Մեր գյուղի ամառը

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Ամառ։ Չրեր, պահածոներ, կոմպոտներ ու մուրաբաներ։ Ինչպե՞ս կարող էինք պատրաստել այս ամենը, եթե չունենայինք դրանց հիմնական բաղադրիչները՝ մրգերն ու բանջարեղենը։ Իսկ բաղադրիչները ձեռք բերելու համար պետք է ճիշտ օգտագործել ժամանակը։ Պետք է բաց չթողնել ամռան ընձեռած հնարավորությունն ու արագ գործի անցնել, հավաքել մրգերն ու բանջարեղենը, մշակել ու պատրաստել վաճառքի կամ «արտագաղթի»:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Մեր գյուղում` Սոլակում, հիմնականում զբաղվում են մթերքի առք ու վաճառքով։ Արդեն ճիշտ ժամանակն է ընկույզի մուրաբա պատրաստելու, և տատս շտապում է օգտվել ընձեռված հնարավորությունից ու վաճառել մեր այգու ընկուզենիների պտուղները։ Տարբեր գնորդներ տարբեր ձևով են գնում ընկույզը՝ կա՛մ հատով, կա՛մ կիլոգրամով։ Այս տարի հիմնականում կիլոգրամով են գնում, բայց կարելի է նշել նաև, որ այս տարվա բերքը սակավ է, ու չնայած դրան՝ մեկ կիլոգրամ ընկույզն այնքան էլ թանկ չէ՝ ընդամենը չորս-հինգ հարյուր դրամ։ Տատիկս ունի իր հիմնական գնորդներն, ու ամեն տարի նրանց թիվն ավելանում է։ Ընկույզը քաղելու գործը թոռներինն է, չնայած դրան՝ տատիկը ևս իր ներդրումն է ունենում այդ գործում։ Ամենահաճելին, կարծում եմ, ընկույզները հաշվելն է, ինչը միշտ ինձ է բաժին ընկնում։

Գնորդները, բնականաբար, ցանկանում են իջեցնել գինը և էժան գնել, բայց դա նրանց չի հաջողվում, որովհետև տատս այդ հարցում շատ հաստատակամ է։ Վաճառելուց հետո տատիկը իր օգնականներին, այսինքն՝ թոռներին, պաղպաղակ է հյուրասիրում կամ մի համեղ բան է պատրաստում։

arman baghdasaryan

Դարակի մութ անկյունում

-Արման, նայի, ոնց որ դեմք լինի:

-Ո՞ւր ա:

-Հենա, նայի, էն աչքերն են, էն դեմքն ա, էն էլ՝ բերանը:

-Հա էլի, սպասի նկարեմ արագ, քանի դիտակետից չեմ կորցրել: Անի, նայի, էն էլ ոնց որ կոկորդիլոս լինի:

-Չէ, ես ձկան եմ նմանեցնում:

-Վայ, չէ, երկուսս էլ սխալ ենք, վիշապի ա նման:

-Չեմ հասկանում՝ ո՞ւր է վիշապ այնտեղ:

-Սպասի՝ ֆոտո անեմ, էդ մասը ցույց տամ: Հեսա, նայի:

-Հա, իրոք վիշապի ա նման:

-Նայի, դեմքը փոխվեց, էլի աղջկա ա նման, ու ինչ սիրուն ա լույսն ու ստվերը դեմքի:

-Հա տեսա, վերևի ամպն էլ մազերն են:

-Լավ ա, էլի, երևակայություն ունենալը:

Եթե հասկացար՝ ինչ էի պատմում, ուրեմն մենք ընդհանուր շատ բան կունենանք: Իսկ եթե չես հասկացել, ուրեմն ասեմ՝ խոսքը ամպերի մասին էր: Եթե չես կարողանում գործի դնել քո երևակայությունը և թողել ես այն դարակի մութ անկյունում՝ փոշոտվելու, ապա կարող ես հետևել մեր օրինակին. սպասիր երեկոյան ժամին, երբ արևն արդեն մայր է մտնում, մոտեցիր պատուհանին, նայիր ամպերին և սկսիր նմանեցնել ամեն մի ամպը մի բանի: Բայց երևակայությունդ այնքան գործի չդնես, որ թռչես երկինք ու չիջնես ներքև: Պետք չէ մոռանալ, թե որտեղ ենք մենք ապրում, կարելի է ապրել իրական կյանքով, բայց երևակայությամբ մի քիչ հետաքրքրացնել այսօրվա խղճուկ կյանքը:

Ani Ghulinyan

Հոդվածի հետքերով

Ամիսներ առաջ Վահե Ստեփանյանը մի նյութ էր գրել Դեն Բրաունի ու նրա չորս ամենահայտնի գրքերի մասին: Եթե նա իր նյութը այսօր գրած լիներ, ես իրոք «հետ կընկնեի բազկաթոռիս մեջ ու կժպտայի», բայց այն ժամանակ փորփրեցի համացանցն ու էլեկտրոնային տարբերակով հայերեն գտա Դեն Բրաուն անունով քեռու չորս գրքերից միայն մեկը` «Հրեշտակներ և հրեշներ»: Դե, բնականաբար, շատ արագ կարդացվեց, ու մոտ մեկ ամիս ես գրքի ազդեցության տակ էի: Ֆիլմը բավականին զիջում է գրքին, մյուս երկու ֆիլմերի մասին բան չունեմ ասելու, որովհետև չեմ կարդացել դրանց գրքերը, բայց էս մեկը հաստատ հաջողված չէր: Պրոֆեսոր Լենգդոնի դերը Թոմ Հենքսը, ինչ խոսք, լավ է խաղում, բայց ֆիլմից հանված էին որոշ դետալներ, որոնք ֆիլմը ավելի անկանխատեսելի կդարձնեին:

Ամենահաճելին գրքում պատմական փաստերի առկայությունն է: Ինչքան էլ մտածես, որ հեղինակը զարկ է տվել երևակայությանն ու անհավատալի բաներ գրել, պատմական փաստերին չհավատալ չես կարող: Չնայած՝ պիտի խոստովանեմ, որ մի պահ գրքի ամբողջ բովանդակությունն ինձ համար անքննելի ճշմարտություն էր դարձել, կամ, գուցե այդպես է, ո՞վ է գլուխ հանում: Մեկ էլ լատիներեն տերմիններն ու դարձվածքներն են լավը, ու պատմական, մազերը բիզ-բիզ կանգնելու չափ հետաքրքիր փաստերը, մանավանդ՝ կաթոլիկ եկեղեցու մասին: Դե, եթե Վատիկան, ուրեմն՝ ինտրիգներ, գաղտնիքներ ու առասպելներ: Դեն Բրաունը շատ ճիշտ տեղից է բռնել, զարմանալի չէ, որ եկեղեցին այնքան էլ կողմ չէ նրա գրքերի տարածմանը:

Mari Baghdasaryan malishka

Մինչև քսանյոթերորդ րոպեն

Լինել իրավաբանականի ուսանողուհի և զբաղվել լրագրությամբ, շատերի համար զարմանալի է լսել նման բան: Ես ինքս էլ զարմացա, երբ լսեցի, որ փիլիսոփայությանս դասախոսը, մինչ համալսարանում դասավանդել սկսելը, ռեժիսոր է եղել:

Իրավաբանությունը չեմ համարել սիրելի մասնագիտություն և դժվար թե համարեմ: Լրագրությամբ զբաղվելն էլ գուցե մի օր թողնեմ: Ես գրում եմ այն, ինչը տեսնում եմ մարդկանց աչքերում:
Գերակշռող սուտը բառերից տարանջատելով, թացը չորից տարբերելով ու անկեղծությունը գնահատողների մտքերին ականջ դնելով՝ մարդը դառնում է կա՛մ փիլիսոփա, կա՛մ էլ վատագույն դեպքում նրան կանվանեն «քիթն ամեն ինչի մեջ խոթող»:
Գրող լինելու համար գրելը հերիք չէ: Գրող լինելու համար բառերն իրար կպցնելն ու պերճախոսությամբ շաղախված տողերը թղթին հանձնելը բավարար չէ: Հիմա հաճախ կարելի է լսել. «Տեղից վեր թռնողը երգիչ է դարձել, կամ գրող է դարձել»:
Համացանցում մի քանի տող գրողին կա՛մ քննադատում են, կա՛մ գովաբանում: Ես քննադատ չեմ և ոչ էլ ժամանակակից գրականությունը չընթերցող մեկն եմ: Լրագրող լինելուց առաջ ես սպիտակ թղթերը գունավոր գրիչներով խզբզող մեկն էի, կամ դեռ շարունակում եմ լինել:
Այդպես էլ չսովորեցի գեղարվեստական ոճը մի կողմ դնել: Եթե հանկարծ դնում էլ եմ, ապա միայն հարցազրույցների ժամանակ: Այն հարցազրույցների, որոնք վարում եմ սկսնակ երգիչների կամ տարիների փորձ ունեցող դասախոսների հետ: Մարդկանց, որոնց պատասխանների հիմքը կազմում է կյանքի փորձը, որոնցից կարելի է սովորել ավելին, ավելացնել երաժշտական գիտելիքների ցանկը որոշ չափով, կամ իմանալ շրջապատում առկա խնդիրները, ինչ-որ մայթով անցնելիս տեսնել անցորդների ու գրել նրանց մասին՝ առանց որևէ չափազանցության:
Պատմվածքներս պատմում են կյանքի ու սիրո մասին, գուցե ոչ այն գրքերում նկարագրված, ֆիլմերում ցուցադրվող, երգերում լսվող, բայց և անկեղծ սիրո:
Գուցե տողերս գիրք չդառնան: Գուցե մի օր ի լուր աշխարհի հայտարարեմ, որ գիրք եմ գրել:
Գրքիս կազմին անձրևի կաթիլներ կնկարեմ՝ իմ սիրած և մեկ ուրիշի չսիրած անձրևի կաթիլները:
Եվ գուցե մի օր մեկն իրեն գտնի տողերումս:
Իրավաբանության ու լրագրության լրջությունից հեռու փախած՝ տողերս գուցե մի օր ողողեն համացանցը: Գրող դառնամ, դե, Դյումային ու Շեքսպիրին չհասնող, մի հասարակ գրող:
Անկեղծությամբ լցված մտորումներիս շարքն ավարտեցի լռությամբ լցված քսանյոթերորդ րոպեին…

Anna Petrosyan

Ուխտագնացություն

Հուլիսին «Լույս մանկանց» ծրագրի շրջանակներում տեղի ունեցավ ուխտագնացություն դեպի Ծաղկաձորի Կեչառիս վանական համալիրը։ Ուխտագնացությանը մասնակցեցի նաև ես մեր դպրոցի այլ աշակերտների հետ, որոնց հետ մասնակցել էի նաև ամեն շաբաթ դպրոցում անցկացվող քրիստոնեական դասերին, որոնք վարում էին Տեր Զորայր քահանան և նրա կինը։ Ուխտագնացությունը սկսվեց աղոթքով և մոմավառությամբ, այնուհետև բոլոր ուխտավորներին իր ողջյունի խոսքն ասաց Կեչառի վանական համալիրի քահանա Տեր Շահանը։ Տեր Շահան քահանան մեզ ներկայացրեց նաև Կեչառիս եկեղեցու պատմությունը։ Այնուհետև հաջորդեցին տարբեր խաղերը, ծանոթությունները, բնության գրկում զբոսախնջույքը և լավ ժամանցը։

Ուխտագնացության վերջում Կեչառիս վանական համալիրի դիմաց գտնվող մատուռի մոտ տեղի ունեցավ միջոցառում, որին իրենց մասնակցությունն ունեցան բոլոր խմբերը, այդ թվում նաև մեր խումբը: Մենք ներկայացանք երգով և ասմունքով։ Միջոցառման վերջում ելույթ ունեցավ նաև «Լույս մանկանց» ծրագրի ղեկավար տիկին Նանեն, որն իր սրտի խոսքն ասաց և հաջողություն մաղթեց բոլոր ուխտավորներին։

serine harutyunyan

Մենակ են

Ասում են՝ բակի տատիկների «նախարարությունը» ցանկացած իրադարձության ավելի արագ է արձագանքում, քան արտակարգ իրավիճակների նախարարությունը: Հը՜մ, սխալ չեն ասում. համաձայն եմ:

Մեր բակի «նախարարությունը» լուծարվեց երկու տարի առաջ: Լուծարվեց մեր «նախարարության նախագահի»՝ Նազիկ տատի մահվան օրը: Երևի հենց այդ օրվանից էլ մեր բակի թագավորական թվացող նստարանի շուրջը ժողովներ չեն լինում, անցնող-գնացողների կյանքեր չեն քննարկվում:
Գրեթե 50 տարվա մանկավարժ էր Նազիկ տատը: Ամեն անգամ դպրոցից տուն գնալիս՝ նրան իր նստարանին նստած էի տեսնում, ու ամեն անգամ հարցնում էր, թե որ դասաժամն է ավարտվել: Չգիտեմ էլ՝ ինչին էր պետք: Երևի խոսելու համար առաջին նախադասությունը, որ հիշում էր, դա էր: Մեր «նախարարությունն» էլ չի գործում, Նազիկ տատի մահից հետո նստարանին հազվադեպ են նստում ու առաջվա նման «լուրջ» քննարկումներ անում:
Սկզբում անսովոր էր նստարանը դատարկ տեսնելը, բայց հետո, հետո հասկացա, որ 50 տարվա մանկավարժի մահը լուծարեց մի ամբողջ «նախարարություն»: Հիմա ամեն մեկն իր բակում է նստում, կամ թեկուզ երկուսը-երեքը հավաքվում են, զրուցում, բայց արդեն ոչ ճամփեզրին ու ոչ Նազիկ տատի հետ: Ամեն անգամ նրանց «նստավայրի» մոտով անցնելիս հիշում եմ, թե ինչպես մի օր եղբայրս մի քանի վայրկյանում դարձավ սիրածս տղան, հը՜մ, ծիծաղելի է, չէ՞, համ էլ զարմանալի, գիտեմ: Իսկ այ, մեր «նախարարների» համար ծիծաղելին ու զարմանալին եղբորս հետ դրսում քայլելն էր…
Մեր բակի «նախարարությունը» չկա, բայց Հայաստանի տարբեր վայրերում, վստահ եմ, նման «նախարարութուններ» դեռ շատ կան, ու թող չպակասեն, կապ չունի, որ ամեն անցորդի մասին նրանց պատմածներով մի ամբողջ ֆիլմ կնկարվի: Կապ չունի՝ նրանք լավն են, թե վատը: Չնայած, մեր հասարակությունը սիրում է բոլորին նույն անունով կոչել, բոլորին վատաբանել, բայց երբեք չփորձել հասկանալ: Ես էլ հենց նույն հասարակությունից եմ, ու ամենևին էլ բացառություն չեմ, ես էլ տանել չէի կարողանում հատկապես մեր դպրոցի ճանապարհին գործող «նախարարությունը» ու դրա անդամներին: Տհաճ էր, երբ հասկանում էի, որ մի քանի րոպե շարունակ ես եմ նրանց քննարկման առարկան: Ու միշտ մտածում էի. «Լավ, էս մարդիկ բան ու գործ չունե՞ն, գնան, անեն ու մեզ էլ հանգիստ թողնեն, քիչ նայեն ու քննարկեն»:
Մի քանի շաբաթ առաջ էր. վերջին զանգի փորձի էի գնում ու հասկացա, որ չէ, իրոք նրանցից շատերը ուրիշ անելու բան չունեն: Կունենային, եթե…
Արդեն նստարանին էի հասնում, երբ նկատեցի, որ տատիկներից մեկն իրեն լավ չի զգում, մյուսն էլ, որը նույնպես այդքան էլ լավ վիճակում չէր, փորձում էր օգնել նրան ու տուն հասցնել: Մինչ օգնում ու տատիկին տուն էի տանում, հասցրինք մի քիչ զրուցել. բողոքում էր, որ ամեն անգամ նույն սուր ցավերն են: Հարցնում եմ՝ դեղ չի՞ խմում, որ անցնի, ասում է.
-Խմըմ եմ, բայց արդեն օգուտ չի, համ էլ ո՞ւմ հմար խմեմ, մենակ կնիկ եմ, իմ ապրելն ո՞ւմ ա պետք, ոչ րեխա կա կշտիս, ոչ թոռ, ես էլ ո՞ւմ հմար ապրիմ…
Մի քիչ ամաչելով, բայց հարցրի զավակների, թոռների մասին: Էլի նույն տխուր ու նեղացած պատասխանը.
-Ունիմ, ոնց չունիմ, տղա էլ ունիմ, աղջիկ էլ…
Հը՜մ, բայց մենակ է ապրում. պարզվեց՝ Ռուսաստան են տեղափոխվել: Էլ համարձակություն չունեի որևէ հարց տալու ու նրան էլ ավելի հուսահատեցնելու, բայց տատիկն արդեն իսկ բավականին հուսահատված ու տխուր շարունակեց պատմել.
-Գնացել եմ, գնացել եմ իրանց կշտին էլ մնացել, ասըմ են՝ արի մեր կշտին մնա, բայց դե կարըմ չեմ, ի՞նչ անեմ, մեծ շենք ա, ոչ դուս եմ գալի, ոչ մի բան, ոնց որ կամավոր բանտ ըլի, կարըմ չեմ կենամ…
Տուն հասանք, տատիկի անթիվ, անհամար օրհնանքները լսելուց հետո, արդեն ես էլ հուսահատված ու տխրած դպրոց էի գնում: Ու ինչքան բան մենք չենք հասկանում ու չենք էլ փորձում հասկանալ, չէ՞:
Գոնե հիմա կարող եմ հասկանալ, որ իրոք, նրանցից շատերը ուրիշ ոչ մի անելու բան չունեն, չունեն, ու վերջ: Կունենային, եթե մենակ չապրեին, եթե իրենց զավակներն իրենց հետ լինեին, ու իրենք ամեն օր անուշաբույր ճաշեր պատրաստեին նրանց համար, կունենային, եթե տանը խաղացող թոռներ ունենային ու ամեն օր հեքիաթ պատմեին նրանց, կունենային…

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Լուսանկարը` Սերինե Հարությունյանի

Ու ինչքա՜ն բան կունենային անելու, եթե մենակ չլինեին, բայց հիմա մենակ են, ու երևի հենց դատարկությունից ազատվելու համար էլ միշտ խուսափում են տնից: Մեր օրերի «նախարարություններում» տխուր մարդիկ շատ կան: Մենակ են մեծերը, մենակ են…

artyom safaryan

Կարմիր Կիրակի

Ինչու ամեն անգամ նոր գործ սկսելիս մեր մտքում սկսում է մաշտաբային կոնֆլիկտ, որը ոտից գլուխ կգերազանցի Սուպերմենի և Բեթմենի լեգենդար հակամարտությունը: Կարող է` չստացվի, կարող է` ինձ քննադատեն: Նման հարցերը սև շղարշ են գցում մեր մտքերի վրա և կարմիր լույս հանդիսանում մեր գաղափարների համար:Ամեն անգամ նման մտքերը ծնում են ծուլության մի ամբողջ ալիք, որn իսպառ վերացնում է մեր աշխատանքային մղումը և նետում մեզ կիրակնօրյա տաղտուկ դեպրեսիայի մեջ:

Գիտեք, ես միշտ մտածել եմ, որ ռիսկը ոչ թե գործի կեսն է, այլ 80%-ը: Յուրաքանչյուր մեր արարքի համար մենք ինքներս պատասխանատու ենք: Եթե դու ամբողջ գիշեր ընկերներիդ հետ հիմար բաներ ես արել, դրա պատասխանը պետք է դու տաս: Բայց միգուցե եթե դու դա չանեիր, կփոշմանեիր ամբողջ կյանքիդ ընթացքում, բայց հիմա դու դա հիշում ես դեմքիդ ծագող փոքր ժպիտով, և դա հաճելի է:

Ես հավատում եմ, որ դժոխք կա, բայց այն երկրի վրա է, և որպեսզի չտանջվես, պետք է այնպես անես, որ քո կյանքը օրինակ լինի մյուսներին: Արթնանալով օրդ սկսիր ոչ թե ինստագրամում հերթական աստղին անիմաստ լայքելով կամ ֆեյսբուքում դեղին մամուլի բռից հոտ քաշած լուրը ընթերցելով, այլ դիր քո առջև նպատակիդ հասնելու ամբողջ պլանը և քայլ առ քայլ հետևիր դրան:

Երբեմն գնա ամենախորդուբորդ ճանապարհով, քանի որ այն մինչև քեզ ոչ մի ոտնահետք չի տեսել, ու դու կզգաս՝ ինչ հաճելի է լինել առաջինը: Փորձիր նոր ֆորմատներ, բացահայտիր քո համար նորը ու միշտ հիշիր՝ հիմա դու կանգնած ես ճամփաբաժանին, կամ դու քայլելու ես գորգի վրայով կամ լինելու ես հենց այդ գորգը:

Միգուցե դո՞ւ ես մյուս Գագարինը, Հեմինգուեյը կամ Մեսսին: Դրա համար օգտագործիր քո բոլոր շանսերը, որպեսզի վաղը նստած լինես հոյակապ տանը շքեղ լողավազանի առաջ, այլ ոչ թե Բեն Լադենի հետ շփում հիշեցնող կոտրած տաշտի առաջ:

Հիմա կզարմանաք՝ ինչու եմ ես սա գրում: Ես նույնպես ուզում եմ փորձել նորը և հիմա սկսելու եմ գրել տարբեր թեմաներով: Իսկ այս հոդվածիս ես ուզում եմ ավարտ չտալ, որպեսզի դու ինքդ էլ մտածես քո կյանքի հետագա ուղին:

Ձեր հետ երկար ընդմիջումից հետո Արտյոմ Սաֆարյանն էր:

Թանգարանը

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Թանգարանը հավանաբար ավելի արագ կճանաչեիր, եթե նկարեի դրսից: Դրսից, որտեղ կերևային երեք եղբայրների կիսանդրիները՝ ինչ-որ սպիտակ քարից պատրաստված: Թանգարանը բացվել է Ծաղկաձորում՝ այն տանը, որտեղ ծնվել է ակադեմիկոս Լևոն Օրբելին:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Օրբելիների տուն-թանգարանը հեշտ է ճանաչել հուշարձանից, բայց ավելի հետաքրքիր է ծանոթանալ ներսից: Ներսում միշտ կարելի է հիանալ թարմ ծաղիկներով, որոնք ամեն մի անկյունը ավելի աչք շոյող են դարձնում:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Ռուսերենում մի սիրուն բառ կա՝ «уют, уютность» (հայերեն տարբերակը սրտովս չէ, կամ ավելի ճիշտ՝ սիրուն չէ ու ամբողջովին չի բացատրում): Հա, ինչ էի ասում, ներսում ամբողջությամբ այդպես էր: Կարելի էր ուղղակի շրջել ու հանգստանալ: Հանգստության տեղ էր թանգարանը:
Ու եթե դաշնամուր նվագել գիտես, կարելի էր ստեղներին դիպչել, որոնք մարդկանց հոգուն էին դիպչում, ինչի մասին հաճախ չէինք էլ կարող երազել: Հոգեվիճակի տեղ էր թանգարանը:

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Լուսանկարը` Լիդա Արմենակյանի

Կարելի էր շնչել ծաղիկների ու հնության հոտը, որն էնքան նուրբ էր թվում: Ներսում բնություն պարունակող պատերի շարան էր թանգարանը:

Արմաղան

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Արմաղան լեռը գտնվում է Գեղամա լեռների և Վարդենիսի լեռնաշղթայի միջև՝ Մադինա գյուղից 3.5 կմ հարավ-արևմուտք: Լեռան բարձրությունը 2829 մ է, իսկ հարաբերական բարձրությունը՝ 400մ: Այն գագաթային մասում ունի հրաբխային խառնարան, որը մասամբ լցված է ջրով: Լճակի տրամագիծը 50 մ է, խորությունը՝ 1.5 մ: Լճակը լցվում է անձրևաջրերի հաշվին: Այն ծառայում է որպես ջրլող թռչունների հանգստավայր:

2009 թվականին լեռնագագաթին՝ հին մատուռի տեղում, վերինգետաշենցի գործարար Ռադիկ Մխիթարյանի նախաձեռնությամբ և հովանավորությամբ կառուցվել է Սբ. Հարություն եկեղեցին: Այն 12 մ բարձրությամբ, սրբատաշ, բազալտե, գմբեթավոր եռանավ բազիլիկ եկեղեցի է, որի ճարտարապետն է Գավառ քաղաքի բնակիչ Ռաֆիկ Հերգնյանը: Եկեղեցին օծվել է 2009 թ. հուլիսի 18-ին՝ Վարդավառի տոնի նախօրեին՝ ձեռամբ Ն.Ս.Օ.Տ.Տ. Գարեգին Բ կաթողիկոսի: 2009 թ. -ին լճակի կողքին կառուցվել է նաև սեղանատուն, որտեղ այցելուները կարողանում են հացկերույթ կազմակերպել:

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Լուսանկարը` Դավիթ Մանուշյանի

Արմաղանի տեղանքի հետ կապված կան տարբեր ավանդապատումներ: Դրանցից մեկի համաձայն՝ Արմաղանի գագաթը երբեմն-երբեմն պատվում է մառախուղով, որպեսզի փերիներն իջնեն ջուր խմելու ու մարդկանց համար անտեսանելի մնան:

Սակայն ամենահայտնի ավանդապատումը մի հրեա տղայի՝ Աբդլմսեհի մասին է, որն ընկերանալով տեղացի հովիվների ու իր հասակակիցների հետ՝ ցանկացել է դառնալ քրիստոնյա: Նա կնքվել է լեռան գագաթին գտնվող լճակում և ընդունել քրիստոնեություն: Իմանալով դրա մասին՝ Աբդլմսեհի հայրը հենց նույն լճի ափին թրատել է որդուն: Ավանդապատումը գրի է առել Մեսրոպ արք. Սմբատյանցը՝ «Տեղագիր Գեղարքունի Ծովազարդ գավառի» գրքում:

Ավանդության համաձայն՝ Աբդլմսեհի նահատակության վայրում կատարվել են բազմաթիվ հրաշքներ: Մի անգամ առևտրականների քարավանը, կանգ առնելով լճի մոտ, տեսնում է մի անսովոր լույս, որը ճառագել է Աբդլմսեհի գերեզմանից: Վաճառականներից մեկի չբեր կինը այս այցելելությունից հետո հղիանում է և արու զավակ է ունենում: Ապա տեսիլք է ունենում, որ տղային պետք է անվանել Աբդլմսեհ: Ասում են, որ այստեղ է բուժվել նաև նահատակված Աբդլմսեհի հայրը, որը հոգեկան խանգարում էր ստացել որդու մահից հետո:

Ականատեսների վկայությամբ՝ 2009 թ. նորակառույց եկեղեցու խաչի տեղադրման ժամանակ եկեղեցու վերևում մի լուսեղեն գունդ է շարժվել, որից կարելի է եզրակացնել, որ տեղանքի հրաշագործ զորությունը մնայուն է:

Լեռան գեղեցիկ շրջակայքը, գագաթի լճակը և տեղանքի հետ կապված խորհրդավոր պատմություններն այն դարձնում են Հայաստանի լավագույն տեսարժան վայրերից մեկը և հրապուրում են բազմաթիվ զբոսաշրջիկների, որոնց թիվը տարեցտարի աճում է:

Շատերն Արմաղանը բարձրանում են ավտոմեքենայով: Սակայն վերջին շրջանում գերիշխող են դարձել երիտասարդական քայլարշավները: Իսկ Մարտունիում գործող «Ասպ» ձիավարության ակումբը ցանկացողներին օգնում է Արմաղանը բարձրանալ ձիերով: