֆիլմը նկարելու: Անպայման կգաս, որ ճանապարհին տեսնենք` կանգնեցնեք մեքենան:

Ասացի` անպայման տեղյակ կպահեք, անպայման գալու եմ: Պայմանավորվեցինք, ու ամեն մեկս շարունակեցինք մեր ճանապարհը: Այդ օրը նկարչությունից եկա ու, ինչպես մեծերն են ասում, ականջս ձայնի` նստած սպասում էի, թե երբ ենք գնալու ճանապարհի մոտ: Տեսա արդեն ուշանում է, որոշեցի ականջակալներս դնեմ ու մի քիչ երգ լսեմ, մինչև ինձ կգան, կկանչեն տղերքը: Բայց արի ու տես, երբ ականջակալներս դնում եմ հենց էդ ժամանակ՝ թարսի նման ինձ ձայն են տալիս: Մոտ 10-15 րոպե սպասելուց հետո տեսնում են դուրս չեմ գալիս՝ թողնում-գնում են գյուղամեջ, կամ ավելի ճիշտ, խաչմերուկ: Որոշ ժամանակ անց մայրիկս տուն մտավ և ասաց.

–Սերոժ, էդ ո՞նց ա դու խաչմերուկում չե՞ս, Ձեր թղթակիցների խումբը եկել ա, գյուղում ա: Մայրիկիս խոսքը կիսատ, կարելի ա ասել, դուրս թռա տնից, որ հասցնեմ տեսնեմ: Ճանապարհին հասնելուց մի քանի մետր էր մնացել արդեն, մեքենան շարժվեց՝ չհասցրեցի: Կանգ առա, ու ինձ մի քիչ մեղադրելով ու մի քիչ հույս տալով ասացի. «Դե լավ, հիմա թող մի քանի ժամ ուշ տեսնեմ, մեկ ա առավոտ գյուղ են գալու»:

Առավոտ 9:30 էլի նույն տեղը՝ խաչմերուկում էինք, ու մեկ էլ` հոպ, մեքենան եկավ: Չգիտեմ ինչի` նկարահանման սարքավորումները տեսնելուց հետո «Մանանայի» կամ 17.am-յան տրամադրություն ստեղծվեց: Տեսախցիկ, սցենար, անչափ բարի մարդիկ ու նկարահանումներ:
Այդ օրը, կարելի է ասել, տրամադրեցինք ֆիլմեր նկարահանելուն: Ամեն տեսակ կադրեր, աշխատանքային ֆոտոներ, արևից այրված մաշկ և հոգնածություն: Ֆիլմը նկարահանվեց՝ տեղադրվեց 17.am-ում. «Կյանքը ոչ հռոմեական ճանապարհի վրա»:

Կայքում ֆիլմը նայեցի և հասկացա, որ իզուր չէր այդ տքնաջան աշխատանքը: Մեկ օր տանջվեցինք և արդյունքում ստացանք բավականաչափ հետաքրքիր, հիանալի ու հաճելի դիտվող մի ֆիլմ, որը 10 րոպե էր, բայց իրենից ներկայացնում էր մի ամբողջ ամառային սահմանային գյուղի առօրյա:

Նրանք, ովքեր դեռ չեն տեսել, նայեք, չեք փոշմանի:

2015 թվականի օգոստոս ամսից սկսվեց և այս տարի մոտավորապես նույն ժամանակ ավարտվեց Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի շինարարությունը։ Ի ուրախություն մեզ՝ Ազգային պոլիտեխնիկական համալսարանի ուսանողներիս, մեր համալսարանն ու ՎՏԿ-ն իրարից բաժանված են միայն մի պատով, իսկ եթե պատի մեջ մի դուռ էլ բացենք, էլ բաժանված չեն լինի։ Իսկ մինչ նոր շենքի շինարարությունը կավարտվեր, ՎՏԿ-ն գործում էր մեր լսարաններում։ Մի խոսքով՝ ՎՏԿ-ն ծնվեց մեր աչքի առաջ, ու մենք եղանք դասընթացների ամենաառաջին շրջանավարտները։

Այսօր՝ 2016 թվականի հոկտեմբերի 29-ին, կայացավ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի պաշտոնական բացումը։ Ես էլ, որպես ամենաառաջին շրջանավարտներից մեկը, ներկա էի։ Նրանց համար, ովքեր գուցե բազմիցս լսել են, բայց դեռևս ամբողջական պատկերացում չունեն կենտրոնի վերաբերյալ, մեջբերում եմ. «Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնը (ՎՏԿ) ստեղծվել է Ձեռնարկությունների Ինկուբատոր հիմնադրամի, ՀՀ կառավարության և Համաշխարհային բանկի կողմից: ՎՏԿ-ի առաքելությունն է` Վանաձորը վերածել տեղեկատվական և բարձր տեխնոլոգիաների տարածաշրջանային և միջազգային կենտրոնի՝ ստեղծելով հնարավորությունների և ծառայությունների այնպիսի զարգացող միջավայր, որը կնպաստի աշխատատեղերի ստեղծմանը, կաջակցի տաղանդավոր երիտասարդներին և ընկերություններին կյանքի կոչել նորարար բիզնես գաղափարներ՝ նպաստելով տարածաշրջանի կայուն զարգացմանը:»

Հիմա չգիտեմ էլ նյութս որ ուղղությամբ տանեմ. նախագահի այցի՞ց պատմեմ, բացման արարողությունի՞ց, մարդկանց շրջանում տարածված իրարանցումի՞ց, թե՞ քաղաքի զգաստ տրամադրությունից։

Ցավում եմ, որ Վանաձորում շատերը չգիտեն, նույնիսկ տեղյակ չեն իրենց համար ստեղծված նոր հնարավորությունների մասին, ու իրենց համար առավել ուշագրավ է ոչ թե հենց կենտրոնի գործունեությունն ու բացման արարողությունը, այլ ավելի շատ՝ նախագահի այցը։ 

Բացման արարողությունից հետո քայլում եմ փողոցում, երկու հոգի իրար հանդիպեցին ու առանց գոնե իրար բարևելու.

-Ասըմ են նախագահն ստե ա։

-Լա՜վ է՞։

Ու շարունակեցին իրենց ճանապարհները։ Քիչ էր մնում՝ շրջվեի, ասեի. «Հա՜, հա, բարևում էր»։ Տո՛, դուք ձեր նոր աշխատատեղերի համար ուրախացեք ու էդպես հուզվեք, թե չէ` նախագահի այցից ի՞նչ օգուտ ունեք, նախագահն եկավ, մտավ ՎՏԿ սիրուն շենքը, նա ոչ ձեր կարգավիճակը տեսավ, ոչ էլ ձեր քարուքանդ փողոցներով քայլեց։ Նախագահի այցից ձեր հոգսերը չթեթևացան, ընդհակառակը՝ մի քանի փակ փողոցներ ավելացան, բջջային կապերը կորան, շրջակայքի շենքերի խաղաղ բնակչությունն անհանգստացավ «սրտացավ» ոստիկանների աշխատանքից։ Իհարկե՝ այս ամենը զուտ անվտանգության համար… Չգիտեմ՝ ո՞ւմ։

Մի տեսնեիք՝ ինչ օրինապահ ենք մենք։ Ամեն փողոցում կարգով սահմանված ոստիկանների քանակ, ճիշտ է՝ միայն մի քանի ժամով, երեկվանից՝ մաքրություն բոլոր փողոցներում։

Տուն գալիս կամրջի վրա ավտովթարի հանդիպեցի։ Էնքան մարդ էր հավաքվել, որ պարոն նախագահի «թիկնազորից» երկար շարասյուն էր կազմվել։ Մտածեցի՝ երևի նախագահն է անցել, ուշքները տվել են նրան ու էդպես իրար հետևից շարվել։

Չէ, ես իմ քաղաքի չուզողը չեմ, ես կուզեմ, որ նախագահը շատ հաճախ աշխատանքային այց կատարի, որ միշտ լավ առիթներով գա, միշտ նոր օգտակար կառույցների բացումը շնորհավորի։ Բայց, ախր, կուզեմ, որ մեր քաղաքն անկախ ամեն ինչից մաքուր, կարգապահ ու «կոստյումավոր» լինի, ես կուզեմ, որ իմ ժողովուրդը իր հարազատ քաղաքի կարևոր փոփոխությունների մասին նախագահի այցով չտեղեկանա, ու ինձ մոտ տպավորություն չստեղծվի, որ եթե նախագահը չգար, քաղաքը ՎՏԿ-ի մասին չէր էլ իմանա։

Ես ուզում եմ, որ մենք սկսենք գիտակցել մեր շահը, օգուտ քաղենք մեզ ընձեռված լավ հնարավորություններից ու չդառնանք մենակ ընտրություններով, միջոցառումներով ու «մեծ» մարդկանց գալով մեր քաղաքը սիրող, խնամող քաղաքացիներ, մենք չլինենք այսպիսին.

-Էսինչ երգիչն եկավ Վանաձոր, իմացա՞ր։

-Յա՜, տես է՞։

Քաղաքի կյանքը բարելավող մի բան եղավ.

-Պա՜հ, տեսա՞ր դու, էդ ի՞նչ ա որ։

Լուսանկարները՝ Վանաձորի տեխնոլոգիական կենտրոնի ֆեյսբուքյան էջից