artyom sedrakyan

Դհոլը

Ես Արտյոմն եմ, ապրում եմ Արագած գյուղում: Նվագում եմ դհոլ և շատ եմ սիրում դհոլը: Ես սկզբից հաճախում էի դուդուկի խմբակ: Դա երեք տար առաջ էր: Ես ուզում էի գնալ դհոլի, բայց չստածվեց: Որ չձանձրանայի, ընդունվեցի դուդուկի: Այդ օրը ստուգեցին մեր շնչառությունը: Իմ շունչը այդքան էլ լավ չէր: Ես մի ամիս չկարողացա նվագել ամենահեշտ նոտաները: Բայց շուտով շնչառությունս բացվեց և կարող էի մի քանի բան նվագել: Օրերն անցնում էին, սակայն ես այդպես էլ չէի կարողանում սիրել դուդուկը և ձանձրանում էի: Որոշեցի չգնալ պարապմունքի:

Դուդուկի խմբակի երեխաները եկան իմ հետևից, որ ինձ տանեն պարապմունքի, բայց ես թաքնվել էի, որ ինձ չգտնեն: Եվ ի վերջո ինձ հանեցին դուդուկի խմբակից:

Իմ եղբայրը հայրիկիս ասաց, որ ես դհոլի եմ ուզում գնալ, դրա համար էլ դուդուկի խմբակ չէի ուզում գնալ: Հայրիկս համաձայնվեց: Ես գնացի դհոլի: Իմ դասատուն՝ Մկրտիչ Հակոբյանը, ծափ տալով ինձ ցույց տվեց նոտաները, ես նրա հետևից ճիշտ կրկնեցի: Եվ երկու օր անց նա ինձ դհոլ բերեց: Ես շատ ուրախացա: Առաջին հայացքից թվում է, թե շատ հեշտ է դհոլ նվագել, բայց այդքան էլ հեշտ չէր:

Ես և իմ ընկերը դեռ նորեկ էինք: Դասատուն առաջին օրը տվեց մեզ արտագրել մի դաս, բայց մենք սխալ էինք արտագրել: Հաջորդ օրը մենք հավաքվեցինք դասարանում, եկավ և ասաց, որ նվագենք այն դասը, որն արտագրել էինք: Առաջինը իմ հերթն էր: Ես նվագեցի սխալ: Դասատուն հարցրեց, թե ինչես եմ նվագում, ասացի՝ տետրի գրածով: Նա ասաց՝ տետրդ տուր ինձ: Ես տվեցի, իսկ նա ասաց. «Դուք տառերը չգիտե՞ք»:

Ասացի՝ գիտենք: «Իսկ ինչո՞ւ եք սխալ արտագրել»:

Եվ դասատուն վերցրեց մեր տետրերը և ինքը ճիշտ արտագրեց: Մենք ամաչեցինք: Բայց հիմա արդեն շատ ուշադիր եմ, շատ եմ պարապում և սիրում եմ դհոլ նվագել:

Ani avetisyan

Ժամանակագրություն. մեկ տարի «Մանանայի» հետ

Մարտի վերջ, 2016

-Ան, կգա՞ս դպրոց, մարդիկ են գալու, հանդիպում պիտի լինի:

Չեմ հիշում՝ որտեղ էի, բայց հիշում եմ, որ երբ հասա դպրոց, հանդիպումն արդեն վերջանում էր: Հասցրեցի միայն մի քանի րոպե լսել ու ամսագրերից համարներ ստանալ: Դե, խոսքը «Մանանայի» կազմակերպած հանդիպման մասին էր, որին էլ պիտի հաջորդեր դասընթացը:

Չնայած, որ համարյա ոչինչ չէի լսել կենտրոնի մասին, հանդիպման օրն էլ շատ բան չհասցրեցի իմանալ, որոշեցի, որ ինչ էլ լինի՝ կմասնակցեմ ծրագրին: Եթե չշահեմ, կորցնելու բան էլ չեմ ունենա:

Իսկ տանը համակարգչիս ու համացանցին լուրջ փորձություն էր սպասվում: Սկսեցի բոլոր հնարավոր ու անհնար վայրերում գտնել կենտրոնի մասին նյութեր ու կարդալ, դիտել: Ստացվեց: Հաստատ նամակ կգրեմ, երեսուն երիտասարդների մեջ, հուսամ, ես էլ կլինեմ:

Մի քանի օր անց.

-Անի ջան, բարև, Լուսինեն է «Մանանայից», ուզում եմ հարցնել՝ դեռ ցականո՞ւմ ես մասնակցել դասընթացին: Ուրեմն շաբաթ օրը 10-ն անց 45 մեքենան դպրոցի մոտ ձեզ կսպասի: Չուշանաք:

Գիտեմ՝ մանրուք կթվա, բայց Լուսինեին, իր կարևոր խորհուրդներից ու սիրուն նյութերից բացի, ամենաշատը էս զանգի համար եմ սիրում:

Ո՞ւր էինք հասել: Հա, դասընթացին: Չորս օր՝ երկու շաբաթ և կիրակի օրեր, ժամը 11-ից 5-ը պիտի սովորեինք լրագրություն, լուսանկարչություն ու կինոարտադրությանը ծանոթանայինք:

Ապրիլի առաջին և երկրորդ շաբաթներ, 2016

Դպրոցի բակում անհամբեր սպասում էինք մեզ անհայտ կենտրոնի անհայտ դասընթացին կապող մեքենային.

-Տաքսին եկավ, գնացինք:

Վորքշոփի բոլոր օրերին մեզ տանում և տուն էր բերում նույն հաճելի վարորդը, որին առաջին օրը փորձում էինք բացատրել, թե ուր ենք գնում, երբ ինքներս էլ հստակ չէինք պատկերացնում: Հետո մեր ուրախ քննարկումներից ու այդ օրվա մասին պատմելուց ամեն բան պարզ էր դառնում թե՛ մեր, և թե՛ նրա համար:

Դասընթացը տևեց չորս հագեցած օր: Չորս օր՝ ֆոտոարշավների, լրագրողական նյութեր գրելու և ֆիլմերի գաղափարներ քննարկելու համար: Զբաղված օրվա ընթացքում էլ միշտ ժամանակ էինք գտնում իրար ճանաչելու, կատակելու ու լիցքաթափվելու համար: Կյանքում առաջին անգամ հենց այդ չորս օրերի ընթացքում սկսեցինք փողոցում ուղղակի քայլելու փոխարեն փնտրել ու գտնել կադրեր, որոնք գեղեցիկ լուսանկարներ կարող էին դառնալ: Կյանքում առաջին անգամ սկսեցինք ավելի ուշադիր լինել շրջապատի նկատմամբ և նրանում հետաքրքիր դեմքեր ու դեպքեր որոնել: Այնպիսիները, որոնք նյութ, հարցազրույց կամ ֆիլմ կարող էին դառնալ: Այդ ամենը անսովոր էր մեզ համար, բայց, միևնույն ժամանակ, այնքան աննկատ ու արագ դարձավ օրվա անբաժան մաս, որ մենք էլ չնկատեցինք ու չհասկացանք՝ ինչ կատարվեց: Հիմա էլ երևի այնքան էլ լավ չենք պատկերացնում, թե ինչպիսին էր կյանքը մինչ այդ:

Հունիսի 5, 2016

Հունիսի հինգին Հայաստանում մեծ շուքով նշվում էր Եվրոպայի օրը: Դե, երևի գիտեք, որ «Մանանա» կենտրոնի «Երիտասարդների արտահայտման ազատության խթանումը քաղաքացիական լրագրության միջոցով» երկար անունով, բայց անչափ կարևոր ծրագիրը ևս իրականացվում է Եվրամիության ֆինանսավորմամբ: Այսինքն, տոնից անմասն չէր մնում նաև «Մանանա» կենտրոնը: Դա իմ ու «Մանանայի» երկրորդ հանդիպումն էր վորքշոփից հետո: Էլի մեկ հագեցած ու անմոռանալի օր:

Օրը լի էր ստացված հարցազրույցներով, ֆոտոներով, հաճելի ծանոթություններով ու մրցանակներով:

28.07-03.08, 2016

Չէ, նախ՝ դրանից մոտ մեկ ամիս առաջ

Ես ու Հայաստանի մի շարք պատանի թղթակիցներ ստացանք երազանքների նամակը (Հոգվարթսի նամակի նման, էլի): Նամակում գրված էր, որ մենք համարվում ենք առաջին մեդիա ճամբարի հավակնորդ ու պիտի աշխատենք, որ «հավակնորդը» փոխարինվի «մասնակից» բառով: Երազանքների նամակից էլ երևի տասը օր հետո երազանքների զանգն ստացանք:

Այ հիմա՝ 28-ը հուլիս, 2016

Մաշտոցի պողոտայի այդ հատվածում պատահաբար կամ ոչ պատահաբար հայտնված մարդիկ ոչ մի պատկերացում չունեին, թե ովքեր են այդ ճամպրուկներով երեխաները կամ ուր են պատրաստվում գնալ: Իսկ նույն այդ երեխաները գտնում էին հին ծանոթներին, ծանոթանում մյուսների հետ կամ փորձում հիշել իրար ֆեյսբուքյան խմբից ու չաթից:

 28.07-03.08, 2016

Ճամբարի մասին շատ երկար չպատմեմ, առանց այն էլ նյութս երկար ստացվեց: Չնայած մեկ տարին էլ քիչ չի:

Ճամբարը վորքշոփից ավելի հագեցած ու հետաքրքիր դպրոց էր: Լիքը գիտելիքներ, նոր ընկերներ ու հիշողություններ, որ հաստատ երկար են մնալու: Ուրախ պահերի պակաս էլ մեկ շաբաթում չունեցանք: Մեկ-մեկ էլ հոգնեցինք, բարկացանք կամ բարկացրեցինք, բայց առանց դրանց էլ մի բան պակաս կլիներ: Դասերի հետ մեկտեղ հասցրեցինք պարել, խաղալ, լուսանկարել ու լուսանկարվել: Մեկ շաբաթում «Այլ կերպ»-ի ու «Ունո»-ի չեմպիոններին էլ բացահայտեցինք, գտանք լավ պարողներին ու երգողներին. տաղանդավոր թիմ էր:

Ո՞ւր հասանք: Համարյա վերջ, ճամբարից հետո էլ շարունակեցինք մեր հեռակա կապը, էլի ֆոտոներ, նյութեր, ֆիլմեր:

Վե՞րջ: Մնաց վերջին այցը «Մանանա», վերջերս էր՝ մարտին: Առա կարոտս, նորից հետաքրքիր զրույցներ. խոսեցինք ամեն ինչից, անձամբ ծանոթացա հեռակա ծանոթիս՝ Լիդուշի հետ, եղանք ԵՄ գրասենյակում, անգլերենի իմացության յուրահատուկ ստուգում անցանք, տեսանք ԵՄ-ի աշխատակցի զարմացած, մի քիչ էլ հիացած հայացքը, երբ խոսում էինք 17-ից ու մեր նյութերից: Հա, նաև ամսագրիս վերջին համարները վերցրի:

Հետո էլ փակեցի մեկ տարվա երկար, բայց սիրելի գրքի էջն ու ինքս ինձ հավատացրի՝ նոր գիրք կգրվի՝ նոր վերնագրով:

Sargis Melkonyan

Երբ լռության օրը ապրիլի մեկին էր

Այս ընտրություններն այնքան քննարկվեցին, որ էլ ասելու չի… Շատերի շուրթերից են հնչում այս խոսքերը։ Փառք Աստծո, որ երեկ «լռության օր» էր հայտարարված, մտածում էի՝ գլուխս մի քիչ կխաղաղվի։ Բայց դե ի՞նչ։ Բացում եմ Ֆեյսբուքը, ամբողջ էջս հանրապետականների ու ընդիմադիրների գովազդներն են։ Աչքերս փակում եմ ու քնում։ Մեկ ժամ անց արթնանում, հագնվում ու գնում դուրս վազելու։ Տեսնեմ՝ կատուս սատկել է, թաղի շներն էլ եկել են «հոգեհանգիստ»…

Դուռը բացում եմ, դուրս եմ գալիս փողոց ու գետնին 10000-անոց է ընկած։ Այ քեզ հաջողություն։ Վերցնում եմ գումարը, մեկ էլ տեսնեմ կողքի տան պատշգամբից Վազգուշ տատին գոռում է.

-Արա, էդ 10 00-ը քո համար չի, ընտրողների համար է։

Վայ, աման, սիրտս այնպես էր խփում, ոնց որ դուռը տուկ-տուկ տային։ Հա, մոռացա ասել, որ փողոցում մի հատ դանակ կար, վրան էլ` արյուն։ Ես էլ այդ գումարը Վարդուշ տատիի ձայնից գցում եմ գետնին` ուղիղ դանակի կողքը։ Մի քիչ վազում եմ, հասնում եմ գյուղամեջ, մեկ էլ տեսնեմ՝ մի 200 մետր վերև կոմունիստները Լենինի ձեռքը բռնած եկել են քարոզարշավի։ (Գյուղամեջից 200 մետր վերև գերեզմաններն են։) Հա, չմոռանամ ասել, որ խանութներում այսօր 30% զեղչ է։ Շտապեք ձեռք բերել Նոր տարվա խոզի բդից պատրաստված «կալբասը» կես գնով` ընդամենը 3000 դրամ։ Թույլատրվում է նաև պահք պահողներին:

Չմոռանամ ասել, որ այսպիսի տափակ հումորներ միայն ես կարող եմ անել։ Դե լռության օր էր, ապրիլի մեկ, հումորներն էլ քաղաքական ստացվեցին…

Հուսամ շնորհավորել եք մյուսներին ապրիլի 1-ի կապակցությամբ և մաղթել անվտանգություն և առաջընթաց, ժառանգություն, համախմբում, հաղթանակ, ելք, արդար և ապահով Հայաստան…

karine hovsepyan

Որ գյուղս գեղեցկանա

Կարինեն եմ, 14 տարեկան: Ապրում եմ Արագածոտնի մարզի Մաստարա գյուղում: Սիրում եմ մասնակցել տարբեր ծրագրերի և միջոցառումների: Վերջերս մեր գյուղում բացվեց  IMPACT անունով սոցիալական նորարարության զարգացման հիմնադրամը: Ուսուցիչս ինձ գրանցեց որպես ակտիվ աշակերտի: Սկզբում չէի հասկանում ծրագրի իմաստը, սակայն արդեն մեկ տարի է, ինչ հաճախում եմ և հասցրել եմ նոր գիտելիքներ ձեռք բերել: Իմ համայնքը շատ խնդիրներ ունի, բայց ամեն ծրագրի հետ, մեկը լուծվում է և այն ավելի է զարգանում: Իմ գյուղը շատ տեսարժան վայրեր ունի ու զբոսաշրջիկների պակաս երբեք չի եղել։ Այդ պատճառով որոշեցինք, որ առաջին ծրագիրը Սուրբ Խաչ կոչվող մատուռի մոտ պետք է լինի: Իրականում, քանի որ մեր տունը գտնվում է նրա հարևանությամբ, ես շատ կապված եմ մատուռի հետ: Երկրորդ ծրագիրը նույնպես պատրաստ է։ Մնում է մտածենք երրորդի մասին:

Ուզում եմ, որ գյուղս ավելի գեղեցկանա, դառնա ավելի բարեկեցիկ:

heghine enoqyan

Ինչո՞ւ չգիտենք

Մոտավորապես երկու տարի առաջ «Այրուձի» հեծյալ ակումբը իր կազմավորման 35-ամյակի կապակցությամբ կազմակերպել էր շրջագայություն Հայաստանի տարբեր վայրերով: Այդ մասին տեղեկացա համացանցի միջոցով: Խումբը լինելու էր նաև Ապարանի տարածաշրջանում, ավելի կոնկրետ՝ Լուսագյուղում: Պետք է ներկայացվեին ազգային ձիախաղեր, սակայն ձիերի հոգնածության պատճառով իրականացվեց ծրագրի միայն մի մասը՝ խումբը կատարեց ազգային երգեր, պարեր, ցուցադրվեց մոռացության ճիրաններից փրկված ստվերների թատրոն: 

Մեր տարածաշրջանում այսպիսի շրջագայություններ հազարից մեկ են լինում՝ մանավանդ ազգային երգ ու պարով ուղեկցվող: Դպրոցի մուտքի հարթակը վերածվել էր համերգային հրապարակի: Կային մեծահասակներ, դպրոցականներ ու մայրիկներ՝ երեխաներին գրկած: Հենց երգի առաջին հնչյուններից պատանիները շրջան կազմեցին դպրոցի տնօրենի հետ և պարեցին մինչև համերգի ավարտը: Երեկոն վերածվեց իսկական տոնի: Բոլորի աչքերում ուրախություն էր ու կարոտ՝ տոնախմբության, երգի, պարի:

Այս ամենը տեսնելով՝ առաջանում են մի շարք հարցեր: Իսկ մենք ինչո՞ւ ենք տարբեր միջոցառումների ժամանակ պարում ինչ-որ անհասկանալի ծագումով, ազգություն չճանաչող երաժշտության տակ: Ի՞նչն է պատճառը: Ինչո՞ւ չգիտենք հայկական պարեր, հայկական երաժշտություն՝ կոմիտասյան մշակումներով: Չէ որ ծանր գնով է վիճակվել փոխանցել սերունդներին մեր ազգային նկարագիրը, ստեղծել պետություն ու պահպանել այն: Վերջապես ժամանակն է վերադառնալու մեր արմատներին, վերականգնելու մեր ինքնությունը, տարածելու ու փոխանցելու մերը՝ ազգայինը:

syuzi babayan voskehat

Իսկ նախասիրություննե՞րը

Հերթական պարապմունքիս օրն էր: Դպրոցից եկա տուն և գնացի պարապմունքի: Տեղ հասնելուն պես` տեսա ընկերուհիներիս, ովքեր զրուցում էին իրենց ընտրած մասնագիտությունների մասին: Հերթը հասավ ինձ.

-Ցանկանում եմ դառնալ տնտեսագետ:

Բոլորը զարմացած նայեցին ինձ: Աղջիկներից մեկը հարցրեց.

-Ինչո՞ւ ես հաճախում դաշնամուրի, եթե չես ընտրելու այդ մասնագիտությունը:

Ես պատասխանեցի.

-Ես չեմ հաճախում դաշնամուրի, որ հենց այդ ուղին շարունակեմ, ուղղակի շատ եմ սիրում նվագել: Անգամ նյարդայնացած ժամանակ, երբ նստում եմ դաշնամուրի առջև, ակամա ձեռքերս սկսում են նվագել: Դա ուղղակի իմ հանգստությունն է և նախասիրությունս:

Այդ օրվանից սկսած ընկերուհիներս ինձ անվանում են անճանաչելի և փոփոխական մարդ, քանի որ ամեն օր մի նոր միտք է ծագում գլխումս: Իսկ ես մտածում եմ, որ ձանձրալի է ապրել, երբ ամեն բան անում ես միայն ապագա մասնագիտության համար, իսկ ո՞ւր մնացին նախասիրությունները, հոբին, մի՞թե միակողմանի մարդ ենք մեծանալու:

Ani avetisyan

Ամեն ինչ ու ոչինչ

Գրում էի, որ սովորական առօրյան գոնե դպրոցում կփոխվի. նոր կիսամյակում նոր ձևով ենք դասերն անելու: Հետո ջնջում եմ գրածս: Մեկ շաբաթն էլ հերիք էր, որ անսովորը սովորական դառնա: Գրում եմ, որ առօրեականության մասին չեմ ուզում գրել, բան էլ չկա գրելու: Հետո ՝ եթե Մաթևոսյանի հերոսներից մեկին գոնե կողքիս ունենայի՝ կգրեի թեկուզ ամենասովորական առօրյայի մասին: Նորից ջնջում եմ. Մաթևոսյանն էլ իր հերոսներին մեզնից էր վերցրել, նրանց մասին գրելու համար իմ մեջ մի քիչ Մաթևոսյան պիտի լիներ:

Գրելը, լավ գրելն էլ ամեն մարդու համար չէ: «Թթու թան չի»՝ կասեին մեծերը: Բայց ես թթու թան էլ չեմ սիրում: Դա էլ գրել-չգրելու հետ կապ չունի, ուղղակի:

Գրում էի, որ որոշել եմ մի քիչ շատ գրել, չէ, ավելի ճիշտ՝ չջնջել կամ չպատռել գրածներս: Նրանք, որ ոչ մեկին կարդալու չեմ տալիս: Բայց դա էլ ջնջեցի:

Մեկ- մեկ էլ թղթերն եմ ափսոսում, որոնց վրա այդքան գրում-ջնջում եմ, դրանց համար ծառեր են կտրվում, չէ՞։ Անխիղճ եմ, բայց ինչ արած, համակարգչով «գրել» չեմ սիրում։ Հա, համակարգչով գրել չի էլ լինում․հավաքել , շարել կամ նման մի բան, բայց գրել գրիչից բացի ոչնչով չի լինում։

Գրում էի, որ նյութերի համար թեմա գտնելը մեզ համար բարդ «պարտականություն» է դարձել, բայց շատերն էին նույն թեմայով գրում: Ամենահեշտը գրելն է, որ ոչինչ չկա գրելու, այդ մասին էլ չգրեցի։

Հիմա էլի ոչնչի մասին եմ գրում, ամենագեղեցիկ, ամենահետաքրքիր ու ամենաձանձրալի ոչնչի, որն ի տարբերություն մնացածի՝ կա ամենուր։ Երբ աշխարհում ամեն բան դադարի լինելուց՝ ոչինչը կմնա, կամ, կմնա ոչինչ։ Ուրեմն ինչու՞ չգրենք ամենատարածված երևույթի մասին։

Հետաքրիր է, չէ՞։

Գիտեմ, շատերը կասեն՝ չէ։ Բայց ես գրեցի։

Sargis Melkonyan

Եվրատեսիլի մեր երգը

Եվրատեսիլի մեր այս տարվա երգի մասին շատերիդ մեկնաբանություններն եմ կարդացել. երգը լավը չի, կարող էին ավելի լավ երգ ընտրել, Արծվիկը լավ չի երգում։ Ասեմ նաև, որ կարդացել եմ արտասահմանցիների մեկնաբանությունները: Դրսում կարծում են, որ մեր Արծվիկը նմանակում է Ջամալային (անցած տարվա Եվրատեսիլի հաղթողն է): 

Իմ կարծիքով, ասել, որ երգը հիասքանչ է և անկրկնելի, սխալ կլինի։ Բայց ասել, որ երգը շատ վատն է, նույնպես չեմ կարող։ Երգն իրականում լավն է, դրական լիցքեր հաղորդող, բայց այն մի թերություն ունի. հեշտ չի հիշվում։ Օրինակ՝ վերցնենք մի եվրոպացու։ Եվրատեսիլի շրջանակներում նա որևէ երկրի ներկայացուցչի կատարումը լսելու է առավելագույնը 4-5 անգամ, բացառությամբ այն երգի կամ երգերի, որոնք նա շատ կհավանի։ Իսկ մեր երգը պետք է շատ լսես, որ սկսես հավանել։ Որպեսզի եվրոպացի հանդիսատեսը հիշի մեր երգը, կարծում եմ, որ պետք է անընդհատ խոսել Արծվիկի մասին։ Դրա համար մեր պատվիրակությունը մի շատ խորամանկ քայլի է դիմել։ Արծվիկը ֆլեշմոբ է սկսել. նա երգել է գերմանական ժողովրդական երգ և մարտահրավեր նետել Գերմանիայի ներկայացուցչին, որն էլ երգել է հայերեն «Կաքավիկ» երգը։

Կարծում եմ, որ Արծվիկը լավ ելույթ կունենա։ Իսկ մենք կարող ենք քաջալերել նրան մեր լավ խոսքերով ու մեկնաբանություններով ու չմոռանալ, որ եթե մի բան հայկական է, ուրեմն հրաշալի է։

Համամիտ չե՞ք: