gayane avagyan

Ախ, այդ թեյնիկի ձայնը, որը խանգարում էր երազել…

Ասում են` երազներով ապրել չի կարելի: Բայց առանց երազների էլ կյանքը անհետաքրքիր կլինի:

Ինչպես ամեն երեկո, այսօր էլ նստած եմ իմ սենյակում`գրասեղանիս առաջ, ականջակալներս ականջներիս  ու տեղափոխվել եմ ապագա: Նույնիսկ մոռացել եմ, որ թեյնիկը գազի վրա է, ու հիմա ուր որ է` կեռա: Մերոնք էլ հյուր են գնացել. ես ու քույրս ենք տանը: Դե, պարզ է, քույրս ֆիլմ է դիտում ու դժվար թե ֆիլմը թողներ ու թեյնիկին նայեր: Ես էլ սովորությանս համաձայն, մոռացել եմ, որ թեյ եմ պատրաստելու: Մինչ թեյնիկը եռում է, ես մրսելով  թափառում եմ փողոցներով: Երեկո է, փողոցները լուսավորվում են  լապտերների թեթև լույսով: Անձրև է գալիս, ես էլ մրսում եմ ու դողացնում: Նստել եմ նստարանին ու շուրջս եմ նայում:

Ամեն ինչ անծանոթ է: Չէ, սա իմ Աբովյանը չէ, քաղաքիս ծանոթ դեմքերն էլ չկան: Կարծես թե ես միայնակ եմ այս տարօրինակ վայրում ու  «Բիթլզ» եմ լսում: «Բիթլզ», անձրև, մենություն ու ես. կատարյալ պահ: Հանկարծ ոտնաձայներ լսեցի: Մինչ ես ուշադիր շուրջս եմ նայում, ինչ-որ մեկի  հագուստը` կոստյումը,  ինձ ջերմորեն տաքացրեց: Ես շրջվեցի, որ տեսնեմ, թե ով է այդ բարին: Հանկարծ երաժշտությունս ավարտվեց, ու մի ձայն հնչեց ականջներումս: Մտածեցի` քամու ձայնն է, բայց ոչ, ներկան է կանչում ինձ:

Ախ, այդ թեյնիկի ձայնը, որ խանգարում էր երազել…

Լուսանկարը՝ Արմինե Սահակյանի

Իրարանցում

Անձրևի ձայնն է։ Ծիրանենիների տերևներն էլ քամուց են խշխշում։ Այգում իրարանցում է։ Փոթորիկը նստարաններն այս ու այն կողմ է շպրտում, հորդ անձրևն էլ կատաղած շառաչում է։ Իսկ ինձ այդ իրարանցումից պատուհանն է բաժանում՝ իրարանցում, որը ես չեմ տեսնում։ Դրսում մութ է, գիշեր է՝ անաստղազարդ ու կատաղի մի գիշեր։ Տան լույսերն անջատել եմ։ Ոչինչ ու ոչ ոքի տեսնել չեմ ուզում, լսել էլ չեմ ուզում, բայց դրսի իրարանցման ձայնը ո՞նց կտրեմ։ Նստած եմ պատուհանագոգին ու նայում եմ։ Չգիտեմ էլ, թե ուր եմ նայում․ իրարանցման մեջ ինձ եմ փնտրում գուցե։

Մութ է։ Այնքան մութ է դրսում ու ներսում, որ թվում է, թե ոչինչ չպիտի երևա։ Ես եմ այդպես ուզում, ուզում եմ ոչինչ չտեսնել։ Սովորաբար այդպես է չէ՞․ երբ մտնում ես մութ սենյակ, ոչինչ չես տեսնում, չես կարողանում գտնել քեզ անհրաժեշտ իրը։ Իսկ ինչո՞ւ եմ հիմա ես տեսնում ամեն ինչ։ Տեսնում եմ, թե ինչպես է նստարանը հարվածում շան փոքրիկ տնակին։ Փակում եմ աչքերս ու տեսնում անձրևի կաթիլները, զգում եմ, թե ինչպես են դողում տերևները ցրտից։ Ինչո՞ւ եմ տեսնում։ Ինչո՞ւ եմ զգում ցավը, որը լռեցնելու համար անջատել եմ լույսերը, փակել դռներն ու պատուհանները։

Այսօր ցավ կա մթության մեջ․ տերևների, նստարանների, ամբողջ այգու ցավն ու իմը։ Մթության մեջ մոռացում չկա, փախուստ ու սփոփանք էլ չկա։ Իրարանցումից, փոթորիկից, վարար անձրևի սրբող, տանող կաթիլներից ու այգու ցավից ինձ մի բարակ ապակի է բաժանում։ Ձեռքիս թեյ չկա։ Ես միշտ թեյ եմ խմում, որ տաքանամ, որ հոգիս տաքանա գոնե մի քիչ։ Այսօր չկա, չեմ վերցրել։ Այսօր սառնությունն օվկիանոս է, իսկ թեյի տված չնչին տաքությունը ոչինչ չի փոխի։ Թեյ չկա՛ ու այսօր տրվել եմ ես սառնությանը, նստել պատուհանագոգին ու լսում եմ, տեսնում աղմուկը, այգու պայքարը, որից բաժանում է ինձ նույնքան սառը մի պատուհան, ընդամենը մի ապակի։ Չգիտեմ էլ՝ արդյոք բաժանում է, թե ձուլում այդ պայքարին։ Ես տեսնում եմ։ Ընկնող տերևները չեմ տեսնում, չէ՛, նրանց վար գցող սառնությունն եմ տեսնում աչքերս փակելիս։ Ինչո՞ւ եմ տեսնում, եթե ապակին բաժանում է ինձ այդ ցրտից։ Կայծակ չկա՛, ոչ էլ ամպրոպ կա դրսում։ Գոռոց չկա, կա միայն ցավով լի սառնություն, ատելությանը ձուլված անձրև։ Բայց ես տեսնում եմ, ես գիտեմ, որ ծիրանենու ամենաբարձր ճյուղի տերևը ամենաշատն է մրսում ու ամենաշատը վախենում մեռնելուց, ցած ընկնելուց։ Ես զգում եմ։ Ինչո՞ւ եմ զգում, տերևի ցավն ինչո՞ւ է հոգիս քանդում։

Ապակին է բաժանում ինձ հոգուս քաոսից։ Բայց մի՞թե հոգեկան քաոսից նյութեղեն պատուհանը կարող է պաշտպանել, պատսպարել։

narek Stepanyan

Իմ քեռին բժիշկ է

«Գիտակցեք, որ գործ եք ունենալու մարդկային կյանքի հետ»:

 Իմ զրուցակիցն է քեռիս` Վարդան Ղազարյանը` բժիշկ ռենտգենոլոգ:

-Քեռի, քանի՞ տարի ես բժիշկ աշխատում, և ո՞րն է այն շարժառիթը, որ քեզ ստիպեց դառնալ բժիշկ:

-Աշխատում եմ բժիշկ-ռենտգենոլոգ շուրջ 25 տարի: Շարժառիթը տատիկիս հիվանդ լինեկն էր: Փոքրիկ տարիքից ես փորձում էի անընդհատ օգնել նրան և 17 տարեկանում հասկացա, որ իմ մեջ արմատավորել եմ բժիշկ դառնալու ցանկությունը-Քեռի, ի՞նչ հատկանիշներով պետք է օժտված լինի բժիշկը:

-Բժիշկը պետք է լինի գիտակ, հմուտ, համբերատար, իսկ ամենակարևորը` բժիշկ պետք է դառնալ այն գիտակցումով, որ սովորելու ես ամբողջ կյանքում:

-Ի՞նչն ես կարևորում հիվանդ և բժիշկ հարաբերություններում:

-Ամենակարևորը` բժիշկը պետք է վստահություն ներշնչի հիվանդին, և երկրորդը, պետք է լինի չափազանց հավասարակշռված:

-Սիրո՞ւմ են քեզ քո հիվանդները:

-Սիրելը պարտադիր չէ, կարևորը հարգում են:

-Քեռի, քեզ վնաս չե՞ն տալիս ռենտգենյան ճառագայթները:

-Ոչ, վնաս չեն տալիս: Ժամանակակից սարքավորումներն այնպիսինն են, որ հիվանդն ու բժիշկը ապահովագրված են ճառագայթների վնասակար ազդեցությունից: Այն աշխատասենյակները, որտեղ տեղադրված են ռենտգենյան սարքավորումները, ապահովված են պաշտպանիչ պարագաներով, այսինքն, աշխատասենյակից դուրս ճառագայթային ֆոն չի հայտնաբերվում:

-Այդ սարքավորումները տարբե՞ր են լինում:

-Մի շարք բժշկական սարքավորումներ արտադրող ձեռնարկություններ, որտեղ արտադրվում են նաև տարբեր ռենտգեն սարքավորումներ, տարբեր հետազոտությունների համար: Կան ստացիոնար և շարժական ռենտգեն սարքավորումներ, ինչպես նաև ատամ նկարելու ռենտգեն ապարատ:

-Քեռի, մի հիշարժան դեպք պատմիր քո աշխատանքից:

-Հերթապահության ընթացքում ներս են մտնում մարդիկ` աղմուկ-աղաղակով 2 տարեկան երեխան գրկին: Պետք էր պարզել` երեխան ասեղ կո՞ւլ էր տվել, թե՞ ոչ: Հետազոտությունից հետո պարզվեց, որ երեխան կուլ էր տվել փոքրիկ գնդասեղ, բոլորս շատ անհանգստացել էինք, բայց ամեն ինչ ավարտվեց բարեհաջող:

-Իսկ ի՞նչ ես անում, երբ գալիս է ծանր հիվանդ:

-Աշխատում եմ հնարավորինս արագ կատարել հիվանդության ախտորոշումը և հիվանդին ուղարկել նեղ մասնագետ բժշկի մոտ` վիրաբույժ, նեյրովիրաբույժ, թոքաբան…

-Եթե հնարավորություն լինել դառնալ 17 տարեկան, ի՞նչ մասնագիտություն կընտրեիր:

-Կամ օդաչու, կամ նորից բժիշկ:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս այն երիտասարդներին, ովքեր որոշել են դառնալ բժիշկ:

-Լինել նպատակասլաց, սիրել մասնագիտությունը և գիտակցել, որ գործ են ունենալու մարդկային կյանքի հետ:

Հայաստանի քաղաքները. Բյուրեղավան, Կոտայքի մարզ

ruzan bayramyan

Պապիկս պատմաբան է

Հարցազրույցս  անցկացրել  եմ պապիկիս՝  Համլետ Տաշչյանի հետ, ով մասնագիտությամբ  պատմաբան է:

-Պապի՛կ, թույլ կտա՞ս մի քանի հարց տալ քո աշխատանքային փորձի, կյանքի  և գործունեության մասին:

-Հա, բալես,  իհարկե, ուշադիր լսում եմ քեզ:

-Պապ, մի փոքր պատմիր մանկության և  պատանեկության տարիներիդ մասին:

-Մանկությունս անցել է Ջավախքի հրաշագեղ բնության գրկում՝ Օլավեր գյուղում: Էրզրումից գաղթած ապուպապերիս ժառանգն եմ, մեր ընտանիքի անդրանիկ որդին: Հայրս բարի, աշխատասեր և ուսումնասեր մարդ էր, կոլտնտեսության ակտիվիստներից մեկը: Հենց  հայրս էր  մեր  մեջ սերմանում սեր՝ գիտելիքի, ընտանիքի  և հայրենասիհայրենիքի հանդեպ: 8-ամյա կրթությունս ստացել եմ տեղի դպրոցում, այնուհետև միջնակարգ կրթություն եմ ստացել Ախալքալաք քաղաքի Հ. Թումանյանի անվան հայկական միջնակարգ դպրոցում: Հետո ընդունվել եմ Երևանի պետական համալսարան, ստացել բարձրագույն կրթություն և հաստատվել որպես անհատ մեր հասարակության մեջ:

-Պապ  ինչո՞ւ  ընտրեցիր հենց ուսուցչի մասնագիտությունը, և այն էլ ինչ ուսուցչի ՝ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ:

-Պատմությունը հենց ինքնին տրամաբանություն է, միշտ հիշի՛ր: Բոլոր գիտություններն ունեն իրենց պատմությունը: Մարքսը ասել է. «Ես ճանաչում եմ միայն մի գիտություն. դա պատմությունն է»: Յուրաքանչյուրս պարտավոր ենք իմանալ մեր պատմությունը, անցյալի սխալները չկրկնելով` ապրենք այսօր: Պապուս պապը պատմության մասնագետ էր, իսկ պապուս հայրը` մաթեմատիկայի:

-Իսկ դժվար չէ՞ր դասավանդել դպրոցում, լինել  տնօրեն, ինչպե՞ս էիր հասցնում այդ ամենը:

-Նախ ասեմ, որ 1970 թվականից աշխատել եմ դպրոցում որպես պատմության ուսուցիչ, իսկ 1973 թվականից մինչև 2005 թվականը որպես տնօրեն: Ռուզ ջան, մարդ եթե մի  բան շատ է ուզում, միշտ էլ հասցնում է, առավել ևս, եթե սիրում ես աշխատանքդ և հաճույքով ես այն կատարում:

-Պապ, կթվարկե՞ս մի քանի նվաճումներ քո կյանքում, որոնք դու ամենից շատն ես կարևորում:

-Դե, առաջինը լավ ու գեղեցիկ ընտանիքս է, դաստիարակված և կայացած երեխաներս են, հետո լավ ու սիրելի աշխատանքս և աշակերտներս, որոնցից շատերը հասել են մեծ բարձունքների: Մի կարևոր նվաճում, որն իմն ու իմ ժողովրդինն է, դա Ղարաբաղի  գրավումն է:

seda harutynyan-2

Մեր «բանակը»

Արթնացա։ Ձեռքս միանգամից մեկնեցի հեռախոսիս, որ ժամ նայեմ։ Ութն անց հիսուն էր։ Վա՜յ, հեսա կուշանամ, տաքսին առանց ինձ կգնա։ Արագ-արագ վեր կացա, որ հագնվեմ, մեկ էլ հիշեցի, որ վերջացրել ենք։ Նորից պառկեցի, բայց քունս էլ չէր տանում։

Կողքիս դրված էր այն թերթիկը, որի վրա ստորագրել էին ընկերներս Կոտայքի պատանի թղթակիցները դասընթացի վերջին օրը։ Վերցրեցի։ Եթե անկեղծ, սիրտս լցվեց մի քիչ։ Նայեցի Արտյոմի ստորագրածին, և մտքիս միանգամից եկավ ամեն փռշտոցից հետո ասված «էդքան էլ ճիշտ» արտահայտությունը։ Հետո նայեցի Գայանեի ստորագրությանը։ Կողքին մի մեծ սմայլիկ էր նկարել։ Ժպտացի հիշելով, թե ինչ հոգատար ու բարի է Գայանես։ Աչքս առավ Ռուզանների ու Մերիի ստորագրություններին։ Դե,  իրենցից խոսք ընդհանրապես չկա։ Ադամանդ են։ Նայեցի Արմանի գրածին ու նկարածին։ Իրեն անպատճառ կարոտելու եմ, որովհետև բարության կծիկ էր Արշակ-Շահբազյանը։
Մի պահ հիշեցի, որ վերջին պահին նկարվել էի տիկին Ռուզանի հետ։ Բացեցի նկարը։ Միանգամից դեմքիս ժպիտ  հայտնվեց։ Ու գիտե՞ք ինչ հասկացա։ Հասկացա, որ «Մանանան» մի հսկայական բանակ է ստեղծում։ Բայց էդ բանակը սովորական բանակ չի, է՜։  Բանակը բարի, պոզիտիվ ու յուրահատուկ +- 17 տարեկանների բանակ է: ` Հայաստանի պատանի թղթակիցների ցանցը: Ու ես հիմա այդ ջերմ ու պայծառ բանակի մեկ զինվորն եմ:

Eva Khechoyan

Չիրը

Սկսվեց… Նորից սկսվեց «չրի սեզոնը»: Բոլոր կանայք զբաղված են մրգեր մշակելով, եռացնելով, չորացնելով… Նույն իրավիճակն էլ մեր տանն է: Աչքերիս առաջ հազարավոր կեռասներ… Մայրս լվանում է դրանք, ու սկսվում է ամենապատասխանատու ու ծանր պահը… Կտերը…Վերցնում ես կեռասը, հանում կուտը, հետո հաջորդը… Ձանձրալի ու անհետաքրքիր գործ է, չհաշված այն պահերը, երբ կեռասի մեջ հանկարծ մի միայնակ ու մոլորված որդ ես նկատում, որը մի քանի վայրկյանով հետաքրքրություն է մտցնում գործիդ մեջ: 

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Լուսանկարը` Եվա Խեչոյանի

Երբ հանում ես վերջին կուտը, ճաշակում ես իրական ազատությունն ու թեթևացած շունչ քաշում: Հպարտ հայացքով նայում ես բազմաչարչար աշխատանքիդ արդյունքին: Բայց այս ամենին հետևում է մի աննկարագրելի հաճույք… Չիրն արդեն արևի տակ է, ու այնպես է փայլում, որ թվում է, թե սկուտեղների վրա թանկարժեք քարեր են շարված: Շլացուցիչ տեսարան…

karine nahapetyan

Կորցրած տարիներս

Էկրանի մյուս կողմում նստած մարդ, եթե կյանքում գոնե մեկ անգամ առնչվել ես ինձ հետ, ապա ծանոթության հաջորդ րոպեներին ապշած հարցրել ես.

-Ո՞նց թե, 18 տարեկան ես ու էս տարի նոր իններորդ դասարա՞նն ես ավարտում:

Ես էլ` իրավիճակը շտկելու, մտավոր հետամնացի տպավորություն և մի քանի անգամ նույն դասարանում մնացածի տպավորություն չթողնելու համար, պատասխանում եմ.

-Էրեխեք, չմտածեք` դեբիլ եմ, պարզապես, էս արտագաղթի հետևանք ա:

Ասել թե` կորուստ են այդ երեք տարիները, սխալ կլինի: Ավելի շուտ ձեռքբերում են: Իսկ թե ինչի` կիմանաս հենց հիմա:
Տասնմեկ տարեկանում գնացի հայկական դպրոց, նստեցրին 3-րդ դասարան: Մտա դասարան և, մինչև նոր դասարանս կշտապեր ինձ «ընկեր»-ով դիմել և համարեր ինձ իրենց նոր ուսուցիչը, դասվարս իրենցից առաջ ընկավ և ասաց.
-Երեխաներ, ինքը այսօրվանից ձեզ հետ է սովորելու:
Եվ դասվարիս հաջորդ բառերը եղան հետևյալը.
-Եղեք ազնիվ, շիտակ, արդար…
Այս բառերը նա ասում էր ամեն օր` դասի սկզբում: Եվ եթե ինձ խնդրեն կան նույնիսկ պահանջեն հիշել տարրական դասարաններում անցկացվող դասերից գոնե մի դրվագ, ապա ես միայն այդ երեք բառը կհիշեմ, և ոչ թե նրա համար, որ ամեն օր էի լսում, այլ նրա համար, որ դա էր ամենակարևոր դասը բոլոր դասերից:
Չէ, մի բան էլ եմ հիշում:
Ամեն տառ սովորելուց հետո այն գտնում էի փողոցում որևէ մի տեղ գրած և ուրախանում այնպես, ինչպես մարդ իր լավ ծանոթին տեսնելիս կուրախանար: Բարևում էի ու անցնում: Եվ եթե 11 տարեկան հասակում անցնելով խանութի մոտով քեզանից մի վայրկյան կպահանջվեր կարդալու համար «խանութ» բառը, ապա ինձանից պահանջվեց երկու ամիս:
Հաճախ կատակում էին ինձ հետ.
-Դրսի գրածները կարդալով` սկսեցիր սիրել ընթերցանությունը:

Հա, հա, դու սպասում ես երեխաների արձագանքին:
Դե, պատմեմ:
-Վա~յ, – լսվեց մեկի ձայնը,- իրա ականջին չորսը հատ ծակ կա:
-Վը~, չգիտի, որ դպրոց ա էկել, էս կոշիկները ինչի՞ ա հագել,- լսվեց մյուս կողմից:
-Ինքը իմ մամայի բոյին ա ու մեր հետ ա սովորելու….
Մտածեցի` լռեմ ու արեցի լրիվ հակառակը… Բայց դե, տարիների ընթացքում ընկերացանք:

Ես, կարելի է ասել, շահեցի, ոչ թե կորցրի: Կողոպտվեցին երեք տարիներս, բայց այդ դատարկ տեղերը լցվեցին շատ արագ: Չեմ կարող ասել, թե հեշտ էր, և այլն: Չէ: Ուղղակի հաղթահարելի էր:

Ուղղակի արտագաղթի հետևանք է այս ամենը, որի մասին շատերը  լռում են: Ինձ նման շատերը կամ այստեղից գնալիս, կամ այնտեղից վերադառնալիս ստիպված են եղել տարիներ կորցնել: Համոզված եմ, դու էլ ինձ նման շատերին ես ճանաչում:

Դե լավ, աչքերդ ցավացին, գնա և հանգստացիր:

Բարձրացիր, բարձրացրու

«Եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը» 

Հարցազրույց Էջմիածնի «Սսի Կիլիկիա» ֆուտբոլային ակումբի ֆուտբոլիստուհի և թիմի ավագ Աննա Գրիգորյանի հետ:

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

Լուսանկարը` Կարմեն Հակոբյանի

-Աննա, ի՞նչը քեզ ոգևորեց, որպեսզի ծնողներիդ ասես. «Մամ, պապ, ուզում եմ գնալ ֆուտբոլի»:

-Դեռ շատ վաղ տարիքից դրսում էի խաղում, տղաների հետ: Հետո դպրոցում բացվեց ֆան ֆուտբոլ, իհարկե, առաջիններից էի, ով հաճախեց մարզումներին: Դա դեռ ֆուտբոլ չէր, պարզապես աղջիկների պարապմունքներ, ֆուտբոլային վարժություններ…

Ցավոք այն երկար չտևեց, ընդամենը մի քանի ամիս: Այդ պարապմունքները ստիպեցին էլ ավելի սիրել ֆուտբոլը: Միշտ ցանկանում էի խաղալ ֆուտբոլ, այնպես, ինչպես տեսնում ենք TV-ով` աշխարհի մասշտաբով խաղեր, հայտնի թիմեր, ֆուտբոլիստներ, բայց չգիտեի, որ Հայաստանում կա աղջիկների թիմ: Իսկ երբ իմացա, ոչինչ չէր կարող ինձ կանգնեցնել, որպեսզի դառնամ այդ ֆուտբոլիստուհիներից մեկը:

-Ո՞ր տարիքում հասկացար, որ ֆուտբոլի մեջ ես տեսնում քո ապագան և ցանկանում ես մարզվել:

- 5-րդ դասարան էի, երբ դպրոցում սկսվեց խմբակը:

-Ինչպե՞ս ընդունեցին ծնողներդ այդ ցանկությունդ, արդյո՞ք դժվար չէր նրանց համար այն փաստը, որ իրենց դուստրը իր ապագան ցանկանում է կերտել ֆուտբոլային դաշտում:

-Իհարկե, տարաձայնություններ եղան: Ոչ մի կերպ չէին ընդունում ու, կարելի է ասել, մինչ օրս էլ լիովին չեն համակերպվել: Սակայն երբ ինչ-որ բան ցանկանում ես ամբողջ սրտով, դու անպայման կհասնես դրան՝ կգտնես բազում ելքեր համոզելու, թույլտվություն ստանալու, ինչպես իմ դեպքում:
Բայց ժամանակի ընթացքում նրանք էլ են արդեն համակերպվում` հասկանալով ֆուտբոլի դերն իմ կյանքում:

-Ե՞րբ առաջին անգամ այցելեցիր մարզումների, ինչպիսի՞ն էին զգացողություններդ:

-2012 թվականին առաջին անգամ տեղի ունեցավ աղջիկների ֆուտբոլի միջդպրոցական  առաջնություն: Այդ խաղերից ընտրվեցին լավագույն խաղացողները և կազմվեց թիմը: 2012 ի հոկտեմբերին արդեն սկսվեցին մարզումները: Ի դեպ, այդ խաղերին մեր դպրոցի թիմը ճանաչվեց չեմպիոն:
Ես իհարկե, ոգևորված էի և ամբողջովին ինձ նվիրել էի մարզմանը: Ես վայելում էի ամեն մի ակնթարթը, իսկ այդ ժամանակ անգամ մոռացել էի մայրիկի խոսքերը, որոնք ասաց տանից դուրս գալուց առաջ. «Եթե գնում ես, շորերդ էլ վերցրու, հետ չգաս…»: Հասկանում էի, որ դրանք այդքան լուրջ չէին, սակայն տուն վերադառնալիս մեջս վախ կար:

-Ո՞րն է եղել առաջին լուրջ մրցապայքարը: Ի՞նչ էիր զգում խաղից առաջ, արդյո՞ք ցանկանում էիր ծնողներիդ ապացուցել, որ քո ապագան ֆուտբոլային դաշտում է:

-Առաջին անգամ մասնակցեցինք Հայաստանի կանանց ֆուտբոլի ձմեռային առաջնությանը հենց 2012-ի դեկտեմբերին:

Խաղից առաջ բոլորս էլ լարված էինք: Այդ ժամանակ ընդամենը կար գործող 4 թիմ, որոնք մեզանից զգալիորեն ավելի ուժեղ էին: Ամեն դեպքում, բացի լարվածությունը, անչափ ուրախ էինք և ոգևորված, իսկ ես ցանկանում էի շատ գոլեր խփել, որ գամ տուն և հայտարարեմ այդ մասին ու առաջին գոլերս էլ նվիրեմ հենց ընտանիքիս անդամներին:

-Իսկ նվերը ստացվե՞ց:

-Այդ օրը մրցույթում պարտվեցինք, սակայն ինձ հաջողվեց 2 անգամ գրավել հակառակորդի դարպասը: Եկա տուն. «Մամ, պապ, էսօրվա գոլերը ձեզ եմ նվիրում, հաջորդ խաղինը ապերին եմ նվիրելու: Դե կտեսնեք` թիմի ավագ էլ եմ դառնալու, մամ…»: Իսկ այսօր արդեն թիմի ավագն եմ:

-Աղջիկների քանի՞ թիմ կա այսօր Հայաստանում:

-Այժմ Հայաստանում աղջիկների թիմերի թիվը կազմում է 13:

-Ի՞նչ հաջողություններ ես ունեցել ֆուտբոլային ասպարեզում:

-Առաջին մրցանակս եղել է միջդպրոցական խաղերի հաղթանակը, որտեղ նաև ճանաչվել եմ լավագույն ֆուտբոլիստուհի և ստացել հատուկ փոքր գավաթ… Այդ մրցաշարից հետո եկա տուն, սակայն ինձ պատել էր յուրահատուկ հպարտությունը: Մտա տուն ու առաջինը վազեցի հայրիկի մոտ. «Պապ, տեսա՞ր, որ ասում էի` գնամ: Աղջիկդ լավագույն ֆուտբոլիստուհի ա ճանաչվել… Պիտի հպարտանաս…»:

Հետո արդեն 2015-ին թիմով ճանաչվեցինք չեմպիոն` Հայաստանի կանանց առաջնության  Բ ենթախմբում և մեր թիմի մասին թերթում տպագրվեց հոդված, որը մեզ շատ ոգևորեց:

-Ունե՞ս ֆուտբոլային կուռք, ով ստիպեց սիրել ֆուտբոլը, և այսօր փորձո՞ւմ ես խաղալ նրա ոճով:

-Ֆուտբոլի արքան ինձ համար կա և կմնա Լեո Մեսսին: Կցանկանայի խաղալ նրա նման, բայց դա անհնար է: Նա ուղղակի հրաշքներ է գործում:

-Աշխարհահռչակ ո՞ր ֆուտբոլային ակումբում կցանկանայիր խաղալ:

-Միանշանակ, Բարսելոնա:

-Երբևէ եղե՞լ է, որ փորձեն հարաբերություններ սկսել քեզ հետ, սակայն իմանալով ֆուտբոլային նախասիրությունդ, հիասթափվեն:

-Նման մարդիկ հիմնականում նախօրոք, մինչև որևէ քայլ ձեռնարկելն են իմանում այդ մասին: Իսկ եթե ավելի գլոբալ կերպով նայենք, ապա իմ պարագայում սա շատերի համար շարժառիթ է եղել որևէ բան սկսելու:

-Հանուն անձնական կյանքի կթողների՞ր ֆուտբոլը:

-Ոչ: Այժմ ֆուտբոլն իմ կյանքն է, ու ես հասկանում եմ, որ ողջ կյանքում չեմ կարող խաղալ: Այդ իսկ պատճառով չեմ հրաժարվի իմ ողջ կյանքի երազանքից, որին դեռ մանուկ հասակից ցանկացել եմ հասնել:

-Կցանկանայի՞ր երեխաներդ ևս շարունակեին այն ուղին, որը դու անցել ես և անցնելու ես դեռ:

-Իհարկե, ու ինքս էլ կուզենայի հնարավորություն ունենալ դեռ փոքր տարիքից խաղալ, բայց իհարկե երբեք չեմ ստիպի գնալ նույն ուղղությամբ, եթե նրանց մոտ չլինի նման  ցանկություն: Իսկ ցանկության դեպքում կլինեն լավագույններից:

-Բացի ֆուտբոլից կա՞ որևէ ոլորտ, որով հետաքրքրվում ես:

-Որքան էլ սիրում եմ ու ապրում ֆուտբոլով, իհարկե, իմ կյանքը չեմ կապում հենց ֆուտբոլի հետ հասկանալի և ակնհայտ պատճառներով: Այժմ սովորում եմ և ձգտում մասնագիտանալ ոչ պակաս հետաքրքիր ոլորտում՝ տուրիզմում, որը իր ուրույն դերն ունի իմ կյանքում:

-Իսկ որևէ համալսարանում սովորո՞ւմ ես այդ մասնագիտությամբ:

-Այո, սովորում եմ Տուրիզմի հայկական ինստիտուտում, իսկապես ցանկանում եմ մասնագիտանալ այս ոլորտում, այդ իսկ պատճառով այլ տարբերակ չէր կարող լինել:

-Պատրաստվո՞ւմ ես համատեղել ֆուտբոլային դաշտը և տուրիզմը:

-Անկեղծ ասած, մտածել եմ այդ մասին: Տուրիզմը այն ասպարեզն է, որը պահանջում է նորություններ, զարգացում ցանկացած ուղղությամբ, ուստի այն լիովին թույլ է տալիս կատարել այդ համադրումը: Օրինակ, սպորտային տուրիզմի ուղղությամբ, և բարեբախտաբար, ֆուտբոլի տարածումը աշխարհում նույնպես թույլատրում է դա. աշխարհի խաղեր, կլասիկոներ, վերջերս տեղի ունեցած Euro 2016, և այդպես շարունակ: Տեսնենք, ժամանակը ցույց կտա:

-Ունե՞ս ավելացնելու որևէ  բան:

-Վերջում կցանկանայի ավելացել, որ պետք է փորձել կոտրել կարծրատիպը, որ կա հայ ազգի մոտ, թե` ֆուտբոլը աղջկա համար չէ, կամ աղջիկը պետք է տանը ճաշ եփի: Ոչ: Սա առաջին հերթին, առողջություն է, և հետո քո մեջ սերմանում է նպատակասլացություն և պայքարելու ուժ, ստիպում վեր կենալ ամեն անգամ ընկնելիս, ինչը բացի խաղային իննսուն րոպեներից, պետք է քո մեջ լինի ողջ կյանքում: Այն քեզ սովորեցնում է բարձրանալ և բարձրացնել թե թիմակիցներիդ, և թե քո շուրջը գտնվող անձանց:

Այսօր մենք ունենք 13 թիմ, ինչը խոսում է մասամբ այդ կարծիքի հաղթահարման մասին, ինչը շատ ուրախալի փաստ է:
Եվ վերջում կցանկանայի նշել, որ եթե ճանապարհը տանում է դեպի նպատակ, ապա միևնույն է, թե որքան է նրա երկարությունը:

Այնպես որ, պայքարեք և հասեք ձեր բոլոր նպատակներին:

diana manukyan

Ընդամենը մեկ բջիջից

Եղբայրս` Ցոլակ Մանուկյանը, սովորում է Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանում: Նա պատմում է, թե ինչու է հավատում Աստծուն։

-Խնդրում եմ, եղբա՛յրս, պատմի՛ր, թե ինչո՞ւ ես հավատացել Աստծուն։

-Դե գիտես, որ մենք մեծացել ենք այնպիսի ընտանիքում, որտեղ մեզ սովորեցրել են Արարչի մասին։ Մեր ծնողների հավատացել են Աստծո գոյությանը։ Մենք միշտ շոշափել ենք այդ թեման ընտանիքում։ Երբ փոքր էի, սիրում էի հոգ տանել ընտանի կենդանիներին, ցանկանում էի իմանալ, թե ինչպես կարելի է թեթևացնել մարդկանց ու կենդանիների կյանքը։ Հետագայում ուսումնասիրեցի սաղմնաբանություն։ Երբ ընդունվեցի համալսարան, ոչ միայն գիտելիքներս ավելացան կենսաբանութուն առարկայի տարբեր ենթաճյուղերում, գնալով էլ ավելի համոզվեցի, որ մի գերհզոր ուժ է մեզ ստեղծել։ Սաղմի զարգացման վերաբերյալ իմ հետազոտությունները փոխեցին տեսակետս. ես եկա այն եզրահանգման, որ կյանքը ստեղծվել է։ Բացատրեմ օրինակով։ Ինժեներները նախագծում են արտադրական հոսքագծեր, որպեսզի արտադրանքի համապատասխան մասերը ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ ձևով միանան իրար։ Ճի՞շտ է: Սաղմի զարգացումը նման մի բան է, բայց անհամեմատ ավելի բարդ։

-Ամեն բան սկսվում է ընդամենը մեկ բեղմնավորված բջջից, այնպես չէ՞։

-Այո՛։ Բեղմնավորված բջիջը սկսում է կիսվել։ Որոշակի ժամանակահատվածում յուրաքանչյուր 12–24 ժամը մեկ բջիջների քանակը կրկնապատկվում է։ Այս պրոցեսի սկզբնական շրջանում կազմավորվում են ցողունային բջիջները։ Դրանք կարող են արտադրել գրեթե 200 կամ ավելի տեսակի բջիջներ, որոնք անհրաժեշտ են երեխայի լիարժեք կազմավորման համար։ Դրանցից են, օրինակ, արյան, ոսկրային և նյարդային բջիջները։ Պետք է արտադրվեն համապատասխան բջիջներ ճիշտ հերթականությամբ և ճիշտ հատվածներում։ Սկզբում դրանք խմբավորվում են՝ կազմելով հյուսվածքներ, որոնք էլ իրենց հերթին ձևավորում են օրգաններն ու վերջույթները։ Ինժեներները չեն էլ կարող երազել նման պրոցես նախագծելու մասին։ Մինչդեռ սաղմի ձևավորման վերաբերյալ հրահանգները ապշեցուցիչ կերպով ամփոփված են ԴՆԹ-ում։ Երբ մտածում եմ, թե որքան հիասքանչ է այս ամենը, համոզվում եմ, որ կյանքը նախագծված է Աստծու կողմից։