Լինում են, չէ՞, պահեր, երբ յուրաքանչյուր նոր ինֆորմացիայի մասին մտածելիս գալիս ես նույն եզրահանգմանը: Ինձ հետ վերջերս այդպես եղավ: Ինչի մասին մտածում էի` արդյունքում հասկանում էի, որ ունեմ շատ բողոքող բնավորություն:

Սովորական դպրոցական օր էր, մենք ուսումնասիրում էինք Եղիշե Չարենցի «Դեպի լյառը Մասիս» պոեմը: Ինչպես այնտեղ Աբովյանն էր կասկածում իր նախկինում գրածների հարցում, այնպես էլ ես սկսեցի կասկածել, թե արդյոք ճի՞շտ եմ անում, որ ամեն ինչի մեջ վատն եմ ման գալիս և փորձում եմ քննադատել: Սկզբում ծիծաղեցի ինձ վրա, թե ինչպես համարձակվեցի ինձ համեմատել Աբովյանի հետ, ով ունի բավականին մեծ գրական ժառանգություն, սակայն հետո հասկացա, որ նորմալ է ինձ հետ համեմատելը, քանի որ կարևորը գրական ժառանգությունը չէ, կասկածը վերաբերում է բնավորությանս, մտքերիս: Հիշեցի մի ֆիլմ («Առաջին դեմք»), որտեղ գլխավոր հերոսը քննադատում էր իշխանությունը, սակայն, երբ նրան հնարավորություն ընձեռվեց որոշ ժամանակ նախագահելու, նա չկարողացավ լուծել իրեն հուզող խնդիրները, փոխարենը՝ երկիրը հասցրեց տնտեսական ճգնաժամի: Ահա այս մտքերի բովում մեջս ցանկություն առաջացավ գոնե մեկ օր իշխանություն ունենալ, կապ չունի` որտեղ, քանի որ բոլոր վայրերում էլ կգտնեմ ինչ-որ բան բողոքելու համար:

Մի քանի օրից դպրոցում ինձ հայտնեցին, որ ինքնավարության օր է լինելու: Հասկացա, որ սա այն հնարավորությունն է, որին սպասում էի: Ի վերջո, ինձ հաջողվեց ընտրվել տնօրեն: Եկավ օրը, և ի՞նչ, եթե ես պնդում էի, որ դպրոցական կյանքը չպետք է լինի զուտ ուսումնական հատվածով, այլ պետք է լինեն նաև այնպիսի բաներ, որոնք հետաքրքիր կդարձնեն ուսումը, այդ օրը հասկացա, որ շատ բարդ է իմ ուզած հասարակ ցանկությունը, քանի որ նույնիսկ ժամանակ չեղավ բացի բուն պարտականություններից` մտածել ուրիշ բանի մասին:

Պատճառն այն է, որ մենք հաճախ չենք նկատում, կամ չենք ուզում նկատել, որ քիչ ժամանակ պահանջող աշխատանքները իրար միանալով կազմում են հսկայական ժամանակ, որով էլ սահմանափակվում է օրը: Արդյունքում, օրս ստացվեց, քանի որ պարտականություններս շատ լավ կատարեցի, և հետո հասկացա, որ ախր, ինքնավարության օրն էլ մի «միջոցառում» էր, որը դարձրեց օրս հետաքրքիր:

Ամենասովորական հինգշաբթի էր։ Մտա դասարան, ինչպես միշտ հիասթափված դեմքով էի, բայց փորձում էի ժպտալ, որ ինքս ինձ ներշնչեմ, որ ոչ ուզում եմ քնել, ոչ էլ ուզում եմ վերադառնալ տուն ու ոչ մեկին դպրոցում չտեսնել։ Էլի գարուն է, ու բոլորն ուրախանում են դրանից, բայց ինչի՞ վրա են ուրախանում՝ չեմ հասկանում։ Չնայած՝ բոլորի մոտ չէ, որ գարնան հետ գալիս են նաև ալերգիան, քննությունները և մրցումները թենիսից։

«Լավ, ինչևէ, Էլզա ջան, կյանքը շարունակվում է, եթե այսօր ծաղիկներ չնվիրեն, և այդ ծաղիկների պատճառով ալերգիադ չսկսվի, համարիր՝ օրդ ստացված է»,- հենց այսպես էի մտածում, երբ լաբորատորիայից գնացինք դասարան և տեսանք, որ բոլոր աղջիկների սեղաններին ծաղիկներ են դրված։ Տղաները որոշել էին մեզ անակնկալ անել։ Մի կերպ համոզեցի ինձ, որ շնորհակալություն հայտնեմ ու ժպտամ, իսկ մտքումս ասում էի․ «Հերիք չի օրս վատ է սկսել, մի հատ էլ այդ ծաղիկների պատճառով կսկսեմ փռշտալ դասի ժամանակ, իսկ մյուսները կսկսեն հաշվել փռշտոցներիս քանակը»։

Դասերից հետո մի կերպ խմեցի ալերգիայիս դեղը և գնացի հաց ուտելու։ Պապիկս, տեսնելով կարմրած աչքերս, փորձում էր ինձ համոզել, որ ալերգիան կապ չունի․ աչքերիս կարմրությունը նրանից է, որ շատ եմ հեռախոսով զբաղվել, իսկ փռշտում եմ, որովհետև մրսել եմ։ Եվ ես ստիպված էի խմել 3 բաժակ թեյ։

Իսկ ամենացավալին այն է, որ պետք է դեռ ամբողջ գարունն այսպես ապրեմ։

Բարև: Բարևով եմ սկսում այս նամակս, չնայած, որ գրում եմ այն գիշերվա ժամը 1-ին: Հավատա, այն դու կարող ես կյանքում չկարդալ, սակայն խոսքերը, որոնք իրենց տեղը գտել են այս մի կտոր թղթի վրա և իմ թեթև ձեռքով քո աչքերի առաջ հենց այս դասավորությունն են ստացել, գալիս են միմիայն իմ սրտից: Կենացի նման, չէ՞, հնչեց։ Համաձայն եմ, բայց հավատա, երբեմն բառերն անզոր են նկարագրելու ոչ միայն սերը, այլ նաև հրապուրանքը: Իսկ հրապուրվում է սիրտը գեղեցկությամբ, որը նրան է հասնում աչքերի կերտած դոկումենտալ ֆիլմաշարով, որից էլ ուղեղն իր համար ֆուտբոլային ռեժիսորի նման ընտրում է լավագույն դրվագները և վերածում է ֆոտոդիմանկարների, որոնցով էլ կերակրում է սրտի անկուշտ զգացմունքը: «Գեղեցկությունը նայողի աչքերում է»,- այսպես մի անգամ ասել էր Գոգոլը, ու ես ինչ-որ տեղ համաձայն եմ նրա հետ:

Բայց չեմ ուզում շատ շեղվել նամակիս նյութից և ուզում եմ պատասխանել այն հարցին, որը կախված է վերևում ու շատ է ձգտում վայր ընկնել և ստանալ իր պատասխանը: Եվ քանի որ իմ նյութերում ես շատ եմ սիրում ինքս ինձ հարցեր ուղղել, ես հիմա էլ դա կանեմ մեծ հաճույքով․ «Ծյո՜մ, եղբայր իմ, ո՞վ է քո այս անծանոթուհին, ու ինչո՞ւ ես դու իրեն նվիրում քո այս փոքրիկ նյութը»: Շտապելով պատասխանել առաջին հարցին՝ կասեմ, որ լուսամփոփի պես աղջիկ է, բայց տալ նրա անունը ես չեմ կարող, որովհետև «դուխիս» պաշարը նման քայլի համար չի հերիքի, բայց որպեսզի իմ սիրելի ընթերցողը մնա իմ նյութի աշխարհում, ես կբացեմ գաղտնիքը: Համալսարանում մենք ուսումնասիրում ենք նույն առարկան, և ավելին՝ հայկական պոեզիայի լավագույն գանգուրներից մեկի (խոսքը Պարույր Սևակի մասին է) թոռան դասերը ես անցկացնում եմ նրա հայացքի փնտրտուքներում:

Դե ինչ, վերադառնամ քեզ, անծանոթուհի: Դու ինձ վրա թողել ես ամենաբազմաբովանդակ տպավորությունը, միայն նրանով, որ քո ինքնավստահ աչքերի արտահայտությունը և նստելաոճդ կտրուկ փոխվեցին, երբ իմ «մոջահեդյան թրաշի» մեջ խաղաղ բնակվող շուրթերիցս մարտական տագնապի նման ահարկու ու բարձր ձայնով լսեցիր քեզ ամենահարազատ դարձած այդ 4 տառը, որով քեզ դիմում են քո շրջապատի բոլոր մարդիկ: Գիտես՝ ես միշտ մտածում էի, որ մարդու համար ամենահաճելի մեղեդին իր անունն է, բայց տեսնելով թույլ ինտերնետով բացվող վիդեո հիշեցնող քո միմիկան այդ պահին՝ ես հասկացա, որ քո՝ առաջին հայացքից գերմանական հանգստության մեջ ծովի ալիքներից հարբած նավի ոգի է ապրում: Ու ես հասկացա, որ քո գեղեցկությունը, որը քեզ մոտեցող յուրաքանչյուր տղային ծովաձի է դարձնում՝ զրկելով նրան բառերը դասավորելու նույնիսկ նախադպրոցական մակարդակից, քո մեջ արթնացրել են «Փարվանա» արքայադստերը, ով իր ամրոցում սպասում է կրակի մի փոքր կտոր ձեռքին բռնած ասպետին: Ես ուզում եմ, որ դու հասկանաս, որ նույնիսկ չճանաչելով քեզ՝ ես արդեն կապվել եմ քեզ հետ, ուղղակի կապվել եմ քո անտարբեր հայացքին և քո՝ հայկական սերիալի նման քիչ հանդիպող ժպիտին:

Չսպասես, չեմ ասելու, որ սիրում եմ, որովհետև ասում են, որ նկարիչը պետք է սոված լինի, այդ պատճառով ես էլ կլինեմ սոված, բայց այդ զգացմունքի հանդեպ: Ուղղակի ուզում էի, որ իմանաս, որ այ, էն հետևի նստարանին նստած տղան, որ դասերին մեկ գալիս, մեկ չի գալիս, քո մեջ գտել է իր գրվածքի կենարար աղբյուրը: Ու մեկ էլ՝ հաճախակի ժպտա, սիրուն ժպիտ ունես:

Ասելիքս շատ-շատ է, բայց դե, մի կերպ ինձ ստիպեմ ավարտել այս անհասցե նամակն, ու չգիտեմ, եթե մի երեկո պատահաբար քո աչքերը սահեն այս տողերով, իմացիր, որ ես իրոք ուզում եմ, որ քո ասպետը բերի քո կրակը:

Արթնացա ժամը 7:30-ին: Արևի շողերը աչքերս ծակում էին. շողերը սենյակս դրախտ էին դարձրել: Աչքերիս ցավից արագ վեր կացա, դուրս եկա սենյակիցս:

Տանը բոլորը քնած էին: Նախաճաշեցի, վերցրի վերարկուս, պայուսակս և դուրս եկա տանից: Արևի շողերը ողջ Երկիրը գրկել էին: Դուրս եկա գլխավոր փողոցի մայթ։ Կողքովս ամառային շորերով վազում էին ամերիկացի կամավորականները։ Տեսնում էին, ճանաչում և հայերից «թասիբով» ասում.

-Բա՛րև։

-Hi, mister Rey,- ասացի ես։

Տարօրինակ է, չէ՞, միստր Ռեյը՝ հայերեն, ես՝ անգլերեն։ Հասա դպրոցի դարպասների մոտ։ Մի կին էր կանգնած՝ ձնծաղիկի փոքր փնջեր ձեռքին, անցող-դարձողին ասում էր.

-Ձնծաղիկ, երեխե՛ք, ձնծաղիկ, ազի՛զ, բալ ջան, լավ հոտ ա գալիս:

Դե, մենք էլ պատասխանում էինք.

-Գնալիս կգնենք, որ մամային տանենք։

Դպրոց մտա, դասղեկս ասում էր.

-Տեսա՞ք ձնծաղիկ վաճառող կնոջը՝ գարունն արդեն եկել է:

Դպրոցի բակում ձնծաղիկի հոտ էր տարածվել։

Այս տարի ե՞րբ էինք ձմեռ տեսել, որ գարունն էլ նոր էր եկել: Մարտ ամիսն անցել է, բայց նույն եղանակն է, ինչ ձմռանը:

Եղանակային քաոսից հասկանում ենք, որ գարունն արդեն պաշտոնապես մեզ հետ է:

Արձակուրդներին նախորդող շաբաթն ընդհանուր առմամբ ծանրաբեռնված չէր, նույնիսկ շատ հետաքրքիր էր ու թեթև, որովհետև սիրելի ուսուցիչներիցս մեկը հերթական, բայց իր վերջին միջոցառումն էր կազմակերպել մեզ մոտ: Անելու դաս գրեթե չկար: Ինչո՞ւ: Որովհետև առջևում սպասված գարնանային և ուրախ մեկ շաբաթն էր: Թվում էր, թե մեկ շաբաթում կհասցնեմ լրացնել բացթողումները: Թվում էր… Այդպես էլ ծրագրել էի: Բայց… Գիտե՞ք` միշտ այդպես է լինում, որոշում եմ սահմանափակ ժամանակում կատարել առավելագույնը, բայց ոչ միշտ է հաջողվում: Այսինքն` կհաջողվի, եթե լուրջ տրամադրվեմ, ինչը սակայն միշտ չէ, որ ստացվում է: Եվ ամեն անգամ նույն խառնաշփոթն է ստեղծվում: Վերջին օրերին նոր սկսում եմ քրտնաջան աշխատել: Աշխատել` մտածելով միայն մի բանի մասին` դաս, դաս, դաս: Բայց արի ու տես, որ էլի չեմ խրատվում. շարունակում եմ նույն կերպ` անգիտակցաբար սպասելով, մինչև գա հերթականի ժամանակը: Այս շաբաթն էլ բացառություն չէր: Մեղքս ինչ թաքցնեմ, շաբաթվա սկզբում մի լավ հանգստացա` չանելով ոչինչ: Բայց հետո «հանկարծ» հիշեցի, որ լիքը անելու բան ունեմ: Գործի անցա, բայց դե, դժվար թե հասցնեի վերջին երկու օրում սկսել և ավարտել ամեն ինչ միանգամից: Իսկ այդ ընթացքում ինչե՜ր կարելի էր հասցնել: Այն պատիժը, որը ես կրում եմ հենց իմ սխալի համար, անելիքներիս կիսատ-պռատ լինելն է: Մտածում եմ ՝ ու ամբողջ կյանքո՞ւմ եմ ամեն ինչ թողնելու վերջին օրվան: Գործել է պետք: