arevik mkrtchyan syunik

Անտեսված տունը

Տունը, որի մասին ուզում եմ պատմել, գտնվում է Շաղատ գյուղում: Այն տատիկի մայրիկի տունն է: Մեր տանը շատ էին խոսում, պատմում դրա մասին: Ես շատ էի ուզում գոնե մեկ անգամ տեսնել այն: Տատիկս ցավով է պատմում տան մասին, որովհետև ծնողները չկան, նա հենց այդ տանը կորցրեց իր քրոջը և եղբորը: Հիմա այն ավերակի է վերածվել: Ես շատ խնդրեցի հայրիկս, որ ինձ գոնե մեկ անգամ տանի այնտեղ:

Տանը դաս էի անում, երբ հայրիկս ասաց, որ գնում է Շաղատ: Ես անմիջապես վեր թռա տեղիցս և հայրիկիցս շուտ նստեցի մեքենան: Ճանապարհին ես մոմ գնեցի, որովհետև տատիկս ասել էր, որ այնտեղ մի փոքր մատուռ կա, որտեղ մոմ են վառում: Շուտով տեղ հասանք: Ես շատ մեծ ցավ ապրեցի, երբ տեսա փլված, քարուքանդ եղած, թալանված տունը: Տուն, որը գտնվում էր գետի ափին՝ փոքրիկ այգով, Լուսիկ տատիկի և նրա ամուսնու ձեռքով կառուցված փոքրիկ մատուռով: Ամուսինը Գերմանիայում պատերազմի վերջին օրը՝ մայիսի 9-ին, կորցրել էր ձեռքը: Այդ ամենն իմանալով՝ ես նույնիսկ սկսեցի մեղադրել տատիկիս և նրա եղբորը, որ իրենց հայրական տունը անտեր են թողել: Մի՞թե չէին կարող այնպես անել, որ տունը չքանդվեր: Մեկ էլ մտածում եմ, որ եթե ես եմ ցավ ապրում այդ ամենը տեսնելով, ի՞նչ է զգում տատիկս:

Ես հայրիկիս խնդրեցի, որ գոնե թեթևակի վերակառուցի այդ տունը: Նա ինձ խոստացավ կատարել խնդրանքս:

anahit badalyan (kapan)

Մանդարինը եկավ, մնաց՝ ձմեռը

Ըհը… Եկավ իմ ժամը… Ա, հիմա կարող եմ գլուխ գովել ու ասել, որ իմ՝ ձմեռն ամառվանից ավելի շատ սիրելն ու ամեն տարի սրտատրոփ ձմռանը սպասելը հիմնավորված է:

Նախքան ձմեռը, մեզանից ամեն մեկն իր յուրօրինակ ու գունառատ աշունն է ապրում. տաք թեյ, փափուկ ծածկոց, անձրևոտ եղանակ, պատուհանից նշմարվող գույնզգույն տերևներ, որոնք պարում են քամու «բեմադրած» պարը: Բոլորս հիանում ենք այդ գեղեցկությամբ ու ագահորեն փորձում կուլ տալ այդ հեքիաթային գույների գոնե մի չնչին մասը: Երբ արդեն նոյեմբերն է գալիս, ծառերը կարծես ծերացած տեսք են ստանում, «նիհարում» են ու կորցնում իրենց երբեմնի շքեղությունն ու երիտասարդությունը, անձրևի տակ քայլելն արդեն այդքան էլ հաճելի չէ, որովհետև արդեն զգում ես սառը օդն ու այդ օդից փայտացած կարմիր քիթիկդ… Էլ չես ընկնում ամենամոդայիկ ու գեղեցիկ շորերի հետևից, այլ շտապում ես ընտրել ամենատաք պահողը, որ հանկարծ չմրսես (սա երևի ոչ բոլորի դեպքում, բայց ինձ նման մրսկանները հաստատ էսպես են վարվում)… Այս բոլորը գալիս են ինձ ու քեզ ցույց տալու մի ճերմակ ու հրաշագեղ իրականություն, որ ձմեռ է կոչվում… Դե հա, օրերն էլ շուտ են մթնում, կարճանում են… Դու գիտակցում ես, որ ձմեռը մոտ է: Բայց… Խոստովանիր՝ ոչինչ ու ոչ ոք քեզ այդքան չի մոտեցնի ձմռանը, ինչքան հենց ինքը՝ կանաչանարնջագույն մանդարինը…

Երբ զգում եմ մանդարինի հոտը, մտքով տեղափոխվում եմ հեռուներ: Գնում եմ հին դպրոց, հիշում հին դասարանս, երեխեքին, որոնց հետ մի օր որոշեցինք 50-ական դրամ հավաքել ու մանդարին-փարթի անել: Հիշում եմ մանկապարտեզս, որովհետև երբ Ձմեռ պապիկի նվերները մանկապարտեզում բաժանում էին բոլորիս, մեջը միշտ մանդարին էր լինում: Կապան-Երևան ճանապարհներն են մեկ-մեկ անցնում մտքովս: Եղանակից կախված՝ մանդարին էլ էի վերցնում ճանապարհին ուտելու համար: Տատիկս է գալիս մտքիս (չնայած տատիկս ամեն մրգի հետ մտքիս է գալիս, դե, նա ինչքան վիտամին է տեսնում, միանգամից շտապում է կերակրել ինձ դրանով): Նոր տարին եմ հիշում մանդարինի հոտը զգալիս: Ու ամենակարևորը… Մանկությունս իր ամենատարբեր գույներով մի ակնթարթում անցնում է աչքիս առաջով, ու դեմքիս մեղմ ժպիտ է գալիս: Ամեն անգամ մանդարին կճպելիս ինձ թվում է այդ պահը էլի է եղել, ինձ թվում է՝ ես էլի չորս տարեկան Անահիտն եմ, ով մանկապարտեզի հանդեսից հետո բացել է Ձմեռ պապիկի տոպրակը և ուտում է ձեռքն ընկած առաջին միրգը: Ինձ թվում է՝ մանդարինն ինձ ճանաչում է շա՜տ վաղուց, դեռ իմ մանկության ամենահին օրերից ու իմ կյանքի պատմության առաջին էջերից: Ես ուրախ եմ, որ «ճանաչում եմ» քեզ, որ կարող եմ քեզ իմ մտերիմը համարել ու մեկ-մեկ լցվել արցունքներով՝ քեզ հետ տեսնվելիս… Մի մոռացիր, մանկությունս հիշելիս ես հաճախ եմ լցվում արցունքներով, որովհետև սիրում եմ ու կարոտում այն… Կարոտում եմ կյանքիս այն շրջանը, որն ապրելիս երբեք չէի մտածում, որ կկարոտեմ…

«Երկու հակադիր կարծիք օրվա թեմայով»

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

Երեկ մեր կայքում այս վերտառությամբ հրապարակված բանավեճին արձագանքում են նաև փոխանակման ծրագրով ԱՄՆ-ում սովորող 17-ի թղթակիցները: Նրանք մասնակցել են տոնակատարությանը և, կարելի է ասել, Հելոուինի տոնի մասին պատմում են ականատեսի աչքերով

Տոնի քաղցրահամ հուշերը

Երեկ ամբողջ Հայաստանում (ինչու չէ նաև ամբողջ աշխարհում) քննարկվում էր Հելոուինի հարցը: Նայում էի ֆեյսբուքում ծավալված գաղափարական պատերազմին ու մտածում՝ «Ախր, որ ասեմ իմաստ կա, չէ, էլի: Երկու սահմանափակ ծայրահեղականների բախում ա ընդամենը»:

Սկզբից բացատրեմ Հելոուինի բուն նպատակն ու խորհուրդը: «Հելոուին» բառն առաջին անգամ հիշատակվում է 16-րդ դարում ու թարգմանաբար նշանակում է՝ «բոլոր սրբերի երեկո»: Տոնի ամենակարևոր դետալները քաղցրավենիքներն ու դդումներն են: Լուսատու դդումների պատրաստման ավանդույթն ունի  կելտական ծագում: Ըստ կելտերի՝ լուսավորված լապտերների միջոցով հոգիները գտնում էին մաքրագործման ուղին: Երեկ ազգակիցներիս շրջանում նկատեցի Հելոուինի վերաբերյալ տարբեր սխալ կարծիքներ ու մեկնաբանություններ: Խոսեմ նրանց մասին, որոնք տպավորվել են:

1.«Հելոուին» նշանակում է՝ «բարև, ձյուն»: Էդ տոնի մեջ ոչ մի վատ բան չկա, մարդիկ հագնում են սպիտակ հագուստ և ուրախանում ձյան առթիվ (Հը, ժպտո՞ւմ եք: Ես էլ եմ ժպտում):

2. Հելոուինը խաղ է, որի ժամանակ մարդիկ հագնում են սարսափելի հանդերձանքներ, որ վախեցնեն չար հոգիներին: (Ավելի զվարճալի՞ է, համաձայն եմ):

3. Բոլոր Հելոուին նշողները ջհուդ վհուկներ են: Վառել ա պետք էդ սատանիստներին: (Ըհ…էս մեկն էդքան էլ ծիծաղելի չէր…)

Ասելիքս այն էր, որ տոնին կողմ կամ դեմ արտահայտվողների մեծամասնությունը գաղափար չունի բուն տոնից:

Իսկ հիմա ձեզ կտանեմ Ուիլլոուբենդ փողոց, ու միասին կքայլենք Հելոուինյան շնչով լցված թաղամասով:

Նախ, Հելոուինն ունի չգրված օրենքներ: Առաջին՝ թակել միայն այն տների դուռը, որոնց շքամուտքի լույսը վառ է: Վառ լույսը նշանակում է, որ տվյալ տան բնակիչները նշում են Հելոուին ու ձեզ տալու կոնֆետ ունեն: Երկրորդ՝ կոնֆետի կարող են գնալ մինչև 15 տարեկանները: Կոնֆետ հավաքելու ավանդույթը երեխաների համար է:

Մութն ընկնելուն պես վառում ենք դդումների մոմերը, միացնում շքամուտքի լույսը, կոնֆետներով լցված թասը դնում դռան մոտ ու պատրաստվում անվերջ զանգերին: Լսվում է դռան առաջին զանգը: Բացում ենք դուռը, արքայադստեր հագուստով, խուճուճ մազերով մի աղջնակ կանգնած է դռան առաջ: Մի բուռ կոնֆետ եմ հանում, տալիս աղջնակին, գրկում ու ճանապարհում: Երկրորդ զանգի ժամանակ դռան առաջ հավաքվում են մի խումբ երեխեք: Առաջին աղջիկը, համեմատաբար ավելի մեծ, մոտենում է կոնֆետ վերցնելու: Մազերի մեջ մազերի փաթաթաններ (բիգուձիներ), դեմքին դիմակ, հագին՝ խալաթ ու հողաթափեր: Աղջիկն արագ վերցնում է կոնֆետներն ու առաջնորդում իր շքախումբը դեպի հաջորդ տուն: Շարքի վերջինը պիցայի հագուստով, կոնֆետներից փայլող մեծ բարի աչուկներով, բարակ ձայնով տղա է:

-Բարև Ձեզ, քանի՞ հատ վերցնեմ:

-Լրիվ, ջան, լրիվ վերցրու:

Տղան կոնֆետները լցնում է տոպրակն ու հետևում խալաթով տանտիրուհու դերի մեջ մտած առաջնորդին:

Որոշ ժամանակ անց որոշում ենք ինքներս գնալ “trick or treating”-ի: Քայլում ենք փողոցով: Մոտենում ենք առաջին տանը: Տան դիմաց նստած է հաշմանդամի սայլակով մի տարեց տղամարդ: Երևում է, որ դժվարությամբ է շարժվում, բայց ամեն մոտեցող երեխայի համար իր ձեռքով մի լավ բուռ կոնֆետ է հանում ու լցնում տոպրակի մեջ: Եո մոտենում եմ նրան: Գրպանիցս մի հայկական կոպեկ եմ հանում:

-Որ ինձ հիշեք,- ասում եմ ես ու կոպեկը դնում նրա ձեռքերի մեջ:

Շարունակում ենք քայլել: Մոտենում ենք հաջորդ տանը:

-Թույլ տվեք հարցնել, օրիորդ: Էս ձեր ո՞ր տարիքն ա կոնֆետի գնալու:

Ու ինչպես միշտ, ես իմ լավագույն արդարացումով եմ պատասխանում:

-Ես փոխանակման աշակերտ եմ, առաջին անգամ եմ էստեղ:

-Էդ ուրիշ բա՜ն,- ծիծաղելով ասում է տղամարդն ու երկրորդ անգամ մի մեծ բուռ կոնֆետ լցնում տոպրակս:

Որոշ ընտանիքներ հավաքվում են բակում իրենց հարևանությամբ ապրողների հետ, խարույկ վառում, ու շուրջը նստած բաժանում կոնֆետները:

Մեկ ժամ հետո մի մեծ տոպրակ կոնֆետներով հետ ենք գալիս:

Գիշերվա 10-ին անջատվում են լույսերը: Բոլորը վերադառնում են տուն:

Եվա Խեչոյան

***

Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն 

Հայաստանում ապրելով ու մեծանալով երբեք հնարավորություն չեմ ունեցել Հելոուին տոնը նշելու, իսկ ինչ կարծիքներ էլ որ լսել եմ տոնի մասին շատ բացասական են եղել։ Կարծիքները հիմնականում այսպիսինն են եղել, որ Հելոուինը սատանայական տոն է, և այն նշելը հարիր չէ քրիստոնյաներին։

Լուսանկարը՝ Աննա Անդրեասյանի

ԱՄՆ-ում առնչվելով այս տոնի հետ և նշելով այն, միայն դրական տպավորություն ու լիցքեր եմ ստացել։ Այնքան ջերմություն, ժպիտներ, ուրախ ու հաճելի պահեր կան այս տոնի հետ կապված, որոնք միշտ իմ հիշողության մեջ կմնան։  Այն մարդիկ, ովքեր թյուր կարծիք են կազմել այս տոնի մասին, նախ, կխնդրեի, որ մի քանի րոպե տրամադրեն իրենց ժամանակից և կարդան, թե ինչ է իրենից ներկայացնում Հելոուինը։

Իսկ հիմա ուզում եմ մի քիչ պատմել Հելոուինի ամենահետաքրքիր անվանդույթներից մեկի՝ Trick or treat-ի մասին։ Trick or treat թարգմանաբար նշանակում է՝ խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։ Զգեստավորված երեխաները այցելում են տնից տուն և կոնֆետներ խնդրում, հարցնելով.

-Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։

Ես էլ որոշեցի փորձել, չէ՞ որ դժվար էլ այդպիսի հնարավորություն ունենայի։ Հավատացեք, որ սա իսկապես շատ հետաքրքիր, ուրախ ու հաճելի սովորություն է, մանավանդ, երբ դա փոքրերի հետ ես անում։

-Թըխկ, թըխկ։

-Օ՜, ինչպիսի գեղեցիկ հանդերձանք։

-Խորամանկությո՞ւն, թե՞ հյուրասիրություն։

Քաղցրավենիքը արդեն պայուսակի մեջ է, իսկ լայն ժպիտը բոլորիս դեմքին։

-Շնորհակալությու՜ն։ Ուրախ Հելոուին։

-Ուրախ Հելոուին։ Հաջորդ տարի կտեսնվենք։

-Ափսո՜ս, հաջորդ տարի էլ այստեղ չեմ լինի։ Սա իմ առաջին ու վերջին trick or treat -ն էր։

Հ. Գ. Կարևորը հիմա շա՜տ քաղցրավենիք ունեմ։

Սոնա Զաքարյան

***

Թե ինչպես ես դու այն ընդունում

Հելոուինը շատ սպասված տոն է այստեղ, հատկապես երեխաների համար։ Նրանք անհամբերությամբ սպասում են այս տոնին։ Տոնից դեռ շաբաթներ առաջ բոլոր խանութներում կարող ես տեսնել տարատեսակ իրեր Հելոուինի հետ կապված։ Ամեն տեղ սկսում են զարդարել տոնին համահունչ դեկորատիվ իրերով։ Հա, մոռացա ասել, որ Հելոուինից առաջ բոլորը դդումներ են փորագրում ու դնում տան դիմաց։

Շատերը կազմակերպում են խնջույք տոնին նախորդող հանգստյան օրերին և ընդունում տարբեր կերպարներ։ Իսկ Հելոուինին նախորդող երեկոյան բոլոր երեխաները տարբեր կերպարների պես հագնված գնում են տնից տուն, ինչ որ կատակ ասում և ստանում են իրենց կոնֆետը։ Այն ընտանիքները, որոնք Հելոուինին կոնֆետներ են տալու երեխաներին, վառում են բակի լույսերը, որպեսզի երեխաները իմանան, թե ուր գնան։ Տոնը հարուստ է շոկոլադով ու բոլոր տեսակի այլ կոնֆետներով։

Այնպես որ Հելոուինը, որ այդքան բանավեճերի առիթ է տալիս, իրանակում ուրախ տոն է։ Դա կախված է նրանից, թե ինչպես ես այն ընդունում։

Աննա Անդրեասյան

Երկու հակադիր կարծիք օրվա թեմայով

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Halloween կամ՝ ես քրիստոնյա եմ

Եթե անկեղծ, ես երկար եմ սպասել այս տոնին: Սպասել եմ էն պատկերացումով, որ կլինի սարսափ ժանրի մեջ, բայց հաճելի: Երեկ, երբ դասից գնում էի տուն՝ դե հոգնած էի, շաբաթվա ամենածանրաբեռնված օրն է երեքշաբթին, հոգնած, գլուխս կախ գնացի մետրո, գլուխս կախ սպասեցի մինչև գնացքը կգա: Գնացքը եկավ, և ես գլուխս կախ, ձեռքերս գրպաններս, մտա մետրոյի վագոններից երկրորդը: Գլուխս բարձրացրեցի, ու դիմացս երկու աղջիկ՝ մեկը գիշերանոցով, իսկ մյուսը՝ արյունոտ գոգնոցով ու արյունոտ պտուտակահանով: Մի պահ վախից սպիտակեցի, մի պահ մտածեցի, որ համացանցային հիթ թաքնված տեսախցիկի համար է: Հեռախոսիս նայեցի, տեսա հոկտեմբերի 31-ն է: Ախ, Հելոուին` ոնց էի մոռացել: Դե գնամ տուն, հանգստանամ ու կորոշեմ՝ ինչ անել:

Ես ինձ չներկեցի՝ սովորաբար ես եմ նկարում բոլորի դեմքին, ու երբ վրձինը քսում եմ մեկի դեմքին, գոռում է. «Վայ~, սառն ա…» կամ՝ «Խուտուտ ա գալիս, կամաց…» արտահայտությունները: Միանգամից ասացի՝ ներկել չկա, էսպես էլ գնում եմ քաղաք: Բացեցի պահարանը՝ ի՞նչ շոր ընտրեմ, սա՞, սա՞, թե՞ սա: Չէ, ոչ սա, ոչ էլ՝ սա, այլ այն անկյունի կախված մոխրագույն ու 17-ի լոգոյով շապիկը: Արդեն հասկացաք: Հա, բեյջս էլ վերցրեցի: «Սերյոժա Առաքելյան, 17-ի թղթակից»: Շապիկը հագիս, մնում է՝ գնամ քաղաքի ակտիվ հատվածներ, կամ ավելի ճիշտ, քաղաքի ամենամարդաշատ վայր, Հյուսիսային պողոտա:

Առաջին կերպարը հանդիպեց պողոտա մտնելիս, չէ, կներեք կերպարները: Երկու տղա: Ա, դե հայերը ուրիշ են, էլի, տարբերվող: Մեկը Ջոկերի, իսկ մյուսը՝ չգիտեմ ինչ էր, առաջին անգամ տեսա այդ դեմքը: Հա, չերկարացնեմ, թե ինչու եմ ասում՝ հայերը ուրիշ են: Հելոուին է, բայց էլի «հայու խասյաթ». կերպարը ընդունել են ու թև թևի ընկած քայլում են, անգամ հագուստը չի համընկնում դեմքի հետ: Լավ, սա անցանք: Մտա պողոտա: Ցույց եմ տալիս անուն ազգանունս, ներկայացնում կայքս ու գործունեությունս:

-Բարև Ձեզ, ես Սերյոժա Առաքելյանն եմ, 17.am կայքից և հարցում եմ անց կացնում: Ձեզ դո՞ւր է գալիս Հելոուինի տոնը, թե՞ ոչ:
-
Ինչպե՞ս եք վերաբերվում շրջապատի բացասական կարծիքին:
-
Դուք նո՞ւնպես համարում եք, որ քրիստոնյան չպիտի տոնի այս տոնը:
-
Ի՞նչ պայմաններում կցանկանայիք Հելոուինը նշել, որպեսզի ոչ մարդկանց չխանգարեք, ովքեր վատ են վերաբերվում, երբ կատակով վախեցնում եք, իսկ մանուկները վախից լաց են լինում:

Սրանք իմ հիմնական հարցերն են եղել: Չկարողացա բոլորի անուն ազգանուններն իմանալ, ուստի ներկայացնում եմ ամենատարբերվողները:

- Տոնը իր մեջ ադրենալին է պարունակում՝ հաճելի ժամանց է որպես: Եթե շրջապատին դուր չի գալիս, թող չմասնակցեն, իսկ մասնակցողների հետևից էլ մեկնաբանություններ չանեն, որովհետև տոնի իմաստն է անսովոր հագուստ կրել և սարսափելի դիմահարդարումը: Ինչը վերաբերվում է՝ «Քրիստոյան չպիտի նշի» վերաբերմունքին, հենց այդ քրիստոնյաները, որոնք դեմ են, հաստատ լիարժեք չեն կատարում բոլոր քրիստոնեական օրենքները, որոնք պարտավոր են: Կզարգանա տոնը թե չէ, ըստ մասնակիցների, անցած տարի ավելի շատ են եղել մասնակիցները: Երևի այս տարի եղանակային պայմանների պատճառով քիչ մարդ դուրս եկավ քաղաք, բայց հուսով եմ, որ մյուս տարի ավելի շատ մարդ կնշի, եղանակն էլ լավ կլինի: Ինչ վերաբերվում է, թե ինչ պայմաններ են պետք նշելու համար, ասեմ, որ բոլորը ցանկանում են ունենալ ժամ և վայր, որտեղ կհավաքվեն տոնի սիրահարները և հանդիմանություններ չեն ստանա, իսկ փոքրերն էլ չեն վախենա կերպարներից:

Զրույցի ժամանակ մի պապիկ մոտեցավ և ասաց.

- Նշեք տոնը, ուրախացեք, երեխեք ջան: Նորություն մտցրեք, կողքի կարծիքները մի լսեք: Մեկ օրը երկիրը ոչ կքանդի, ոչ էլ կզարգացնի, ուրախացեք:

Այս ամենն ասաց ու դանդաղ հեռացավ: Մոտ յոթ հոգի էինք: Յոթս էլ լուռ կանգնած մնացինք, որովհետև իր մոտենալու պահին ուրիշ բան էինք սպասում. էլի նույն թեման ու նույն դիտողությունները:

Երևի երեսուն մասնակցի հետ հարցում արեցի: Անընդհատ ոտքի վրա էի, անձրևը թրջել էր նստարանը, բայց անկյունի մի չոր հատվածում նստեցի: Մի երեխա էր վազում: Սպիտակ ներկով ներկած դեմքով ու դեմքին, իբր թե, մեծ վերք: Դե, երեխա է, էլի: Գոռում էր բարակ ձայնով, որից պետք է մարդիկ վախենային: Մոտեցավ մի տղամարդ ու գոռաց երեխայի վրա այնպես, որ երեխան երևի փոշմանեց այս օրվան սպասելու համար:

-Այ տղա, հլը հանգստացի: Էս ի՞նչ ա վիճակդ: Դու հեր-մեր ունես՞:

Երեխան լուռ նայեց ու գլուխը կախ հեռացավ: Դե, արդեն երևի պարզ է, թե ինչու են այսօրվա երիտասարդներն ուզում առանձին այս տոնը նշել, առանձին, որպեսզի մնացածին չխանգարեն: Բայց եթե անկեղծ, չեն էլ խանգարում: Եթե նայեն ու լուռ անցնեն, ավելի ճիշտ կլինի: Դրա փոխարեն՝ երկար նայում են, հետո էլ հետևից խոսում ու հատուկ բարձր ծիծաղում, որ վատ զգան: Արդեն իջնում էի Հյուսիսայինից, որոշեցի Հրապարակով քայլելով գնալ ու մետրո նստել: Արդեն դուրս էի գալիս, մի աղջիկ էր բարձրանում: Մոտեցա, ներկայացա: Անունն Անի էր: Ասաց, որ իր հետ էլ է այդպիսի իրավիճակ եղել: Երբ ոչ միայն նայում են, ու հետո հետևից խոսում: Երբ հարցրեցի անցած տարվա ու այս տարվա տարբերության մասին, պատասխանեց.

-Ես առաջին անգամ եմ մասնակցում: Երևանից չեմ, մարզից եմ:
Եթե անկեղծ, Անիի կերպարն ինձ ամենաշատը դուր եկավ. սանրվածքը, դիմահարդարումը ու հագուստը, ամեն բան համապատասխանում էր տոնի խորհրդին:

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի

Հա, վայ, մոռացա մի բան էլ ավելացնել: Հաճելի է նաև, երբ մոտենում ես, ներկայանում ու դեռ խոսքդ կիսատ, ժպտալով ասում են՝ մենք հետևում ենք ձեր կայքին: Եվ ավելի հաճելի է, երբ արդեն դեմքով ճանաչում են քեզ առանց ներկայանալու:

Սերյոժա Առաքելյան

***

Մեր բակի Հելոուինը

Գիտե՞ք՝ որն է իմ պատկերացրած տոնը: Հիմա ասեմ: Այն, երբ առավոտյան արթնանում ես ու զգում, որ այսօր սովորական օր չէ, այն, որ այդ օրվա խորհուրդը տարբերվում է նախորդ և հաջորդ օրերի խորհուրդներից, այն, որ այդ օրը քո տրամադրությունն այլ է, այլ է նաև մյուսներինը, այ դա է տոնը: Տոնն ինձ համար այն չէ, երբ առավոտյան արթնանում ես ու ուրախանում նրա համար, որ պիտի գնաս ուտել-խմելու: Դա տոն չէ, դա պարզապես սեփական ստամոքսի պահանջները միջինից մի փոքր բարձր ձևով բարելավելու մեթոդ է: Կուշտ փորով ուտելուց հետո տեսնում ես, որ դու մի գրամ անգամ չես փոխվել, տրամադրությունը նույնն է, օրը՝ արդեն սովորական:

Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի

Լուսանկարը` Անահիտ Բադալյանի

Եվ ամենայուրահատուկ ու հետաքրքիր տոներից մեկն էլ հենց Հելոուինն է: Հայերիս մեջ այն, թերևս, այնքան էլ տարածված չէ: Կապանում մի քանի տարի է, ինչ սկսել են տոնել Հելոուինը, Կապանի ամերիկյան անկյունն էլ իր հերթին նպաստում է, որ երիտասարդությունը հետաքրքրվի այդ տոնով: Իսկ մեր բակում Հելոուինն առաջին անգամ էր այսպիսի «մեծ ուշադրության արժանանում»: Առավոտյան, երբ արթնացա, նախաճաշեցի ու բացեցի երկրաչափությանս գիրքն ու տետրը, նստեցի, որ սկսեմ տնայիններս, քույրիկս ձայն տվեց.

-Հլը արի, տես՝ ինչ հավես ա…

Բակի երեխաներն էին: Ամեն մեկը ներկվել, հրեշների տեսք էին ընդունել ու այդ կերպարանքով շրջում էին ամբողջ շենքով՝ թակելով բոլորի դռներն ու բոլորից քաղցրավենիք խնդրելով: Չգիտեմ, եթե անգամ չսիրեք էլ այս տոնը, միայն քաղցրավենիքի համար արժե սպասել դրան: Երբ պարապմունքից տուն էի վերադառնում, բակում մի տոնախմբություն, մի քեֆ, մի ուրախություն…Չգիտեմ՝ արդյո՞ք Հելոուինի ավանդույթներից էր երեկոյան ժամը 8-ին, անձրևի տակ բակում գունավոր լույսեր միացնելն ու երգելը: Ինձ համար տոնը ավելի գունավոր դարձավ, երբ զանգահարեցի այժմ ՖԼԵՔՍ փոխանակման ծրագրով ԱՄՆ-ում գտնվող ընկերուհուս՝ Հռիփսիմեին, ու տեսազանգով սկսեցի կիսել բարձր երաժշտությունից ստացած դրական էներգիան:

Մի խոսքով, «հրեշալի ժպիտներով» ու հրաշալի հիշողություններով Հելոուին արեցինք:

Անահիտ Բադալյան

 *** 

 Ինձ համար մեկ է

Բայց զգացել եք, չէ՞, որ մենք՝ հայերս, անընդհատ քայլողի դերում ենք. դրսի սովորույթները մեր երկիր բերել-հասցնելու ու դրանցով հիանալու համար մի հատ ենք:
Լավ, ինչ ուզում են՝ թող անեն, ինձ համար, անկեղծ ասած, մեկ է, մինչև այն պահը, երբ արդեն մարդիկ սկսում են վիրավորել ինձ ու իմ հավատը:

Ես հասկանում եմ, որ մարդիկ «զարգացել են», Հելոուին են նշում, բայց, ափսոս, միայն անդրօվկիանոսյան տոներ նշելով չեն զարգանում: Եթե իրենք վիրավորվում են, երբ փողոցով «զուգված-զարդարված» քայլելիս իրենց դիտողություն են անում, անցնում-գնում, ապա մի՞թե մենք չենք վիրավորվում, երբ իրենց տոնը թողած, սոցիալական ցանցերը հեղեղում են արհամարհական, վիրավորական, ձեռ առնող ստատուսներով ու ժամեր շարունակ առավել « առաջավորները» քննարկում, մեկնաբանություններ են գրում «հետամնաց ու խավարամիտ քրիստոնյաների հասցեին»: Կասեք՝ ինչո՞ւ ես կարդում: Ցավոք, իմ կամքից անկախ է, որովհետև ընկերներիս մեջ էլ կան այսպիսի տհաճ խոսակցություններ վարողներ:

Դուք պայքարում եք ձեր ազատ ինքնաարտահայտման համար, լավ եք անում, բայց երբեք մի մոռացեք, որ ձեր ազատությունը վերջանում է այնտեղ, որտեղ սկսում է իմ ազատությունը: Մի՞թե այդ օտարամուտ արժեքների մեջ չեք հանդիպել՝ հարգել ուրիշների խղճի ազատությունը, դավանանքը, կրոնը: Ձերը պարզապես խաղ է, զվարճանք, իսկ իմն ու իմ նմաններինը՝ հավատք: Նախ, դա գիտակցեք, ու քրիստոնյաներին վիրավորող ու ծաղրող մեկնաբանություններ գրելուց առաջ մեկ անգամ էլ հիշեք. երբ ծաղրում եք մարդու սրբազան զգացումները, շատ ավելի հեռու եք գնում զարգացած մարդ լինելու ձեր մղումից:

Մի արեք նման բան: Նշեք՝ ինչ ուզում եք, բայց մի ծաղրեք: Հա, ի դեպ, տոնը բերել եք, դուք չեք ստեղծել: Այդքան լայնախոհ եք, դուք մի նոր բան մտածեք, ոչ թե կուրորեն հետևեք ու կրկնօրինակեք ուրիշներին: Համարյա համոզված եմ, որ այնտեղ վաղուց դա ուղղակի դիմակահանդես է, մինչդեռ դուք…

Լավ, չեմ ուզում բանավիճել, ասացի այն, ինչ հուզում էր: Հարգենք միմյանց նվիրական զգացումները:

Կարինե Նահապետյան

anahit badalyan (kapan)

Ծանոթ դեմքը

Այսօր Կապանում էին Հայաստանի Ամերիկյան համալսարանի ներկայացուցիչները: Նրանք այցելել էին Կապանի ավագ դպրոցի աշակերտներին ՀԱՀ-ի բակալավրիատի և մագիստրատուրայի ծրագրերին ծանոթացնելու ու դպրոցականների հուզող հարցերին պատասխանելու համար: Բոլոր հանդիպումները, միջոցառումներն ու իրադարձությունները, որոնք վերաբերում են ՀԱՀ-ին և տեղի են ունենում իմ հայրենի քաղաքում, միշտ իմ ուշադրության կենտրոնում են: Այսօրվա հանդիպմանը ես նույնպես ներկա էի: Սկզբում աշխատակիցը սկսեց ներկայացնել համալսարանը, դրա ընձեռած հնարավորությունները, խոսեց իրականացվող ծրագրերի մասին ու հետո հարցրեց մեզ՝ մեզանից կա՞ն աշակերտներ, որոնք հստակ որոշել են ուսումը շարունակել ՀԱՀ-ում: Իմ ձեռքն առաջինը վեր բարձրացավ. ամենաարագն ու հաստատակամը: Դա երևի իմ կյանքի այն որոշումներից է, որոնք կայացվել են երկար ծանր ու թեթև անելուց հետո:

Այս ուսումնական տարվա սկզբից սկսել եմ ակնոց կրել: Ծանոթներիցս շատ-շատերը փողոցում տեսնելիս երկար նայում են, զգում եմ, որ երկմտում են՝ ես եմ, թե ոչ, ու էդպես էլ առանց բարևելու անցնում են կողքովս: Սկզբում նեղանում էի, հետո հասկացա՝ իրենք մեղավոր չեն: Բայց ամենազարմանալին գիտե՞ք՝ որն էր: Երբ ձեռքս բարձրացրի, աշխատակիցը նայեց դեմքիս ու ժպիտով ասաց.

-Վա՜յ, Ձեր դեմքը շատ ծանոթ ա, դուք մեր անցած պրեզենտացիային էլ էիք եկել, չէ՞: Ես հիշում եմ, շատ ակտիվ էիք:

Մարդու մտքին տեղ լինի, հիանում եմ այդ աղջկա հիշողությամբ, որը կարողացավ մտաբերել նրան, ում տեսել էր երկու տարի առաջ՝ աշխատանքային պրեզենտացիայի ժամանակ, հեռավոր քաղաքում: Բայց, դե, երևի ես էլ իմ «մեղքի բաժինն» ունեմ դրանում:

Lusine atanesyan

Հանդիպում Սիսիանում

Մի քանի օր առաջ մեր զինղեկը եկավ մեր դասարան և տեղեկացրեց, որ պետք է գնանք Սիսիան՝ ինչ-որ ժողով է լինելու: Հաջորդ օրը մենք երրորդ ժամից հետո գնացինք Սիսիան ՝ մշակույթի տուն: Հարևան գյուղերից ևս շատ երեխաներ կային, հանդիպեցի տասնյոթցի Նինայի հետ՝ Գորայքից: Ժողովն իրականում հանդիպում էր Խամփերյանցի անվան ռազմական ավիացիոն համալսարանից՝ գնդապետ Իսկանդարյանի և Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարանից՝ փոխգնդապետ Բաղդասարյանի հետ: Նրանք եկել էին մեզ ներկայացնելու համալսարանները՝ իրենց առավելություններով ու թերություններով:

Ամբողջ ընթացքում մի քանի զգացողություններ ունեցա: Ամենահետաքրքիրն այն էր, որ սպաների ներս մտնելու պահին հնչեց «ոտքի՛» հրամանը, և բոլորս ոտքի կանգնեցինք: Իսկ այն ժամանակ, երբ ասացին, որ իմ համագյուղացին՝ Պարույր Սարգսյանը, որը սովորում է ավիացիոն համալսարանում, ոսկե մեդալի թեկնածուներից է, հպարտություն զգացի:

Այնտեղ մենք իմացանք, որ սովորելու ընթացքում աշակերտները ստանում են մինչև 50000 դրամ կրթաթոշակ, ավարտելուց հետո ստանում են լեյտենանտի կոչում ու անցնում աշխատանքի՝ 210000-280000 դրամ աշխատավարձով, իսկ ավելի ուշ ստանում են 100000-ից ավելի կենսաթոշակ: Նրանք հնարավորություն են ստանում կրթությունը շարունակելու արտերկրում, սովորելու մի քանի լեզուներ, իսկ այն երիտասարդները, ովքեր ունեն հմտություն տեխնոլոգիաների ոլորտում, ուսումը շարունակում են այդ ուղղությամբ:

Շատ լավ պայմաններ կան նաև աղջիկների համար: Ավարտածները դառնում են բանակային կորպուսի հանգույցի պետեր: Նրանք, ովքեր գիշերելու տեղ ունեն, երեկոյան գնում են տուն, իսկ նրանք, ովքեր տեղ չունեն, մնում են հանրակացարաններում:

Բացի այս ամենը՝ և՛ աղջիկները, և՛ տղաները շաբաթական 2 օր 4 ժամով մասնակցում են դասընթացների, որոնք կազմակերպում են «ԹՈՒՄՈ»-ից եկած մասնագետները: 3-րդ և 4-րդ կուրսերի ուսանողներն ազատ են ու կարող են գնալ՝ ուր ուզում են, նույնիսկ կարող են գիշերել համալսարանից դուրս: Վերջում նրանք մեզ հետաքրքրող հարցերին էլ պատասխան տվեցին, ուհանդիպումն ավարտվեց: Համալսարանների մասին այս տեղեկությունը մեր մեջ հետաքրքրություն ու այնտեղ սովորելու ցանկություն առաջացրեց:

Լավ կլիներ՝ մյուս համալսարաններն էլ այսպիսի հանդիպումներ անցկացնեին մարզերում, որպեսզի մենք կարողանանք պատկերացնել, թե ինչ մասնագիտություն ենք ուզում ընտրել և որտեղ կարող ենք շարունակել մեր ուսումը:

Lilit Avetisyan

Գյուղում հաճախ գործածվող օտար բառեր

Խորհրդային Միության ժամանակաշրջանում 15 հանրապետություն հաշտ ու համերաշխ ապրում էին: Այդ թվում էին նաև ադրբեջանցիներն ու հայերը: Նրանց հետ խաղաղ ապրելու ընթացքում հայերը օգտագործում էին ադրբեջաներեն, ռուսերեն բառեր և արտահայտություններ:

Մենք՝ անգեղակոթցիներս, նույնպես գործածում ենք որոշ օտար բառեր:

ալջագ- ձեռնոց

ջորաբ- գուլպա

բախչա- այգի

չայնիկ- թեյնիկ

չայ- թեյ

ակուշկա- լուսամուտ

գյուշա- անկյունաքար

կազան- կաթսա

քյուլաշ- ծղոտ

Այս բառերը մինչ օրս էլ հիմնականում օգտագործում են տատիկներն ու պապիկները:

anahit badalyan (kapan)

Ցանկանում եմ դառնալ այն բժիշկը, ում ազգանունը երբեք չեն մոռանա

Ասյա Հակոբյանը քաղաք Կապանից է, 2017-2018 ուս. տարում ընդունվել է Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարան, 1-ին կուրսի ուսանողուհի է: 

-Ասյա, տասներկու տարի դպրոցական լինելուց հետո այս սեպտեմբերի մեկին ոտք դրեցիր համալսարան՝ որպես ուսանողուհի: Ինչպիսի՞ զգացողություններ ունեիր առաջին անգամ համալսարան մտնելիս: 

-Սովորում եմ Հայաստանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում: Երբ առաջին անգամ մտա համալսարան, տպավորված էի, զարմացած, չգիտեի, որ այն այդքան մեծ է ու ընդարձակ: Մուտքի դուռը բացելուց հետո հասկացա, որ ես արդեն իմ երազանքի ճանապարհին եմ, երազանք, որին հասնելու համար ես շատ եմ աշխատել: Ինձ համար ամենաուրախալին այն էր, որ համալսարանում հագնելու էինք բժշկական խալաթներ, դա ինձ ինքնավստահություն կտար և կպատրաստեր, որպեսզի տարիներ անց այդ նույն կերպարանքով կարողանամ նաև աշխատել ու օգտագործել այն գիտելիքները, որոնք ձեռք եմ բերում հիմա: Ծանոթանալով համալսարանի անձնակազմին, կուրսեցիներիս՝ լցված էի միայն ու միայն դրական զգացողություններով, որոնք ինձ ուղեկցեցին նաև դասերի երկրորդ, երրորդ, չորրորդ օրերին և ուղեկցում են մինչև հիմա: Մի խոսքով՝ տպավորված էի և շատ ուրախ, որ հենց այդ համալսարանն եմ ընտրել: Մի տեսակ համոզվեցի ընտրությանս մեջ և էլ ավելի մեծ վստահությամբ սկսեցի հաճախել դասի:

-Ասում են՝ դպրոցական կյանքից հետո ուսանող լինելն ավելի մեծ զգոնություն և պատասխանատվություն է պահանջում, համամի՞տ ես այս մտքի հետ: Հե՞շտ ես արդյոք հարմարվում ուսանողի կարգավիճակիդ, դժվարություններ կա՞ն: 

-Ամեն ինչ իսկապես այդքան էլ հեշտ չէ, հատկապես այն ուսանողների համար, ովքեր Հայաստանի մարզերից են: Նրանցից մեկն էլ ես եմ: Բացի ուսանողի կարգավիճակին հարմարվել փորձելուց՝ ես նաև փորձում եմ ճանաչել Երևանը, նոր ծանոթներ ու ընկերներ ձեռք բերել, քայլել, զբոսնել, իմանալ՝ որ երթուղայինը որ ուղղությամբ է գնում, փորձում եմ համակերպվել այն մտքի հետ, որ հիմա, երբ ես ու եղբայրս ապրում ենք երկուսով, ճաշ պատրաստելը, տունը մաքրելն ու լվացքը իմ ուսերին են: Նախքան Երևան գալս այս ամենը մայրիկն էր անում, ես, իհարկե, կողքից օգնում էի, բայց հիմնական ուշադրությունս կենտրոնացրել էի դասերիս վրա: Հիմա պիտի սովորեմ համատեղել, որովհետև այժմ ամբողջ հոգսն ինձ վրա է, և դասերս էլ պիտի հասցնեմ: Չնայած՝ մայրիկը հաճախ է գալիս, օգնում է, թեթևացնում հոգսս ու փորձում է այնպես անել, որ առավելագույնս կենտրոնանամ դասերիս վրա ու հանկարծ հետ չմնամ: Կարոտում եմ հայրենի քաղաքս, ընկերներիս: Հաճախ ուղղակի ուզում եմ զբոսնել Կապանի երգող շատրվանների կողքով: Հեռու լինելն իսկապես հեշտ չէ, բայց կարող եմ ասել, որ նման ծանրաբեռնվածությունը միտքս շատ է զբաղեցնում: Տարօրինակ է հնչում, բայց դասերն այնքան շատ են, որ կարոտելու ժամանակ անգամ չեմ ունենում: Չնայած այս դժվարություններին՝ մայրս միշտ կողքիս է ու աջակցում է ինձ: Նրա խորհուրդներն ինձնից անբաժան են: Ես ինձ երբևէ մենակ չեմ զգում. կհոգնեմ, կցանկանամ հանգստանալ, քնել, գուցե այդպես էլ չեմ հասցնի, բայց երբևէ մենակ չեմ զգա: Ի վերջո, դժվարությունները մարդու համար են, և ես փորձում եմ քայլ առ քայլ հարմարվել այս ամենին, ինչն ինձ համար նոր է, անսովոր, բայց միևնուն ժամանակ՝ հետաքրքիր ու առեղծվածներով լեցուն:

-Շատ ժամանակ չի անցել: Ընդամենը 4 ամիս առաջ դու դեռ աշակերտ էիր, իսկ հիմա՝ արդեն ուսանող: Ըստ քեզ՝ ինչպիսի՞ հատկանիշներով է տարբերվում ուսանողն աշակերտից: Ինչո՞վ է հատկանշական հենց բժշկական համալսարանի ուսանող լինելը: 

-Միանշանակ զգալի է անցումը մի կարգավիճակից մյուսին: Կարող եմ ասել, որ աշակերտին դպրոցում դասավանդում են բազմաթիվ առարկաներ, և նա կարող է դրանցից մի քանիսը սիրել կամ չսիրել, սովորել կամ չսովորել: Իսկ ուսանող լինելով՝ դու քո պարտքն ես համարում կատարել բոլոր հանձնարարություններն ամենայն ուշադրությամբ, քանի որ լրջորեն գիտակցում ես, որ դա քո ընտրությունն է ու քո ապագա մասնագիտությունը:

Ցանկացած աշխատանք պահանջում է զգոնություն և ուշադրություն, բայց գաղտնիք չէ, որ ստանձնելով բժիշկ լինելու մեծ պատասխանատվությունը՝ դու անմիջականորեն գործ ես ունենում մարդկանց կյանքի հետ, ուստի ուսանողական տարիներին անուշադրության մատնած ամեն փոքր բան կարող է ճակատագրական դառնալ քեզ և քո հիվանդների համար: Մի օր դու բախվելու ես այն հիվանդին, ով քեզ հիշեցնելու է քո՝ անկարևոր համարած ու այդպես էլ չսովորած դասերը: Բժշկական համալսարանի ուսանողուհի լինելն ինձ համար մեծ պատիվ է և հպարտություն: Օրեցօր իմ մեջ կրկնապատկվում է պատասխանատվության զգացումը: Ես ավելի ու ավելի եմ գիտակցում ապագա մասնագիտությանս մեջ հմուտ լինելու անհրաժեշտությունն ու կարևորությունը: Գիտակցում եմ, որ քայլում եմ երազանքիս ճանապարհով, որ շատ մոտ եմ բժիշկ դառնալուն: Ասում են՝ բժշկի համար բժշկությունն ավելին է, քան ուղղակի մասնագիտություն. այն նաև ապրելակերպ է: Սա հենց այն է, ինչին ես ձգտում եմ. լինել բժիշկ ոչ միայն որակավորմամբ ու դիպլոմով, այլ նաև գիտելիքների մեծ պաշարով, փորձով և հանրությանն օգտակար գործունեությամբ: Մտադրված եմ գերազանց սովորել և ջանք ու եռանդ չեմ խնայում դրա համար, ցանկանում եմ դառնալ այն բժիշկը, ում ազգանունը կիմանան ու կհիշեն:

-Որպես այսօրվա ուսանող, ով կյանքի մարտահրավերները հաղթահարելու փուլում է և ով փորձում է կայանալ իր ընտրած մասնագիտության մեջ՝ ի՞նչ կասես վաղվա ուսանողներին, նրանց, ովքեր քո պես գալիս են մարզերից և սովորում Երևանում: 

-Սկզբնական շրջանում գուցե օտար զգաս Երևանում՝ քաղաքում, որտեղ շատ ծանոթներ չունես, չես ճանաչում փողոցներն ու շենքերը, համալսարանիդ տեղն իմանում ես անցորդներից հարցուփորձ անելով և չափազանց շատ ես հոգնում: Դա բնական է: Փոքր քաղաքներից հետո մեծ քաղաքները միշտ էլ աղմկոտ են թվում, փոշոտ ու երբեմն էլ՝ անծայրածիր: Եթե Կապանում առավելագույնը հինգ րոպե էի նստում երթուղայինում, ապա այստեղ տրանսպորտով ավելի երկար եմ երթևեկում: Մեկ-մեկ ի հայտ է գալիս «ակցենտ» ասվածի խնդիրը, օրինակ՝ իմը խիստ տարբերվում է Երևանի խոսակցականից: Հետո անսովոր է, որ դուրս ես գալիս փողոց ու քսան րոպե քայլելուց հետո էդպես էլ ծանոթ մարդու չես հանդիպում: Քո փոքր քաղաքում այդքան ժամանակվա ընթացքում բոլոր ծանոթներիդ հանդիպած կլինեիր, մինչդեռ Երևանում կարող ես ժամերով շրջել, բայց ոչ մի ծանոթ դեմք չտեսնել: Այս ամենին գումարվում է կարոտը, որը սկզբում ուղղակի խեղդում է: Որքան հեռու ես՝ այդքան շատ ես կարոտում ու շատ ես զգում մտերիմներիդ, հարազատներիդ կարիքը: Բայց այս ամենը ժամանակավոր է: Առաջին հայացքից անհաղթահարելի թվացող այս դժվարությունները ժամանակի ընթացքում հարթվում են ու անցնում: Դու հարմարվում ես ու քեզ ավելի ինքնուրույն ես զգում: Ուսանողական, վարձով բնակարանդ դառնում է հարազատ ու սիրելի, սկսում ես այն սիրել այնպես, ինչպես քո մանկության տունը: Մաքրում ես, հավաքում, ի վերջո զգում ես, որ դա քո փոքրիկ անկյունն է, որը դու ես տնօրինում ու որն ինչ-որ չափով քոնն է: Զգում ես, որ դու ոչ թե օգնում ես մայրիկին տան գործերում (ինչպես երեխա ժամանակ էիր անում), այլ հենց ինքդ ես ձեռնարկում ու կատարում տան բոլոր գործերը:

Բայց լավ հիշիր, որ նախքան այս դժվարություններին բախվելը դու նախ պիտի լավ պարապես ու համալսարան ընդունվես: Ես շատ լավ գիտեմ, որ պարապմունքների ընթացքում գալիս են պահեր, երբ դու հուսահատվում ես, երբեմն էլ ուղղակի հիասթափվում ես ու որոշում հետ կանգնել սովորելու և ընդունվելու մտքից: Ես նույնպես անցել եմ այդ ամենի միջով, բայց երբևէ չեմ հանձնվել: Այսօր ես սովորում եմ իմ երազած մասնագիտությունն ու մեծ հեռանկարներ ունեմ, և իմ այս արդյունքը քրտնաջան աշխատանքի ու նվիրվածության շնորհիվ է: Ուղղակի ընտրիր այնպիսի մասնագիտություն, որը սիրում ես և որով կցանկանայիր զբաղվել կյանքի բոլոր փուլերում: Հիշիր, որ մեր երկրին պետք են կայացած մասնագետներ, ովքեր կփայլեն իրենց գործում: Բռնիր նպատակիդ ճամփան ու սլացիր դրանով: Թող ճանապարհին հանդիպած ամեն խոչընդոտ քեզ դաս լինի, որ չընկրկես ու էլ ավելի մեծ ջանասիրությամբ աշխատես: Ես ի սրտե ուզում եմ, որ դու էլ հասնես քո երազանքին ու սովորես այն մասնագիտությունը, որն իրոք սիրում ես: Սպասում եմ քեզ հաջորդ տարի այստեղ՝ Երևանում, արդեն որպես ուսանող: Հաջողությո՜ւն քեզ:

Օրդ սկսիր և ավարտիր մեկ բաժակ սուրճով կամ թեյով

Երևանում հոկտեմբերի 20-ին և 21-ին տեղի ունեցավ Թեյի ու սուրճի առաջին փառատոնը: Փառատոնն իրականացվում էր Կարապի լճում:

Չափազանց հետաքրքիր փառատոն, որտեղ ներկայացված են ոչ միայն տեղական արտադրանքի թեյեր և սուրճեր, այլ նաև միջազգային ընկերությունների: Վճարելով 2000 դրամ՝ այցելուները կարող են համտեսել թեյի և սուրճի ցուցադրվող տեսականուց որքան որ ուզեն: Բարձր երաժշտություն, ահել-ջահել, ուրախ մարդիկ, աշնան տաք արև ու թեյի, սուրճի անուշ բուրմունք: Փառատոնը բոլոր թեյասերների ու սուրճից չհագեցողների համար լիարժեք տոն է:

Մասնակցող ամեն մի կազմակերպություն յուրովի և մյուսներից հնարավորինս տարբերվող դիզայնով փորձել է ներկայացնել իր արտադրանքը, քանի որ սա էլ հրաշալի հնարավորություն է իրենց արտադրանքը գովազդելու և շուկայում դրա սպառումը խթանելու համար:

Օրինակ, տեղական արտադրության «Ար Ֆիտո-Ֆարմ» ընկերությունը ներկայացնում է խոտաբույսերով բնական թեյեր, որոնք ունեն բուժիչ նշանակություն: Խոտաբույսերը հիմնականում Հայաստանում հանդիպող տեսակներ են, սակայն կան նաև թեյեր, որոնք պատրաստված են ներմուծված խոտաբույսերից:

Իսկ օրինակ, «Իմպերիալ» թեյերը Հայաստան են ներմուծվում Մոսկվայից և համեմատաբար նոր են շուկայում: Առաջարկում են ինչպես բարձր, այնպես էլ միջին ու ցածր արժողությամբ թեյեր՝ հասանելի բոլորին:

Sose Zaqaryan

Ռոմել Տատս

Հայրիկիս պապիկի տունը մի թանգարան է։ Այստեղ ամեն ինչ լուռ է, բայց խոսուն։ Մտնում ես կամարակապ դարպասից, և այն քեզ հիշեցնում է, որ այս տանտերը Գորիսի հետ անպայման կապ ունի։ Տատիկս Գորիսից է, նրա հայրն է եկել Դարբաս և իր աղջկա տունը կառուցել գորիսյան ոճով, գորիսյան կոլորիտով։ Ռամելա Զիլֆուղարյան վաստակավոր ուսուցչուհին իմ տատիկն է, նրանից միայն իր նկարն է մնացել՝ ամուսնու կողքին, սենյակի կենտրոնական մասում։

Դուռը բացվում է, և դու մտնում ես այդ փոքրիկ թանգարանը: Ամեն ինչ իր տեղում է՝ գրքերը հանգիստ շարված են իրենց գրապահարանում, տունը՝ մաքուր, ամեն իր իր տեղն ունի։ Թվում է՝ տնեցիք տեղ են գնացել, ու ուր որ է գալու են։ Բայց… Ոչ ոք չկա այս տանը․ ոչ ոք չի ապրում։ Սեղանին մի շիշ ջուր է դրված, հյուրին հյուրասիրելու համար։ Կարող ես նստել այս տանը և կերտել այս տան պատմությունը։ Հայտնի մի գերդաստան Դարբաս գյուղում, որ երեխաներ են ունեցել, պաշտոններ զբաղեցրել, ուսուցչություն արել, և եկել է ժամանակը, ու բռնել են հավերժի ուղին։

Այգում տանձն է կաթուկ տալիս, թթենու ծառը արդեն չորացել է, բայց էլի պտուղ է տալիս, հակառակ հարևանների, որ չեն թողնում այգով ջուր անցնի: Ընկուզենիները տարբեր չափերի են, մի մասը՝ շատ մեծ, մի մասը՝ շատ մատղաշ: Ընկնում են քարե սեղանի վրա, նրա կողքի քարե աթոռներին, հարվածից կիսվում և սպասում ուտողին։ Նրանց հյուրասիրության մասին գյուղում շատ պատմություններ են պատմում: Նրանք չկան, բայց իրենց տեղը հյուրասիրում են նրանց տնկած ծառերը։ Անցնող-դարձողները համտեսում են, հիշում ու օրհնում նրանց։ Բայց ամենից շատ՝ ընկեր Զիլֆուղարյանին։ Գիտե՞ք, թե ինչու, որովհետև նա մայր էր, խորթ մայր, նա իմ տատիկի երկրորդ մայրն էր, բայց մենք երբեք չենք զգացել այդ։ Հիշում եմ ՝Ռոմելա տատս մի մեծ տիկնիկ ուներ, երբ գնում էի իր տուն, գրպանից կոնֆետ էր հանում, տալիս ինձ ու ասում․

-Սոսե, եկ մի էդ եղծուն կեր, մինչև չուտես՝ Կասանդրին չեմ տալու։

Կասանդրան այն տիկնիկն էր, ում ես շատ էի սիրում։ Երբ մեծացա, իմացա, որ այդպիսի սերիալ է եղել։

Ռամել մեծ տատս ամեն օր պահում էր ինձ, որովհետև տատս դաշտային գործեր էր անում, մայրիկս էլ դպրոց էր գնում՝ աշխատանքի։ Ես մնում էի նրա մոտ այնքան, մինչև դասերը վերջանում էին, մայրս գալիս էր ու ինձ տանում մեր տուն։ Մորս գալու ժամին ամեն ինչ պատրաստ էր։ Մինչև հաց չուտեինք, բաց չէր թողնի մեզ։ Իմ մանկությունից ես հիշում եմ նրան, այդ գեղեցիկ կնոջը, ով ուսուցիչ էր եղել, շատ սերունդներ ճանապարհել կյանք, բայց նրա առաքելությունը տատիս պահելն էր, ու մինչև հիմա բոլորն ասում են․

-Ռամելը Լարիսին իր երեխեքից չի ջոկալ։

Դա է պատճառը, որ տատիս քույրերը ու եղբայները առանձնահատուկ սիրով են սիրում տատիս, և ամենալավ պատառը ու գեղեցիկ զգեստը տատիս է բաժին հասնում՝ մի դժբախտ կնոջ, ով վաղ տարիքում կորցրել է ամուսնուն և մեն-մենակ պահել չորս երեխաներին։ Ռամել տատը օգնել է տատիս, դասերից հետո եկել և խնամել է պապիս, իսկ տատս գնացել է աշխատելու։

Մի անգամ, երբ տատիկիս հարազատ մայրը մեր տուն էր եկել, Ռոմել տատը ասել է․

-Լարիսիս մաման է, թող գա-գնա իր աղջկա տուն:

Ես ինձ հիշում եմ իմ Ռոմել տատի ձեռքը բռնած։ Լուսավոր օր էր, երբ ծնվել էր փոքր քույրս, ես ու իմ Ռոմել տատը մի մեծ տոպրակով աչքալուսանքի շոկոլադ բաժանեցինք գյուղացիներին։

Հիշում եմ, Ռոմել տատիս հետ գնում էի սունկ հավաքելու, տանում էր և ցույց տալիս սունկի տեղերը։ Հիմա, երբ անցնում եմ այդ տարածքով, հուզմունքը խեղդում է կոկորդս:

Այստեղ ամեն ինչ նույնն է, միայն այստեղի տիրուհին չկա՝ իմ Ռոմել տատը։