Բարև, իմ շատ սիրելի ընթերցող։ Ամանոր է, և գաղտնիք չէ, որ բոլորս էլ սպասել ենք ամանորյա հրաշքին։ Շատերը՝ մեծամասամբ փոքրիկները, սպասել են Ձմեռ Պապի այցի և տոնածառի տակ դրված ինչ-որ նվերի։ Շատերի համար Նոր տարին միայն գեղեցիկ զարդարած սեղանն ու հեռու բարեկամների անսպասելի այցն է, իսկ ինձ համար կյանքի նոր սկիզբ է։ Ինչքան էլ մեծանամ, մեկ է, չեմ դադարի ուղիղ ժամը տասներկուսին երազանք պահել, և մի ամբողջ տարի դրա կատարմանը սպասել։

Այս տարի երազանքս այնքան է տարբերվում անցած տարիների երազանքներիցս, որ ինքս էլ ինձ վրա զարմանում եմ։ Այս տարվա ընթացքում ուզում եմ հանդիպել մի մարդու, նրան բոլորդ էլ ճանաչում եք, բայց թե ինչքա՜ն եմ ես սիրում նրան, գիտեմ միայն ես։ «Անհնարին ոչինչ չկա»․ կրկնում եմ ամեն անգամ ինքս ինձ, երբ մտածում եմ, որ այդ հանդիպումը երազանք էլ մնալու է։ Քանի որ ես և նա գտնվում ենք մի երկնքի տակ, անհնարին չի թվում նրա հետ հանդիպումը։ Չեմ ասում` ով է նա, քանի որ ուզում եմ 2017 թվականին նրա հետ նկար տեղադրել համացանց, և այդ ժամանակ բոլորին ցույց տալ, որ սրտանց պահված երազանքները իրականանում են։
Ես ինձ տրամադրել եմ, որ այս տարին պետք է ինձ համար ամենաանմոռանալի տարին լինի, լի լինի վառ հիշողություններով, անմոռանալի օրերով և անսպառ սիրով։
Ես համոզված եմ որ իմ երազանքը իրականանալու է։ Ախր, հերիք է միայն նայել երկնքից թափվող մանր փաթիլներին, շնչել ձմռան սառը օդը, տանը առնել բնական եղևնու անփոխարինելի հոտը, նայել պատին կախված գույնզգույն լույսերին ու ապրել հրաշքի սպասումով։ Ապրել` ինքդ քեզ հրաշքի մի մաս զգալով։ Ես հավատում եմ քեզ, և համոզված եմ դու 2017 թվականին երջանիկ ես լինելու, քանի որ դու էլ ինչ որ մեկի փոքրիկ ամանորյա հրաշքն ես։

Մտքիս եկավ գրել մահվան մասին։ Շատ վատ ու մռայլ թեմա է։ Իսկ դու կարո՞ղ ես ասել, թե ինչ է մահը։ Լա՛վ, անցանք։

Ամեն օր մենք վիճում ենք, սիրահարվում, ատում, հիասթափվում, նոր շունչ առնում, և ամեն օր նոր մտքեր են ծագում հաջորդ օրվա համար։ Նոր պլաններ, նոր համարձակ քայլեր և այլն։ Իսկ դու երբևէ մտածե՞լ ես, որ կարող է առավոտյան չարթնանաս։ Գլուխս ամեն գիշեր լցված է այդ հիմար մտքերով, և նրանով, թե ինչ կլինի, եթե հաջորդ առավոտս չլինի։ Սարսափելի է։

Երբ կռվում եմ մեկի հետ, և այդ մեկը ինձ հարազատ մարդ է, գիշերը՝ քնելուց, մտածում եմ, իսկ եթե վաղը նա չլինի՞, կամ չլինեմ ե՞ս։ Եվ այդ միտքը գլխումս, որոշում եմ մի կողմ դնել հպարտություն կոչվածը, և ներողություն խնդրել հենց գիշերը, հենց այդ պահին։ Եվ կապ չունի` ես եմ մեղավոր եղել, թե դիմացինս, այդ բառը գրելուց կամ ասելուց հետո սիրտս թեթևանում է։
Հաճախ կարծում եմ, որ հաջորդ օրը արթնանալուս հույսերը ավելի մեծ են այն ժամանակ, երբ գիշերը աղոթում եմ։
Կար ժամանակ, երբ Աստծուց միայն պահանջում և խնդրում էի, իսկ հիմա ամեն գիշեր պատուհանի մոտ կանգնած նայում եմ երկնքին, և շուրթերս ինքնաբերաբար արտասանում են․շնորհակալ եմ։
Իսկ ինչի՞ համար եմ շնորհակալ։ Շնորհակալ եմ, որ արթնացա, տեսա ինձ շրջապատող հիասքանչ աշխարհը, ապրեցի և վայելեցի անգամ այսօրվա սպիտակ թերթիկիս վրայի սև բծերը։

Եկեք պատկերացնենք, որ կա մեկը, որ գրում է մանրամասնորեն մեր այդ օրվա բոլոր մտածածներն ու կատարածները։ Ու մի օր, շա՜տ տարիներ հետո, մեզ են հանձնելու այդ գիրքը։ Եկեք ապրենք այնպես, որ գիրքը կարդալու ընթացքում չամաչենք և չհիասթափվենք ինքներս մեզանից։ Իսկ եթե արդեն ինքներս մեր ձեռքով սևացրել ենք այդ էջերը, ի՞նչ ենք անելու։ Երբ գիրքը դեռ չնթերցած, այդքանը գիտակցում ենք, պետք է ուղղակի վեր կենալ, պատռել այդ գիրքը և սկսել նորից։ Այո՛, պատռել։
Շատերը վախենում են մահից, շատերը մահացածներից, իսկ ես վախենում եմ միայն հոգեվոր մահից։ Ի՞նչ է դա։ Ես չգիտեմ` դա ինչ է, բայց գիտեմ, որ այդ մահվան ժամանակ դու ապրում ես այնտեղ, որտեղ ապրել ես միշտ, միայն շուրջդ ամեն ինչ մութ է ու մռայլ։

Եկեք ապրենք մաքուր, ապրենք ազնիվ, քանի որ մենք չգիտենք` որն է լինելու մեր վերջին օրը։ Ապրենք այնպես, որ երկար, շատ երկար տարիներ մեզ հիշեն ու գովեն։ Եկեք ապրենք` կողմ դնելով հպարտություն, գոռոզություն, եսասիրություն ասվածները։ Եկեք ապրենք զգացումով, որ ապրում ենք վերջին անգամ։

Ինքս էլ ինձ չեմ հասկանում, բայց զգում եմ, որ դուք էլ խորհելու ժամանակ կունենաք և կկազմեք լավ ապրելու ձեր բանաձևը:

Ես ձախլիկ եմ։ Աշխարհում ընդհամենը 10%-ն է գրում ձախով։ Չնայած նրան, որ դա ինձ համար միշտ խնդիրներ է առաջացրել, մեկ է ես շատ ուրախ եմ, որ գրիչը կամ վրձինը բռնում եմ ձախ ձեռքով։

Նախկինում ձախլիկությունը թերություն է համարվել, և դպրոցի ու ընտանիքի կողմից ամեն ինչ արվել է` ձախլիկ երեխային աջլիկ դարձնելու համար։ Ասում են, որ մարդու աջ ուսին նստած է հրեշտակ, իսկ ձախին՝ սատանա, և հենց սրա հետ էլ կապում են ձախլիկների անընդհատ պատմությունների մեջ ընկնելը։

Մակեդոնացի, Հուլիոս Կեսար, Նապոլեոն Բոնապարտ, Արիստոտել, Նյուտոն, Դավինչի, Միքելանջելո, Պաբլո Պիկասո, Մոցարտ, Բեթհովեն, Չապլին, Գեյթս, Քլինթոն, Բուշ, Օբամա, Մարադոնա․ այս շարքը երկար կարելի է շարունակել։ Ըստ քեզ, ի՞նչն է միավորում այս հանճարեղ, աշխարհահռչակ մարդկանց, իհարկե, ձախլիկությունը։

Հոգեբաններն ապացուցել են, որ ձախլիկ մարդիկ ավելի խելացի են, աշխատունակ, նաև օժտված են ուժեղ բնավորությամբ։

Ըստ իս, ձախլիկությունը թերություն չէ։ Ձախլիկությունը ապրելակերպ է։ Մարդկության պատմության ամբողջ ընթացքում ձախլիկները եղել են շրջապատից վտարված անձինք և համարվել սատանայի ներկայացուցիչներ։

Գիտեք ինչո՞ւ։ Որովհետև Աստվածաշնչում աջ ձեռքը հիշատակվում է 100 անգամ և բոլոր դեպքերում էլ դրական իմաստով, իսկ ձախ ձեռքի մասին 25 անգամ, այն էլ բացասական երանգներով։ Հիմա հասկանալի է թե ինչու էին առաջ դպրոցներում երեխային պատժել ձախ ձեռքով գրելու համար։ Բայց մի՞թե մենք՝ ձախլիկներս, ծնվում ենք արդեն մի մեծ մեղքով, միայն նրա համար, որ ձախլիկ ենք: Երևի որպես պատիժ էլ ապացուցվել է, որ ձախլիկները շատ հաճախ 9 տարով ավելի քիչ են ապրում, քան աջլիկները:
Լավ ձախլիկներ ջան, վատը դնենք մի կողմ: Հիմա ոչ մեկը մեզ նման բաների մեջ չի մեղադրում: Խորը շունչ քաշեք: Սակայն ամեն դեպքում, մի բան կա, որ աջլիկները հաշվի չեն առնում. Իրեր պատրաստելիս երբեք հաշվի չեն առնում, որ ձախլիկներ կան աշխարհում: Հիմա այդ թվարկումը չեմ անի, դուք ուշադիր նայեք և գրեք այդ մասին:

Եվ հիշենք նրա մասին, որ օգոստոսի 13-ին մեր տոնն է։ Ի՞նչ եք կարծում, չնշե՞նք։

Դու։ Հա՛, հա՛, հենց դու։ Իսկ դու հիշու՞մ ես, փոքր տարիքում ինչ երազանքներ ես ունեցել։ Ի՞նչ երազանք ես պահել տորթիդ մոմերը փչելուց ու երբ երկնքից ընկնող աստղ ես տեսել, ո՞ր երազանքդ է միտքդ եկել առաջինը։ Իսկ ես հիշում եմ։ Ու գիտե՞ս, իմ երազանքը, որն իմ կարծիքով երազանք էլ մնալու էր, իրականացավ: Իսկ հիմա ուշադիր կարդա ու հավատա երազանքիդ կատարմանը, քանի որ ինձ ընկնող աստղերն են հիշել ու իրականացրել այն։

Երևի 8-9 տարեկան էի, երբ հեռուստացույցով անընդհատ տեսնում էի, թե ինչպես են տարբեր երկրներում պարգևատրում երկար մազեր կամ բարձր հասակ ունեցող մարդկանց, իսկ ինձ համար երազանք էր դարձել այն, որ իմ մազերը ամբողջ աշխարհում լինեն ամենաերկարը, և դրա շնորհիվ հանդիպեմ մեր նախագահին, և նա սեղմի իմ ձեռքը։  Զուտ մանկական երազանք, որի կատարմանը ոչ ես՛, և ոչ էլ ուրիշ ինչ որ մեկը կհավատար։ Հիշում եմ, որ ամեն ընկնող աստղ տեսնելուց պահում էի այդ երազանքը, ու անգամ երազներ էի տեսնում, թե ինչպես էի հպարտորեն սեղմում նախագահի ձեռքը։

Անցել են տարիներ, հիմա երազանքները ավելի շատ նպատակներ են դարձել ու ավելի լուրջ են, քան փոքր տարիքում։

2016թ-ի օգոստոսի 29-ն էր։ Կանգնած էի կանգառում և սպասում էի, թե երբ է գալու Աբովյան մեկնող երթուղայինը, երբ հեռախոսիս զանգ եկավ ՝ մայրիկս էր։ Վերցրի ու սովորականի պես սպասում էի, որ նա կհարցներ, թե  որտեղ եմ  և երբ եմ հասնելու, բայց փոխարենը լսեցի․

-Սեդ ջան, նոր դպրոցի փոխտնօրեն ընկեր Գևորգյանն էր զանգել ու ասաց, որ «Այբ» կրթական հիմնադրամից են զանգել և համարս են հարցրել: Դուրս է գալիս, իմ աղջիկ, որ օգոստոսի 31-ին պետք է գնաս նախագահի նստավայր` նախագահին հանդիպելու, որպեսզի հանդիպման ժամանակ շրջանավարտներն ու աշակերտները ՀՀ Նախագահի և ՀՀ կրթության և գիտության նախարարի կողմից ստանան  իրենց պարգևները։

Ու այդ պահին սիրտս սկսեց էնպես արագ խփել, որ չնայած կողքիս աղմուկին, լսում էի էդ դմփդմփոցը։

-Մամ, ի՞նչ ես խոսում, դե երդվի։

-Սեդուլ ջան, լուրջ եմ ասում: Ախր, հայոց լեզվի «Մեղու» մրցույթում հաղթել ես, չէ՞: Պիտի պարգևատրվես: Ինչի՞ չես հավատում։

-Լավ, լավ, մամ, կզանգեմ հետո,- ասացի ու անջատեցի հեռախոսը։

Ու շատ բարձր ուրախությունից էնպես ճչացի, որ ընթացող մեքենաների միջից մարդիկ զարմացած ինձ էին նայում, թե էս ինչ եղավ ես աղջկան։ Աչքերս լցվել էին։

Այդ երկու օրը անցավ անասելի արագ։ Մայրիկիս ուղեկցությամբ գնացինք «Այբ» կրթական հիմնադրամի կենտրոն։ Հատուկ ծրագրով «Կենգուրու» և «Մեղու» մրցույթների մրցանակակիրները՝ հաղթողներն և յուրաքանչյուր մարզում ու տարիքային խմբում լավագույն արդյունք արձանագրած աշակերտներս, այցելեցինք Մայր Աթոռ Սբ. Էջմիածին՝ ստացանք օրհնություն, եղանք թանգարանում, ապա մեզ՝  երեխաներիս, հյուրընկալեց ՀՀ նախագահը իր նստավայրում։ Նախագահական նստավայրի դահլիճում նստած էի երկրորդ շարքում, որ լավ տեսնեմ ու ավելի լավ վայելեմ ամեն մի վայրկյանը։ Դիմացս նստած էին պաշտոնյաներ, որոնցից մեկը թեքվեց ու սկսեց հետս զրուցել, ու մինչև վերջին վայրկյանը չիմացա, որ զրուցում էի պարոն Մկրտչյանի՝ մեր նոր կրթության և գիտության նախարարի հետ։ Չնայած նրան, որ ինձ հարցրեց` ճանաչո՞ւմ եմ իրեն, թե ոչ՞, ես էլ անջատված պատասխանեցի` ոչ, մեկ է, վերջում հիշեցի, որ ինքը մեր նոր նախարարն է, ու հնչեց ինձ բնորոշ չմտածված նախադասությունը․

-Հա ՜, չլինի՞ դուք կրթության և գիտության նախարարն եք։

-Հա՜, չլինի ես կրթության և գիտության նախարարն եմ,- ծիծաղելով պատասխանեց նախարարը։

Ու թե ինչ ամոթ ապրեցի ես այդ պահին, իմացա մենակ ես։  Ի դեպ, շատ բարի ու ժպտերես նախարար ունենք։

Հետո եկավ պարոն Սարգսյանը, նստեց և սկսեց իր խոսքը: Թե ինչ էր խոսում, չեմ հիշում, հիշում եմ միայն այն, թե ինչպես էին դողում ձեռքերս, ու ոնց էր խփում սիրտս։ Սկսեցին կարդալ հաղթողների անունները, ու հնչեց իմ անունը, վեր կացա և մոտեցա պարոն Սարգսյանին  և պարոն Մկրտչյանին։ Դա մի պստլիկ տարածք էր, մի  քանի քայլ, ու ես հայտնվում եմ նախագահի կողքին։ Մոտեցա, սեղմեցի երկուսի ձեռքը, վերցրի հավաստագիրը ու լսեցի նախագահի ձայնը․

-Ապրես, իմ աղջիկ։

Դրանից հետո մի հանգստության, մի երջանկություն պատեց իմ հոգին, ու ես ինձ ասացի․ «Ապրես դու»։

Անցավ մի քանի օր։ Մեր համակարգչի  մոնիտորի էկրանին դրված է իմ լուսանկարը նախագահի ու նախարարի հետ։ Նայեցի լուսանկարին, տեսա երկար մազերս ու մի պահ սառեցի: Հիշեցի էն շատ՜ տարիներ առաջ պահած երազանքիս մասին, որ դարձել էր երազ։ Եվ հուզվեցի, շնորհակալություն հայտնեցի Աստծուն ու մի հետևություն արեցի, որ անկեղծ սրտով պահված բոլոր երազանքները իրականանում են, ու կապ չունի` տասը, տասնհինգ, թե քսան տարի հետո, կարևորը, իրականանում են, գուցե մի քիչ այլ կերպ, ու այլ պայմաններում։

Երջանիկ եմ։ Կյանքում չէի մտածի, որ մի պստիկ բանից էսքան կուրախանամ։ Որ ընդամենը մի խոսակցություն` իմ մեջ, էսքան սեր կարթնացնի։ Հա, սեր։ Սեր «Մանանայի» հանդեպ։ Հիմա կասեք` էլի սկսեց «Մանանան» գովել, բայց որ իմանաք` ինչ ա՜ եղել․․․

Առավոտյան` ժամը տասնմեկին արթնացա։ Հագնվեցի ու տանից դուրս եկա` ուղևորվելով դեպի մեր Հրազդանի «Ռայկոմի»  Միկրո տանող`միշտ  մարդաշատ կանգառը։ Ինչպես միշտ` «վճարիր հարյուր դրամ` գրկիր ում ուզում ես» արտահայտությունը միտքս եկավ  ու սկսեցի ծիծաղել։ Ծիծաղում էի  ոչ թե էդ արտահայտության, այլ այն բանի վրա, որ եթե վարորդը կանգներ հաջորդ կանգառում ու մեզ հրամայեր հայավարի  խտանալ, ես արդեն, կամաց -կամաց կճզմվեի։ Ինչ, որ է։ Վատ, թե լավ, հասա հիվանդանոց։ Հիմա կասեք` ի՞նչ ա եղել։ Ոչ մի լուրջ բան։ Պետք է թղթեր վերցնեի, որ կարողանայի գործերս նոր ուսումնական հաստատություն տալ։ Բարձրացա, ու ինչպես միշտ` վերջին աստիճանին ոտքս դնելիս, գլուխս մի քիչ երկարացրի, որ տեսնեմ ինձնից առաջ կանգնած` կռվարար կանանց թիվը։ Սովորականի պես`  յոթ-ութ հոգի, բայց էդ, ինձ համար մի ամբողջ անվերջություն թվաց…«Մի հատ, հերթ կանգնեք», «Վերջինը մենք ենք»,  «Էրեխեն սոված ա» , «Ես ճնշում ունեմ, թող ես մտնեմ, բալա ջան»… Արտահայտություններ, որ ամեն անգամ լսելիս` ուզում եմ առանց  դիմացինիս տարիքին նայելու ասել․ «Դե, սթրվե′ք էլի, ձեզ էլ կհասնեն»։

Ու գալիս ա իմ ժամը, բայց վախենում եմ նույնիսկ  բռնակին կպնել` կարծելով, որ ոնց ուրիշների` էդպես էլ  իմ հետևից , «անշնորհք» վիրավորանք կնետեն:
Երբ վերջապես ավարտեցի, վերցրի թղթերս  ու գնացի հարազատ կանգառ, եկավ  շատ սիրելի երրորդ համարի «պազիկը»։ Բարձրացա` ու տեսնելով նստած ջահել տղաների,  ուրախացա` մտածելով․«Ջա~ն, հիմա մեկը կզիջի` կնստեմ»։ Բայց, ո′չ, սիրելիներս։ Մեր Հրազդանի տղաները (ոչ բոլորը)  ասես մանկապարտեզ չեն գնացել ու հարգել չգիտեն։
Մի երկու կանգառ անց մի աղջիկ բարձրացավ։ Նայեց աչքերիս ու միանգամից ասաց․ «Ես քեզ ճանաչեցի»։ Իհարկե մի քիչ շփոթված հարցուփորձ արեցի, ու պարզվեց, որ էդ աղջիկը կարդացել ա իմ 17-ում հրապարակված հոդվածները ու դուրը շատ ա եկել։ Ու, ինչ հաճույք, որ ինձ արդեն ճանաչում են։ Ճիշտ ա, մի քիչ անհարմար պայմաններում, բայց, դե։ Պարզվեց, որ էդ աղջկա անունը Սրբուհի ա։ Ու եթե ինքն իմանար, թե իր` «Ես քեզ ճանաչեցի» արտահայտությունն ինձ ինչ երջանկություն պարգևեց, հաստատ, հաճախ կասեր, որովհետև շատ բարի ու լավատես աղջիկ էր։
Ժողովու՛րդ, եթե դուք Հրազդանից եք ու հենց հիմա կարդում եք այս տողերը, բայց  ինձ չեք ճանաչում, հո′գ չէ։ Երջանկացրեք ինձ։ Դրսում տեսնելիս մոտեցեք ու ասեք, որ կարդալով հոդվածներս` ճանաչեցիք ինձ։ Կարող եք ստորագրություն էլ ուզել: Իսկ եթե անկեղծ, դա իմ ամենաերջանիկ օրերից մեկն էր։ Ու էդ ամբողջ օրը մերոնց մոտ գլուխ եմ գովացել` ասելով, թե  հայտնի աղջիկ ունեք, հպարտացե′ք։