-Պապ, գիտե՞ս էգուց ինչ օր է:
-Բալես, ես ժամ-պատարագ կորցրել եմ: Ի՞նչ օր է:
-Դեկտեմբերի 7-ն է, պապ: Կհիշե՞ս,- ուզում էի շարունակել խոսքս, բայց պապիկս հայացքը դեպի ներքև ուղղած մի քանի անգամ կրկնեց.
-Դեկտեմբերի 7, 12-ին 20 պակաս… Դեկտեմբերի 7, 12-ին 20 պակաս…
Ու ես հասկացա, որ թեև իր տարիքին, հիշողությունները այդ օրվա մասին թարմ են մնացել: Ապա խնդրեցի պատմել երկրաշարժի մասին`սկզբից մինչև վերջ:
Ինչպես որ շատ հարցերում, այս մեկում էլ ինձ չմերժեց և մեկ բաժակ ջուր խմելուց հետո սկսեց պատմել:
-Ամեն ինչ սովորականի պես էր: Ես շուտ զարթնել, գնացել էի գործի: Տունը մերս էր, տատիկդ, քեռիդ, մորքուրդ ու մամադ: Քեռիդ ու մորքուրդ փոքր էին, իսկ մամադ արդեն դպրոցական էր, քեզի պես 9-րդ, թե 10-րդ դասարան: Տատդ քեռուդ ու մորքուրիդ քնացրել էր, օր մամայիդ դպրոց ղրկեր: Դռան շեմի մոտ սարքածս աթոռի վրեն նստած մամայիդ մազերն կհուսեր, որ դպրոց ղրկեր: Էդ ժամանակ դպրոցները առաջին -երկրորդ հերթերով էին: Մեր բախտից էր, օր մերդ երկրորդ հերթ էր,- թախծոտ ձայնով ու աչքերով շշնջաց պապս:
-Ինչի՞ համար, պապ:
-Եթե 5 րոպե ուշ սկսվեր երկրաշարժը, մամադ արդեն տնից դուրս եկած կեղներ, ու ինչ գիտես` ինչ….
-Լավ, պապ, էդ հատվածից անցի առաջ,- ասացի ես, չուզենալով մտածել այն մասին, թե ինչ կարող էր լինել մայրիկիս հետ, եթե նա երկրաշարժի ժամանակ դպրոցի ճանապարհին լիներ:
-Իսկ դու պապ, դու ի՞նչ կենեիր, ո՞ւր էիր:
-Ես էդ վախտերը լավ գործի էի: Հեչ մեկի տունը հաց չկար: Մարդիկ չեքերով ու ժամերով հերթ կանգնելուց հետո հազիվ կկռնանային հացմ առնեին, իսկ մեր տունը լիքն էր հացը: Հլը սա` ընչի՞:
-Ընչի՞:
-Որովհետև փռի հետ գործ կենեի ու մեծ ավտոներով մեկ հաց կբերեի, որ մարդիկ առնեին: Սաղ օրը հերթ էր մեր տան մոտ:
-Հա, պարզ է: Լավ, պապ, չշեղվենք:
-Ինչ չենե՞նք…
-Երկրաշարժից պատմե, պապ:
-Հա, ո՞ւր էի հասել: Ուրեմն, ես ավտոյի մեջ էի ու նախքան երկրաշարժի սկսվելը վատ զգացի: Գլուխս կֆռռար ահավոր: Ավտոյից իջա, մաքուր օդին կանգնա ու վայրկյաններ չանցած հավասարակշռությունս մեկից կորցրեցի: Անկախ ընձնից կօրորվեի ճաքած գետնի վրա: Երկինքը մեկից մռայլվավ, ու դղրդունը սկսվավ: Արդեն հասկնալով, ինչ կկատարվի, կփորձեի, օր գայի հասնեի տուն` մորս, երեխեքիս մոտ: Ժողովրդի ձեները, շենքերի գետնին հավասարվելը առ հմի աչքիս դեմն է,- արդեն արցունքներն աչքերին էր պատմում պապս:
-Ջուր բեր, բալես,- կտրուկ ձայնով ասաց պապս:
Արագ գնացի բերեցի ու ասացի.
-Իսկ հետո՞:
-Հետո, ի՞նչ հետո: Չեմ հասկցել ինչ ձևով, մե կերպմ եկել եմ մայլա, ու մերոնք արդեն հարևանների հետ դուրս էին եկել պատի տակ: Մեկը-մեկին բռնած կանգնել էին: Վազեցի մերոնց մոտ ու երեխեքիս առա քուչս: Բան չէր լսվի, մենակ մարդկանց, երեխեքի լացի ու երկրի դղրդունի ձենն էր քաղաքով մեկ: Ամեն մարդ իրա հարազատի տերն էր: Հեչ մեկի աչքին ուրիշը չէր երևա, մինչև որ քիչմ չհանդարտավ: Ահագին ժամանակ էդ պատի տակ կեսը կանգնած, կեսը նստած մնացին, մինչև խելքներս եկավ գլուխներս: Մայլեն լիքը փոքր երեխա, դուրսն էլ ցուրտ, առանց հաց, ջուր: Տղամարդկանցով գնացինք մայլի խանութները: Արդեն ամեն ինչ քանդված ու ավիրված էր: Ինչ որ հնարավոր էր, վերցրեցինք խանութից, բերեցինք մայլի ժողովրդին: Երեխեքին տոպրակներվ կանֆետ, պեչենի:
-Առանց փող ուտելիք բերեցի՞ք, պապ:
-Բալես, էդ պահին ո՞ւմ աչքին կերևար փողը: Սաղ խանութների դռները բաց, քանդված, մարդ չկար: Իմ դարդս ընտանիքիս բան չեղնելն էր: Աչքիս բան էլ չէր երևա: Ժամեր հետո արդեն համեմատած հանդարտ էր, բայց էլի մռայլ, ցուրտ, մուխ: Մերս մտավ տուն, ինչ տաք շոր ընկավ ձեռի տակ, բերեց: Դուրսը կրակ վառեցինք, հաց կերանք ու ըդպես մինչեւ մյուս օրվա առավոտ, մինչև Երևանից եկան ու ավտոներով մեզի տարան:
