Հարցազրույց տատիկիս՝ Զոյա Կարապետյանի հետ

-Տատ, որտե՞ղ է անցել քո մանկությունը:

-Իմ մանկությունն անցել է Ադրբեջանական ԽՍՍՀ-ի Դաշքեսան քաղաքում:

-Քանի որ ադրբեջանական քաղաք էր, արդյո՞ք  ապրել են ձեզ հետ ադրբեջանցիներ:

-Այո, ադրբեջանցիներ եղել են, նրանք խոսում էին հայերեն, հաճախում հայկական դպրոցներ:

-Ի՞նչ հարաբերությունների մեջ ես եղել նրանց հետ:

-Ընկերներս միշտ խաղում էին, իսկ ես` ոչ: Միշտ ինձ հեռու եմ պահել նրանցից, բայց մի քանի անգամ նրանց հետ գառներ եմ տարել սար: Ապրում էինք, էլի:

-Ունեցե՞լ ես ադրբեջանցի ուսուցիչներ:

-Այո, ունեցել եմ` ռուսերենի և ֆիզկուլտուրայի ուսուցիչները ադրբեջանցի տղամարդիկ էին:

-Երբևէ վախեցե՞լ ես ադրբեջանցիներից:

-Քանի որ տատս ու պապս պատմել էին, միշտ էլ զգոն ենք եղել: Օրինակ, մեր ադրբեջանցի հարևանները շատ երեխաներ ունեին, միշտ մեզնից հաց էին խնդրում, տատս տալիս էր: Հետո ասում էին` առավոտ կբերենք հենց թխենք, բայց տատս չէր թողնում վերցնեինք:

-Հիմա փոխվե՞լ են նրանք, թե՞ էլի նույնն են:

-Մենք այն ժամանակ իրար հետ ապրել ենք խաղաղ, հանգիստ: Մի սեղանից հաց ենք կերել, մի տան մեջ մնացել: Ի՞նչ գիտեինք, որ սենց կլինի: Մեծանալով հասկացանք, որ նրանց տրամադրում են մեր դեմ:

-Կցանկանայի՞ր ժամանակը հետ տանել և ապրել էլի իրենց հետ:

-Իրանց հետ չէ, բայց մեր ծննդավայրում շա՜տ կուզեի:
Հորեղբայրս՝ Հովհաննեսը, մեր գյուղի գլխավոր հաշվապահն էր: Ամբողջ օրը ադրբեջանցիների հետ  էր: Միշտ ինքը դրանց տանն էր, դրանք՝ իրենց: Շատ էին սիրում հորեղբորս, նաև  հարգում:
Արտակարգ մանկություն եմ ունեցել, թեև թշնամիների հետ:

Հարցազրույց նախկինում ինժեներ պապիս՝ Վալերի Աբրահամյանի հետ:

Պապս 1966թ. ավարտելով դպրոցը, ընդունվել է Երևանի պոլիտեխնիկական ինստիտուտ։
1971թ. ստացել է ինժեներ-էլեկտրամեխանիկի մասնագիտություն և զորակոչվել բանակ։
Զորացրվելուց հետո աշխատանքի է անցել Նոր Հաճնի «Սապֆիր» գործարանում և մինչև կենսաթոշակի անցնելն աշխատել այդ ձեռնաըկությունում։

-Պապ, ինչո՞ւ ես ընտրել հենց ինժեներ-էլեկտրամեխանիկի մասնագիտությունը։

-Տվյալ ժամանակահատվածում ԽՍՀՄ-ում մեծ թափ էր առել արդյունաբերությունը, և ինժեներների կարիք էր զգացվում։

-Իսկ բացի ինժեներ-էլեկտրամեխանիկից ի՞նչ մասնագիտություններով ես հետաքրքրվել։

-Աշխատանքին զուգահեռ  սովորել  եմ  Երևանի Մարքսիզմ-Լենինիզմի համալսաըանում, միաժամանակ Մոսկվայի Պլեխանովի անվան համալսարանում, դասընթացներ եմ անցել սովետա-իտալական «Mirbis»  ֆիրմայի  բիզնես դպրոցում։

-Պապ, իսկ փոքր տարիքում ի՞նչ էիր երազում դառնալ։

-Փոքր ժամանակ երազում էի դառնալ  «կամուրջներ  կառուցող»։  Կամուրջները  բնակավայրերն իրար են կապում, մարդկանց իրար են միացմում։

-Որպես  գիտական աշխատող, որտե՞ղ ես ունեցել քո ներդրումը։

-Ամենակարևոր աշխատանքներիցս մեկն այն է, ոը իմ մասնակցությունն եմ ունեցել ԽՍՀՄ-ի առաջին լազերային գեներատորներից մեկի արտադրության մեջ։

-Հայաստանի անկախացման տարիներին ի՞նչ ներդրում է ունեցել  «Սապֆիր» գործարանը։

-Հայաստանի  այն քիչ գործարաններից մեկն է եղել, որ հենց առաջին օրվանից  զենքի արտադրություն է կազմակերպել։

-Մասնագիտությունից դուրս ի՞նչ  խորհուրդ կտաս  մարդկանց։

-Խորհուրդ կտամ լինել ազնիվ, ապրել արժանապատիվ ու  սիրել հայրենիքը։
Մարդ եղեք։ Ամենակարևոր մասնագիտություններից մեկը հենց դա է։

Իմ զրուցակիցն է մայրս՝ Սաթենիկ Թադևոսյանը։ Այսօր մայրիկիս հետ զրուցել եմ իր պապիկի՝ Բաբկեն Թադևոսյանի մասին։

-Մամ, որտեղի՞ց է  քո պապիկը։

-Պապիս հայրը եղել է Ալաշկերտից։ Հետո նա գաղթել է Ախտա՝ այժմյան Հրազդան։ Պապիս հայրը եղել է հոգևորական, ծառայել է  եկեղեցուն։ Հետո ամուսնացել է, ունեցել է երեք զավակ՝ երկու տղա, մի աղջիկ։ Պապս՝ Բաբկենը, կրտսերն էր։ Երևի հորից էլ ժառանգել է սերն առ Աստված։

-Ես գիտեմ, որ պապիկիդ հետ շա՜տ հետաքրքիր պատմություններ կան կապված, որ խնդրեմ` կպատմե՞ս։

-Պապս մարգարեական երազներ էր տեսնում։ Մի օր երազում տեսնում է, որ իրեն կանչում են ինչ-որ տեղ և օգնություն խնդրում։ Առավոտյան արթնանալով գնում է երազում տեսած վայրը և սկսում փորել։ Փորում, փորում է  և տեսնում մի կապոց, որի մեջ խնամքով փաթաթված են լինում հին Աստվածաշնչեր  և սրբապատկերներ։ Երևի խորհրդային տարիներին, վախենալով աթեիստական հալածանքներից, ինչ-որ մեկն իր ունեցած հոգևոր գրականությունից ու սրբապատկերներից որոշել էր այդպես ազատվել: Պապն այնքան է ոգևորվում, որ Աստծուց նման պարգև է ստացել, որ իր տան բակում մի փոքրիկ մատուռ է կառուցում, որում առ այսօր պահվում են իր գտած սրբությունները։-Մամ, իսկ ըստ քեզ, դա պատահականությո՞ւն է, թե՞ հրաշք։

-Ըստ ինձ, հրաշք է, քանի որ պապս շատ հրաշքների է ականատես եղել։ Մի անգամ տրակտորով արտում գործ անելիս է լինում։ Հոգնում է։ Որոշում է նստել հանգստանալու։ Գետնից վերցնում է մի փոքրիկ փայտի կտոր և սկսում խաղալ հողի հետ։ Հանկարծ փայտը դեմ է առնում մի քարի։ Քանի որ շատ հետաքրքրասեր էր, սկսում է փորել հողը։ Երբ քարը կիսով չափ  բացված է լինում, նկատում է, որ դա սովորական քար չէ, այլ մի հրաշակերտ խաչքար։ Այդ պահին այնքան ոգևորված է լինում իր նոր գտածոյով, որ ձեռքերը վեր է պարզում ու խնդրում․«Աստված ջան, բա մի մարդ չլինի՞, որ օգնի` էս խաչքարը բարձրացնեմ»: Հենց այդ պահին իրեն մոտենում է մի անցորդ, որը սկսում է օգնել: Երբ ոգևորված քարը կանգնեցնում են, պապս՝ ժպիտը դեմքին, թեքվում է, որ շնորհակալություն հայտնի, բայց տեսնում է որ անցորդը չկա։ Պապս հասկանում է, որ նա Աստծո կողմից ուղարկված հրեշտակ էր։ Հետո տեսնում է, որ խաչքարը շա՜տ հողոտ է։ Նորից ձեռքերը վեր պարզելով խնդրում Է․ «Աստված ջան, բա ես հիմա էս խաչքարը ո՞նց մաքրեմ»: Ու հենց էդ պահին ամպը սկսում է որոտալ, և անձրև է տեղում։ Քարը ամբողջությամբ մաքրվում է հողից ու փոշուց: Զարմանալին էլ այն է լինում, որ պապս խաչքարի կողքին կանգնած, չի էլ թրջվում։ Այ, սա՛ է հրաշքը:

-Վա՜յ, մամ, փշաքաղվեցի։ Բա հետո պապին ինչո՞վ էր զբաղվում։

-Պապին քարոզչական զրույցներ էր անկացնում մեր թաղի բոլոր մանուկների ու մեծահասակների հետ, այն էլ այն ժամանակ, երբ քրիստոնեական քարոզչությամբ զբաղվելը խիստ արգելված էր: Պապս շատ համառ էր։ Չնայած այդ արգելքներին, բակում միշտ մատաղ էր անում, ճիշտ խաչակնքվել ու աղոթել էր սովորեցնում։ Շատ եմ կարոտում պապիս տված խրատները, զրույցները:

-Մամ, անկեղծ, շատ կուզեի, որ պապիկդ հիմա ողջ լիներ ու տեսներ, թե ոնց են իր թոռներն ու ծոռները հպարտանում իրենով։

Բաբկեն պապն ապրում էր քրիստոնյաներին տված հորդորով.« Դո՛ւք եք երկրի աղը։ Սակայն եթե երկրի աղը իր համը կորցնի, ինչո՞վ պիտի աղեն այն։ Այլևս ոչ մի բանի չի ծառայի, այլ դուրս կթափվի և մարդկանց ոտքի կոխան կլինի»: