Մեր նոր թղթակիցները

hayk GalstyanԵս Հայկն եմ` լի բազմաթիվ երազանքներով: Երազում եմ կայանալ ընտրածս մասնագիտության մեջ: Ունեմ շատ նախասիրություններ, որոնցից կառանձնացնեմ մեկը`լուսանկարչությունը, որով սկսել եմ զբաղվել վերջերս: Զբաղվում եմ նաև լեռնադահուկային սպորտով: Ազատ ժամանակ սիրում եմ նվագել կիթառ, լսել երաժշտություն և ժամանակ անցկացնել ընկերներիս հետ:

Հարազատ է լողը. լողալ սովորել եմ մեր գողտրիկ ժայռերի ծոցում գտնվող Քասախ գետում:
Սիրում եմ կատակերգական և ֆանտաստիկ ժանրերի ֆիլմեր դիտել:

Բայց այս ամենից այն կողմ ինձ համար կա մի ուրիշ աշխարհ՝ Ապարանի Սուրբ Խաչ եկեղեցին: Ծառայելով եկեղեցուն, որոշեցի դառնալ հոգևորական և ընդունվեցի Հառիճավանքի Թրբանճյան ընծայարան: Սովորելով մեկ տարուց ավելի՝ հասկացա, որ իմ նախասիրությունները այլ են, և վերադառնալով իմ դպրոց՝ որոշեցի, որ իմ տեղը կինոյում է, և նպատակներս կապեցի օպերատորական արվեստի հետ:
Երազանքներս մեծ են, ապագաս՝ առջևում:

Հայկ Գալստյան 16տ.

***

Anushik MktchyanԵս Անուշիկն եմ: Ես գիտեմ, թե ով եմ ես, գիտեմ իմ առավելություններն ու թերությունները, բայց սրանք իմանալով հանդերձ, դեռ չեմ բացահայտել իմ իրական «ես»-ը:

Ընկերասեր եմ, հոգատար, ուշադիր եմ ոչ միայն ընկերներիս, այլ նաև այն մարդկանց հանդեպ, որոնք ունեն դրա կարիքը: Նեղացկոտ եմ, ինչը ինձ միշտ խանգարում է: Լավատես եմ և երբեք հույսս չեմ կորցնում: Ես անչափ հետաքրքրասեր եմ և շփվող: Մարդկանց մեջ ոչ մի դասակարգում չեմ դնում: Չնայած համարձակ եմ, բայց, միաժամանակ, հուզվող անձնավորություն եմ: Նույնիսկ ամենաչնչին բանից կարող եմ նեղվել և սրտիս մոտ ընդունել: Բարի եմ, սակայն իմ բարությունը կավարտվի այնտեղ, որտեղից կսկսվի մտերիմներիս պաշտպանելու ժամանակը: Սիրում եմ կարդալ հետաքրքիր փաստեր դերասանների, ռեժիսորների և ընդհանրապես այն մարդկանց մասին, որոնք կապ ունեն ֆիլմերի հետ: Դպրոցում սովորում եմ լավ առաջադիմությամբ: Փորձում եմ հնարավորին չափ լավ սովորել, որպեսզի հասնեմ նպատակիս՝ դառնալ լավ սցենարիստ, բայց նպատակս իրագործելու համար պետք է ունենամ կամքի ուժ և նպատակասլացություն: Պետք է լինեն նպատակ և ցանկություն՝ երազանքն իրագործելու համար: Նաև ուզում եմ լինել լավ մարդ, լավ ընկեր և արժանի զավակ ծնողներիս համար:

Այս ամենը իմանալով հանդերձ՝ դեռևս շատ անբացատրելի հարցեր, զգացողություններ ու մտքեր են ծնվում իմ մեջ, իմ «ես»- ի մասին մտածելիս:

Անուշիկ Մկրտչյան 14տ.

 

Մենք ապրում ենք Ապարանում

Ինձ հուզում է մեր դպրոցի շինարարությունը։ Դպրոցում չկա բուֆետ, որ երեխաները սնվեն։ Ուրիշ դպրոցներում երեխաները վերցնում են գումար, որ բուֆետից ուտելիք գնեն, իսկ մենք ուտելիքն ենք մեզ հետ տանում։ Լավ կլիներ, որ մեր դպրոցը վերանորոգեին, որ այն մյուս դպրոցների նման լիներ։ 

Արտյոմ Սեդրակյան, 12 տ.

***

Ինձ շատ բաներ են հուզում, բայց ամենից շատ ինձ հուզում է գյուղամիջյան ճանապարհների հարցը։ Գարնանը դրանք հայտնվում են ահավոր վիճակում։ Գյուղացիները ճանապարհներին ասում են «տլի (ցեխի) վաննա»։ Մի անգամ անցնում էի մեր տան մոտի ճանապարհով։ Հագել էի նոր դպրոցական զգեստ ու կոշիկներ։ Մինչև հասա դպրոց, կոշիկներս նմանվել էին ցեխակույտի։ Մեր գյուղում ավելի հեշտ է ձմռանը կոշիկ հագնել, քան գարնանը։

Մարիամ Հարությունյան, 13 տ.

***

Մարդկանց հուզող հարցերը անմիջական կապ ունեն իրենց շրջապատի հետ։ Քանի որ ես աշակերտ եմ, այս պահին ինձ հուզում է իմ դպրոցի ոչ բարվոք վիճակը։ Իմ դպրոցում չկան սանիտարահիգիենիկ պայմաններ, ինչի պատճառով էլ մեր տնօրենը, թանկ գնահատելով մեր առողջությունը, փակեց մեր փոքրիկ ճաշարանը։ Հիմա մենք դպրոցում մնում ենք մինչև 14։ 40 և չունենք ընդմիջում անելու հնարավորություն։ Դպրոցի հատակը ամբողջովին բետոնապատ է, դրանից այնպիսի փոշի է բարձրանում, որ ծածկում է մեր նստարանները։ Էլ չեմ ասում, որ մենք շնչում ենք այդ ծանր օդը։ Ես և ինձ պես հարյուր քսան աշակերտ շատ կուզենայինք տեսնել մեր դպրոցը բարեկարգ վիճակում։ Այս հարցը ես համարում եմ առաջնային, քանի որ երեխաների առողջությունն ամենաթանկն է այս կայնքում։

Նարեկ Հակոբյան, 14 տ.

***

Ինձ ամենից շատ հուզում է մարդկային անհավասարությունը։ Պետք չէ մարդկանց մասին կարծիք կազմել առանց նրանց ճանաչելու, և եզրակացություններ անել՝ միայն նրանց ապրելաոճը տեսնելով։ Այն, որ ինչ-որ մեկը հարուստ է և ունի շատ հնարավորություններ, չի նշանակում, որ պետք է հալածենք աղքատ և անօգնական մարդկանց։ Ես ուզում եմ, որ վերանա այս անհավասարությունը, և բոլորիս հոգիներում միայն բարին տիրի։

Ռուզան Տոնոյան, 14տ.

***

Հաճախ, երբ գնում ես անտառ, այնտեղ տեսնում ես աղբի կույտեր։ Ինձ այս հարցը շատ է հուզում։ Եկեք չաղտոտենք մեզ շրջապատող բնությունը, չէ՞ որ մենք շնչում ենք ծառերի շնորհիվ։

Մերի Սարգսյան, 12 տ.

***

Հարուստի երեխան տան աշխատողին հրամայում է.

-Ջուր բեր։

Իսկ աղքատի երեխան մորը հարցնում է.

-Մայրիկ, տանը ջուր կա՞։

Հարուստի երեխան դպրոց է գնում գեղեցիկ համազգեստով, իսկ աղքատի երեխան այդ ժամանակ գնում է անտառ, որ վառելիք հավաքի։ Հարուստի երեխան խաղահրապարակում խաղում է, իսկ աղքատի երեխան փորձում է մի փոքր տաքանալ։

Ինչո՞ւ է այդպես։

Սպարտակ Ավետիսյան, 13 տ.

Sargis Melkonyan

Նախընտրական խոստումներ

Նախընտրական շրջան է, բոլոր կուսակցությունները խելքից-մտքից դուրս խոստումներ են տալիս։ Շեշտը դնում են հասարակության այնպիսի խնդիրների վրա, որոնք իսկապես լուծման կարիք ունեն։ Օրինակ, արագաչափերի հարցը: Մի քանի կուսակցություն արդեն հասցրել է այդ հիմնախնդիրն ընդգրկել իր նախընտրական խոստումների ցուցակում։ Բայց մի՞թե այն չի առաջացել «որոշ անհատների» գրպանները լցնելու համար։ Ստացվում է, որ վերևներում արհեստականորեն խնդիր են առաջացնում ու փորձում այդ խնդիրը լուծել` ցույց տալու համար, թե գործ են անում։ Մինչդեռ իրական գործը, որ պիտի արվի, չի արվում։ Օրեցօր նոր դռներ են փակվում, մարդիկ հեռանում են, փոքր ու միջին բիզնեսն անկում է ապրում, աշխատատեղերը կրճատվում են, աշխատավարձերը` նույնպես, ապրանքի գները թանկանում են` պահանջարկը նվազում։ Ու այս ֆոնին խեղճ ժողովրդին խոստումներ են տալիս, որ մենք էլ գիտենք, չի իրականանալու։ Էլի գյուղացին իր կովն է պահելու։ Նույնիսկ հավատն է պակասել ինչ-որ լավ բանի հանդեպ։ 

Ովքեր են մեր նոր թղթակիցները

milana gevorgyanԵս Միլանան եմ` հասարակ մի աղջիկ, ով ապրում է իր ստեղծած աշխարհում: Ես սիրում եմ իմ աշխարհը: Սիրում եմ մարդկանց, սիրում եմ կյանքը, ամեն բան սիրում եմ: Արմատներով մաքրամաքուր արցախցի եմ ու հպարտ եմ դրանով: Թեև ես երբեք չեմ եղել Արցախում, բայց այն ինձ համար հարազատ տուն է: Չեմ հարգում կեղծավոր մարդկանց ու իրենց բոլորից վեր դասողներին: Ինքս անկեղծ մարդ եմ ու համոզված եմ` ինչպես ես լինեմ դիմացինիս հետ, նույնը նրանից ստանալու եմ: Չեմ բողոքում ոչ մի բանից, բացառությամբ՝ մեր իշխանություններից: Ընկերասեր եմ: Ունեմ թե՛ տղա, թե՛ աղջիկ ընկերներ: Սիրում եմ նրանց անչափ: Սիրում եմ աշխույժ կյանքը, սիրում եմ շատ աշխատել, գալ ու հոգնած, ինձանից գոհ պառկել մահճակալին, նայել աստղերին ու երազել: Ինչպես ընկերներս են ասում՝ կյանքին նայում եմ «վարդագույն ակնոցով» ու դրա համար մի օր, միգուցե, թևերս կկոտրվեն: Չեմ հավատում, որ երբևէ կարող եմ կոտրվել, որովհետև որքան լավ տրամադրվես, այնքան առաջ կարող ես գնալ, ու կյանքը հենց նրանով է կյանք, որ այստեղ թե՛ դժվարություններ կան, թե՛ ուրախ պահեր:

Չնայած նրան, որ ես ունեմ «վարդագույն ակնոց», նաև ռեալիստ եմ: Ամեն բան անելուց առաջ տասը չափում եմ, մեկ՝ կտրում: Սիրում եմ դիտել ֆիլմեր: Ամեն ֆիլմից հետո «գողանում» եմ լավ մտքերն ու պահում ինձ: Անկեղծ կլինեմ՝ ես չեմ կարողանում կարդալ պատմական գրքեր: Դրա փոխարեն դիտում եմ պատմական ֆիլմեր ու դրանցից ավելի շատ բան սովորում: Ճիշտ է, բարկանում եմ ինձ վրա, որ չեմ կարողանում կարդալ դեռևս 7-րդ դասարանում հանձնարարված «Վարդանանքը», բայց խոսք եմ տվել ինքս ինձ, որ պիտի անպայման մոտ ժամանակներս կարդալ: Սիրում եմ կարդալ ժամանակակից գրականություն, ռուսական գրականություն կամ այնպիսի գրքեր, որտեղ նկարագրվում է մարդը, հասարակ կյանքը:

Երաժշտության հարցում անունս դրել են «անճաշակ»: Ու այսպիսի անվանում եմ ստացել այն բանի համար, որ լսում եմ տարբեր ժանրերի երգեր՝ սկսած ռոքից, վերջացրած դասականով: Շատ արագաշարժ եմ, որովհետև ուզում եմ ամեն ինչ հասցնել կյանքում:

Հիմա կասեք՝ մենակ լավ բաներ է էս աղջիկը գրում իր մասին: Թերություններ նույնպես ունեմ, բայց շատ շատ եմ աշխատում դրանք շտկելու ուղղությամբ: Ես երբեք չեմ սիրում, երբ ինձ օգնում են: Ամեն բան փորձում եմ ինքս անել (բայց մի կողմից էլ համոզված եմ, որ առանց մամայի կկորչեմ): Իմ խնդիրները ոչ ոքի չեմ պատմում, ինքս եմ ուզում գլուխ հանել, ինչի համար ինձանից կարող են նեղանալ: Ունեմ մի հատկանիշ, որը և դրական է, և բացասական: Ես ներողամիտ եմ ու հիշաչար չեմ: Դրական է նրանով, որ բարությանս մի մասն է կազմում այս հատկանիշը: Իսկ բացասական՝ նրանով, որ շատ հաճախ կարող եմ ներել այն մարդկանց, ովքեր տվյալ պահին դրան արժանի չէին: Թերություններիցս մեկը այն է, որ երբեմն շարժվում եմ սրտիս թելադրանքով, ու դա շատ հաճախ խանգարում է ինձ առաջ գնալ: Բայց դա դրական հատկանիշ էլ է, չէ՞: Ինձ շրջապատող մարդիկ ասում են, որ ես նեղացկոտ եմ, բայց ես շարունակում եմ պնդել ու ինքս ինձ խաբել, որ դա այդպես չէ: Եթե անգամ այդպես է, նեղանալս երկար չի տևում:

Ապագա լրագրող եմ: Բոլորը պնդում են, որ իմ ընտրած մասնագիտությունը շատ դժվար է ու ավելի լավ է՝ փոխեմ որոշումս: Չեմ կարող հրաժարվել իմ ընտրած մասնագիտությունից, որովհետև սիրում եմ Հայաստանը ու կարող եմ օգնել իմ հայրենիքին այս մասնագիտության շնորհիվ՝ տարբեր հարցեր բարձրաձայնելով ու դրանց լուծումները փնտրելով:

Միլանա Գևորգյան, 16 տ.

***

zavenԻմ անունն է Զավեն: Ուզում եմ մի քիչ պատմել իմ մասին: Մանկուց եղել եմ չարաճճի և հետաքրքրասեր երեխա: Մինչև հիմա սիրում եմ արկածներ ունենալ: Նաև ունեմ շատ մեծ թերություն՝ շատախոսությունը: Այո, ես շատախոս եմ, բայց իմ կարծիքով դա վատ չէ: Ես կարողանում եմ ազատ արտահայտվել, արտահայտել իմ մտքերը և զգացմունքները: Չեմ կարողանում ստել: Լինում են դեպքեր, երբ ես ենթագիտակցաբար ստում եմ, բայց չեմ կարողանում թաքցնել դա: Երբ ես ստում եմ, դեմքս կարմրում է այն պատճառով, որ ամաչում եմ այդ ստից:

Մի օր տանը մենակ էի: Անգործությունից վերցրի մի ծաղկաման և սկսեցի խաղալ դրանով: Պատահական ջարդեցի այն: Շուտով մայրս աշխատանքից հոգնած եկավ տուն և հարցրեց.

-Այս ո՞վ է արել, ինչո՞ւ ես կոտրել այս ծաղկամանը:

-Ո՞վ, ե՞ս… էդ ես չեմ արել, մա՛մ,- վախեցած պատասխանեցի ես:

-Բա ո՞վ,- բարկացած շարունակեց մայրս:

-Ես չգիտեմ, չգիտեմ,- կմկմալով ասացի ես: Եվ այդ ժամանակ դեմքս կարմրեց: Մայրս դա տեսնելով ասաց:

-Ոչինչ, լավ, բալե՛ս, մի՛ կարմրի:

Թեև ես շատախոս եմ և չեմ կարողանում ստել, դա ինձ չի խանգարում լինել ինչպես բոլոր իմ հասակակիցները: Ոչ ոք չպիտի ամաչի իր բնավորությունից: Ամեն մեկը յուրահատուկ է յուրովի: Բայց կամաց-կամաց պետք է շտկել այն բոլոր գծերը, որոնք մեզ ստիպում են կարմրել:

Զավեն Աբրահամյան 13տ.

naira mkhitaryan

Փոխվում են ժամանակները, փոխվում են մարդիկ

Ինձ հուզում է մարդասիրության բացակայությունը ամենուր: Մարդասիրություն ամենից առաջ նշանակում է անկեղծություն, արդարացիություն, իսկ վերջիններս հետզհետե վերանում են մեր օրերում: Ես ապրում եմ Արագած համայնքում: Իմ գյուղն ունի 188 տարվա պատմություն, ու ես բազմիցս համեմատության մեջ եմ դրել համագյուղացիներիս առօրյան հիմա և տարիներ առաջ:

-Երբ ես քո տարիքին էի,- պատմում էր հայրիկս,- մեր գյուղում քչերը հեռուստացույց ունեին, ու հարևանները հավաքվում էին հեռուստացույց ունեցողի տանը: Այդ քչերից մեկն էլ մենք էինք:
Ժամերով միասին հեռուստացույց էինք դիտում, օրվա մեծ մասը միասին անցկացնում, միասին լիաթոք ծիծաղում էինք, մեկը մյուսի հոգսով՝ տխրում, ձեռքբերմամբ՝ ուրախանում: Այ, դա իրոք կյանք էր…

Տատիկս էլ պատմում էր, թե ինչպես էին իրենք նշում Ջան գյուլում տոնը: Նա պատմում էր, որ աղջիկներով Ջան գյուլումի նախորդ գիշերը անցկացնում էին միասին, ու բոլորը ջանում էին քնից առաջինն արթնանալ, քանզի առաջինն արթնացողը պարանով միմյանց էր կապում մյուսներին: Ու ես ամեն անգամ տատիկիս խնդրում էի նորից ու նորից պատմել այս պատմությունը, քանզի ամեն անգամ լսելիս լիաթոք ծիծաղում էի, ու ինձ պատում էր հետաքրքրության մեծ զգացում:

Իսկ հիմա՞: Այս հարցին կարող եմ պատասխանել առանց հայրիկիս կամ տատիկիս օգնության: Հիմա յուրաքանչյուրը տարված է իր խնդիրներով ու հոգսերով: Չկա առաջվա սերը միմյանց նկատմամբ, անկեղծ շփումը, եղածն էլ սահմանափակվում է SMS կոչվածով:

Մի՞թե պատճառն այն է, որ հիմա բոլորը ունեն հեռուստացույցներ: Ինձ թվում է՝ ոչ, պատճառը պիտի փնտրենք ինքներս մեր մեջ, գուցե պարզապես ժամանակ չունենք, կամ, որ ավելի կարևոր է՝ ցանկություն, քանզի, եթե կա ցանկություն, ժամանակ անպայման կգտնվի:

Պատճառները շատ են, իսկ հետևանքը՝ մեկը. մարդասիրությունը հետզհետե չքանում է:

heghine enoqyan

Թատրոնից մինչև ձիավարություն

Ես Հեղինեն եմ: Առաջին հայացքից մարդիկ մտածում են, որ չշփվող և չխոսկան եմ, բայց դա այդպես չէ: Իրականում մտերիմներս շատ կուզեին, որ այդ փաստը ճիշտ լիներ: Ընկերներիս շրջապատում ես ակտիվ եմ, աշխույժ և շատախոս: Բոլորը զարմանում են, թե ինչպես եմ ընտրել թատերագետի մասնագիտությունը: Նրանց կարծիքով թատերագետը պիտի միշտ բարձր խոսի, քննադատի և վիճի: Բայց մենք վերլուծում ենք, տալիս խորհուրդներ և արտահայտում մեր կարծիքը:

Մեծացել եմ մի ընտանիքում, որտեղ միշտ եղել է արվեստի շունչը: Ազատ ժամանակ սիրում եմ կարդալ գրքեր և քննարկել ընտանիքիս հետ: Նվագում եմ դաշնամուր օրվա տարբեր ժամերին, և կապ չունի՝ մեր հարևանները ուզո՞ւմ են լսել ինձ, թե՞ ոչ: Վերջերս սկսել եմ սովորել հայկական պարեր: Մասնակցում էի տարբեր միջոցառումների, ու նախանձով նայում, թե ինչպես են հայրենակիցներս պարում մեր պարերը, ու ինքս ինձ խոստացա, որ անպայման պիտի սովորեմ: Վախենում եմ բոլոր կենդանիներից, և այդ վախը հաղթահարելու համար սկսեցի ձիավարել սովորել: Հենց առաջին օրն ընկա զվարճալի պատմության մեջ: Մի քանի շրջան պտտվելուց հետո, երբ եկավ իջնելու ժամանակը, գլուխ բարձրացրեց վախը, բայց այս անգամ՝ արդեն բարձրությունից: Ձիուց մինչև գետին ընկած հատվածը ինձ ահռելի տարածություն էր թվում: Չնայած ներքևում գտնվողների հորդորներին՝ չէի էլ պատրաստվում իջնել, երբ վերջապես ինձ օգնության հասան:

Սիրում եմ շրջել Հայաստանի տարբեր վայրերում, լուսանկարել և ուսումնասիրել պատմամշակութային կոթողները: Հայաստանի ամեն մի գողտրիկ անկյունում անսպասելի կարող ես բացահայտել մի ամբողջ դարաշրջանի պատմություն:

Sargis Melkonyan

Ամենասիրա՞ծ, թե՞ չսիրած…

Գարունն իմ ամենասիրած ու ամենաչսիրած եղանակն է։ Պատճառն այն է, որ գարունն ինքնին բազմազան տրամադրություններով լեցուն է ու անկանխատեսելի։ Սիրում եմ գարունը, հատկապես ապրիլ-մայիս ամիսները, որովհետև այդ ժամանակ ոչ շատ տաք է, ոչ շատ ցուրտ։ Չեմ սիրում գարունը, հատկապես՝ մարտը, որովհետև այդ ժամանակ հեշտ ու հանգիստ կարող ես ցեխի մեջ կորել։

Մարտի առաջին տասնօրյակն է։  Տանիքներից կաթում է ձյան հալոցքից առաջացած ջուրը։ Ջրհորդանի բացակայության պատճառով տանիքներից իջնող ջուրը լցվում է փողոց։ Մայթերի ձյունը չի հալչում, ուստի բոլորը քայլում են փողոցի մեջտեղով։ Իսկ մեքենաները հաճախ այնպիսի արագությամբ են ընթանում, որ ոչ միայն ոտքից գլուխ թրջվում ես, այլև մինչև ոսկորներդ սառում։ Էլ չեմ ասում, թե ինչքան վտանգավոր է: Իսկ երբ այս ամենին գումարվում են Ագարակի հողե ճանապարհները, չես կարող առանց ցեխի մեջ 5-10 սմ խրվելու քայլել փողոցով։

Հուսամ օրերը ավելի կտաքանան, և այս վիճակը երկար չի շարունակվի։

Ani avetisyan

Ամենահայը աշխարհիս վրա

Որովհետև հայրենասիրությունը բառերով չի չափվում և ոչ էլ չափման միավոր ունի:

Նա սովորական տղա էր, ամենասովորական, այդպես էլ ընտանիք չդարձած մի ընտանիքիցՍովորական տղա էր, սովորական հայ: Չնայած մայրն ուկրաինուհի էր, ու նրան ուրիշ դեպքերում խառնարյուն կասեին, կասեին, թե իսկական հայ չէ: Չէ՞ որ «հայի գենը» հարյուր տոկոս մաքրություն պիտի ունենա: Հայ չէ՝ կասեինԱրտաքինն այնքան էլ հայկական չէր: Մի քիչ նմանություն ուներ ուկրաինացու: Գոնե կիսարյուն:
Նուրբ դիմագծեր ուներ ու աշխարհի ամենաբարի աչքերից: Այդ աչքերի մասին գրքերում էջեր են գրվում, այդ աչքերը տեղով մեկ խաղաղություն են ու սեր: Նրա աչքերն ամենահայկականն էին աշխարհում, հարյուր հիսուն տոկոսով հայկական:  Անունն էլ հայկական չէր, Էդուարդ էր՝ պապի անունը: Միայն վերջերս իմացա, որ Էդուարդ նշանակում է «պահակ»: Ճակատագիր կոչվածին չեմ հավատում, բայց լսել եմ, որ ի տարբերություն ճակատագրի, նախախնամություն՝ ի վերուստ տրված ինչ-որ բան կա իրականում: Հավատում էի: Հիմա համոզվեցի: Նա ինչ-որ բանի, ինչ-որ մեկի պահակն էր իր երկրում. դա էր նախախնամությունը սահմանել իր համար: Հակառակ դեպքում չէր հրաժարվի մոր, եղբոր ու քրոջ հետ մոր հայրենիք մեկնելուց, չէր մնա տատի հետ՝հորեղբոր մեծ ընտանիքում: Ու ոչ ոք էլ նրան մեղադրելու իրավունք չէր ունենալու, չէ՞ որ հավասարապես և՛ հայ էր, և՛ ուկրաինացի: Այդպես էր, չէ՞:

 Այո՝ կասեին: Այո կլիներ պատասխանը, եթե նա գրքի կամ պատմության մի սովորական, մյուս գրքերի հերոսներից չտարբերվող հերոս լիներ: Բայց նրա մասին գրքեր դեռ չեն գրվել, դեռ երկար չեն գրվի երևի: Որովհետև ամենադժվարը հենց նրանց մասին գրելն է, հորինել բոլորն էլ կարող են, բայց իրականությունը վավերագրելն այնքա՜ն բարդ է: Այն երբեմն դուրս է գալիս իրականության սահմաններից, ավելին է դառնում, քան իրականությունն ինքն է: Նրանք՝ սեփական կյանքով անընթեռնելի վեպ դարձածները վեր են մեր պատկերացրած մոխրագույն իրականությունից, նրանցը կապույտն է՝ խաղաղության կապույտը:

Նա խառնարյուն էր, միայն կիսով չափ՝ հայ: Բայց դա միայն թղթի վրա էր այդպես ու դատարկ բառերում: Նկարում, որ ես տեսա (ու, ափսոս, միայն նկարում տեսա նրան) ոչ մի տոկոս, նույնիսկ հազարարերորդականով, նույնիսկ ձևականորեն ուկրաինացի չկար: Զինվորի համազգեստով, զինվորների կողքին նա միայն հայ էր, աշխարհի ամենաբարի աչքերով հայը: Նկարով մարդուն ճանաչելը բարդ է, բարդ է հասկանալը, թե ինչպիսին է նա իրականում, բայց անորակ նկարում անգամ երևում էր, որ հայ է: Իսկ հայ լինել-չլինելը մարդուց է կախված, արյան բաղադրությունն անգամ ամենակարևորը չէ: Հայը նրա աչքերում էր, աշխարհի ամենաթախծոտ ու բարի աչքերում, հայը նրա սրտում էր, ու նրա սիրտն էր հայ: Հայ, ուրիշ ոչինչ:

Զինվորի հագուստով՝ զինվորների, եղբորս կողքին նա միայն հայ էր, հայ էր ինձանից ու քեզանից առավել: Նրա մեջ աշխարհի հետաքրքրության ու հետազոտության առարկա «հայի գենը» չէր հանդուրժել ոչ մի կաթիլ օտարություն, նա հայերեն էր շնչում ու հայերեն ապրում: Հավատա, որ ո՛չ ես, ո՛չ դու, ու ոչ էլ «երկնագույն արյուն» ունեցող հայերն այնքան հայ չեղան, որքան նա էր: Է~:

Իսկ «Եղնիկներում» այդ օրերին առյուծներ էին ծառայում: Իսկական առյուծներն էլ հայրենիք ունեն, հիմա գիտեմ՝ ամենաանվախ առյուծն էլ հայկական արմատներ է ունեցել: Սատանան էլ հայրենիք ունի: Ավելի ճիշտ՝ չուներ, խլեց ու իրեն հայրենիք դարձրեց: Իսկ այդ օրերին առյուծներն ու սատանան կենաց-մահու կռիվ էին տալիս: Դա մեր պատերազմ-խաղաղության, կնքված-չիրագործված զինադադարի մի ամենասովորական օրինակ էր: Դա մեր մահ չդարձող կյանքի, չկորացող մեջքի մի սովորական ապացույց էր:

Չարը չհաղթեց, բայց երկնքից երեք խնձոր էլ չընկավ: Ուստի դա հեքիաթ չէր, որ մարդիկ պատմեցին ու անցան: Հեքիաթ չէր, բայց մի օր վեպ է դառնալու, պատմավեպ հավանաբար: Իսկ վաղը, մյուսն օրն ու դեռ շատ հետո մեր երեխաներին նրանց մասին ենք պատմելու: Պատմելու ենք, բայց ոչ երբեք որպես հեքիաթ, իսկ նա ու նրանք երբեք էլ սովորական գրքերի սովորական հերոսների հետ չեն համեմատվելու:

Իսկ ես մի օր երևի կհիշեմ լուսանկարը, որ այդ օրերին աչքիս առաջ էր, չեմ մոռանա, որ իմ աչքերում այդ սովորական, ոչ հայկական արտաքինով տղան ուրիշ էր, նա լուսանկարի տղայի հետ նույնություն չուներ, կամ, կամ ուղղակի չէի ուզում մահն այդքան մոտիկից տեսնել:

Նա սովորական տղա էր, ամենասովորական, այդպես էլ ընտանիք չդարձած մի ընտանիքից:

Նրան խառնարյուն կկոչեին, եթե մի օր, երբ ընդամենը վեց տարեկան էր՝ թողներ ու գնար մոր հետ՝ մոր հայրենիք: Չգնա՜ց: Մնաց՝ վեց տարեկանի համար չափազանց հասուն պատասխան տալով մորը: Այդ օրից ոչ ոք, ոչ ոք աշխարհիս վրա ու նրանից դուրս՝ չհամարձակվեց խառնարյուն կոչել ամենաբարի աչքերով, ամենահայկական ներաշխարհով, ամենահայ տղային:

tatev aghazaryan

Վերջապես գարուն է

Ըհը,  ավարտվեց   ձմեռը: Ինչն էր լավ ձմեռվա, չգիտեմ: Ինձ համար՝ ոչ մի բանը:  Ձմեռն իր հետ բերեց լիքը դժվարություններ, մռայլ օրեր, տխուր դեմքեր, ու շարքն ինքներդ էլ կարող եք շարունակել: Եկեք սկսեմ այս օրերի արդիական թեմա՝ կոմունալներից: Դե, մեծամասնության փայտը ձմռան կեսին վերջացավ, իսկ գազն ու էլեկտրաէներգիան շատերի համար շռայլություն էին: Երևի ձեր մտքին հիմա եկավ, թե որ ամսվան ինչքան եք վճարել ու ինչեր կարող էիք գնել այդ գումարով: Դե, էլ նոր տարվա  ծախսերի մասին չեմ խոսում, դա արդեն մի լավ քննարկել են մեր թղթակիցները: Գիտեք, եթե ձմեռը չլիներ, մեր ժողովրդի հոգեբանության մեջ հնուց չէր սերմանվի մի մտածելակերպ,  որ ամռանն աշխատածը պիտի պահես  ձմռան  «նեղ օրվա»  համար:

Ուղղակի չեմ հասկանում այն մարդկանց, ովքեր ասում են, թե ձմեռն իր դժվարությունների հետ մեկտեղ գեղեցիկ է: Ախր, լավ ուրախանում ենք մեկ օր, երկու օր, երեք օր …  Հետո գալիս է մի պահ, ու սկսում ենք զզվել: Ոնց  պտտվում եմ այս թեմայի շուրջ,  ոչ մի դրական բան չեմ գտնում: Կամ էլ լավ, որ ասում են. «Այնքան եմ սիրում, երբ թվում է, թե գետնին սպիտակ   «սավան» գցված լինի»:  Լավ, ասենք հա, այդ  պահին գեղեցիկ է, բայց մի քանի ժամ հետո բոլորիս էլ տհաճ է այդ շերտի վրա տեսնել կենդանիների կենսագործունեության արգասիքները:

Դե, էլ չասեմ ձմռանն ինչպիսի ավտովթարներ են լինում, ճանապարհների փակ վիճակները, առավոտյան մեքենայի չմիանալը, ջրի խողովակների սառելը…

Ու այս ամենի հետ մեր միակ հույսն էր Գագիկ Սուրենյանը, այն էլ ամեն անգամ հուսախաբ էր անում:

Իսկ վիրուսները, կարծում եմ, բոլորիդ էլ այցելել են:

Հ.Գ. Վերջապես գտա մի դրական կողմ՝  ձմռան հետ ավարտվեցին քննություններս: