- Լուսանկարը՝ Արտյոմ Մամյանի
Արձակուրդները մեզ համար չեն
Ավարտվեց աշնանային արձակուրդների շրջանը: Բայց այս արձակուրդները նախատեսված էին դպրոցականների, ոչ մեր՝ ուսանողներիս համար: Շատ ուսանողներ՝ մանավանդ առաջին կուրսեցիները, անհավես են գնում դասի և դպրոցականներին նայում բարի նախանձով: Իսկ ավելի հին ուսանողները արդեն սովոր են: Բայց ես շատ ուրախ եմ, որ մեզ աշնանային արձակուրդ չի հասնում: Այդպես մի զարմացեք, այո, ուրախ եմ, որ մի շաբաթ տանը պարապ չեմ նստելու, գնալու եմ շատ հարազատ միջավայր, մեկ շաբաթ կարիք չի լինի կարոտելու դասերը, կուրսընկերներիս: Ճիշտ է՝ արդեն հասցրել եմ հոգնել դասերից, և յոթօրյա հանգիստը չէր խանգարի: Բայց երբ գտնվում ես հաճելի միջավայրում, անկախ քեզնից մոռանում ես դասերից հոգնելու մասին: Իսկ սովորելը ոչ մեկիս վնաս չի տալիս, պետք է խելացի լինել՝ նպատակին հասնելու համար: Բոլորն էլ ուզում են լավ մասնագետ դառնալ, իսկ դրա համար պետք է անդադար սովորենք, սովորենք ու էլի սովորենք:
Եկեք չդժգոհենք մեկ շաբաթ ավել դասի գնալուց, որովհետև հաստատ ոչ մեկս չենք տուժում:
Կողբ
Կողբը իմ հայրենի գյուղն է, որը դարերի պատմություն ունի: Դեռ վաղ ժամանակներից պատմության մեջ նշվել է Կողբի անունը: Սկզբում գյուղի անունը եղել է Կողբափոր, իսկ գետի անունը՝ Կողբաչայ: Կողբը երեք կողմից շրջապատված է սարերով: Վաղ ժամանակներում պատերազմական տարիներին գերիներին բերել, պահել են այդ սարերի վրա կառուցված բանտերում:
Կողբը տարածքի մեծությամբ Հայաստանում առաջնային տեղերից մեկն է զբաղեցնում: Վաղ ժամանակներում Կողբում կառուցվել են մատուռներ, վանքեր, դեռևս կան որոշ բնակատեղիների և գերեզմանների հետքեր: Կողբում յուրաքանչյուր տեղանուն, կոթող ունի իր պատմությունը: Որոշեցի գտնել դրանցից գոնե մի քանիսը:
Կողբում կա մի վանք` Մշկավանք անունով: Այն ինձ վաղուց էր հետաքրքրում, թե ինչու է վանքը կոչվել Մշկավանք: Որոշեցի գյուղի տարեց մարդկանց հարցնել և իմացա մի պատմություն, որը ինձ շատ զարմացրեց:
Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի
Կողբում աշխատող մշակները մի օր հավաքվում են և որոշում, որ պետք է վանք կառուցվի ոչ թե Աստծո կամ ինչ-որ սրբի պատվին, այլ հենց իրենց՝ մշակների: Եվ վանքի անունն էլ կնքում են իրենց անունով՝ Մշկավանք:
Մյուս վանքը, որից գրեթե ոչինչ չի մնացել ասում են հինգերորդ դարի կառույց է, որը հայտնի է Ագեղցի անունով: Կա մի պատմություն` կապված եկեղեցու և վանքի քահանայի հետ: Ամեն տարի, մեկ անգամ զինված լեզգիները հարձակվում էին գյուղի վրա, թալանում և գնում: Նրանք ունեին մի սովորություն. ամեն անգամ գյուղ էին մտնում` զուռնա-դհոլ նվագելով: Հերթական հարձակման ժամանակ վանքի քահանան լսում է նրանց երգի ձայնը, վերցնում է զենքը և կրակում զուռնա նվագողի վրա: Այդ դեպքից հետո նրանք այլևս չեն հարձակվում գյուղի վրա:
Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի
Հաջորդ պատմությունը, որ կարողացա իմանալ` Ամուրիների սարի պատմությունն է: Տասնչորսերորդ դարում լեզգիները մշտապես հարձակվում էին այս շրջանի վրա: Մի անգամ նրանք հարձակվում են գյուղի վրա և իրենց հետ տանում մի գեղեցիկ աղջկա, ով նշանված էր տեղացի տղաներից մեկի հետ: Տղան նշանածին փրկելու համար հետապնդում է նրանց:
Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի
Նրան են միանում նաև քսանինը համագյուղացիներ: Երկար հետապնդումից հետո հարձակվում են լեզգիների վրա, ազատում աղջկան և վերադառնում, իսկ լեզգիները փախուստի են դիմում: Վերադարձի ճանապարհին կանգ են առնում մի սարի վրա և որոշում նշել իրենց հաղթանակը, այդ գիշեր էլ մնում են սարի վրա: Վրեժ լուծելու համար լեզգիները հետ են վերադառնում և հարձակվում քնած երիտասարդների վրա, և քանի որ նրանք թվով գերակշռում էին` հաղթում են և կոտորում բոլոր երեսուն երիտասարդներին և աղջկան: Քանի որ նրանք բոլորը ամուրի էին, սարը կոչվեց Ամուրիների սար: Այնտեղ դեռևս պահպանվում են երիտասարդների պայմանական գերեզմանները և խաչքարեր:
Լուսանկարը` Արտյոմ Մամյանի
Մենք` բաղանիսցիներս, այստեղ ենք
Հարցազրույց Բաղանիս գյուղի բնակիչ Սերյոժա Առաքելյանի հետ: Սերյոժան «Մանանա»-ի թղթակիցներից է: Ծանոթացել ենք Դիլիջանի մեդիա ճամբարի ժամանակ: Որոշեցի Սերյոժայից հարցազրույց վերցնել, քանի որ ապրում է Բաղանիսում, որը սահմանից 700-800 մ է հեռու, իսկ դա շատ վտանգավոր է:
-Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ ապրում ես Բաղանիսում:
-Ճիշտ է, ես 16 տարեկան եմ, բայց 10 տարի է, ինչ ապրում եմ սահմանամերձ Բաղանիսում: 10 տարի, որովհետև ես փոքր ժամանակ Ռուսաստանում եմ ապրել ու Բաղանիս տեղափոխվել եմ 6 տարեկան հասակում:
-Պատմիր մի փոքր ձեր գյուղի մասին:
-Գյուղը, դե երևի արդեն տեղյակ կլինեք, գտնվում է հայ-ադրբեջանական սահմանին, դիրքերի և գյուղի միջև ընկած հեռավորությունը 700-800 մ է: Վերջին հաշվարկներով բնակչության թիվը եղել է 835 մարդ: Գյուղից հեռացել է ընդամենը մի քանի ընտանիք`մի մասը տեղափոխվել է Երևան, իսկ մյուս մասը` Ռուսաստան: Բաղանիս անունը առաջացել է (բաղ) և (նիստ) անունից: (Բաղ) նշանակում է` այգի: Բաղ և նիստ անուններից առաջացել է` այգիների նիստ, Բաղանիս անունը, քանի որ գյուղի հարավային մասի ճանապարհի ներքևի հատվածը ամբողջությամբ այգիներ են, որոնց երկարությունը հասնում է 1կմ-ի:
Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի
-Ես լսել եմ, որ համայնքների խոշորացման ծրագրով, ձեր գյուղը միացվել է այլ գյուղերի: Ի՞նչ կասես այդ մասին:
-Ես այդ մասին նյութ ունեմ գրած 17.am-ում, որտեղ նշել եմ տարբերությունը միացվելուց առաջ և հետո: Ներկայացված է նաև բացասական կողմերը: Բնականաբար, մարդիկ տրամադրված էին վատ, քանի որ գյուղի անուն չի լինելու: Էն ժամանակ այսպես էր. մեկ գյուղ` մեկ անուն, իսկ հիմա չորս գյուղ` մեկ անուն: Անվանվելու է Նոյեմբերյանի համայնք: Էն ժամանակ, ասում են էս գյուղի վրա են կրակել՝ շեշտվում էր գյուղի անունը, հիմա չեն ասելու, ասելու են` կրակել են Նոյեմբերյանի համայնքի վրա, որը իր մեջ ներառում է մի քանի գյուղ: Ճանապարհներ փակվեցին, ցույցեր կազմակերպվեցին, բայց անօգուտ: Գյուղերը միացան:
Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի
-Դժվար չէ՞ արդյոք սահմանին այդքան մոտ ապրելը:
-«Սահմանին դժվար ապրել»` մի քիչ ճիշտ չէ ասված: Քանի որ ինչպես քաղաքներում, սահմանից հեռու գյուղերում են ապրում, այդ նույն ձևով ապրում են նաև այստեղ՝ Բաղանիսում: Այդ իսկ պատճառով, «դժվար» բառը կարելի է փոխարինել «վտանգավոր» բառով, քանի որ գյուղը գտնվում է հակառակորդի նշանառության տակ: Ամեն պահի կարող են կրակ բացել գյուղի վրա, դրա համար սահմանամերձ գյուղում ապրող յուրաքանչուր մարդ, այդ թվում նաև առաջին դասարանցի երեխան, գիտի, թե ինչ պետք է անի կրակոցների ժամանակ: Եթե գնացել է գյուղամեջ` խաղալու, կամ դպրոցից տուն է վերադառնում: Իսկ մնացած պարագաներում մտնում են նկուղ` մեծ զենքերից պաշտպանվելու համար:
-Գյուղացիները ինչո՞վ են զբաղվում: Աշխատանք կա:
-Գյուղի հիմնական զբաղմունքներից է` անասնապահությունը, այգեգործությունը, բայց կրակոցների պատճառով որոշ գործեր մնում են անավարտ: Օրինակ, եղել են դեպքեր, երբ կրակոցների պատճառով գյուղացիները երկար ժամանակ այգի չեն գնացել, և բերքին հետևել չկարողանալու պատճառով, ամեն ինչ ջուրն է ընկել: Զբաղվում են բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակմամբ և ծխախոտի արտադրությամբ: Գյուղում կան նաև մարդիկ, ովքեր պայմանագրային ծառայում են գյուղի զորամասում:
Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի
-Եղե՞լ է, որ կրակոցներից տուժողներ լինեն ձեր գյուղում:
-Այո, շատ է եղել: Կրակել են գյուղի վրա և կպել են տարբեր տեղերի`կտուրներին, լուսամուտներին, գազատար խողովակներին: Իսկ գազատար խողովակներն էլ, բախտի բերմամբ, միացված չեն եղել, և փառք Աստծո, վնասները եղել են միայն նյութական:
Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի
-Եղե՞լ են դեպքեր,երբ սահմանից զինվորները որևէ հարցով գան և դիմեն գյուղացիներին:
-Ճիշտն ասած, էդպիսի դեպք չեմ հիշում, քանի որ զինվորականները ապահովված են ամեն ինչով` թե սննդով, թե հագուստով: Երևի թե միակը բանը, որ գյուղացիներից հարցրել են, դա եղել է «տվարած» գնալու վերաբերյալ, թե առավոտյան որտեղ են տանելու անասունները արածացնելու, որպեսզի իմանան. արդյո՞ք ապահով վայր են գնալու, թե ոչ:
-Բաղանիսի երիտասարդությունը ինչո՞վ է զբաղվում:
-Կես կատակ-կես լուրջ կարելի է ասել, որ գյուղում զբաղվելու բան չկա, և այդ իսկ պատճառով մի մասը մեկնում է Ռուսաստան արտագնա աշխատելու, մի քանիսը պայմանագրային ծառայողներ են գյուղի զորամասում: Ու լինում է նաև, որ գյուղում կատարվող շինարարություններին են մասնակցում:
-Ի՞նչ խմբակներ կան գյուղում, կամ արդյո՞ք կան:
-Խմբակներ չկան հիմա, ժամանակին եղել է կարատեի և պարի խմբակ: Բայց հիմա չկան այն պատճառով, որովհետև գյուղում չկա այնպիսի մի շինություն, որտեղ կարող են գործել այդ խմբակները:
-Ինչպե՞ս սկսեցիր ուսումնական տարին, ինչպե՞ս ես այս տարի տրամադրված:
-Տրամադրված եմ «մարտական», քանի որ դասարանում 3 երեխա ենք: Ավարտական դասարան ենք, ունենալու ենք 3 հոգանոց «վերջին զանգ», և ամենակարևորը ինձ համար այն է, որ դպրոց գնալու առաջին օրը, սեպտեմբերի 1-ին իմ ծննդյան օրն էր:
Լուսանկարը` Սերյոժա Առաքելյանի
-Ինչպե՞ս ես պատկերացնում Բաղանիսի վաղվա օրը:
-Համեմատելով Բաղանիսը մի քանի տարի առաջվա հետ, տարբերությունը շատ մեծ է: Տեսնելով, թե ինչպես է գյուղս զարգանում և ծաղկում: Համոզված եմ, էլ ավելի է լավանալու գյուղի վիճակը, ու ոչ մի կրակոց չի կարող խանգարել իմ գյուղի զարգացմանը, քանի որ մենք՝ բաղանիսցիներս այստեղ ենք:
Մի տխուր պատմություն
Դեկտեմբերի 31-ի գիշերը, երբ ընկերներով գնացել էինք ակ վառելու, ընկերս մի տխուր պատմություն պատմեց:
«Մի օր ես, հայրս, եղբայրս ու հորեղբորս տղաները նստած էինք վառարանի մոտ և զրուցում էինք բանակային կյանքի մասին: Հենց այդ ժամանակ հայրս պատմեց մի դեպք, որ ոչ մի կերպ չեմ կարող մոռանալ:
-Սեպտեմբեր ամիսն էր: Կանգնած էինք խրամատում ես ու ծառայակից ընկերս: Մոտակա թփի հետևից հանկարծ լսվեց տարօրինակ խշխշոց: Լռեցինք: Մեր լռելուն զուգընթաց լռեց նաև խշխշոցը: Ընկերս փորձեց առաջ գնալ, բայց չթողեցինք: Սպասեցինք 10–20 րոպե: Ձայն չկար: Ընկերս բարձրացրեց գլուխը ու հանկարծ…
Չկարողացավ հայրս զսպել արցունքները և գնաց դուրս: Կանգնած էր նա պատշգամբում, ինչ-որ նախադասություն արտասանելով նայում էր դեպի երկինք և արտասվում: Երբեք չէի տեսել տղամարդու այդպիսի լաց: Տուն մտավ նա կրկին և շարունակեց պատմությունը:
-Եթե ընկերս չբարձրանար պառկած տեղից ու չնայեր, գնդակը ինձ էր կպչելու: Չգիտեմ` մեղավո՞ր եմ արդյոք, թե՞ չէ, բայց չեմ կարողանում ներել ինքս ինձ, որ չկարողացա հետ պահել նրան այդ քայլից:
Այնքան հուզված էի այդ պատմությունից: Այդ պահին հայրիկս ասաց.
-Կյանքում ուր էլ գնաս՝ տղաս, չմոռանաս, որ ամենաթանկը կյանքում լավ ընտանիքն ու հավատարիմ ընկերներն են…»
Երբ ընկերս պատմեց այս պատմությունը, բոլորիս տրամադրությունը ընկավ: Երևի էդպես է. մեր կյանքի ամենաուրախ պահերին պիտի հիշենք ամենատխուր պահերը և նրանց, ովքեր հանուն մեզ զոհվեցին:
Կօգնես, չէ՞…
Երևի ամեն մեկս մի տեղ ունենք, որտեղ սովորաբար գրում ենք մեր նյութերը: Առաջ, երբ ինչ-որ մեկն ինձ ասում էր, որ իր նյութերը միշտ նույն տեղում է գրում, այսպես ասած, իր «աշխատասենյակում», զարմանում էի: Մտածում էի` ինչ հետաքրքիր կլինի. ամեն անգամ նույն տեղում, իսկ ես որտեղ պատահի` գրում եմ. տանը, դպրոցում, մեքենայի մեջ, որտեղ պատահի…
Բայց հիմա զգում եմ, որ մի «աշխատասենյակ» էլ ես ունեմ: Դե, աշխատասենյակ հարաբերական է ասված: Աշխատասենյակներս ամեն օր նույնը չեն: Միշտ փոփոխվում են: Փոփոխվում են նրանց գույնը, ձևը, արագությունը… Հա՜, հա՜, իմ աշխատասենյակներն անգամ արագություն ունեն: Աշխատասենյակներիս արագությունը բնակելի վայրերում 70կմ/ժամից ոչ ավելի է: Չնայած, մնացած վայրերում էլ նախընտրելի է չգերազանցել այդ արագությունը: Երևի արդեն պարզ է, չէ՞: Աշխատասենյակներս ավտոմեքենաներն են, որոնցով պարապմունքի եմ գնում: Շաբաթական 6 օր, այն էլ՝ այլ բնակավայրում պարապմունքի գնալով, տանը ազատ ժամանակ չեմ ունենում, առնվազն 5-6 ժամ էլ անց եմ կացնում ավտոմեքենայի մեջ: Սա է պատճառը, որ ցանկացած մեքենա օգտագործում եմ որպես աշխատասենյակ: Մեկ-մեկ սկսում եմ հոգնել իմ անընդհատ փոփոխվող աշխատասենյակներից: Աշնանային եղանակին շուրջս նայելն ու Տավուշիս անկրկնելի բնությամբ հիանալն ինձ մի տեսակ հանգստացնում է, ստիպում է աշխարհին այլ աչքերով նայել: Ամենուր կարմիր, դեղին, նարնջագույն, տեղ-տեղ էլ դեռևս կանաչ… Ինչքա՜ն գունավոր է ամեն ինչ, ինչքա՜ն գեղեցիկ… Ասես հեքիաթում լինեմ… Սիրում եմ իմ գունավոր հեքիաթը… Բայց, հեքիաթներում մարդիկ էլ, չէ՞, բնության նման գունավոր են լինում: Բնության նման գունավոր ու պարզ, գունավոր ու փայլուն աչքեր են ունենում, գունավոր ժպիտներ: Իսկ իմ հեքիաթի մարդկանց ժպիտները գունավոր չեն, անգույն են, եթե իհարկե դրանք երբևէ գոյություն են ունենում: Վերջերս անգամ անգույն ժպիտներն են ուշ-ուշ աչքովս ընկնում:
Արի` միասին քայլենք մի քիչ, գնանք, ու դու էլ կտեսնես գունավոր բնության ու անգույն ժպիտների համադրությունը: Եկա՞ր, դե՛, գնացինք… Ա՛յ, ծառի տակ նստած այն երկու աղջիկներին տեսնո՞ւմ ես, նայիր նրանց աչքերին: Նկատեցի՞ր տխրությունը, չնայած, ի՞նչ եմ ասում, ո՞վ չէր նկատի… Լավ, առաջ գնացինք, նայիր այն փոքրիկ տղային: Հա՜, հա՜, նրան, որ դույլը ձեռքին բարձրանում է ձորակից: Երևի ջուր բերելու է գնացել: Նրա դեմքին էլ ժպիտի նշույլ չի նկատվում: Դե՛, ծուլություն մի արա, արի՛… Տեսնո՞ւմ ես, քիչ այն կողմ ինչ-որ կին է կանգնած: Արդեն քանի օր է հանդիպում եմ նրան նույն տեղում: Նայիր գետնին դրված դույլերին, կարտոֆիլ է վաճառում, ու արդեն քանի օր է այս ցուրտ եղանակին նույն դույլերի մոտ կանգնած է, երևի չափից շատ է հոգնել, թեկուզ անգույն ժպիտ ունենալու համար: Է… Արի՛, մի՛ կանգնիր, արդեն հոգնե՞լ ես, մի քիչ էլ գնանք, այնտեղ նստարաններ կան, կնստենք: Նայիր այն տղամարդուն՝ գազալցակայանում՝ այն սև մեքենայի կողքին, նրան, որ ձեռքերը գրպաններում դրած կանգնած է, երևի լցակայանի աշխատողն է, ստիպված է ամեն օր այդ թունավոր օդը շնչել, ամեն օր ձեռքերը գրպանում դրած ցրտից դողալ: Երևի հոգնել է իր աշխատանքից, ու առանձնապես ժպտալու առիթ էլ չունի… Չնայած, ամեն դեպքում, կարելի է, չէ՞, գոնե մեկ-մեկ ժպտալ… Հասանք: Ահա իմ ասած նստարանը, նստիր: Տեսնո՞ւմ ես, ինչքա՜ն տխուր են իմ հեքիաթի մարդիկ… Տեսար, չէ՞…
Կօգնե՞ս ինձ իմանալ, թե ինչ է պետք նրանց գոնե մի քիչ, գոնե անգույն ժպտալու համար… Կօգնես, չէ՞…
Սևան մեդիա ճամբար. Թիավարություն սպորտաձևը Սևանում
Հարցազրույց Ավետիք Մալխասյանի հետ, ով Սևանի ջրային մարզաձևերի դպրոցի գլխավոր մարզիչն է:
Լուսանկարը՝ Կարեն Կարապետյանի
-Պարոն Մալխասյան քանի՞ տարի է, ինչ այս ակումբը գործում է:
-Այս ակումբը գործում է արդեն քսանութ տարի: Այս սպորտաձևերով մեր դպրոցում մարզվում են այս պահին հիսուն երեխա:
-Ուրիշ երկրներում մրցումների մասնակցե՞լ եք և ի՞նչ հաջողությունների եք հասել:
-Տարբեր երկրներում մասնակցել ենք տարբեր մրցաշարերի: Մեդալներ չենք ունեցել, բայց ունեցել ենք աշխարհի տասնմեկերորդ, տասներկուերորդ և տասնյոթերորդ տեղ նվաճած մարզիկներ:
-Իսկ ապահովվա՞ծ եք անհրաժեշտ պարագաներով:
-Շենք ունենք վարձակալական հիմունքներով, որը կարելի է ասել, նվեր են տվել, միայն տարածքի պետական տուրքերն ենք մուծում, իսկ մնացած պարագաները պատրաստում ենք մեր ձեռքով:
-Իսկ մոտակա ժամանակներս մրցումներ ունե՞ք:
-Մենք հիմա պատրաստվում ենք պատանիների օլիմպիական խաղերին:
-Իսկ որտե՞ղ է այն կայանալու:
-Բրազիլիայում:
-Իսկ այդ խաղերին քանի՞ մարզիկով եք ներկայանալու:
-Լավագույն դեպքում, մեկ կամ երկու:
-Իսկ ակնկալիքներ ունե՞ք այդ մրցաշարից:
-Իհակե ունենք, մենք միայն մեդալի համար ենք գնում:
-Իսկ ո՞վ է հոգալու ծախսերը:
-Ճանապարհածախսը ֆեդերացիան է հոգալու:
-Նավակները ինչպե՞ս եք ձեռք բերում:
-Հիմնականում ֆիրմաներից ենք վերցնում` վարձակալական հիմունքներով:
-Իսկ թա՞նկ են այդ նավակները:
-Այս մարզաձևին վերաբերվող յուրաքանչյուր գույք շատ թանկ է:
-Մարզումները շաբաթական քանի՞ օր է:
-Բացի երկուշաբթի օրերից, բոլոր օրերը մարզումներ ենք ունենում:
-Իսկ որտե՞ղ եք անցկացնում ձեր մարզումները:
-Հիմնականում Հրազդան գետի վրա:
-Իսկ գետը հատո՞ւկ է ընտրված:
-Մեր մարզումների համար սա հրաշալի վայր է:
-Փոքրերի խումբ ունե՞ք:
-Այո, ունենք մինչև տասնչորս տարեկանների խումբ:
-Այս մարզաձևի համար կարևոր դեր ունի ֆիթնես ակումբը,որտեղ պետք է մարզվեն թիավարողները:
-Ցավոք, մենք ֆիթնես ակումբ չունենք: Ձմռանը, երբ գետը սառում է, մենք մարզվում ենք սպորտդպրոցում հատուկ մարզասարքերի վրա:
-Աղջիկ աշակերտներ ունե՞ք:
-Վերջին երկու տարիներին` ոչ:
Լուսանկարը՝ Կարեն Կարապետյանի
-Իսկ դիմողներ կա՞ն:
-Կան, բայց ծնողները թույլ չեն տալիս:
-Դուք թոռնիկ ունե՞ք, ով ցանկանում է զբաղվել այս սպորտաձևով:
-Ունեմ, բայց փոքր է դեռ: Հենց մեծանա, անպայման կբերեմ այստեղ:
-Մարզվող երեխաների ֆիզիկական վիճակը ինչպիսի՞ն է:
-Ի տարբերություն պայմանների, շատ լավ է:
-Այս մարզաձևով սահմանափակ կարիքներով երեխաներ կարո՞ղ են զբաղվել, և արդյո՞ք ձեր մարզադպրոցն ունի այդ հնարավորությունները:
-Այո, մենք ունենք սահմանափակ կարողություններով երեխաների մարզվելու պայմաններ և երկու երեխա հաճախում են մեր մարզադպրոց:
-Իսկ նրանք տիտղոսներ նվաճե՞լ են:
-Մեկը ստացել է այս մարզաձևի միջազգային վարպետի կոչում:
Սևան մեդիա ճամբար. Փիքսիլեյշն. դժվար, բայց հետաքրքիր
Արդեն որոշել էինք փիքսիլեյշնի գաղափարը և պատրաստվում էինք նկարել: Գաղափարների քննարկման ժամանակ, երբ որոշում էինք, թե ինչ ենք նկարելու մեր առաջարկներից ոչ մեկը հնարավոր չէր նկարել, որովհետև հյուրանոցում չկային բավարար պայմաններ: Իսկ դրսում եղանակային պայմանները թույլ չէին տալիս նկարել ամենը, ինչ կանցներ մեր մտքով: Բայց երկար քննարկուներից հետո, վերջպես որոշեցինք, թե ինչ ենք նկարելու եւ ինչպես։ Մեզ այդ ամեն ինչում օգնում էր Սիսակը, ով ուներ վառ երևակայություն և հետաքրքիր լուծումներ էր առաջարկում: Նկարահանումներն այդքան էլ հեշտ չէին, Հակոբի երեւի հեշտ չէր Նվերին ձեռքերի վրա բարձրացրած պահելը: Դժվար էր հատակին պառկելը ու, մի խոսքով, շատ բաներ կային, որ այդքան էլ հետաքրքիր չէր: Սիսակը ասաց, որ յուրաքանչյուր վերջնական ֆիլմի 1 վայրկյանը իր մեջ պետք է պարունակի 24 ֆոտո, որպեսզի դիտողը ընկալի կատարվողը: Սկզբից վախեցանք, բայց հետո, երբ նայեցինք նախորդ ճամբարների ընթացքում նկարված փիքսիլեյշնները, ոգևորվեցինք և սկսեցինք ավելի աշխույժ աշխատել: Երբ ստիպված էինք մի քանի անգամ տարբեր դիրքեր ընդունել, որ կադր առ կադր նկարենք մի որեւէ շարժում, հոգնում էինք: Չնայած՝ նկարահանումները այնքան հետաքրքիր էին անցնում, որ չէինք էլ հասցնում ուշադրություն դարձնել այդ ամենի վրա: Ինձ թվում է, ինչքան էլ հիմա գրեմ, մեկ է, չեմ կարող այնպես գրել, որ նկարագրեմ ամեն ինչ այնպես, ինչպես եղել է: Բայց ասեմ, որ նկարահանումներն անցան այնքան լավ ու հետաքրքիր, որ նույնիսկ չէինք ուզում դրանք վերջանային:
Հիմա նկարել ենք ֆիլմի մեծ մասը, մնացածն էլ կնկարենք ու հետո կստանանք մի զվաճալի ֆիլմ, որը հաճույքով կդիտենք ճամբարից հետո՝ հիշելով մեր նկարահանումները: Իսկ հաջորդ ճամբարներին մյուսները կնայեն մեր ֆիլմը ու կտեսնեն նկարելու ողջ հմայքը, ինչպես և մենք հասկացանք` մյուսների փիքսիլեյշնները նայելուց հետո…
Սևան մեդիա ճամբար. Դե՛, Սևա՛ն, սպասիր…
Նստած նկարչություն էի անում, ու հանկարծ Սոնիկ տատի հեռախոսին զանգ եկավ: Սոնիկ տատը իմ տատիկի քույրն է, բայց նրան սիրում եմ հարազատ տատիկիս նման: Նա էլ է մեր գյուղում` Կոթիում ապրում: Այդ օրը ես նրա մոտ էի մնալու: Մի խոսքով, շատ չշեղվեմ ու անցնեմ բուն թեմային: Հա՜, ու հանկարծ հեռախոսին զանգ է գալիս: Քույրս էր` Սերինեն: Հարցնում է, թե ինչո՞ւ հեռախոսս հետս չեմ վերցրել, հետո հարցնում է թուղթ ու գրիչ տարե՞լ եմ, թե՞ ոչ: Այդ ամենը ինձ տարօրինակ էր թվում: Մի պահ նույնիսկ ինձ թվաց, թե քույրս գժվել է: Հետո ասաց, որ ինձ լավ լուր ունի հայտնելու: Ուրախ-ուրախ հարցրեցի, թե ինչ է պատահել: Սկսեց տանջել, անընդհատ ձգձգում էր: Այնպես, ինչպես ֆիլմ նայելու ժամանակ ամենահետաքրքիր պահը ցույց տալիս, կամ, մրցույթների ժամանակ հաղթողի անունը հայտարարելիս: Ու հետո երկար ժամանակ ձգձգում էր, մինչև ես բարկացա ու նրա վրա գոռացի: Այդ պահին իմ կողքին էին Սոնիկ տատը և նրա ընկերուհին: Ի տխրություն ինձ, նրանք պաշտպանում էին քրոջս ու ասում:
-Բա մեծ քվոր հետ դհե՞ են խոսըմ, աղջի:
Իսկ ինձ լրիվ ուրիշ բան էր թվում, մտածում էի, որ կտեսնեն` շատ եմ բարկանում ու կհարցնեն. «Էդ խի՞ ես ջղայնանըմ, աղջիկ ջեն»: Ու այսպես կսկսեն ինձ պաշտպանել, բայց փաստորեն լրիվ հակառակն էր:
Քույրս վերջապես ասում էր, թե որն է այդ լավ լուրը, բայց ձայնը չէր լսվում: Երկրորդ անգամ հարցրեցի նրան, ու այս անգամ ամեն ինչ լավ էր: Եվ այսպես, բազում տանջանքների ենթարկելուց հետո վերջապես իմացա:
-Այզիզ, մի քիչ առաջ Լիլիթն էր զանգել «Մանանայից», ասում էր, որ քեզ ընտրել են Պատանի թղթակիցների աշնանային ճամբարին մասնակցելու համար: Հա, ու ամենակարևոր գործն արել եմ, պապային համոզել եմ:
Պապային համոզել ենք, վե՜րջ… Դե՛, Սևա՛ն, սպասիր…
Կյանքը ոչ հռոմեական ճանապարհի վրա. կադրի հետևում
Դպրոցից գնում էի տուն, մեկ էլ` Սերո~ժ, մի րոպե կանգնի: Ալեքսանյան Դավիթն էր:
-Սպասիր գամ՝ քեզ լավ բան եմ ասելու:
-Ի՞նչ ա եղել, Դավ, ասա շուտ,- ինձ էլ հետաքրքրեց:
-Վաղը «Մանանայի» խումբը գալիս ա մեր գյուղ` իմ ֆիլմը նկարելու: Անպայման կգաս, որ ճանապարհին տեսնենք` կանգնեցնեք մեքենան:
Ասացի` անպայման տեղյակ կպահեք, անպայման գալու եմ: Պայմանավորվեցինք, ու ամեն մեկս շարունակեցինք մեր ճանապարհը: Այդ օրը նկարչությունից եկա ու, ինչպես մեծերն են ասում, ականջս ձայնի` նստած սպասում էի, թե երբ ենք գնալու ճանապարհի մոտ: Տեսա արդեն ուշանում է, որոշեցի ականջակալներս դնեմ ու մի քիչ երգ լսեմ, մինչև ինձ կգան, կկանչեն տղերքը: Բայց արի ու տես, երբ ականջակալներս դնում եմ հենց էդ ժամանակ՝ թարսի նման ինձ ձայն են տալիս: Մոտ 10-15 րոպե սպասելուց հետո տեսնում են դուրս չեմ գալիս՝ թողնում-գնում են գյուղամեջ, կամ ավելի ճիշտ, խաչմերուկ: Որոշ ժամանակ անց մայրիկս տուն մտավ և ասաց.
–Սերոժ, էդ ո՞նց ա դու խաչմերուկում չե՞ս, Ձեր թղթակիցների խումբը եկել ա, գյուղում ա: Մայրիկիս խոսքը կիսատ, կարելի ա ասել, դուրս թռա տնից, որ հասցնեմ տեսնեմ: Ճանապարհին հասնելուց մի քանի մետր էր մնացել արդեն, մեքենան շարժվեց՝ չհասցրեցի: Կանգ առա, ու ինձ մի քիչ մեղադրելով ու մի քիչ հույս տալով ասացի. «Դե լավ, հիմա թող մի քանի ժամ ուշ տեսնեմ, մեկ ա առավոտ գյուղ են գալու»:
Առավոտ 9:30 էլի նույն տեղը՝ խաչմերուկում էինք, ու մեկ էլ` հոպ, մեքենան եկավ: Չգիտեմ ինչի` նկարահանման սարքավորումները տեսնելուց հետո «Մանանայի» կամ 17.am-յան տրամադրություն ստեղծվեց: Տեսախցիկ, սցենար, անչափ բարի մարդիկ ու նկարահանումներ:
Այդ օրը, կարելի է ասել, տրամադրեցինք ֆիլմեր նկարահանելուն: Ամեն տեսակ կադրեր, աշխատանքային ֆոտոներ, արևից այրված մաշկ և հոգնածություն: Ֆիլմը նկարահանվեց՝ տեղադրվեց 17.am-ում. «Կյանքը ոչ հռոմեական ճանապարհի վրա»:
Կայքում ֆիլմը նայեցի և հասկացա, որ իզուր չէր այդ տքնաջան աշխատանքը: Մեկ օր տանջվեցինք և արդյունքում ստացանք բավականաչափ հետաքրքիր, հիանալի ու հաճելի դիտվող մի ֆիլմ, որը 10 րոպե էր, բայց իրենից ներկայացնում էր մի ամբողջ ամառային սահմանային գյուղի առօրյա:
Նրանք, ովքեր դեռ չեն տեսել, նայեք, չեք փոշմանի: