-Հենց մեծանամ, տիեզերագնաց եմ դառնալու, թռչեմ, գնամ Լուսին ու էլ չգամ, հենց էնտեղ ապրեմ:

Երազողը ես էի, մոտ 6 տարեկան: Ամեն անգամ, երբ պառկում էի ու սկսում էի խաղալ իմ մատների հետ, որ քնեմ, մտքումս ինձ պատկերացնում էի տիեզերագնաց, թե ինչպես եմ հագնում իմ տան շորերը և առանց ինչ-որ հարմարանքի՝ նստում ուղղակի ինչ-որ ինքնաթիռ ու թռչում դեպի հեռուն, դեպի անծայրածիր իմ տիեզերքը:

Վառ երևակայություն ունեի:

Երբ գնացի դպրոց ու հասկացա, որ ինքնաթիռով չեմ կարող թռչել ու գնալ Լուսնի վրա բնակվելու, չհիասթափվեցի, ընդհակառակը՝ ամեն օր ես ուզում էի մի նոր բան սովորել, իմանալ, թե ինչպես դառնալ տիեզերագնաց, և իհարկե, բնակվել Լուսնի վրա: Անգամ պատկերացնում էի իմ Լուսնի վրայի տունը, որը շատ փոքր էր՝ նախատեսված ինձ համար: Տնիցս մի փոքր հեռու կունենայի մի փոքրիկ անկյուն, որտեղ կպահեի իմ գրքերը: Անգամ որոշել էի՝ հենց բոլոր գրքերը կարդայի, վերջացնեի, նորից գալու էի Երկիր ու լիքը գրքեր տանեի: Դե, երազում էի, ու մեծ ոգևորությունից հետո հանգիստ քնում:

Սկսեցինք ուսումնասիրել «Բնագիտություն» առարկան: Միշտ խոսում էինք գալակտիկաների, մոլորակների և նման բաների մասին, իսկ ես միայն ոգևովորված տարբեր հարցեր էի տալիս: Հետո անցանք լուսնի մասին:

-Ես մեծ սիրով կապրեի լուսնի վրա:

-Բայց չէիր կարող,- պատասխանեց ընկեր Հարությունյանը:

-Բայց եթե թռչում են, հետազոտում են, կարող են նաև ապրել:

-Թթվածին չկա:

-Ես թթվածինը Երկրից կտանեմ:

-Չես կարող:

-Չէ, ես կտանեմ:

Ես առանց հասկանալու պնդում էի, որ կտանեմ երկրից այնքան թթվածին, ինչքան որ պետք է, որ ես կարդամ բոլոր հայկական գրքերը:

Անցավ 7 տարի: Համաշխարհային պատմությունից անցանք տիեզերագնաց Յուրի Գագարինի մասին, որն առաջին տիեզերագնացն է: Հետո էլ իմացա «Ապոլլոն 11» տիեզերանավի մասին: Նրանք էլ 3 տիեզերագնաց են եղել, որոնք իրենց տիեզերանավով թռչել են Լուսին:

Երբ հեռուստացույցով ցույց էին տալիս, թե ինչպես են Երկրից թռչում Մարս կամ Լուսին ու հետո կատարում հետազոտություններ, աչքերս ամուր փակում էի ու պատկերացնում, թե ինչպես եմ Մարսից հող վերցնում, ինչպես եմ կատարում հետազոտությունները և ինչպես եմ լավ նորության մասին հայտնում մարդկանց:

-Կին տիեզերագնաց եղե՞լ է,- հարցնում եմ աշխարհագրության ուսուցչուհուն:

-Այո՛, եղել են:

-Լավ կլինի, չէ՞, որ մի օր էլ լսեք, որ Նինան թռել է լուսին ու բնակվում է լուսնի վրա:

Սկսեցին ծիծաղել դասընկերներս, իսկ ես տխրեցի, որովհետև դա իմ երազանքն էր:

Անցել է արդեն մի քանի տարի: Իսկ իմ մանկական երազանքը դեռ նույնն է. դառնալ հանրաճանաչ տիեզերագնաց, ապրել լուսնի վրա և կարդալ Երկրի բոլոր գրքերը:

Վերջերս մի մարդու հանդիպեցի ու հենց իր մասին էլ ուզում եմ պատմել:

Ընկերուհիներով հավաքվել էինք: Արդեն ուշ էր, որոշեցինք տաքսի նստել ու տուն հասնել: Մեր ուրախ տրամադրությունը նույնն էր անգամ մեքենայի մեջ: Մի բանն այն չէր ուղղակի. տաքսու վարորդը նման չէր բոլոր այն վարորդներին, ովքեր «կենտ» մազափնջով են, սև քառակուսի ակնոցնով ու ովքեր բարձր երաժշտության ներքո հարցնում են. «Ո՞ւր ենք գնալու, քուրս» ու վերջում էլ. «Հազար դրամ, ցավդ տանեմ» (դե հա, մի քիչ չափազանցրի գուցե, բայց ամեն դեպքում):

Երբ նստեցինք, տարբեր թեմաներից էինք խոսում, ու մեզնից մեկն ասաց.

-Էրեխե՛ք, կարելի ա մի օր գալ Սարյանի թանգարան: Դասերին որ նայենք, պիտի ոչ մի բան չհասցնենք: Անպայման գանք, էլի:

Վարորդը, որ ամբողջ ժամանակ լսում էր մեր խոսակցությունը, ասաց.

-Ապրեք, էրեխե՛ք ջան, անպայման գնացեք: Հենց մի քիչ ներքև էլ Փարաջանովինն է, դա էլ գնացեք: Հա, իմիջիայլոց, Այվազովսկու երկու հարյուր ամյակին նվիրված ցուցադրություն կա Ազգային պատկերասրահում, դա էլ գնացեք: Անգամ նկարներ կան, որ այսքան ժամանակ չեն ցուցադրվել, ու հիմա կարող եք տեսնել:

Եթե անկեղծ, սկզբում բոլորս զարմացած էինք իրեն նայում, որովհետև մի տեսակ անսովոր էր մարդկային նման կերպարը ըմբռնել որպես տաքսու վարորդ: Հասկանալի էր, որ արվեստագետ է՝ շատ-շատերի պես չգնահատված ու հուսալքված: Հարց ու փորձից հետո հասկացանք, որ նկարիչ էր, պարզապես կարիքից դրդված այժմ այս գործին է:

-Հասկանում եք, արվեստի մեջ լինելն ու մնալը շատ դժվար է: Դու չես կարող նման կերպ գոյատևել, այն էլ մեր երկրում, եթե մեկ այլ գործով չզբաղվես: Շատ եմ ցավում դրա համար: Բա, էրեխե՛ք ջան:

-Շատ նկարներ ունեմ՝ տարբեր երկրներ ցուցադրությունների ուղարկված: Սա էլ իմ մասին պատմող մի հոդված է փոքրիկ (մեքենայում է պահում իր մասին պատմող նյութերը): Արվեստին չես կարող մոտենալ որպես բիզնես, որպես գումար աշխատելու միջոց, արվեստն աշխարհ է, որում ու որով պիտի ապրես: Կներեք էրեխեք ջան, երևի շատ խոսեցի: Ուղղակի, որ տեսա ձեր հետաքրքրությունը, սկսեցի պատմել: Գնացեք, շատ գնացեք նման տեղեր: Ձեր ժամանակը ճիշտ ու արժեքավոր բաների վրա ծախսեք:

Սառը տխրություն էր լցվել ներսս, որովհետև տխուր էին ոչ միայն խոսքերը նրա, այլև հայացքը ու հենց ինքը:

Մենք, որ ուրախ զրուցում էինք սկզբում, արդեն լռել էինք ու ամենքս մի տող, մի միտք էր փորձում իրենով անել:

Արվեստագետը, ով կյանքն ընկալում է յուրահատուկ, դրական, խաղաղ ձևով և ով կյանքը, աշխարհը, հասարակ մարդուն ավելի մոտ է դարձնում հոգևորին, այսօր գնահատված չէ, այսօր արժանավայել ապրելու հնարավորություն չունի: Միայն մարդիկ, ովքեր մեզ ավելի մոտ են դարձնում սպառնալիքներին, որոնց պատճառով կյանքը հաճախ սև է թվում, ինքնագոհ ու երջանիկ են ապրում:

Չգիտեմ…

Երբ Երևան եմ գնում, հորեղբորս տանն եմ ապրում: Արժանանում եմ գեղեցիկ ու հաճելի ընդունելության, և գրեթե միշտ ճաշակում եմ հորեղբորս կնոջ պատրաստած համեղ խմորեղենը: Սիրում ենք ժամերով զրուցել՝ սովորաբար իմ ապագայի ու կրթության մասին: Անին՝ հորեղբորս կինը, ինձ պես սիրել է անգլերենն, ու մենք նախասիրություններով շատ նման ենք: Ես միշտ հետաքրքրությամբ եմ լսում այն դրվագները, որոնք նա պատմում է իր դպրոցական ու համալսարանական կյանքից:

Հորեղբորս գեղեցիկ ընտանիքն ամբողջացնում են նրա երկու որդիները՝ Հենրին ու Ալենը: Նրանք փոքր են՝ 8 և 4 տարեկան: Ուզում եմ պատմել փոքրի՝ Ալենի մասին: Նա իր տեսակով այնքան տարբերվող է: Այդքան փոքր լինելով՝ նա կարողանում է տղամարդու նման զսպել արցունքները, պահպանել հավասարակշռությունն ու ափերից դուրս չգալ: Իր տարեկիցներին ոչ բնորոշ խաղաղասիրությամբ ու հանդարտությամբ է օժտված: Եվ որ ամենակարևորն է՝ մեծ ու բարի սիրտ ունի: Բայց Ալենի անհատականության մեջ ամենատպավորիչն ու ապշեցնողը նրա խոսքն է: Հիմա կզարմանաք. այդ տարիքի շատ երեխաներ դեռ ամբողջապես ձևավորված խոսք չեն ունենում, իսկ նա օգտագործում է այնպիսի բառեր, ինչպիսիք են՝ «հատկապես», «առհասարակ», «ինքնըստինքյան»: Անգամ բազում մեծահասակներ են խուսափում իրենց խոսքում նման բառեր գործածելուց, իսկ նա կիրթ ու գեղեցիկ ձևով է դրանք արտահայտում: Բայց դա էլ դեռ ամենը չէ. նա անփոխարինելի հանդիսավար է: Երբ բոլորով սեղան ենք նստում, սեղանին պիտի պարտադիր խմելու ինչ-որ բան լինի, Ալենի բաժակը պիտի անպայման լիքը լինի: Նա լուռ վերցնում է իրենից մեծ այդ բաժակը, պատառաքաղով զարկում ու ասում.

-Պա՜պ, կենաց եմ ուզում…

-Ասա, բալես,- պատասխանում է հորեղբայրս:

Ու անկախ նրանից, թե ինչ առիթով ենք հավաքվել, ինչ թեմաներից ենք խոսում ու ինչ ենք քննարկում, նրա կենացը մեկն է ու անփոփոխ.

-Մամային, պապային չջղայնացնե՛ք:

Ամեն անգամ, երբ նա այսպես է ասում, ամբողջ մարմինս փշաքաղվում է: Բոլորը համակ ուշադրությամբ լսում են նրան. նա մեր սեղանի փոքրիկ թամադան է: