Ժամը 21:48 է: Սովորական գիշեր, սովորական 21:48… Բայց ինձ համար այս սովորական ամեն ինչը մի տեսակ տարօրինակ է թվում: Դնում եմ ականջակալներս ու ”Don’t let me down”-ի առաջին հնչյուններից հետո հասկանում եմ, թե ինչու է հատկապես այս գիշերն այսքան տարօրինակ թվում: Երեկ այս ժամին մենք բաց երկնքի տակ էինք՝ մի խումբ մարդիկ, ովքեր հավաքվել էին ամառային մեդիա  ճամբարում: Մենք պարում ենք, բայց շուտով ”Don’t let me down” երգը չգիտես ինչու ստիպում է մեզ պառկել խոնավ խոտերի մեջ ու նայել երկնքին: Նայում ենք երկնքին, անգամ երկինքն այսօր անսովոր աստղազարդ է:

-Էրեխեք, մտածում եմ՝ ո՞նց կարա աշխարհը էսքան սիրուն լինի:

-Ո՞նց կարա էս աշխարհը ընդհանրապես լինի,- լսում եմ Նարեկի ձայնը:

Կան պահեր, երբ խոսելու կարիք բոլորովին չկա, երբ ամեն ինչ արդեն ասված է լռությամբ: Նայում եմ ատղերին: Մեզանից յուրաքանչյուրն ունի իր աստղը երկնքում: Մեկը ավելի պայծառ ու անհանգիստ՝ Կարինեի նման, մյուսը՝լուռ ու համեստ լույսով, Մարինեի նման, աստղերից մեկը փոքր է ու նուրբ լույս ունի՝ Գայանեի աստղն է: Էս մեկը Սերյոժայի աստղն է՝ զուսպ ու հանդարտ լույսով, ահա Ժորայի աստղը, որն անմիջապես գրավում է ուշադրությունդ, ռիթմով պայծառանալով ու խավարելով: Քիչ այն կողմ Արմանի կրեատիվ աստղն է, էս մեկը Լուսինեի աստղն է՝ լուսավոր ու խուճուճ շողերով, Նարեկի աստղը լուռ է: Ես նայում եմ այդ աստղին ու վստահ եմ, որ այդ աստղի ներսում անսպառ լույս կա, որն անզեն աչքով տեսանելի չէ: 6 օր առաջ այս աստղերը հավաքվել էին այստեղ, որպեսզի իրենց լույսի առանձնահատկությունները փոխանցեն միմյանց:

-Հը՞, Սերյոժ, տխո՞ւր ես,- խախտում եմ ես լռությունը:

-Եսիմ, երևի…

Ու բոլորս էլ այդ հարցին կպատասխանեինք այդ անորոշ «եսիմ»-ով:

Վաղը ճամբարում հավաքված այս աստղերը կցրվեն՝ մի օր «Մանանա» երկնքում կրկին հանդիպելու ու միասին ավելի պայծառ վառվելու համար:

Այսօր մենք հյուրընկալեցինք «Ազատություն» ռադիոկայանի լրագրող Նանե Սահակյանին։ Դասընթացը մեզ տվեց շատ կարևոր գործնական գիտելիքներ։

Սկզբից մենք ծանոթացանք  Նանեի հետ ու իմացանք, որ նա 12 տարեկանից հաճախել է  «Մանանա» կենտրոն և հենց այստեղ է լրագրություն սովորել։ Նա մեզ ծանոթացրեց լրագրության գաղտնիքներին: Պետք է լինել օբյեկտիվ, կարողանալ  շփվել մարդկանց հետ, լինել իրադարձությունների կենտրոնում և ներկայացնել իրադարձությունները այնպես, ինչպես կա։ Ես հասկացա, որ լրագրողը պետք է լինի  խիզախ, նրբանկատ, նախաձեռնող, տեղեկացված և համբերատար։Նաև պետք է լինել մարդամոտ, սիրալիր, որ մարդը քեզ հետ մտերմանա և հարցազրույց տալիս ամեն բան ճիշտ պատմի։ Հետո մենք դիտեցինք Նանեի վարած հաղորդումներից մեկը։ Նա բացատրեց, որ լրագրողն ինքը պետք է նյութի թեման գտնի, գրի հաղորդավարի խոսքն ու վարի եթերը։ Նրա տված գիտելիքները մեզ շատ պետք կգան, քանի որ մեզանից շատերը որոշել են մուտք գործել լրագրության բարդ և պատասխանատու աշխարհը։

Մեդիա ճամբարի վեցերորդ օրը, ինչպես միշտ, մեզ էր սպասում նախաճաշը, որը, ի միջի այլոց, անցնում է հրաշալի. այնքան ենք ծիծաղում, որ անգամ մոռանում ենք ուտելու մասին: Հրաշալի նախաճաշից հետո կոնֆերենս դահլիճում քննարկում էր ընթանում, որը վերաբերում էր երեկվա հանդիպմանը Լևոն Քալանթարի հետ: Այնուհետև մենք ունեինք ազատ ժամանակ և քանի որ վերջին օրն էր ճամբարի, որոշեցինք իջնել բակ և լուսանկարվել: Հետո մեզ էր սպասում հավես աշխատանք, մենք վիդիո նկարահանումով պետք է հարցազրույց վերցնեինք երեխեքից ու փոքր ֆիլմ դարձնեինք: Աշխատանքը անցավ շատ հաճելի միջավայրում, ու ինչպես միշտ, այնքան ծիծաղեցինք, որ մտածում եմ՝ կյանքս մի քանի տարով երկարեց:

Օրվա երկրորդ կեսին ավարտին հասցրինք փիքսիլեյշնի նկարահանումները: Ի դեպ, շատ հետաքրքիր անցավ, ու հիմա անհամբեր սպասում եմ վերջնական արդյունքին: Իսկ երեկոյան մասնակցեցինք վարպետության դասի Նանե Սահակյանի հետ: Հպարտությամբ ուզում եմ նշել, որ Նանեն ևս Մանանայի սան է եղել, իսկ հիմա աշխատում է «Ազատություն» ռադիոկայանում որպես լրագրող և մոդերատոր: Սկզբում նա պատմեց Մանանայում ունեցած իր ճանապարհի մասին, իսկ հետ մասնագիտական խորհուրդներ տվեց: Զրույցը իրոք շատ հետաքրքիր էր: Լինել այդքան երիտասարդ ու պրոֆեսիոնալ իսկապես մեծ հաջողություն է: Սակայն անկախ ամեն ինչից՝ մենք բոլորս էլ այսօր տխուր ենք, քանի որ վերջին օրն է ճամբարում: Բայց ինչևէ, մենք արդեն մի թիմ ենք դարձել ու շարունակելու ենք շփվել մինչև վերջ ու ամենակարևորը լինել ակտիվ 17.am-ում:

Մի քանի օր առաջ քննարկում էինք և փորձում ընտրել 19 կինոյի թեմաներից մի քանիսը, որոնք պետք է նկարահանեինք Աղվերանի մեդիա ճամբարի օրերին: Բոլոր թեմաներն էլ հետաքրքիր էին, բայց ես  անմիջապես ընտրեցի «Միշելի քեռին» աշխատանքային վերնագրով թեման, և շատերը հավանություն տվեցին այդ ֆիլմը նկարելու գաղափարին: Ասեմ, որ Միշելը մեր Արարատի մարզի թղթակիցներից է:

Մենք հասանք Չարենցավան` ԱրթուրԳալստյանենց տուն: Մեզ դիմավորեց նրա ուրախ ու գեղեցիկ ընտանիքը: Արտակը գամված է հաշմանդամի սայլակին: Նա ուրախ ժպիտով մեզ ներս հրավիրեց: Նստեցինք և սկսեցինք զրուցել: Սպորտում բազմաթիվ հաջողություններ ունեցող մեր ֆիլմի հերոսը ունեցել է բազմաթիվ հաղթանակներ: Արթուրը զբաղվում է սեղանի թենիսով և բասկետբոլով: Երբ ցույց տվեց իր պատվոգրերն ու մեդալները, հասկացա, որ շատ ուժեղ կամքի տեր մարդ է: Երեխաները շրջապատել էին մեզ և հետաքրքրությամբ նայում և լսում էին:  Արթուրին կյանքը չի ընկճել, նա զբաղվում է արհեստով, կարողանում է մեքենա վարել, շատ ակտիվ մարդ է: Ավելին, Արթուրը մտածում է նաև բոլոր այն սահմանափակ կարողությունների տեր մարդկանց օգնելու մասին, որոնք ապրում են իրենց քաղաքում:

Արթուր Գալստյանի մասին ավելի շատ բան իմանալու համար սպասեք մեր ֆիլմին: Հաստատ ձեզ էլ կոգեշնչի նրա կերպարը:

-Ուրեմն, էրեխեք ջան, քանի որ մեր ժամանակը կարճ է, այդ իսկ պատճառով այսօր մենք չենք կարողանա խոսել համաշխարհային կինոյի ձեռքբերումների մասին ամբողջությամբ, բայց որոշ բաներ անպայման կքննարկենք: Քանի որ այստեղ հավաքվածներդ որոշակի պատկերացում արդեն ունեք կինոյի մասին, պարզագույն բաներին ծանոթ եք, կարծում եմ՝ նպատակահարմար կլինի խոսել ավելի կարևոր բաների մասին:Կխոսենք վիզուալիզացիայի մասին: Օրինակ, ինչպես պատկերել ֆիլմը, եթե դու ունես ինչ-որ մի պատմություն, որը ենթադրենք, անցած-գնացած բաների մասին է, բայց կա հերոս, և ուղղակի պետք է նրան ճիշտ պատկերել:

Սրանից մի քանի տարի առաջ մենք գնացել էինք Ղարաբաղ ու մի շատ հետաքրքիր ֆիլմ էինք նկարում: Պատմությունը էսպիսին էր. մի կնոջ ամուսնուն ադրբեջանցիները գերի էին տարել, բայց պատմությունը անցյալում էր արդեն, որովհետև հաջողվել էր ամուսնուն հետ վերադարձնել: Պատմությունը շատ դրամատիկ էր, կինը շատ լավ կերպար էր ֆիլմի համար, բայց մենք չէինք հասկանում, թե ինչպիսի ֆիլմ նկարենք նրա մասին: Ու երբ գնացինք այդ կնոջ հետ ծանոթանալու, տեսանք, որ նա ընկույզի մուրաբա էր պատրաստում, ու մենք հասկացանք, որ կարող ենք վերցնել երկու պատմություն և իրար հետ զուգահեռ տանել: Գլխավորը լինելու էր այն, թե ինչպես է կինը պատմում իր ամուսնու մասին, իսկ զուգահեռը լինելու է ընկույզ պատրաստելու գործընթացը: Ու պարզվեց, որ ընկույզի մուրաբա պատրաստելն էլ ուներ իր խորհուրդը: Երբ ամուսինը գերությունից վերադարձել է, կնոջն ասել են, որ ամուսնուն բուժելու համար պետք է ընկույզի մուրաբա պատրաստի: Ու քանի որ ընկույզի մուրաբայի պատմությունը անմիջական կապ ուներ մեր գլխավոր պատմության հետ, մենք որոշեցինք այդ ամենը նկարահանել միասին: Կարևոր է նաև այն, որ ֆիլմից հետո կինը ստացավ տուն, որովհետև մինչ այդ ապրում էին «դոմիկում»:

Եթե ուշադիր լինեք, կնկատեք, որ «Ամուր ընկույզ»  ֆիլմի երաժշտությունը պատահական չէ ընտրված: Ֆիլմում օգտագործված է «Սիրո տառապանքներ» երաժշտությունը: Շատ կարևոր է, որ երաժշտությունը լինի պատճառաբանված: Շատ սխալ է ընտրել մի երաժշտություն, որը պարզապես քեզ դուր է գալիս, այդ ժամանակ երաժշտությունը գնում է այլ ճանապարհով, ֆիլմը՝ այլ:

Լավագույն դոկումենտալ ֆիլմերը այն ֆիլմերն են, որտեղ երաժշտություն չկա, որովհետև դրա կարիքը չկա: Երաժշտությունը ինչ-որ դատարկություն լրացնելու համար է, իսկ եթե ֆիլմը չունի երաժշտություն, ուրեմն այն դատարկ տեղ չունի:

«Ամուր ընկույզ» ֆիլմը իրականում այդ կնոջ ամուսնու մասին չէ: Կարելի է տարբեր ձևով ներկայացնել, և դրանից ֆիլմի իմաստը կփոխվի: Այս ֆիլմը մենք ցույց ենք տվել նաև ադրբեջանցիներին: Մի հայտնի ադրբեջանցի ռեժիսոր մոտեցավ ինձ և ասաց, որ ես ցույց եմ տվել Մայր Հայաստանի կերպարը:

Ի դեպ ասեմ, որ ֆիլմը նկարահանված չէ թանկարժեք տեխնիկայով, և ուզում եմ իմանաք, որ եթե դուք չունեք լավ տեխնիկա, դա դեռ չի նշանակում, որ ֆիլմը չի հաջողվի:

Հիմա ուզում եմ խոսենք մոնտաժի մասին: Ես համարում եմ, որ մոնտաժը մոգություն է և կախարդանք: Մոնտաժի միջոցով կարելի է խեղաթյուրել իրականությունը: Մոնտաժի միջոցով կարելի է հասնել մի բանի, որը գոյություն չունի:Եվ  մի բան էլ հիշեք, որ լավ մոնտաժ անելու համար, նախ և առաջ, պետք է սկզբում նկարել այն, ինչ մեզ պետք է, այսինքն, կարևոր է օպերատորի հետ համագործակցությունը: Շատ կարևոր է, որ օպերատորը ստացած լինի կոնկրետ հանձնարարություն:

Եթե խոսում ենք դոկումենտալ ֆիլմերից, ուրեմն շատ կարևոր է դիտել Արտավազդ Փելեշյանի դոկումենտալ ֆիլմերը: Դրանք ձեզ այնքան բան կտան, որ բառերով բացատրել հնարավոր չէ: Փելեշյանի ամեն մի ֆիլմը իր մեջ փիլիսոփայություն ունի: Երբ հասկանում ես փիլիսոփայությունը, ինչ-որ բան փոխվում է:

Եվ ևս մի մեծ ռեժիսորի մասին, որի ֆիլմերն անպայման խորհուրդ կտամ դիտել: Երբ ձեր տարիքին էի, կինոթատրոնում առաջին անգամ մայրիկիս հետ դիտեցի Սերգեյ Փարաջանովի «Նռան գույնը» ֆիլմը: Մայրս և Սերգեյ Փարաջանովը մանկության ընկերներ են եղել,  իրար հետ են մեծացել: Անկեղծ եմ ասում՝ ոչինչ չեմ հասկացել ֆիլմից, ավելին՝ ֆիլմի վերջում  դահլիճում ես ու մայրս էինք միայն մնացել, բոլորը դուրս էին եկել դահլիճից: Բայց երբ դուրս եկանք, ես զգում էի, որ իմ մեջ մի բան փոխվեց: Ես ոչ մի բան չէի հասկացել, բայց էնպիսի փոփություն  կար մեջս, որ ես որոշեցի դառնալ ռեժիսոր: Այդ ֆիլմից հետո ես հասկացա, որ ես այն մարդը չեմ, ինչպիսին կայի: Իմ կյանքը իմաստավորվեց:

Ես անհամբեր կսպասեմ ձեր հաջողություններին: Եթե դուք թաթախվել եք այս գործի մեջ, ուրեմն դուրս գալը շատ դժվար է լինելու: Եթե դուրս եք գալու, ուրեմն ունեք շատ հիմնավոր պատճառներ: Բայց իմացեք, որ դա այն կյանքն է, որ քեզ քաշում է ու թույլ չի տալիս դուրս գալ, հատկապես, եթե  ձեր մի ֆիլմը շատ հաջողություններ ունենա: Եթե այդ ֆիլմն սկսեց իր կյանքով ապրել, դա մեծագույն բան է:

Գրի առավ Անուշ Մկրտչյանը

-Սարգիս, այսօր սովորում ենք ֆիլմ մոնտաժել: Առաջին անգա՞մն է:

-Առաջին անգամը չէ, որ աշխատում եմ մոնտաժային ծրագրով, աշխատել եմ filmora, windows movie maker ծրագրերով, բայց այսօր սովորեցինք աշխատել կոնկրետ Adobe Premiere ծրագրով, որը, ըստ իս, ավելի դժվար էր: Մոնտաժելն ինձ դուր է գալիս: Ցանկացած նյութից կարող ես ստանալ այն, ինչ ուզում ես: Կարող ես ձևավորել, հոգի և ռիթմ դնել այդ տեսանյութի կամ ֆիլմի մեջ, որի հետ աշխատում ես: -Ավելի շատ կուզեիք ֆիլմի նկարահանման աշխատանքների՞ն մասնակցել, թե՞ մոնտաժային:

-Ինձ երկուսն էլ դուր են գալիս:

Սարգիս  Մելքոնյան, Արագածոտնի մարզ, գ. Ագարակ

***

-Առաջին անգա՞մն է, որ աշխատում ես մոնտաժային ծրագրով:

-Այո, առաջին  անգամն է, որ  աշխատում եմ մոնտաժային ծրագրով: Սկզբից այն  ինձ շատ  հեշտ  էր  թվում, մտածում  էի`  միանգամից  կանենք, կանցնի  կգնա, բայց  իրականում  այն շատ նրբություններ  ունի, և պետք  է  ամենայն  զգուշությամբ  աշխատել, որպեսզի  թերություններ  չլինեն, և  ֆիլմը  ստացվի  որակով: Ինձ դուր է գալիս ֆիլմի մոնտաժը, պարզապես շատ  երկար է տևում:

-Ի՞նչն է հատկապես հետաքրքրում:

-Երկար պրոցեսը, որն իր մեջ ներառում է ձայնի  ընտրությունը, պատկերների ճիշտ դասավորությունը: Կնախընտրեի ֆիլմ  նկարահանել, որովհետև ֆիլմ նկարահանելու  ժամանակ դու կարող ես սխալներ թույլ տալ, հետո շտկել մոնտաժի  օգնությամբ,  իսկ մոնտաժում սխալ թույլ տալը կարող է փչացնել  ամբողջ աշխատանքը:

Կարինե  Նահապետյան, Կոտայքի մարզ, ք. Հրազդան

***

-Առաջին  անգա՞մն  է, որ աշխատում ես մոնտաժային ծրագրով:

-Ոչ, ես երկու տարի է` աշխատում եմ մոնտաժային ծրագրերով: Դուր է գալիս, բայց ձանձրալի է:

-Ի՞նչն է հատկապես հետաքրքրում:

-Կտրել, մեկ ուրիշ հատված ավելացնել, բայց այնպես, որ համընկնի:

-Ավելի շատ կուզեիր ֆի՞լմ նկարել, թե՞ մոնտաժային աշխատանքների  մասնակցել:

-Մոնտաժային աշխատանքներին մասնակցել, բայց  ֆիլմը նկարողի հետ  միասին:

Սերյոժա  Բաբոյան, 15 տարեկան, Վայոց Ձորի մարզ,  գյուղ Մալիշկա

 

***

-Առաջին անգա՞մն է, որ աշխատում ես մոնտաժային ծրագրով:

-Ոչ, առաջին անգամը չէ, ես իմ անձնական համակարգչի մեջ ունեմ այդ ծրագիրը, որոշակի փորձ ունեմ: Ինձ շատ է դուր գալիս մոնտաժը: Ամեն ինչ մոնտաժի միջոցով կարող ես փոխել, իրականությունը ներկայացնել քո պատկերացմամբ:

-Ավելի շատ կուզեիր ֆի՞լմ նկարել, թե՞ մոնտաժային աշխատանքներին մասնակցել:

-Երևի թե երկուսն էլ, հավասար սիրում եմ, բայց ավելի հետաքրքիր է ֆիլմ նկարելու աշխատանքը:

Նարեկ Բաբայան, 15 տարեկան, Վայոց Ձորի մարզ, գ. Մալիշկա

***

-Առաջին անգա՞մն է, որ աշխատում ես մոնտաժային ծրագրով:

-Այո, առաջին անգամն է, որ աշխատում եմ մոնտաժային ծրագրով, ու շատ հետաքրքիր է, որովհետև  դրանով  սովորում  ես  վիդեոյին  կցել  ձայն, երաժշտություն, տարբեր պլանները համադրել:

-Քեզ դո՞ւր են գալիս այդ աշխատանքները:

-Այո, հետաքրքիր է, շատ ես մտածում, որ կարողանաս ճիշտ դասավորել, ժամանակագրական հաջորդականությունը  պահպանել: Ինձ շատ է դուր գալիս ձայնի էֆեկտների տեղադրելը:

-Ավելի շատ կուզեիր ֆի՞լմ նկարել, թե՞ մոնտաժային աշխատանքներին մասնակցեիր:

-Օրինակ՝ երեկ առաջին անգամ և՛ ֆիլմ եմ նկարել, և՛ մոնտաժին մասնակցել, բայց համեմատաբար ավելի դժվար էր ու ծանր մոնտաժը: Նկարահանման ժամանակ հետաքրքիր է, և աշխատելն էլ՝ հաճելի:

Լուսինե Հովհաննիսյան,Վայոց Ձորի մարզ, ք.Վայք

Քննարկում ենք ֆիլմերի գաղափարներն, ու ես առաջարկում եմ ֆիլմ նկարահանել մի աղջկա մասին, ում կյանքի անբաժանելի մասն են կազմում ձիերը: Երբ առաջին անգամ լսեցի նրա անունը՝ զարմացած նայեցի դեմքին.

-Բարև՛, Նուշիկ ա անունս:

-Ի՞նչ:

-Նուշիկ, Նուշիկ:

Ժպտացի, մտածեցի, թե մականունն է: Ահա Նուշիկը մի ցատկով նստում է ձիու վրա, ու ձին պոկվում է տեղից: Ես գնահատող հայացքով հետևում եմ նրան: Երևում է, որ ձին հմուտ ձեռքերում է…

Այսպես էլ սկսվեց իմ ծանոթությունը Նուշիկի հետ: 3 տարի առաջ Նուշիկը հեծնեց իր առաջին ձին, ու սկսվեց նրանց ընկերության պատմությունը… Այժմ նա ծանոթացնում է ինձ իր երրորդ ձիու հետ, քանի որ առաջին երկուսն արդեն կենդանի չեն: Նուշիկը հերթով պատմում է իր բոլոր ձիերի մասին, նկարագրում նրանց արտաքինն ու բնավորությունը: Պատմում է, թե ինչպես է ամեն օր խոսում նրանց հետ ու կերակրում:

-Ձին իմ ամենամտերիմ ու վստահելի ընկերն է, մարդկանցից էլ ավելի վստահելի,- ասում է Նուշիկն ու համբուրում ձիու ճակատը: Ասում է, որ ձիերն իրեն հասկանում են, քանի որ ի պատասխան խրխնջում են կամ օրորում գլուխը:
Նուշիկի մյուս նախասիրությունը ֆուտբոլն է: Ի զարմանս ինձ, նրան հաջողվում է համատեղել իր նախասիրությունները: Շատ հաճախ Նուշիկը հայտնվում է ֆուտբոլի դաշտում իր ձիու հետ ու սովորեցնում ձիուն վազել գնդակի հետևից: Նուշիկի երազանքը բանակում ծառայելն է:

- Պիտի գնամ, պիտի գնամ ծառայեմ, եթե ստեղ չստացվի, կգնամ Իսրայել:

Նրա տարօրինակ ու տղայական երազանքերն ամենից շատ մտահոգում են ավագ քույրերին, որոնց Նուշիկը համարում է իր կատարյալ հակապատկերները:

-Այ աղջի, հերիք ա, քեզ մի քիչ աղջկա նման պահի, էլի:

Իհա՛րկե, Նուշիկին իր որոշումներից հետ պահելը գրեթե անհնար է, բայց քույրերը դեռ չեն կորցնում հույսն ու փորձում են համատեղ ուժերի միջոցով ազդել նրա երազանքների ու ծրագրերի վրա:

-Աղջիկներին չեմ սիրում… Յա, չէ, մի խնդա, լուրջ եմ ասում, չեմ սիրում աղջիկներին… Դե դու բացառություն ես, Եվա ջան, դու` հեչ…

Ես ծիծաղում եմ: Աղջիկ, որը չի սիրում աղջիկներին ու իր գաղտնիքները վստահում է միայն իր ձիուն՝ Կազբեկին: Ըհը, պատմեցի Նուշոյից, ու էլի դեմքիս ժպիտ հայտնվեց…

Շուտով, երբ պատրաստ լինի ֆիլմը, դուք էլ կծանոթանաք Նուշիկի հետ: