Առավոտյան այնքան լավ օր էր. որոշեցի քրոջս հետ մի փոքր քայլել գյուղում:

Մեր գյուղը Ներքին Կարմիրաղբյուրն է: Քայլում և հանդիպում էինք շատ տների, որոնց որոշ մասը կողպված էր, իսկ մի մասում դեռ ապրում էին մարդիկ: Սկզբում այդ բոլոր տներից հետաքրքրեց այն տունը, որի հետևի մասը փլված էր, երևի գրադի (մեծ զենքի տեսակ) տված էր: Այդպես մտածեցի և հարցրեցի քրոջս: Նա պատմեց, որ այդ տանը մի տատիկ է ապրում, որը մի քանի օր մնում է այստեղ, մի քանի օր՝ Բերդ քաղաքում՝ իր աղջկա մոտ: Այս պատմության հետաքրքիրն այն էր, որ նա ուներ 4 տղա, բայց ապրում էր կա՛մ իր տանը մենակ, կա՛մ էլ աղջկա մոտ, որովհետև տղաները այստեղ չեն ապրում, աշխատում են Ռուսաստանում:

Շարունակեցինք քայլել և հանդիպեցինք մի տան, որ կիսափլուզված էր: Տունը պատերազմի ժամանակ էր փլվել, իսկ տան տերերը՝ զոհվել: Քույրս պատմեց, որ զենքի բեկորները տանտիրոջն են կպել, երբ նա իր տանը նստած է եղել, և նա մահացել է սեփական տան մեջ: Ես, հուզված այդ պատմությունից, քրոջս հետ շարունակեցի քայլել գյուղով: Շուտով մենք տեսանք մի փոքր տնակ, որտեղ իր պապիկի և տատիկի հետ ապրում էր թոռնիկը, որի մասին քույրիկս մի զվարճալի պատմություն պատմեց: Նա ասաց, որ մի անգամ, երբ տատիկը գոմում կովին կապում էր, թոռը, չիմանալով, որ տատիկը գոմում է, փակում է դուռը, իսկ որոշ ժամանակ անց, նկատելով տատիկի բացակայությունը, սկսում է փնտրել նրան: Երկար փնտրելուց հետո նկատում են, որ նա պատահաբար փակվել է գոմում:

Շուտով մենք մոտեցանք Միշիկ պապիկի տանը, որտեղ բարի պապիկն ապրում էր միայնակ: Կինը մահացել էր մոտ երեք տարի առաջ, և մինչ այսօր իր կնոջը պաշտող պապիկը չի համակերպվել նրա մահվան հետ: Նա ապրում է մենակ, որովհետև երեխաները բնակվում են Ամերիկայում: Շարունակեցինք քայլել: Մեր առջև կիսափլված մի տուն էր, որի տանիքն էր միայն բարվոք վիճակում, քանի որ ՌԴ-ում բնակվող տերերը վերանորոգել էին տանիքը, իսկ մնացած մասն ամբողջովին անմխիթար վիճակում էր: Տան առջև մի չորացած ծառ կար, քույրս պատմեց այդ ծառի մասին: Առաջ, երբ տան տերերը ապրում էին իրենց տանը, ծառը ամեն տարի քաղցրահամ պտուղներ էր տալիս: Ամբողջ թաղամասի երեխաները սպասում էին այդ քաղցրահամ պտուղներին: Իսկ այսօր ծառը նույնիսկ չի ծաղկում:

Այդպես ավարտեցի փոքրիկ ճամփորդությունս իմ սիրելի գյուղում:

Իմ կյանքի ամենակարևոր մարդկանցից է եղել պապս՝ տատիկիս հայրը։ Հաղթանդամ, բարձրահասակ, վայելչակազմ, օժտված բնավորության հատուկ գծերով։ Առանձնահատուկ էր ինձ համար պապս։ Չափից դուրս հյուրասեր ու հյուրընկալ, աշխատասեր, բարի։ Կարմիր «Նիվա» էր վարում արդեն շատ տարիներ։ Շատ էր սիրում իր մեքենան։ Նա ինձ իր ծնկների վրա է մեծացրել։

Պապս տատիս հետ իրենց տանն էին ապրում, որը այդքան էլ հեռու չէր մեր տանից, և ես գոնե շաբաթը մեկ անգամ այցելում էի նրանց։ Բացում էի դարպասը, կանչում ու տեսնում էի, թե ինչպես է պապս ժպիտը դեմքին մոտենում ինձ ու ասում տատիկիս․

-Ռիմա՜, յար մե՝ ըշկը վավ էկե․․.
Հետո գալիս էր տատս։ Շատ էին ուրախանում, որ ինձ տեսնում էին։ Գնում էի, նստում էինք, խոսում ու ծիծաղում։ Աչքիս առաջ են այդ օրերը․․․ Անցնում էին օրեր։ Պապս իրեն վատ էր զգում, դեղեր էր խմում, բժշկի էր այցելում։ Պարզվեց՝ հիվանդություն ունի ու այն էլ շատ լուրջ հիվանդություն։ Հին պապիցս բան չէր մնացել, միայն ժպիտն ու կատակները։ Շատ էր նիհարել, այնքան, որ ոսկորները հստակ երևում էին։ Մարմինը գունատվել էր։ Հազվադեպ էր քայլում, միշտ պառկած էր։ Մի անգամ ես էի օգնում, որ քայլի: Բռնել էի ձեռքից, մյուս ձեռքում էլ ձեռնափայտն էր։ Պատմում էր, որ այն ժամանակ էլ ինքն էր ինձ քայլեցնում, երբ դեռ փոքր էի ու նոր էի քայլերս անում․․․

Ամեն օր այցելում էի պապիս, ինձ համար իր հետ անցկացրած ամեն րոպեն կարևոր էր։
Գիտակցության կորուստ․․․ Ցավեր․․․ Մի քանի օր, ու․․․
Բայց չնայած այս ամենին, նա ինձ տեսնելուն պես ճանաչում էր։ Էլի կատակներ էր անում, ժպտում էր։ Սովորական օր էր, գնացել էի՝ տեսնելու։ Գրկեցի։
-Ո՞նց ես, պապիս։
-է՜, ես հեչ, կարևորը դուք լավ ըլնեք։
Արցունքներս չկարողացա զսպել։ Սա ամենավերջին հիշողությունն է, որ մնացել է պապիցս։
Գիշեր էր։ Զանգեցին ու ասացին, որ․․․ Վերջ։ Ահավոր էր։ Մի կողմից լավ էր, որ էլ ցավից չէր ճչա ու չէր տանջվի։ Հանգստացել էր․․․ Ապրիլի 18-ին կլրանա 5 տարին, որ պապիս չկա։ Մնացել են կանաչ դարպասներ, կարմիր «Նիվան» ու հիշողություններ․․․

Ես Արտյոմն եմ, ապրում եմ Արագած գյուղում: Նվագում եմ դհոլ և շատ եմ սիրում դհոլը: Ես սկզբից հաճախում էի դուդուկի խմբակ: Դա երեք տար առաջ էր: Ես ուզում էի գնալ դհոլի, բայց չստածվեց: Որ չձանձրանայի, ընդունվեցի դուդուկի: Այդ օրը ստուգեցին մեր շնչառությունը: Իմ շունչը այդքան էլ լավ չէր: Ես մի ամիս չկարողացա նվագել ամենահեշտ նոտաները: Բայց շուտով շնչառությունս բացվեց և կարող էի մի քանի բան նվագել: Օրերն անցնում էին, սակայն ես այդպես էլ չէի կարողանում սիրել դուդուկը և ձանձրանում էի: Որոշեցի չգնալ պարապմունքի:

Դուդուկի խմբակի երեխաները եկան իմ հետևից, որ ինձ տանեն պարապմունքի, բայց ես թաքնվել էի, որ ինձ չգտնեն: Եվ ի վերջո ինձ հանեցին դուդուկի խմբակից:

Իմ եղբայրը հայրիկիս ասաց, որ ես դհոլի եմ ուզում գնալ, դրա համար էլ դուդուկի խմբակ չէի ուզում գնալ: Հայրիկս համաձայնվեց: Ես գնացի դհոլի: Իմ դասատուն՝ Մկրտիչ Հակոբյանը, ծափ տալով ինձ ցույց տվեց նոտաները, ես նրա հետևից ճիշտ կրկնեցի: Եվ երկու օր անց նա ինձ դհոլ բերեց: Ես շատ ուրախացա: Առաջին հայացքից թվում է, թե շատ հեշտ է դհոլ նվագել, բայց այդքան էլ հեշտ չէր:

Ես և իմ ընկերը դեռ նորեկ էինք: Դասատուն առաջին օրը տվեց մեզ արտագրել մի դաս, բայց մենք սխալ էինք արտագրել: Հաջորդ օրը մենք հավաքվեցինք դասարանում, եկավ և ասաց, որ նվագենք այն դասը, որն արտագրել էինք: Առաջինը իմ հերթն էր: Ես նվագեցի սխալ: Դասատուն հարցրեց, թե ինչես եմ նվագում, ասացի՝ տետրի գրածով: Նա ասաց՝ տետրդ տուր ինձ: Ես տվեցի, իսկ նա ասաց. «Դուք տառերը չգիտե՞ք»:

Ասացի՝ գիտենք: «Իսկ ինչո՞ւ եք սխալ արտագրել»:

Եվ դասատուն վերցրեց մեր տետրերը և ինքը ճիշտ արտագրեց: Մենք ամաչեցինք: Բայց հիմա արդեն շատ ուշադիր եմ, շատ եմ պարապում և սիրում եմ դհոլ նվագել:

Հաճախ մտածում եմ ժամանակը հետ տալու մասին: Մտածում եմ՝ արդյո՞ք ամեն ինչ կլիներ այնպես, ինչպես հիմա է: Ընդամենը երեք տարով հետ եմ գնում, մտքով 17 տարեկան ժամանակներս եմ հիշում: Այդ տարիքում չգիտեի, թե ինչ մասնագիտություն կընտրեմ, մտածում էի բեմադրող ռեժիսոր դառնալու մասին, բայց կյանքի ճանապարհներն ինձ այլ ուղղությամբ տարան: Իրավագետ դառնալու մասին երբեք չէի մտածել, դա կյանքիս երազանքն ու նպատակը չեմ համարել, բայց…

Ես անգամ չէի մտածում լրագրության մասին, ոչ էլ այն մասին, որ մի օր կորոշեմ 17.am-ի թղթակից դառնալ: Այդ ժամանակ դպրոցն էր, դասերն ու հարազատ դարձած ընկերները: Մեզ համար սովորական դարձած խնջույքներն ու ուսուցիչների համար միշտ անսպասելի՝ մեր փախուստները:
Ուսուցիչներին համոզում էինք, որ դրսում դաս անենք: Իսկ քիմիայի ժամերին, ինչպես կասեր Նարեկը՝ եկեք խոսենք սիրուց: Դա չէր նշանակում, որ մենք սիրահարված ենք, պարզապես դասի թեմայից շեղվելու մի ձև էր:
Մեկ-մեկ էլ մոռանում էինք դասի զանգի մասին ու մնում էինք դրսում, ինչպես 2014 թվականի ձմռանը. ձնագնդի խաղալուց, դասի կանչող զանգը չլսելուց ու տնօրենի դասին ուշ ներկայանալուց, ու… Ու եթե շարունակեմ պատմել դպրոցական տարիների մասին, մեկ կամ երկու օրն անգամ չի հերիքի:
Հիմա այդ խենթություններով լի տարիներից ընդամենը հիշողություններ են մնացել ու անթիվ նկարներ:
Չէի մտածում, որ մի օր կգրեմ նյութեր, կունենամ հարցազրույցներ, ու մարդիկ կկարդան գրածներս: Բայց գրելն ինձ համար դարձավ կյանքի իմաստ:
Իսկ հիմա, հիմա պարզապես գարուն է… Ընկերների հետ հավաքվելու, հին օրերը հիշելու, անթիվ կատակներ անելու, տեղ-տեղ էլ՝ նկարվելու եղանակ…

-Հայաստա՛ն, հո՜ւ, Հայաստա՛ն, հո՜ւ,- շարունակությունը չէինք հասկանում…

-Դե, երևի ֆուտբոլասերները հասկացան, թե խոսքն ինչի մասին է: Այո՛, ես, չսիրելով ֆուտբոլը, իմ ֆուտբոլամոլ փոքր եղբոր հետ գնացել էի «Հայաստան-Ղազախստան» խաղը դիտելու:

Երբ գնում էինք դեպի մարզադաշտ, տեսա, թե ինչքան շատ են երկրպագուները: Անկեղծ ասած, մինչև գնալը մտածում էի, թե քիչ մարդ կլինի, բայց, տեսնելով երկրպագուներին, մտածեցի, որ հիանալի խաղ է լինելու: Երբ արդեն մարզադաշտում էինք, ինձ թվում էր, որ մի ուրիշ աշխարհում եմ, որտեղ ամեն բան անծանոթ է: Մինչև հանդիպումը կսկսվեր, ես զարմացած նայում էի այս ու այն կողմ, երբ հանկարծ լսելի եղան բարձր գոռոցներ.

-Հա՛-յաս-տան, Հա՛-յաս-տան,- այո՛, այո՛, արդեն մեր հավաքականը դաշտում էր: Առաջին քայլս ֆուտբոլիստների մեջ Հենրիխ Մխիթարյանին փնտրելն էր: Քանի որ շատ հեռու էինք, նրան գտանք իր հագուստի համարով: Օրհներգը հնչելուց հետո խաղն սկսվեց, բայց ես դեռ չէի կենտրոնացել խաղի վրա և ուշադրությունս այլ բաների վրա էր: Մի քանի րոպե հետո եղբայրս ասաց.

-Բացի խաղադաշտը՝ ամեն տեղ նայեցիր, հիմա պետք է նայել ֆուտբոլ:

Ես մի քիչ հետևեցի խաղին, բայց հետո կրկին, անկախ ինձնից, ուշադրությունս շեղվեց ուրիշ տեղ` երկրպագուներին, նրանց գոռոցները տարօրինակ էին ինձ համար, բայց եղբայրս իր բարակ ձայնով արդեն միացել էր գոռացողներին: Չկարողանալով կենտրոնանալ խաղի վրա՝ հիշեցի, որ արդեն հայտնի կլինի, թե ով լքեց հայկական «X-Factor»-ը ու զանգեցի մայրիկիս: Մի քանի վայրկյան անց ուրախությանս չափ չկար, որովհետև իմացա այն անունը, ով դուրս էր եկել «X-Factor»-ից: Եվ ահա` առաջին խաղակեսն ավարտվեց, բայց այդ ընթացքում արդեն որոշ չափով ֆուտբոլի մեջ էի ու գիտեի, թե ինչ է կատարվել: Ընդմիջման ժամանակ որոշեցի վերջացնել այս ու այն կողմ նայելս ու երկրորդ խաղակեսի ժամանակ միայն նայել, թե ինչ է կատարվում ֆուտբոլի դաշտում: Այդ ընթացքում ինձ դուր եկան հայկական հայրենասիրական երգերն ու երկրպագուների համախմբվածությունը…

Երկրորդ խաղակեսը սկզբից ավելի հանգիստ թվաց, բայց երբ ամբողջ մարզադաշտը միահամուռ գոռում էր ու հայերին սատարում, արդեն, կարծես, ամեն ինչ փոխվեց: Հա՛, մոռացել էի ասել, որ մեր կողքին կային Ղազախստանից եկած երկրպագուներ, որոնց թիվը չէր անցնի 30-ը: Նրանք մեկ-մեկ օգտվում էին առիթից, երբ մենք չէինք բղավում, բայց դա երկար չէր տևում, ու սկսում էինք նորից մեր գոռգոռոցները: Մի քիչ հետո զգացի, որ արդեն հարմարվել եմ ֆուտբոլի պայմաններին, ու կարծես թե վատ չի, նույնիսկ արդեն ես էի սկսում կազմակերպել գոռգոռոցները…

-Գո՜լ, գո՜լ,- անկախ ինձնից բացականչեցի, երբ Հենոն բացեց խաղի հաշիվը: Հետո դեռ ուշքի չեկած առաջին գոլից, երկրորդ գոլը խփեց Օզբիլիսը… Երկրպագուների բացականչությունները չէին դադարում: Շատ հաճելի էր տեսնել ազգային հավաքականի հաղթանակը:

Ոնց որ արդեն սկսեցի սիրել ֆուտբոլը:

Նորից գարուն ա, նորից գույնզգույն ծաղիկներ, բայց այս ամենի հետ կա մի բացասական կողմ: Այդ բացասական կողմը հողը փորելն ա, բայց չփորես էլ` չի լինի, որովհետև էդ հողի բերքով ես ձմռանը ապրում:

-Դավ, գիտես, չէ՞, որ վաղը գնալու ենք բաղը փորելու:

-Հա, մամ ջան, չգիտեի, բայց ակնկալում էի, որ կասես:

-Դե, ուրեմն, իմացի՝ վաղը գնալու ենք:

Հաջորդ օրը գնացինք փորելու ու այդպես մի քանի օր: Մի օր, երբ արդեն գնացել էինք ու դեռ նոր սկսել էինք փորելը, տեսնեմ՝ երկու ընկերներս և եղբայրս բահերը ուսներին գալիս են ինձ օգնելու: Լավ աշխատանքից հետո մայրս մեզ խոստացել էր, որ մեզ համար իր համեղ պիցաներից կպատրաստի: Չնայած, որ մենք այդ պայմանով համաձայն չենք փորելու: Չհասցրինք բոլորը վերջացնել, բայց շատ էլ չմնաց փորելու: Մենք միշտ ընկերներով իրար թև ու թիկունք ենք լինում ամեն հարցում: Մի քանի օր անց արդեն ես էի բահը ուսիս շտապում ընկերոջս օգնելու: Այս քանի օրը ինձ թվում է հանգստանալու համար է: Ոչ թե նկատի ունեմ դպրոցական արձակուրդները, այլ այս անձրևները, որ մեզ հանգիստ են տալիս: Այն մի փոքր հողը, որ մնացել էր փորելու, չէր ստացվում, քանի որ մի անգամ զինակոչի սրսկումներն էին խանգարում, մի անգամ տան շինարարությունը, մի անգամ էլ վոլեյբոլը, որ խաղալու էինք հարևան գյուղի երեխաների հետ: Այս պատճառաբանությունը լսելուց հետո մաման բարկացած ասաց, որ վաղն արդեն փորելը պիտի վերջացնեմ:

Օֆ, է, նստած նյութ եմ գրում, մեկ էլ մաման ասում ա, որ դեռ փորելու տեղ ա մնացել: