Հայրենասիրության լուռ վկան

Լուսանկարը՝ Մուշեղ Կուրեխյանի

Լուսանկարը՝ Մուշեղ Կուրեխյանի

Անբացատրելի զգացումներ եմ ապրում, երբ թերթում եմ իմ նախնիների կյանքի էջերը։ Տարիներ առաջ, երբ դպրոցական էի, տատիկիս տանը մեծ ոգևորությամբ արտասանում էի «Հաղթանակի օրը» բանաստեղծությունը։ Տատիկս ու պապիկս ուշադիր լսում էին։ Նրանց հայացքում նկատում էի տխրություն և հիացմունք, ցավ և ուրախություն, կարոտ և հպարտություն։ Հիմա եմ հասկանում, թե ինչու։

Պապիկիս հոր անունը, ցավոք, տեղ է գտել պատերազմի բովում անհետ կորածների ցուցակում։ Նա ծնվել է 1906 թվականին Արևմտյան Հայաստանի Սեբաստիա շրջանում։ Հարազատներս պատմում են, որ նա 1925 թվականին Թուրքիայից ներգաղթել է Սովետական Հայաստան։ Հաստատվելով Երևանում՝ պապիկիս հայրը՝ Հրանտ Տագեսյանը, կազմել է ընտանիք, ունեցել երեք որդի։ Կրտսեր որդին իմ պապիկն է, ով հիմա 75 տարեկան է։ Ավաղ, նրան չի հաջողվել վայելել հայրական ջերմությունը։ 1941 թվականի հունիսին տարածվում է Հայրենական պատերազմի գույժը։ Պատերազմի առաջին օրերից պապիկիս հայրն էլ շատերի նման մեկնում է ռազմաճակատ և կռվում Ֆաշիստական Գերմանիայի դեմ։ Պատկերացնելն անգամ սարսափելի է։ Արցունքներով ողողված սիրող կնոջ աչքեր, նորածին մանկան անուշ թոթովանքներ։ Հիրավի, այս ամենը թողնելու և պատերազմ մեկնելու համար մեծ ու աննկուն հայրենասիրական ոգի է պետք։ Լսում եմ նրա մասին պատմությունները և հասկանում, որ հենց այդպիսի ոգով է օժտված եղել նա։ Եվ դարից երկար էին ձգվում տարիները։ 1942 թ․-ին՝ պատերազմի բովում, սկսվում է Կերչի Ճակատամարտը։ Մինչև 1944 թվականը պապիկիս հայրը եղել է ռազմաճակատներում։ Հարազատները մի քանի նամակ ստացել են Կերչի ահեղ ճակատամարտի օրերից։ Նա եղել է սղոցարանի բանվոր։ 1945 թվականի մայիսյան մեծ հաղթանակից հետո պապիկիս հոր հարազատներին հաղորդում են, որ նրա անունը տեղ է գտել անհայտ կորածների ցուցակում։ Ավելի քան 20 տարի ոչ ոք չէր կորցնում այն հույսը, որ մի գեղեցիկ օր երկրագնդի մի ծայրից կլսվի նրա ձայնը, բայց ավաղ… Տարիներ անց Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներում լույս է տեսնում մի գիրք, որը ներառում է 1941-1945թթ.-ին պատերազմում անհետ կորած սեբաստահայերի անունները։ Այդ գրքում տեղ գտավ նաև պապիկիս հոր՝ Հրանտ Տագեսյանի անունը։ Հիշում եմ և հպարտանում։

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Մայիսի 8. Մենք ունենք մեր վարչապետը

 

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Անի Ավետիսյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Լիլիթ Վարդանյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Մանե Մինասյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

Լուսանկարը՝ Անահիտ Բաղշեցյանի

anahit baghshetsyan

Ինչ է պատահում ամպերի վերևում

Բախտի բերմամբ հաճախ եմ լինում ինքնաթիռներում, և թռիչքները հաճախ տևում են 14-16 ժամ։ Շատերը մտածում են, որ 14 ժամ ինքնաթիռում նստելը, ամպերից վերև գտնվելն ու անգործությամբ զբաղվելը հերոսություն է։ Բայց ես միշտ սիրով կոտրում եմ այդ կարծրատիպը՝ մարդկանց ասելով, որ այդ ժամերը երբեմն շատ օգտակար կարող են լինել։ Ուրախ եմ, որ բախտ եմ ունեցել վայելել այդ 14 ժամերը 7 անգամ (շուտով 8-րդն էլ կավելանա)։

Երբ նստում եմ ինքնաթիռ, նախ հարմար «կահավորում եմ» իմ նստատեղը։ Այսինքն՝ տեղավորում եմ պայուսակս, բաճկոնս ու բոլոր-բոլոր այն պարագաները, որոնք ինձ պետք են գալու։ Ապա նույն բանն անում եմ եղբորս համար, քանի որ միշտ միասին ենք հայտնվում ամպերի վերևում։ Հետո ականջակալներով իմ սիրած երգերն եմ վայելում մինչև գետնից պոկվելն ու հանդարտ շարժվելը։ Դա տևում է երևի թե 30 րոպե։

Հետո մի քանի ֆիլմ եմ դիտում, սկսում եմ կարդալ այն գիրքը, որը պայուսակումս է, ու հաճախ էլ ավարտում եմ այն։ Երբ այս շարունակական պրոցեսը կրկնում էի արդեն 7-րդ անգամ (մարտի 19-ն էր), կողքիս նստած տղամարդը, որ ֆիլմ էր դիտում, խախտեց ինքնաթիռում տիրող լռությունը իր ծիծաղով։ Երևի ֆիլմի հերոսները ինչ-որ հումոր արեցին։ Ու քանի որ գրեթե բոլորը քնած էին, միայն ես լսեցի այդ ծիծաղը և ինքս էլ սկսեցի բարձր ծիծաղել։ Նա նկատեց ծիծաղս, հանեց ականջակալներից մեկն ու ասաց.

-Եթե ամերիկացի ես, անպայման կնայե՛ս այս ֆիլմը, շա՜տ լավն է, երևի թե միայն ամերիկացիները կհասկանան։

Խոսքն ավարտեց ու կրկին սկսեց քրքջալ։

Ես ասացի, որ ամերիկացի չեմ, բայց անպայման կնայեմ ֆիլմը։

Հետո կանգնեցրեց ֆիլմն ու ասաց.

-Տեսա, որ նկարում էիր քիչ առաջ, վատ չի ստացվում, բայց կարող ես ավելի լավ։ Ձեռքիդ շարժումները ճկուն չեն, տո՛ւր, ցույց տամ։

Առաջին անգամն էր, որ կողքիս նստած ուղևորը խոսում էր ինձ հետ։ Ուրախացա, ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու։ Արագ հանեցի ալբոմս ու մի մատիտի հետ մեկնեցի նրա կողմը։ Նա ցույց տվեց՝ ինչպես ճիշտ մշակումներ անել, ճիշտ դիրք ընտրել մարմնի համար։ Հետո ասաց, որ իր անունը Ռոն է, ծնողները կողմ չէին, որ ինքը արվեստով զբաղվի, բայց հիմա գրաֆիկ դիզայներ է ու մեծ գումարներ է աշխատում։ Այսպես խոսեցինք, ու չնկատեցի՝ ինչպես վայրէջք կատարեցինք։ Երբ դուրս եկանք ինքնաթիռից, շտապում էր և արագ քայլերով առաջանում։ Մոտեցավ ինձ ու ասաց.

-Շատ հաճելի էր, հուսամ՝ կրկին կտեսնվենք։

-Ռո՛ն, իսկ ինչպե՞ս էր կոչվում ֆիլմը,- հարցրի ես ու նկատեցի, որ իմ նոր ընկերն արդեն չքացել է մարդկային հսկա ամբոխում:

Ակնոցս տա՞մ

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Երևի ընդհանրապես անտեղի բան եմ հիմա գրում, բայց էլ չգրել չեմ կարող։ Երբեմն կարդալով կարծիքներ ու հոդվածներ մեր սերնդի, Հայաստանի ու ընդհանրապես, հայերի մասին, ինձ թվում է, թե ես ու մյուսները լրիվ ուրիշ Երևաններում ենք ապրում։ Բոլորն ասում են՝ թե բա տեսա՞ք՝ մեր սերունդն ինչ արեց, իսկ դուք թերագնահատում էիք։

Չգիտեմ՝ ձեզ ոնց, բայց ինձ ոչ ոք երբեք չի թերագնահատել։ Կյանքում չեմ լսել, մինչև այս հեղափոխությունն էլ, որ ինչ-որ մեկն ասի, թե մեր սերունդը լավը չի ու անխելք է։ Ցանկացած հարցի շուրջ մայրս ինձ միշտ սովորեցրել է ինքնուրույն մտածել ու լուծում գտնել, ասելով, որ ես ավելի խելացի եմ, մեր սերունդն ավելի խելացի է։ Դե, չգիտեմ, գուցե էդպես ներկայացնելը ձեզ համար ավելի ռոմանտիկ է, դե, իբր, տեսեք-տեսեք՝ դուք չէիք հավատում, մենք արեցինք։ Չգիտեմ, ինձ հավատացել են։ Ինձ հետ երբեք չեն էլ խոսել ցույցի գնալ-չգնալու թեմայով, որովհետև դա բնական բան էր։ Ես էլ երբեք չեմ խաբել մորս, թե որտեղ եմ, ում հետ և ինչ եմ անում, որովհետև բնական բան էր իմ արածը։ Ռոմանտիկ ոչինչ չկար, դա բնական էր։

Կասեք՝ հայերը համախմբվել են, բարիացել։ Ինձ համար հայերը միշտ էլ բարի ու համախմբված են եղել։ Ուղղակի մեծ առիթ չէր եղել դա արտահայտելու, բայց ոչ մի անգամ չի եղել, որ երթուղայինում խնդրեմ պատուհան բացել, ու ինձ մերժեն։ Չի եղել, որ հարց տամ՝ չպատասխանեն։ Գուցե դուք ուղղակի փոքր բաներ չեք սիրում։

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Լուսանկարը` Հովնան Բաղդասարյանի

Ասում եք, թե բա հայերը ժպտերես չեն, գնա ԱՄՆ, տես՝ ոնց են ժպտում։ Հարց տաս, պատասխանեն, բարեհամբույր լինեն։ Ես, ընդհանրապես, շատ է եղել, որ անցորդներին ինչ-որ հարցով դիմեմ, շատ է եղել, որ ինձ են դիմել։ Դեռ ոչ մի անգամ չի եղել մեկին մի հարց տամ՝ փախչի գնա, կամ «չորի»։ Բոլորն էլ ժպտում են։ Վերարկուդ էլ գցում ես, հետևիցդ վազում են, սիրուն բարևում ու ասում, թե բա քոնն էր, գցեցիր։

Գուցե հակառակ դեպքում ավելի ռոմանտիկ կլիներ։

Ընդհանրապես, ինչու էի լռում։ Էս վերջերս շատ եմ լռում։ Զահլաս գնում է խոսեմ, ազնիվ խոսք։ Եթե մի բանում համաձայն չեմ, ոչ թե վիճում եմ, այլ լռում։ Ցույցերից ոչ սթորի արեցի, ոչ էլ ստատուս գրեցի։ Հեսա կմտածեն՝ չեմ մասնակցել, հա։ Լռելով ավելի հեշտ է, որովհետև էս վերջերս շուրջս ամեն ինչ այնքան ռոմանտիկ է ներկայացվում, որ քիչ է մնում դնեմ լացեմ։ Դե, կամ էլ քիչ չի մնում։

Չգիտեմ խառը-մառը էս ինչ գրեցի, ու ինչի չլռեցի էս անգամ, բայց արդեն ջնջելս գալիս է։ Ես լռել եմ սիրում ու գործել։ Որովհետև ամեն ինչ այնքան ռոմանտիկ չէ, ինչքան դուք բոլորդ եք ներկայացնում։ Ցույցներն էլ, մեր հեղափոխությունն էլ։ Մի քիչ իրատես լինել եմ սիրում, ու նկատել, որ ինձ լավ էլ հավատում էին։ Որ Հայաստանս միշտ էլ էսպես էր, որ մեծ բաների կողքին փոքր բաներ էլ կան։ Որ մեկ-մեկ լավը նկատելու համար պետք է իրատես լինես, ոչ թե դրամատիկ։ Իրատես լինելով ես լիքը լավ բաներ եմ նկատում։

Մի խոսքով, եթե դու էլ չես տեսնում Հայաստանն այնպես, ինչպես ես, ուրեմն ինձնից է։ Գուցե ակնոցիցս կամ ոսպնյակներիցս։ Աջը՝ -2,5, ձախը՝ -2,75, եթե՝ ինչ։

Իսկ հիմա կլռեմ։ Զահլա չկա։

zara torosyan

Դասամիջոց

-Աննա, Աննա,- շշնջում էր Ալբերտը դասարանի մի կողմից մյուս կողմը,- էս գումարը վերցրու, ինձ երեք հատ խորիզով բուլկի կբերես բուֆետից:

-Հա, ինձ էլ:

-Ինձ էլ կբերես,- սկսեցին շշնջալ բոլորը:

Զանգը հնչեց: Աննան ու Էլենը միանգամից դասարանից դուրս սլացան: Նրանց հետևից, ինչպես միշտ, երեք հոգի դուրս են վազում, սակայն ոչ ոք երբեք չի իմանում, թե նրանք ուր են գնում: Տղաները միշտ կանգնում են աղբամանի մոտ, իսկ երբ ցանկանում ես աղբը թափել, և մի կերպ անցնում ես նրանց միջով, այնպես են գոռում, կարծես դա իրենց տարածքն է և ուրիշները իրավունք չունեն այդտեղով անցնելու:

Նախավերջին նստարանին նստած է Վովան, ով պարտաճանաչորեն կատարում է իր դասամիջոցի պարտականությունը` լուռ նայում է գրատախտակին, իսկ նրա հետևում նստած Մերին` Վովայի մեջքին:

Կան նաև տղաներ և աղջիկներ, որոնք դեռ տարված են արդեն հնացած ինտերնետային մարտահրավերներով:

Մի քանի աղջիկներ էլ` գրքերը ձեռքներին, դուրս են գալիս դասարանից, որ ուսուցիչները տեսնեն, թե ինչ պարտաճանաչ են իրենք և ինչպես են միշտ դաս սովորում: Սակայն իրականում նրանք լրիվ տարբեր թեմաներից են զրուցում:

Կան նաև աղջիկներ, որ պատուհանից այն կողմ չեն գնում, կանգնած նայում են մեր զուգահեռ դասարանի պատուհանին, քանի որ գիտեն, որ հնարավոր է` Վրեժն անցնի այդտեղով, և իրենք էլ տեսնեն նրան: Վրեժն էլ իրեն աստղ է զգում:

Զանգի հնչելուն մնացել էր երկու րոպե, բոլորն սկսել էին նյարդայնացած քայլել, քանի որ Աննան ու Էլենը դեռ չէին եկել: Երբ նրանք մտան դասարան, բոլորը հարձակվեցին Աննայի վրա ու պահանջեցին իրենց ուտելիքը: Դրանք ստանալուց հետո դասարանում լռություն է տիրում, որովհետև բոլորը լուռ նստած ուտում են:

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Երևանյան օրեր. մայիսի 2

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Խաղաղ անհնազանդները

Երևանյան օրեր. մայիսի 2

Դիմակայություն

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Լուսանկարը՝ Միլենա Խաչիկյանի

Սա մի շարժում էր, որ արթնացրեց բոլորին: Բոլոր հասարակական խմբերին, երիտասարդից մինչև տարեց մարդկանց, զարթնեցին նույնիսկ ամենահուսահատներն ու անտարբերները:

Ավաղ, ավելի քան տասը ժամ Հանրապետության հրապարակում կանգնած, և այդ ընթացքում ականջս, սիրտս և բարոյականության բոլոր պատկերացումներս ծակող խոսքեր լսելուց հետո, շատ բան չի մնում ասելու…

Նախանձի և վախի չորս փոքրիկ պատերում ապրող 55 ոչ հայ։ Բա իհարկե, նախանձի մեջ կապրեք… Քանի որ ձեզնից որևէ մեկի համար 200.000 մարդ դուրս չի գա հրապարակ, ձեզնից որևէ մեկի համար մարդիկ չեն աղոթի, ձեզնից որևէ մեկի համար չեն զոհաբերի առողջություն, ժամանակ, էներգիա: Ձեզնից որևէ մեկի հետ մարդիկ ցանկություն չեն ունենա պարծանքով նկար ունենալ, կամ նույնիսկ ձեր ձեռքը սեղմել, ձեզնից որևէ մեկի անունով երիտասարդ ծնողներն իրենց երեխաներին չեն անվանի, ու ձեզնից որևէ մեկին մենք Նիկոլ Փաշինյանի պես չենք սիրի…

Սեփական ժողովրդին՝ ձեր երեխաներին, ծնողներին, քույրերին և եղբայրներին, պատերազմ հայտարարելը հանցագործություն է։ Դուք խորհրդարանում գտնվելու և հանդես գալու իրավասություն չունեք:

Ընտրեք..

Եվ արդյո՞ք խորհրդարանում է սկսվում և ավարտվում ձեր գործունեությունը: Արդյո՞ք չունեք ընկերներ, շրջապատ, որոնց աչքերին պիտի նայեք, վերջիններիս հիասթափեցնելուց հետո: