Շուտով կրկին մեր դպրոցական բանավեճի խաղերից է լինելու։ Ընտրված թեման շատ հետաքրքիր է՝ «Դպրոցականների համազգեստները պարտադիր են», և ամենակարևորը՝ վիճելի: Դա մեզ թույլ կտա հետաքրքիր խաղ անցկացնել։

Ես ինքս մինչև հիմա չեմ կողմնորոշվում, թե ինչպիսին է իմ տեսակետը այս հարցի շուրջ, քանի որ երբ ինչ-որ ուղղությամբ մտածում եմ, հակառակը ևս միշտ գտնում եմ։ Օրինակ, եթե մտածենք, որ դրանք թանկ են, և ոչ բոլորին են հասանելի, կարող ենք դրան հակադրել նաև երեկ իմացածս տեղեկությունը՝ պետությունը համազգեստ է տրամադրում անապահով ընտանիքների երեխաներին։ Գրեթե ամեն մի պնդման կարողանում եմ «հակապնդում» գտնել, ինչն էլ ինձ վստահեցնում է, որ շատ հետաքրքիր խաղ է սպասվում։

Մի փոքր պատմեմ մեր մրցույթային խաղերից։ Ճիշտն ասած, պարտվեցինք մեր մարզային խաղում: Պարտության հետ ինքներս համաձայն էինք, քանի որ շատ ակնհայտ սխալներ արեցինք, որոնք էլ եղան պարտության պատճառը: Բայց պարտությունից հետո մի տեսակ ոգևորություն արթնացավ մեջս, որ պետք է անպայման հաջորդ խաղում հաղթենք, և դրա համար սկսել եմ էլ ավելի լուրջ մոտենալ բանավեճի ընկերական խաղերին։

Դե ինչ, մեզ հաջողություն մեր հետագա խաղերում։

-Ողջույն, դասարան, ողջույն, սփյուռք,- ասացի ես ու խիտ մառախուղից և ցրտից խիստ վիրավորված շտապեցի իմ նստարանի մոտ: Իմիջիայլոց, ողջույնի այս ձևը մեր դասարանի միտքն է, և հեղինակային իրավունքները պատկանում են դասընկերուհուս:

Դասընկերուհիներս կանգնած էին պատուհանի մոտ, ու Միլենան նայելով պատուհանից դուրս տարածված խիտ մառախուղին, սկսեց նվնվալ.

-Աաա, արդեն «փետրվարի 29-ը» եկավ, ու գարնան շունչ ընդհանրապես չի զգացվում:

-Ոչինչ Միլենիկս, հլը ժամանակ կա,- միխիթարեց Էլենը:

Արդեն երկու օր է, ինչ նախագարնանային վառ արևին փոխարինում է թանձր ու չսպասված մառախուղը: Ամեն տարի գարունը ինձ համար սկսվում էր, երբ մեր բակի ձնծաղիկների առաջին ծիլերը նկատվում էին, իսկ այս տարի դեռ պետք է սպասեմ մինչև ձյան հաստ շերտը կորոշի ի վերջո հալվել և հերթափոխել, չնայած նրան , որ այսօր գարնան առաջին օրն է:

Կեսօրին նստած էի պատուհանի մոտ ու նկատեցի դրսում կատարվող իրադարձություններին: Փաստորեն արև էր դուրս եկել, ձյունն էր քիչ-քիչ հալվում, իսկ բակի տատիկները որոշել էին բաց չթողնել արևի շողերը ու արդեն դրսում էին:

Գարնան առաջին նախանշանները նշմարվեցին, վերջապես հիշեցինք արևի գոյության մասին:

Իմ հերոսը Սամվել պապիկս է, որի մասին իմացա մորս տատի՝ Ծաղկանուշ տատիկի հետ ունեցած հետաքրքիր զրույցի ժամանակ:

Ծաղկանուշ տատիկը պատմում էր իր եղբոր՝ Սամվել Թաթոյանի մասին:

Նախ պատմեց Սամաթի (Սամվելի) մանկության տարիներից: Սամվել պապիկը ծնվել է 1920 թվականին Ուռուտ գյուղում: Նրան մեծացրել է խորթ մայրը՝ Ծաղկանուշ տատիկի մայրը: Չնայած դրան, նա շատ է սիրել իր մայրիկին:

-Սամվելը շատ խելացի էր,- պատմում է տատիկս,- գերազանցիկ է եղել, նույնիսկ 9-10-րդ դասարաններում ժամանակ առ ժամանակ դասավանդել է ուսուցիչների փոխարեն: Իսկ 10-րդ դասարանում եղել է ակումբի վարիչ: Դպրոցը ավարտելուց հետո գյուղի տղաների հետ միասին գնացել է Երևան՝ ինստիտուտ ընդունվելու: Քննությունները հանձնելուց հետո Սամաթ պապիկն ընդունվել է համալսարան:

Ուսումը դեռ չավարտած՝ Սամվել պապիկը զորակոչվել է բանակ: Երեք տարի ծառայությունից հետո պետք է վերադառնար և շարունակեր իր ուսումը: Սակայն, երբ հաջող ծառայության ավարտին մնացել էր ընդամենը երեք ամիս, սկսվել է չարաբաստիկ պատերազմը:

Պատերազմի երկուսուկես տարիների ընթացքում Սամաթը մեծ համբավ է ձեռք բերել: Նրա մասին նույնիսկ գրել են թերթերում:

Սամվելի ուղարկած նամակներից իմացանք, որ զորաջոկատը պետք է անցներ Դնեպր գետը, որպեսզի պաշտպաներ Կրեշատիկ գյուղը: Եվ հենց այդ գյուղն էլ պաշտպանելու ժամանակ զոհվել են մեր հերոսfները:

Այդ պահին տատիկս այլևս չկարողացավ շարունակել իր խոսքը, որովհետև արցունքները խեղդեցին նրան: Նա կախեց գլուխը, իսկ ես դադարեցի հարցեր տալ: Քիչ հետո նա շարունակեց խոսել և պատմեց, որ ինքն այցելել է գերեզմանին և իր աչքերով տեսել է հերոսների անունները՝ գրված հուշաքարերին: Տատիկն ասում է, որ զինվորների ավագը եղել է Սամաթ պապիկը՝ կապիտանի կոչումով:

Տատս ասում է, որ դեպի Կրեշատիկ տանող ճանապարհը անվանել են Սամվել Թաթոյանի անվամբ: Ուռուտ գյուղի դպրոցը նախկինում կրում էր նրա անունը:

Մի անգամ իմ դասընկեր Արմանը դասամիջոցին հայտարարեց.

-Ես գնում եմ հոգի կանչելու, ո՞վ է գալիս հետս:

-Ի՞նչ է պետք, անտեսանելի գլխա՞րկ, թե՞ կախարդական փայտիկ:

-Ձեռ առ, ձեռ առ,- ասաց Աննան:

-Մեզ պետք կգա մոմ, ափսե և ստվարաթուղթ:

-Ես էլ եմ գալիս,-բղավեցի ես:

Մենք «զինված» մտանք դպրոցի նկուղ, մոմը վառեցինք:

-Հոգի՛, ասա՛, ի՞նչ եմ ստանալու ստուգողական աշխատանքից:

Նա իր հաստ ձայնով ասաց.

-«Երկուս»:

-Ի՞նչ,- բարկացավ Վահեն,- իսկ մնացա՞ծը:

-«Երկո՜ւս»,- կրկնեց անդրշիրիմյան ձայնը:

Մենք խուճապի մատնվեցինք. բոլորս գոռգոռում էինք, վազվզում, շոշափում պատերը` որոնելով լույսի կոճակը:

Լույսը վառվեց, և ի՜նչ… Նկուղի հատակը պատվել էր հալած մոմով և ափսեի փշրանքներով: Իսկ կենտրոնում կանգնած էր մեր տնօրենը:

Անահիտ Ղազարյան, 14տ., 2002թ.