Դեռևս 7 տարի առաջ ոսկեհատցի երիտասարդների ջանքերով հիմնադրվեց «Երիտասարդ Ոսկեհատ» երիտասարդական նախաձեռնությունը, որը գյուղում ծավալում էր ակտիվ գործունեություն։ Հենց այդ երիտասարդների շնորհիվ 2018 թվականի ամռանը Ոսկեհատում առաջին անգամ տեղի ունեցավ ազգային-բակային ճամբար, որն այժմ ամենամյա բնույթ է կրում։

-Ճամբար կազմակերպելու հիմնական նպատակն այն էր, որ երեխաներն ունենան ավելի հետաքրքիր առօրյա, անցկացնեն ամառն այնպես, ինչպես մենք չենք անցկացրել, ծանոթ լինեն իրենց ազգային արժեքներին,- պատմում է ճամբարի համակարգող Մարինե Մխիթարյանը։

Նրա խոսքով ճամբարի կենտրոնում կանգնած է եղել Ոսկեհատի երիտասարդներից Ներսեսը։ Նա միակ տղան էր, ով կանգնեց այդքան աղջիկների կողքին ու աջակցեց ամեն հարցում։

2020 թվականի 44-օրյա պատերազմը խլեց նաև Ներսեսի կյանքը։ Այդ պատճառով ազգային-բակային ճամբարը այս տարի վերանվանվեց, վերափոխվեց և դարձավ  «Ներսիսյան Ներսեսի անվան ռազմազգային ճամբար»։

-Ամեն տարի անուն էինք փնտրում ճամբարի համար, բայց այսուհետ այն ունի իր հստակ անվանումը, որն առավել քան պարտավորեցնող է։ Ճիշտ է, այս տարի, հաշվի առնելով բոլորի հոգեվիճակը, ճամբարը կազմակերպելն ավելի դժվար էր, սակայն սա Ներսեսին կենդանի հիշելու տարբերակներից մեկն էր,- պատմում է Մարինեն:

Ճամբարին այս տարի մասնակցել է 5-17 տարեկան ավելի քան 120 երեխա։ Նրանք ըստ տարիքի բաժանված էին 5 խմբի, որոնցից յուրաքանչյուրը ուներ իր ջոկատավարը։ Ջոկատավարները գյուղի 18 տարին լրացած երիտասարդներն էին։

-Սկզբում թվում էր, թե ընդհանրապես չեմ կարողանալու երեխաների հետ լեզու գտնել, բայց հետո այնքան լավ հարաբերություններ ստեղծվեցին, որ նույնիսկ երեխաները իրենց պատրաստածն էին ինձ նվիրում,- պատմում է փոքրերի խմբի հետ աշխատող Սյուզին։

Այս տարի ճամբարը հատկապես յուրահատուկ էր ավագ խմբի համար, քանի որ կամավոր հիմունքներով ճամբարին էին միացել «Ողջ մնալու արվեստը» ռազմահայրենասիրական կազմակերպության չորս հրահանգիչներ։ Նրանք ճամբարային հինգ օրերի ընթացքում սովորեցրին ավագ խմբի ապագա զինվորներին և զինվորուհիներին զենքի հետ վարվելու ձևերը, առաջին օգնության հիմունքները, մի խոսքով, այն ամենը, ինչն անհրաժեշտ է ռազմի դաշտում։

-Առաջին օրը՝  համեմատած մյուս օրերին, ավելի բարդ էր, որովհետև  թվում էր, թե երեխաներին չի հետաքրքրում այն, ինչ սովորեցնում ենք, սակայն երբ անցանք գործնական հատվածին, երբ իրենք ինքներն էին ցուցաբերում առաջին օգնություն, հասկացանք, որ դա ոչ միայն հետաքրքիր է նրանց, այլ նաև դա անում են մեծերից ավելի լավ,- ասում է ՈՄԱ-ի առաջին բուժօգնության հրահանգիչ Իզաբելլան։

-Սակայն մենք կցանկանայինք նրանց սովորեցնել առաջին օգնությունը առօրյայում, այլ ոչ թե ռազմի դաշտում,- ավելացնում է մյուս հրահանգիչը՝ Նանեն։

Իսկ ըստ ՈՄԱ-ի մյուս ներկայացուցիչների, 5 օրը բավական մեծ ժամանակահատված էր պատանիներին ռազմական գիտելիքներ փոխանցելու համար։ Վստահ են, որ երեխաները սերտել են իրենց փոխանցածը և կարող են կիրառել պետք եղած դեպքում։ Ինչ վերաբերում է իրենց, ապա շատ են սիրել գյուղը, երեխաներին և հաջորդ տարիներին նույնպես պատրաստ են աջակցելու ճամբարին:

Գյուղում կազմակերպված ճամբարը ուրախություն և բավականություն էր պատճառել ոչ միայն երեխաներին, որոնք սովորում էին ազգային երգ ու պար, նկարչություն ու տեխնոլոգիական աշխատանք, այլ նաև իրենց ծնողներին։

-Աղջիկս մեծ ոգևորությամբ վերադառնում էր ճամբարից և անհամբեր սպասում հաջորդ օրվան,- ասում էր ծնողներից մեկը։ Նրանք անչափ գոհ և երախտապարտ են, որ գյուղում կազմակերպվում են նման միջոցառումներ։

Այսպիսով Ներսես Ներսիսյանի անվան ռազմազգային ճամբարը կլինի շարունակական, կլցնի Ոսկեհատի փոքրիկների առօրյան և ամեն նոր սերնդի կպատմի Ներսեսի մասին։

Լուսանկարները` Անի Ավետիսյանի

Էթերա Աբելյանը 21 տարեկան է, սովորում է Թբիլիսիի պետական համալսարանում, իրավաբանության բաժնում։

-Էթերա, ինչո՞ւ Թբիլիսի և ինչո՞ւ հենց այդ մասնագիտությունը։

-Մասնագիտությունը դեռ շատ վաղուց էի ընտրել: Ինչո՞ւ իրավաբան, որովհետև սա միակ ոլորտն էր, որն ինձ համապատասխանում էր ու հոգեհարազատ էր։ Ես ինձ լավ եմ զգում այս ոլորտում, գլուխ եմ հանում, հասկանում եմ, ուզում եմ մտածել և ինքնուրույն լուծումներ գտնել: Իրավաբանությունը որպես մասնագիտություն չեմ ընտրել, ուղղակի, որպես սիրած գործ, ապրելակերպ, որի մեջ ես ոչ թե հոգնում եմ, այլ ընդակառակը, հանգստանում:

Թե ինչո՞ւ Թբիլիսի, կդժվարանամ պատասխանել, քանի որ ես նույնպես չէի պատկերացնում, որ կսովորեմ Վրաստանում: Պարզապես հանգամանքների բերումով ստացվեց այնպես, որ ընտանիքիս անդամների հետ  որոշեցինք, որ այստեղ` Վրաստանում, ավելի հարմար ու հեշտ կլինի սովորելը, ինչը իհարկե, չի համապատասխանում իրականությանը:

-Ինչպիսի՞ն էին ձեր առաջին օրերը համալսարանում, ի՞նչ դժվարությունների հանդիպեցիք և որո՞նք են դրանք։

-Համալսարանում առաջին օրերը ինձ համար շատ վատ էր, ինչի՞ համար էր վատ։ Ես գիտեի, որ Թբիլիսում ապրում են շատ տարբեր ազգեր, համալսարանում նույնպես կլինեն տարբեր ազգի մարդիկ, բայց ինձ համար ամենամեծ անակնկալն այն էր, որ իմ բոլոր համակուրսեցիները ադրբեջանցիներ էին, իսկ ես որպես հայ, չէի պատկերացնում, որ կսովորեմ կամ կընկերանամ  ադրբեջանցու հետ: Չգիտեմ, վատ էր, թե լավ, ես համալսարանում ոչ մի ընկեր կամ ծանոթ չունեի, ու դա իսկապես շատ սթրեսային էր:  Բայց երբ արդեն անցավ մոտ մի տասը օր, ու ես հարմարվեցի միջավայրին, ամեն ինչ հիանալի դարձավ, ձեռք բերեցի շատ լավ ընկերներ թե հայ, թե վրացի և թե ադրբեջանցի:

-Նշեք Ձեր մասնագիտական նպատակները:

-Չէի ցանկանա խոսել դեռ մասնագիտական նպատակներիս մասին, քանի որ շատ-շատ են, և  դրանցից դեռ ոչ մեկը չեմ իրականացրել: Ուզում եմ ձեռք բերել  բավարար հիմնարար գիտելիքներ և փորձ, հետո նոր մտածել մասնագիտացման մասին: Հիմա ուզում եմ ամեն ինչ անել, բայց հետո հասկանում եմ, որ դեռ պատրաստ չեմ սկսած գործս ավարտին հասցնել:

 -Ի՞նչն է Ձեզ առավոտյան ստիպում վեր կենալ անկողնուց:

-Պատասխանատվությունը. ես ամեն  ինչին մոտենում եմ մեծ պատասխանատվությամբ, այն օգնում է ինձ կատարել աշխատանքը լավ: Նա, ով ունի երազանք, անպայման կարողանում է վեր կենալ անկողնուց:

-Ի՞նչը կամ ո՞վ է Ձեզ մոտիվացնում:

- Ինձ մոտիվացնում է այն փասը, որ մի օր մեռնելու եմ, իսկ ես չեմ ուզում հեռանալ այս կյանքից ձեռնունայն: Ինձ  մոտիվացնում են իմ մտքերը, փորձում եմ միշտ ունենալ  վառ մտքեր: Երազկոտ եմ շատ, իսկ այդ երազանքները ստիպում են կենտրոնանալ ու ջանք թափել:

-Պատրա՞ստ եք փոխելու ձեր բնակության վայրը աշխատանքի համար 

-Կարծում եմ դա բնական բան է, իհարկե, ցանկացած մարդ, ով հարգում է իր գործը, մասնագիտությունը, չի մտածում, թե որտեղ կլինի աշխատավայրը, կարևորը աշխատանքի բովանդակությունն է:

- Ինչո՞վ եք զբաղվում ազատ ժամանակ:

- Առհասարակ չեմ սիրում ունենալ ազատ ժամանակ: Միշտ գլխիս փորձանքներ եմ բերում: Երբ հասկանում եմ, որ ունենալու եմ ազատ ժամանակ, սկսում եմ սոցհարթակներում գտնել ինձ հարմար ծրագրեր, որպեսզի  մասնակցեմ դրանց կամ դիմում եմ ընկերներիս: Շատ եմ սիրում ընկերներիս հետ ժամանակ անցկացնել, բայց փորձում եմ համատեղել։

Գնացքի արագությունից մոտ 6 անգամ բացվել-փակվելուց հետո՝ աչքերս վերջապես ի վիճակի եղան նայել հեռախոսին ու զգալ քարտեզի վրա իմ գտնվելու վայրը ցույց տվող նշանի և Ստոկհոլմ քաղաքի միևնույն տեղադրությունը: Շատ հոգնած էի մինչև վերջ ժպտալու համար, ուստի նորից փակեցի աչքերս, ամուր գրկեցի էն փոքր գիրքը, որը Մալմոյում գտնվող թանգարանից էի վերցրել, ու որը պատմում էր մի անհայտ նկարչուհու սիրուն գործերի մասին: Վայրկյաններն էի հաշվում՝ երբ են ձեռքերս մեկնվելու վերև, որ մի արագ շարժումով ճամփորդական պայուսակիս էս լուրը հայտնեմ:

Շատ աղոտ են հիշողություններն առաջին օրվանից (ավելի ճիշտ՝ գիշերվանից, քանի որ երեկոյան 9-ին էինք տեղ հասել): Միայն երկու բան եմ լավ հիշում. «7-Eleven» խանութ կար ամբողջ քաղաքում, ու ես առաջին անգամ զգացի, որ էդ երկու թվերը հանգավորված են, իսկ երկրորդը հիշողություն է էն մասին, թե ոնց էի ես հորաքրոջս տղային տեսնելուց հետո էդ նույն խանութում նստած վայելում ինչ-որ համով բան: Հա, համով բան, էդ ճամփեքից հետո տեսողական զգայարաններդ քեզ սկսում են դավաճանել:

Առավոտյան լվացվող երեսիս մի ժպիտ էր կպել ու ոչ մի ձև չէի կարողանում դրա «դիմացն առնել»: Հետո հիշեցի, որ էդ ժպտացող աչքերը նույն երեկվա ժպտացող աչքերն են ու էդ պահին վախեցա նույնիսկ ջուր շփել աչքերիս մոտակայքում: Հիմարն էի. վախեցա, որ կմաքրվի:

Վերջապես դուրս եկանք փողոց: Մտքիս երկու բան էր մենակ. խմել ամենաթունդ սուրճն ու պատրաստ լինել ամբողջ օրվան: Դե, բնականաբար, էդ սուրճը գտնվեց «7-Eleven»-ում: Ավելի շատ էդ սուրճով ձեռքերս տաքացրի, քան վայելելով ըմպեցի, որ Սկանդինավների քամիներից միամիտ տավուշեցիս չքարանա: Ինչևէ, իմ ոտքերը վերջապես դիպան էն կարճ կամուրջին, որը դռներն էր բացում հին քաղաքի առջև:

Մի պահ մտածեցի, որ ես լարված չեմ ու էս անգամ ժամերով չեմ նայելու շենքեր- շինություններին, բայց դե խաբելուն էլ չափ ու սահման կար: Ուղղակի ընդունեցի, որ չեմ էլ մտածել էդպիսի բան ու լարված քայլերով սկսեցի ստոկհոլմյան իրականության չափաբաժին ընդունել:

Ֆանտաստիկ մարդկային էին քաղաքի կառույցները, էդ կղզիների վրա էնքան չտեսնված ու չհասկացվող մշակույթ կար, որ էդ քաղաքի ամենածեր ծառն էլ պետք է մի երկու այդքան ապրեր, որ բոլոր հավանական քամիների հետ մի հուշում ուղարկեր ճամփորդողին, իսկ ճամփորդողը մի քանի անգամ էդ ծառից վայր ընկնող կանաչը պետք է տեսներ, որ մի զգայարան ավել ունենար ու կլաներ էդ ամբողջ մշակույթը:

Քաղաքի ամբողջականությունը մտքերով վայելելու համար քեզ մենակ կարող են օգնել «Սքորփիոնս»-ն ու քաղաքապետարանի այգուց բացվող տեսարանը, որի քարացնող տեսիլքների հետ մեկ մեծանում ես, մեկ հանկարծակի ինչ-որ գաղփարազուրկ էության կրող ես զգում քեզ, հետո մի կերպ սթափվում, որ քեզ թափ տաս, բայց էդ մանրացված էությանդ մեջ ինքնադրսևորման բոլոր ունակություններից զուրկ ես՝ ենթակա էդ սովորական ափաջրերի ու կյանք տեսած քարերի հրամաններին:

Էս աննկարագրելի չինքնարդրսևորման մեջ էլ էր Ստոկհոլմը ճամփորդական արկածներ պատրաստել ինձ համար:

Հաջորդ օրը Նոբելյան թանգարանի տոմսերը արդեն ձեռքիս էին: Էլի լարված էի, չգիտեի՝ եկել եմ մրցանակակակիր գրողների համար, տնտեսագետների, թե առհասարակ, բոլորի համար:

Թե եկել էի, որ մի քիչ էլ հասունանամ: Բայց երբ ձեռքս ընկավ Լյութեր Քինգի ելույթի տողերը, վերջնականապես հասկացա՝ ես հասունացողը չեմ, ինձ էն մնացած տարբերակներն են էստեղ բերել: Գրքույկը կարդալիս նկատեցի, որ անգիր եմ արտասանում էդ տողերը: Զարմանքս ինձ մի քիչ հիշողություն նվիրեց. իմ սիրելի անգլերենի դասախոսն էր հանձնարարել ինձ սովորել էդ երկար տեքստը, ու ես էլ գժի պես սովորել էի: Գիտեի, որ շուտով պետք կգա, երևի, կամ էլ ուղղակի պատահականությանը խորհրդավորություն հաղորդելու համար եմ էդպես ասում:

Երեկոյան երկար սպասված այցս էր հորաքրոջս տղայի ընտանիքին: Երևի թե մի ամիս օտարության մեջ լինելուց հետո հազիվ մի անկյուն էի գտել, որտեղ 2 համով ճժեր կային իմ այցից ուրախացած, ինձ համար համով ու տեսակ-տեսակ ուտելիքներ կային պատրաստած ու մի տուն ու մարդիկ, որտեղ ու որոնց հետ ես մի քիչ Տավուշն էի զգում, մի քիչ Երևանը, բայց էդ մի քանի ժամ տևող հանդիպման մեջ անընդհատ մտքիս էն հրաժեշտի պահն էր նորից, որից հետո մնում եմ ես, մտքերս, ուսապարկս ու ուսապարկիս մեջ էն փոքր գրքույքը՝ գեղեցիկ կտավներ հեղինակած կնոջ մասին պատմող:

Հետո մեքենայով քաղաքի բոլոր թաքնված տեղերը գնացինք՝ ամեն անգամ մի նոր Ստոկհոլմ բացահայտելով, ամեն անգամ նորովի Ստոկհոլմի չափաբաժին ընդունելով ու ամեն անգամ անզոր զգալով, որ էն ծառերից եկող պատմությունները դեռևս ինձ հասու չեն: