Երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչպիսին կուզեիք լիներ ձեր կյանքը։ Չնայած, ի՞նչ եմ հարցնում։ Իհարկե, բոլորն էլ մտածած կլինեն իրենց ապագա կյանքի մասին։ Ոմանք ուզում են դառնալ հայտնի, ոմանք՝ միլիոնատեր, ոմանք ընհանրապես ուզում են համեստորեն ապրել իրենց տրված կյանքը և այլն։ Չգիտեմ դուք ոնց, բայց ես երազում եմ բարեհաջող ընդունվել համալսարան, ստանալ լավ կրթություն, ունենալ ընտանիք և աշխատել  ընտրածս մասնագիտությամբ։ Ճանաչածս մարդկանցից այդպիսի «կյանքի գրաֆիկն» ամենալավը արտահայտվում է պապիկիս մոտ։ Նրան ճանաչելով, իրոք կարող ես ասել՝ «կյանքը հաջողվել է»։

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Պապս գերազանց աառաջադիմությամբ ավարտել է դպրոցը, չնայած նրան, որ մոր մահվանից հետո ապրել է իր տատիկի հետ, առանց ծնողի։ Հետագայում ուսումը շարունակել է Կալինինգրադ քաղաքի ոստիկանական ուսումնարանում։ Ի դեպ՝ նա սովորել է այն ժամանակ, երբ ամուսնացած է եղել և ունեցել է 2 երեխա։ Եկեք խոստովանենք, որ ոչ բոլորը կգնային նման քայլի, ոմանք ուղղակի կանցնեին ինչ-որ աշխատանքի` ընտանիքը պահելու համար։ Դե լավ, չշեղվենք թեմայից։ Պապս ոստիկան է եղել բավականին երկար ժամանակ՝ մոտ 23 տարի ու հասել է մինչև մայորի կոչման։ Հետագայում, իհարկե, անցել է թոշակի։
Ի դեպ՝ մոռացա նշել, որ պապս ինքնուս քանդակագործ է։ Քանդակագործությամբ սկսել է զբաղվել այն ժամանակ, երբ որոշել է իր ձեռքով քանդակել ավտովթարից զոհված մոր գերեզմանաքարը։ Սրանով սկսել է նրա կյանքի, այսպես ասած, երկրորդ «մեծ շրջանը»։ Որոշակի ժամանակ հմտանալով այդ գործում վստահ կարող եմ ասել, որ դարձել է ավելի լավ վարպետ, քան բազմաթիվ համապատասխան կրթություն ստացած մարդիկ են։
Դե իհարկե, այդ տաղանդը չէր կարող ստվերում մնալ։ Նա ունեցել է բազում պատվերներ։ Ինչպես ասում են՝ լավագույն աշխատանքը, դա լավ վարձատրվող հոբին է։ Բացի պատվերներից նա սեփական կամքով ու միջոցներով քանդակել է երկու խաչքար մեր` Մալիշկա գյուղի հիմնադիրների և Վահան Տեր-Առաքելյանի պատվին։ Դե, այսքանից հետո, ինչքան էլ կրկնվող արտահայտություն լինի, ինչպե՞ս չասեմ, որ հպարտանում եմ նրանով։
Քանի որ այս կյանքը իդեալական լինել ուղղակի չէր կարող, վատ բան վերջիվերջո եղավ։ Ցավոք, սուր կաթվածի ու գլխուղեղի բարդ վիրահատությունից հետո պապս հիմա բավականին ծանր վիճակում է։ Իմ կարծիքով, այն հրաշքը, որով պապս փրկվեց, նրա քանդակած խաչքարներն էին․․․

Լուսանկարը՝ Նարեկ Բաբայանի

Հիմա պապս համեմատաբար ավելի լավ է, որոշակի օգնությամբ կարողանում է քայլել, ազատ խոսում է և այլն։ Եվ իհարկե՝ ես էլ, նա էլ, անհամբեր սպասում ենք այն օրվան, երբ նորից մուրճն ու դուրը կվերցնի ձեռքը։

Վերջերս կարդացի Վահեի «Փոթթերիանա»-ն, և այն ինձ տարավ դեպի Հոգվարդս. մտովի բարձրացա անվերջ շարժվող աստիճաններով, մտա գաղտնի սենյակ և նույնիսկ հասա տնօրենի սենյակ ու նստեցի Դամբլդորի աթոռին: Դրեցի գլխարկը, որը երեխաներին բաժանում էր, այսպես ասած, ֆակուլտետների: Քանի որ գիտեի, եթե ցանկանայի, ապա կհայտնվեի Գրիֆինդորում (չէ որ գլխարկը լսում է ցանկությունը) և հայտնվեցի:

«Մարդը կազմված է այն գրքերից, որոնք կարդացել է»: Հեղինակը`Ռալֆ Էմերսոնը, դիպուկ է ասել, քանի որ  յուրաքանչյուրի ապրած ամեն մի օր դառնում է իր իսկ կենսագրական «գրքի» մի էջը, իսկ այդ գիրքը գնում է դեպի մարդկության պատմության գրադարան:

«…Եվ այսպես, 1924թ. մայիսի 22-ին Փարիզի ծննդատներից մեկի մանկաբարձուհին, չտիրապետելով օտար լեզուների հնչյունաբանությանը, իր վրա է վերցնում որոշելու Քնար և Միշա Ազնավուրյանների միակ մանչ ներկայացուցչի անունը»:
Այսպես է սկսվում իմ առաջին կարդացած ծավալուն գիրքը: Երևի արդեն ծնողների ազգանունից հասկացաք`խոսելու եմ աշխարհահռչակ շանսոնյեի` Շահնուր Վաղինակ Ազնավուրյանի մասին: Նրան բոլորը ճանաչում են որպես Շառլ Ազնավուր: Ամբողջ աշխարհն է ճանաչում շանսոնյեին, բայց քչերը գիտեն նրա կյանքի պատմությունը: Փոքր ժամանակ, երբ մայրը սենյակից դուրս է եկել, քույրը` Աիդան, նրան հագուստի կոճակներ է տվել, որ ուտի, և շաբաթվա մեջ մի քանի անգամ ստիպված են եղել բժիշկ կանչել: Քչերը գիտեն, որ նրանք ունեցել են փոքրիկ ռեստորան (ի դեպ, եթե մտածում եք կարդալ գիրքը, ապա ուշադիր կլինեք այդ մասում. այդտեղ պատմում է պատառաքաղների մասին, այնքան  հետաքրքիր է):
Ամբողջ գրքից իմ մեջ տպավորվել է մի հատված, դա խնջույքների և թաղումների ժամանակ մեծերի խմելու արարողակարգն է: Ինչու եմ ասում արարողակարգ, քանի որ դա մի առանձին գործողություն էր: Խնջույքների և թաղումների ժամանակ կար մի հատուկ մաս, երբ բոլոր տղամարդիկ կանգնում էին և օղու բաժակը պահում էին բերանի դիմաց, իսկ արմունկը պետք է լիներ ուղիղ: Ոչ ոք իրավունք չուներ իջեցնելու արմունկը, նրանք պետք է այդպես կանգնեին 3-ից 10-ը րոպե, իսկ դեպքեր են եղել, նույնիսկ 20 րոպե կամ կես ժամ: Իսկ զավեշտալին այն էր, որ երբ խմում-վերջացնում էին բոլոր ներկաների և նրանց մահացած բարեկամների կենացները առանձին-առանձին, անցնում էին գազի, հոսանքի,  ջրի և նույնիսկ շիրիդ կամ պարանի կենացներին (պարանի կենացը մեր օրերում անվանում են օջախի կենաց և խմում ամենավերջում):
Գրքում լինում են, երբ հեղինակը տվյալ մասին համահունչ արձակ կամ չափածու որևէ բան է գրում, (այս մասը, օրինակ, իր անպատասխան սիրո մասին է):

Կյանքի շեմին բացվող կանաչ տարիների,
Տարիներից, որոնք ապրում են
Ու շնչում են մեղմ կրակով խոհերիս շղթայում…

Կամ`
 Ի վերջո, դժվար կյանքս ու խաբված սերերս են, որ ինձ դարձրին այն, ինչ կամ ու համարձակվում եմ ասել, թող դա ինքնագովություն չթվա՝  ես ինձ դուր եմ գալիս:

Գրքի մեջ շատ կան այսպիսի հատվածներ, դրանք վերջում կգրեմ:

Կարդալով աշխարհահռչակ հայի կյանքը, հասկանում ես, որ հայի ճանապարհը միշտ լեցուն  է դժվարություններով, իսկ եթե հայը իր առջև դնում է նպատակ, ապա միշտ հասնում է դրան: Ի դեպ, մոռացա նշեմ`  ամեն ինչի միանգամից չեն հասնում, պետք է կամաց-կամաց առաջ գնալ: Փոքր քայլերով երկար կգնաս, իսկ եթե մեծ քայլերով գնաս, դժվար թե  հասնես ցանկալի արդյունքի: Հասնելուց էլ չես կարող հիշել որևէ դեպք, երբ պայքարել ես, ջանք ես գործադրել, ու համոզված եմ, կյանքդ անցել է անհետաքրքիր: Բերեմ հենց Շառլ Ազնավուրի օրինակը. նա սկզբում երգել է կաբարեներում, փոքրիկ ռեստորաններում, ապա նրան տեսնելով ընդգրկել են շրջագայությունների մեջ, իսկ հետո ինքն է իր սեփական շրջագայություններն ունեցել:

Կարդացեք անպայման նրա կյանքը, այն շատ հետաքրքիր է և, միևնույն ժամանակ, երբ դուք կարդաք գիրքը, ձեր տան մյուս անդամները կարող են համակարգչով զբաղվել, ոչ թե ամբողջ օրը մեկը նստած լինի, ինչպես մեր տանն է:

Ահա գրքի միջից առանձնացված հատվածներից մի քանիսը `

• Մայրերը ամեն ինչ գեղեցկացնելու առանձնահատուկ ձիրք ունեն:  Շնորհիվ նրանց, և հաճախ միայն նրանց համար, ծնված օրվանից մենք դառնում ենք առասպելական անձնավորություններ:

• Հայը սիրում է լավ սեղանն ու լավ գինին: Այո՜, գինին, որն ազգային խմիչք է, հայը նույնքան է սիրում, որքան ֆրանսիացին: Տոնը առանց ճոխ սեղանի, առանց գինու, առանց երգի, տոն չէ հայի համար:

•  Ամեն անգամ, երբ մեկն ուզում է մեկ ուրիշին ավելի շատ աշխատեցնել, առանց նրա ռոճիկը բարձրացնելու, շողոքորթում է նրան, խնկարկում ու ասում, որ վստահում է:  

•  Երբեք չեմ սիրել պարտվել: Երբեք չեմ կարողացել հաշտվել պարտության հետ: 

• Ապրելու համար մի ելք կա միայն: Քեզ զիջում են միայն այն դեպքում, երբ քո կարիքն են զգում:  Իսկ եթե չէ,  բարի ճանապարհ: Նշանակում է՝ նախ պետք է օգտակար դարձնես քեզ, ապա՝ անհրաժեշտ:

• Պետք է ասել, որ խմիչքը չէ, որ խոսեցնում է հային, այլ խոսքն է խմեցնում նրան:

Ես չէի կարող անտարբեր մնալ 17.am-ի նոր խորագրի՝ «Իմ գրադարակի»-ի հանդեպ, որովհետև ինքս էլ շատ եմ սիրում կարդալ: Կարդում եմ ամեն ինչ, սկսած «Կոկա-Կոլա»-ի շշի վրա գրված բաղադրությունից մինչև դպրոցում՝ սեղանների վրա փորագրված «բլոգները»: Բայց միշտ էլ առանձին թուլություն եմ ունեցել արկածային ու ֆանտաստիկ ժանրի գրականության հանդեպ:

Ամեն ինչ սկսեց նրանից, որ մեր տան գրապահարաններից մեկի երրորդ հարկում գտա Ժ. Վեռնի «Խորհրդավոր կղզին» գրքի «խորհրդավոր» կազմ ունեցող սովետական հրատարակությունը: Ես միանգամից կլանվեցի գրքով, և դեռ 72 ժամ էլ չէր անցել, գիրքը` իր ամբողջ աշխարհով, արդեն ուղեղիս սեփականությունն էր: Հետագայում ես այն երևի ևս մի 20 անգամ վերընթերցեցի, ու Վեռնի գիրքը դարձավ իմ «սեղանի գիրքը»: Իսկ հետո ձմեռվա մի ցուրտ օր, երբ ուզում ես փաթաթվել վերմակի մեջ ու գիրք կարդալ, նույն «հրաշք» 3-րդ հարկում գտա գիտական ֆանտաստիկա ժանրի «Ուխտագնացություն դեպի երկիր» ժողովածուն: Ու այն ինձ ծանոթացրեց Ազիմովի, Շեքլիի, Սայմակի ու Յանգի աշխարհների հետ: Ու նրանց պատմվածքները կերակրեցին իմ «հիվանդոտ» երևակայությունը մի քանի շաբաթով: Բայց փոխանակ «հագենալու», ես ավելի «ծարավեցի»: Էսպես ես հասցրի յուրացնել մեր տան ամբողջ գրականությունը: Մեր «ժլատ»  գրադարանից «պոկեցի» մի քանի գիրք ու արագ «մարսեցի»:

Բայց այնուամենայնիվ, գրքերի բացակայության պատճառով ես «արկածների քաղցից մեռնում էի»: Ու ահա եկավ այն «գեղեցիկ օրը», որ իմ ռուսերենի գիտելիքները ինձ թույլ տվեցին ազատորեն կարդալ ռուսերեն լեզվով: Ու իմ դեմ բացվեցին գրականության դռները նոր լույսի ներքո: Հիմա ես կարող էի կարդալ ամեն ինչ, քանի որ համաշխարհային գրականության մեծ մասը ռուսերեն լեզվով հասանելի է էլեկտրոնային գրականության հարթակում: Ես առանց երկար-բարակ մտածելու իրար հետևից «տապալեցի» Սըր Կոնան Դոյլի Հոլմսի մասին պատմող ամբողջ գրականությունը: Նրան հետևեց Ագաթա Քրիստիի դետեկտիվ Պուարոյի ամբողջ «կենսագրությունը»: Թոլկինի մի քանի հազար էջանոց «Մատանիների տիրակալը» մի որոշ ժամանակ հագեցրեց ինձ: Ու ահա օրերից մի օր ես հասկացա… Հասկացա, որ չեմ կարդացել ժանրի «գոհարը»:
Ահա Հարրի Փոթթերի մասին պատմող վիպաշարը իմ էլեկտրոնային գրադարակում է: Ռոուլինգի անմահ սագան ուղղակի գրականության գլուխգործոցներից է: Ու չփորձեք ինձ ասել, թե «Փոթթերիանան» ընդամենը հիմար հեքիաթ է: Ես կրկնում եմ. այն համաշխարհային գրականության գլուխգործոցներից է: Նրա ֆանտաստիկ ու անիրական աշխարհում շատ երևույթներ ավելի լավ են ներկայացված, քան ռեալիզմի ոճին հարող գրքերում: Համենայն դեպս, ինձ չեք կարող համոզել, որ այն «դատարկաբանություն» է:
Ես փոքր հասակից սիրահարվել էի Ռոուլինգի կերպարներին՝ սրտացավ և ուղղակի «խելքի ծով» Հերմիոնային, տարօրինակ ու միևնույն ժամանակ, հարազատ թվացող Ուիզլիների ընտանիքին, իր չափերին համապատասխան բարությամբ օժտված Հագրիդին, իմաստուն ու գաղտնիքներով պատված Դամբլդոր եղբայրներին, անձնազոհ ու խիզախ Սիրիուս Բլեքին, ինձ համար «իդեալական» ուսուչցի կերպար դարձած Մակգոնագլին, Լյուպինին, Գրյումին ու Ֆլիտվիկին, Սնեյփին` իր հանճարեղ էությամբ ու սառը հայացքով, Հարրին՝ ով օժտված էր անսահման խղճով… Ես կարող եմ հերթով թվարկել գրքում ներկայացված հարյուրավոր կերպարներից յուրաքանչյուրին: Նրանցից ամեն մեկը յուրօրինակ, հետաքրքիր ու ձգող է:
Դե, ինձ թվում է չկա մեկը, ով տեսած չլինի վիպաշարի բավականին դիտարժան էկրանիզացիան: Մենք բոլորս էլ հետևել ենք Ռոնի, Հարրիի, Հերմիոնայի, Նևիլի, Դրակոյի, Ջինիի, Լունայի արկածներին այն 7 տարիների ընթացքում, ինչ նրանք սովորել են Հոգվարդսում: Բայց սա այն դեպքերից է, երբ գիրքը ֆիլմից մի քանի անգամ լավն է:
Ես ագահորեն վերադիտում էի ֆիլմերը, վերընթերցում գրքերը: Կարդում էի Փոթթերի մասին Ռոուլինգի կողմից գրված ամբողջ գրականությունը: «Upgrade» էի անում Փոթթերի մասին ամբողջ ինֆորմացիան` ամեն օր ժամերով անցկացնելով համակարգչի առաջ: Ու մի օր ես հասկացա, որ դարձել եմ «Potterhead» կամ եթե ուզում եք` «Փոթթերի հողի վրա» գժվել էի:
Դե, գրքի գաղափարախոսությանը ամեն մեկը կարող է յուրովի մոտենալ: Բայց գրքի «միջուկը» իսկական նվիրված ընկերության գաղափարն է: Հարրին վերջում հաղթեց ու սպանեց իր հակառակորդին: Բայց իմ կարծիքով գրքի իմաստը այն չէ, որ ցույց տա բարու հաղթանակը չարի նկատմամբ: Հակառակը, Վոլդոմորտին սպանելու մասին խոսք անգամ չէր գնում մինչև վիպաշարի վերջին մասերը: Հարրին ընդամենը ուզում էր ապրել…
Նրա և իր ընկերների կերպարները գրքում ներկայացված են լիարժեք մարդկայն կերպարների նման՝ իրենց լավ ու վատ կողմերով: Գրքում երբեք չի շեշտվել, որ նրանք ինչ-որ մի բանով տարբերվում են ուրիշ կախարդներից: Հարրին ուղղակի պատահականորեն ծնվել էր այն օրը, որը որ պետք չէր: Իսկ Ռոնը ու Հերմիոնան ընդհանրապես իդեալական կերպարներ չեն, մանավանդ Ռոնը: Բայց նրանք ունեին այն, ինչ չուներ նրանց հակառակորդը՝ իսկական ընկերներ ու սեր:
Վիպաշարում տեղ են գտել նաև ուրիշ հիասքանչ կերպարներ, որոնցից ինձ համար ամենասիրելին Սևերուս Սնեյփի միաժամանակ վանող ու հետաքրքիր կերպարն է: Նրա միշտ սառը հայացքի տակ թաքնված են միայն մաքուր սերն ու անվերապահ հավատարմությունը:
Հա, մի բան էլ ասեմ: Վիպաշարը կազմված է 7 գրքից: Ու եթե այն ինձ համար հավասար է Դանթեի «Աստվածային կատակերգությանը», ապա գրքի երրորդ մասը՝ «Հարրի Փոթթերն ու Ազկաբանի բանտարկյալը», հավասարեցնում եմ «Կատակերգության» «Դժոխք» գլխի հետ: Այն ուղղակի հրաշք է: Քանի որ առանց այն էլ շատ «սփոյլերներ» արեցի, ուղղակի կասեմ , որ կարդալով «Փոթթերիանան», դուք երբեք չեք փոշմանի:
Էլ ինչ ասեմ: Շնորհակալ եմ Ջ. Կ. Ռոուլինգին իմ «անհագ» երևակայությունը «հագեցնելու» համար:

Հ. Գ. Փոթթերի շնորհիվ ես նոր ընկերներ ունեցա, որոնց շա՜տ եմ սիրում:
Հոգվարդսցիներ, Սիրում եմ ձեզ շա՜տ…