Փոթորկոտ իրականությունից մտքերս երբեմն ալեկոծվում են: Չգիտեմ` ո՞ւր են տանում ալիքներն այդ այրի նավեր խորտակելո՞ւ, թե՞ պարզապես չորացած ափին ողջագուրվելու:

Ով գիտի, գուցե բնավ էլ ոչինչ կործանելու ցանկություն չունեն. կամ էլ հակառակը՝ անողորմ ամեն կենդանի բան խժռելու:

Նավաստին շտապեց մեղադրել ալիքներին կործանիչ հարվածի համար, բայց չէ՞ որ դրանք պարզապես գործիք են փոթորկի ձեռքին։

Իսկ ո՞վ է ասել, որ մեր մտքերը արտացոլանքն են մեր էության:

Իսկ փոթորի՞կը ….

Իրականությունում տիրող փոթորիկը, ալեկոծելով ծերուկի խռովահույզ մտքերը, ստիպեցին նրան բարկանալ, իսկ ահա բարկության միակ կրողը պառավն էր, ում գլխին ամեն անգամ թափվում էր ծերուկի չարության նոխազը, և կատուն, ով պարզապես փաթաթվում էր ոտքերին պառավի, քոթակվում էր` զոհ դառնալով և թեթևություն պարգևվելով պառավին։

Իսկ շղթան անվերջ շարունակվում էր, և ի վերջո ոչ կատուն, ոչ պառավը, և ոչ էլ անգամ ծերուկը մեղավոր չէին. ծերուկը պարզապես տանուլ տվեց փոթորկին։ Փոթորիկ` ողողված չարի ու բարու հակամարտությամբ, պայքարի և հանձնվելու, ժպտալու և արտասվելու, սիրելու և ատելու տեղատարափով, որոնք տակն ու վրա անելու ցանկությամբ ալեկոծում են մտքերը ծերուկի տկար, ճնշում և դիմադրության չարժանանալով ծնում չարիքը մտքում, որը թափ առնելով սկսեց ալեկոծել, աջ ու ձախ տապալելով հոսքը խաղաղ ալիքների և որը շղթա դարձավ կատվի համար գնդակը ծակելու, իսկ փոքրիկը, որը զրկվեց գնդակից, սկսեց նախանձել ընկերոջը, ով ուներ գնդակ …

Իսկ պատճառը, պատճառը ուղղակի փոթորիկն էր, որին տանուլ տվեց ծերուկը:

Եկեք չտրվենք ալիքներին վատ, որոնք անմիջական գործիք են չարիքի ձեռքին` վատը սփռելու, իսկ ամեն փոթորկի հարված ընդունենք իբրև հնարավորություն` մտքի և հոգու մաքրությունը ավելի ամուր պահելու համար։

Ու ես կարծում եմ, որ մոլորակը սկսել է կորցնել իր հավասարակշռությունը և ամենևին էլ պատճառը  բնության տարերքը  չէ, և ոչ էլ տիեզերքն է մեղավոր  այդ հարցում: Սա չարի ու բարու հակամարտություն է, սա մարդկանց մասին է, ովքեր նման են ցեխաջրով լցված տակառի, նրանք մարդիկ են ներսում ատելության ու չարության մեծ չափաբաժնով ծանրացած, որը դուրս ցայտելու մեծ ցանկությամբ սկսում է թունավորել շրջապատող ամեն բան։ Սակայն ծանրությունը դրանից ամենևին էլ  չի թեթևանում, քանզի ատելությունը ատելություն է ծնում, նախանձը՝  չարիք, իսկ այդ երկու արատները անխուսափելիորեն ծնում են թշնամություն՝ ամենասարսափելի միտքը աշխարհիս վրա։

-Իսկ կա՞ աշխարհում ավելի վատթարագույնը, կա՞ աշխարհում ավելի կործանարարը, որ ի զորու է համեմատվել մարդկային չարորակության հետ։

Եվ ամենևին էլ երկրաշարժեր ու ջրհեղեղներ հարկավոր չեն մարդկությունը վերացնելու համար․ չէ որ մարդիկ ծանրացել են ներսում կուտակված մաղձով, չէ որ Աստված սկսել է բացակայել ամենուրեք, այ իսկ մոլորակը ծանրությանն այլևս չի դիմանում։

Մոլորակը շրջվելու այնքան մեծ ցանկություն ունի․․.

Ախ՜, որքան իմաստություն է հարկավոր պարզապես  մարդ մնալու համար։

Անժխտելի փաստ է՝ հայն աշխարհի հնագույն ազգություններից մեկն է։ Դրա մասին վկայում են ոչ միայն հայոց, այլև համաշխարհային պատմության վկայությունները։ Իսկ ո՞վ է հայը, ի՞նչ ճանապարհ է անցել, ո՞րն է նրան ճանաչելու բանաձևը։ Մի՞թե բավական է միայն քրիստոնյա կոչվելը, հայերեն խոսելը, ազգանվան վերջում «յան» մասնիկ կրելը կամ Հայաստանում ապրելը հայ կոչվելու համար։ Իհարկե ոչ…

Հայը Հայաստանում ապրելուց զատ, այն համարում է իր հայրենիքը, որտեղ ինչպես առաջ իր, այնպես էլ հիմա նրա զավակների պատմությունն է կերտվում։ Հայը գիտի՝ այստեղ մի թիզ հողի վրա որքա՛ն արյուն, արցունք ու քրտինք է թափվել, որն իսկական հայը չգնահատել չի կարող։

Հայի ազգանունը կարող է չունենալ «յան» վերջավորություն, բայց նրա դեմքը կմտանի նրա հայությունը։ Դիմագծերը, փոքր-ինչ կեռ քիթը, խոշոր, կրակոտ, բայց և թախծոտ աչքերը։

Մի՞թե թշնամին վատ գիտի մեզանից մեր լեզուն: Նա չէ՞, որ հաճախ մեզանից ճիշտ ու անսխալ է խոսում կամ գրում։ Ստացվո՞ւմ է, որ նա էլ է հայ։ Իհարկե ոչ… Միայն հայը կարող է սրտանց ասել անթարգմանելի «ջան»-ն ու «ցավդ տանեմ»-ը։ Միայն հայը կարող է տարօրինակ բան տեսնելուց երեք մատը ծալել ու ցուցամատը բարձրացնել՝ անպայման ինչ-որ տեղի-անտեղի մեկնաբանությամբ։

Հայը փորձում է ոչ միայն անունով, այլև գործով քրիստոնյա լինել։ Նրա համար հայրենիքն ու հավատքը ամեն ինչից վեր են, դրանք նրա սրբություններն են, որոնց համար նա պատրաստ է կյանքը տալ: Ինքնազոհություն, այ թե որն է հայի հոմանիշը։

Հայրենասեր, աշխատանքի գինն իմացող, ազնիվ, բայց միևնույն ժամանակ խիստ ու պատվախնդիր հայ տղամարդն ու ընտանիքին նվիրվող, աստվածավախ ու բարոյական հայ կինը միասին ստեղծում են հայ ընտանիքը, որտեղից էլ սկսվում է հայի ինքնությունը։

- Էս ձմեռը չեմ սիրում, էլի, – հայտարարեց Գևորգը, ու օղի թորելու սարքի մոտ հավաքված ընկերները հավասար շարժումով բարձրացրին գլուխները, զարմացած նայեցին մեկ Գևորգին, մեկ իրար։ Գևորգը, որ վերջին 6 տարում միայն ձմռան իշխանությունն էր ընդունում, հիմա հանկարծ հայտարարում է, որ չի սիրում։

Չսպասեց, որ ընկերները հայացքները բառեր դարձնեն ու առանց այդ էլ բոլորի համար հասկանալի հարցը տան՝ քեզ ի՞նչ եղավ, էդ ինչի՞։ Շարունակեց այնպիսի տոնով, որ թվաց՝ քիչ առաջվա հայտարարության հետ ասելիքն ընդհանրապես կապ չունի.

- Երեկ տղես էր զանգել։ Ասեց՝ չեն գալու էս տարի ձմեռը. գործը շատ ա։

Նույն հավասար շարժումով, ամեն ինչ հասկացածի հոգոցով ընկերները շարունակեցին իրենց գործը. մեկը կրակին էր հետևում, մյուսը օղու աստիճանն էր չափում, երրորդն էլ «զակուսկին» էր շարում սեղանին։ Գևորգը շարունակում էր ծխել ու չսիրել ձմեռը։

Առհասարակ գյուղում ոչ ոք հենց այնպես, ուղղակի իր կամքով ինչ-որ եղանակ չի սիրում։ Ամեն ինչ կապված է եղանակի բերած խնդիրների ու չբերած պտուղների հետ։ Մարդիկ հիմնականում սիրում են գարունը, որովհետև այստեղ գարունը միայն գեղեցիկ խոսքերով չէ, որ ասոցացվում է հույսի հետ: Գյուղացիների համար յուրաքանչյուր գարուն այգիների ծաղկման, հողի բերրիության ու ցրտահարված ծառեր չտեսնելու հույս է:

Ամառն ինչպե՞ս սիրես, երբ դաշտում գործ անելիս պատսպարվելու տեղ չկա, մի ծառ է, այն էլ մի քանի րոպեով սուրճ խմելու համար: Ամառն այնքան էլ չեն սիրում, որովհետև գյուղում սկսում են ապրել այլ ժամային գրաֆիկով. արթնանում են լույսը չբացված` մի քիչ հովին դաշտ գնալու, որ հասցնեն մինչև կեսօր գործն առաջ գցել: Կեսօրից հետո անհնար է. փողոցներում մարդ չես գտնի, բոլորը լրացնում են քունն ու սպասում երեկոյան հովին: Ամառը չեն սիրում երկար օրերի համար, որովհետև որքան ուշ է մթնում, այնքան շատ են գործ անում: Բայց ամառը նաև երբեմն սիրում են. տունը տաքացնելու մասին չեն մտածում, կոմունալները շատ չեն, ու տղամարդիկ ամեն օր ստիպված չեն վառարանի մոխիրը թափել:

Աշնանը գործը որքան շատ է լինում, մարդիկ այնքան գոհ են. չէ՞ որ նշանակում է` բերքն առատ է: Պատրաստ են առանց հանգստի հավաքել դաշտերից, պահածոյացնել, առավոտ կանուխ շուկա գնալ` դատարկ մեքենայով վերադառնալու հույսով: Աշունը սիրում են, երբ ամեն ինչ ըստ ցանկության է դասավորվում, ու մարդիկ պատրաստվում են ձմռանը` վաստակած հանգստին: Պատրաստվում ու վառելիք են գնում, խոպանից տղաներին ու թոռներին են սպասում, ու ձմեռը չեն սիրում, եթե նրանք որոշում են չգալ…