Ժորա Պետրոսյանի բոլոր հրապարակումները

jora petrosyan

Զարմանում եմ

Իսկական արվեստի ուժն անչափելի է։  Այն ազնվացնում ու վեհացնում է մարդկային հոգին, հարստացնում նրբին գույներով։ Ինձ համար արվեստի ամենաբարձր ու վեհ ոլորտում է երաժշտությունը, իսկական երաժշտությունը, կարճ ասած՝ դասական երաժշտությունը։ Սիրում եմ ունկնդրել տարբեր կոմպոզիտորների գործերը ու խորասուզվել նրանց ստեղծած կախարդական հնչյունների օվկիանոսում ու ամեն անգամ հասկանում եմ, որ սա է իսկական անխարդախ արվեստը, որն օգնում է իմ հոգուն թռչել դեպի վերին ոլորտներ,  դեգերելու գեղեցիկի անսահման աշխարհում։

Լսում եմ Վիվալդիի նրբագեղ գործերը, Մոցարտի՝ հոգին պարուրող կախարդական նոտաները, Բեթհովենի երկինք խոյացող բողոքը, Խաչատրյանի՝ մերթ ահագնացող, մերթ համարյա խլացող հանճարեղ տարուբերումները ու անընդհատ զարմանում մարդկային երևակայության ուժից։ Կարելի՞ է արդյոք լսել ու անտարբեր մնալ,  լսել ու չսարսռալ…
Այս է, ըստ իս, արվեստի անիմանալի ուժը, սրանով է այն թև տալիս մեր հոգուն ու մտքին, նրբացնում մեր լսելիքն ու ճաշակը,  օգնում զանազանել ազնիվ արվեստը կեղծից։

Հաճախ եմ ցավով նկատում, որ իմ սերնդակիցների համար դասական արվեստը, այդ թվում երաժշտությունը, անհասկանալի մի լեզու է, դատարկ հնչյուն, ծաղրանքի առարկա։ Ցավալի է, որ նմանները իրենց դատարկության չափ մեծախոս են ու ինքնագոհ, սեփական անճաշակությունը պարծանքի առարկա են դարձնում։ Հույս ունեմ, որ կգա մի ժամանակ, երբ երիտասարդները կսիրեն ու կհասկանան իսկական արվեստը, ու դասական համերգների տոմսերի համար հերթեր կգոյանան…

jora petrosyan

Վարդենիսի «Պառվու ուլերն»

Վարդենիսը մի քաղաք է,  որն ունի իր ամենահետաքրքիր ճաշատեսակները, սովորույթներն ու ավանդազրույցները։ Այդպիսին է «Պառվու ուլեր»  ասվածը։ Երևի թե, ձեր մեջ հարց առաջացավ,  թե ի՞նչ է դա. միգուցե որևէ վարդենիսյան ուտեստ,  կամ մեկ ուրիշ նման բա՞ն։ Ո՛չ,  ո՛չ ու էլի ո՛չ։ Խոսքը վերաբերում է մի երևույթի,  որի ժամանակ ապրիլ ամսվա սկզբին եղանակը մի քանի օրով վատանում է՝ սկսվում է Վարդենիսի ձմեռվա բուք ու բորանը։ Այդ ամենը իհարկե ունի իր պատմությունը։

Եղել է մի տատիկ,  ով ունեցել է իր սեփական ուլիկները։  Նրանց կաթը վաճառելով  օրվա հացն է ձեռք բերել։  Կաթը վաճառելուց առաջ, զանգվածին միշտ ջուր է ավելացրել։ Մեկ օր տեսնելով, որ եղանակը բավականին տաքացել է,  իսկ սարերն էլ արդեն ներկվել են կանաչ,  որոշել է իր ուլերին տանել հանդերը՝ արածեցնելու։ Ինչպես միշտ,  այս անգամ նույնպես ամեն ինչ խաբուսիկ է եղել։ Այնտեղ հասնելուն պես  սկսվել է ուժեղ քամի,  որը ուղեկցվել է առատ ձնով։ Չկարողանալով պատսպարվել որևէ մի տեղ,  ձնախեղդ է եղել ինչպես տատիկը,  այնպես էլ ուլիկները։
Դե բնական  է,  որ սա լեգենդի կամ առակի նման մի բան է,  բայց բնականաբար դա ունի իր դաստիարակչական նշանակությունը։ Պետք չէ երբեք դիմել խարդախության հօգուտ շահի, որովհետև մի օր անպայման պատասխան կտաս դրա համար։ Իսկ ինչ մնում է նրան,  թե որքանով է այդ պատմությունը համապատասխանում իրականությանը,  ոչ ոք չգիտի, իսկ ապրիլ ամսվա եղանակային կտրուկ փոփոխությունների մասին կփաստեն հենց վարդենիսցիները…

jora petrosyan

Բնությունը

Բնությունն այն վայրն է, որտեղ ապրում ենք մենք՝ մարդիկ։ Ապրում ենք ու առանց խնայելու «ուտում» ամեն ինչ։ «Ուտել» բայը այստեղ օգտագործված է ամբողջովին բացասական իմաստով։ Ուտում ենք ո՛չ թե նրա բարիքները, այլ նրա «կյանքը»։

Ամեն ինչ սկսվեց այն բանից հետո, երբ զարգացավ տեխնիկան, ու մարդը սկսեց անխնա օգտագործել ամեն մի «բջիջը»։ Օգտագործելը դեռ քիչ է, դեռ մի բան էլ՝ օգտագործման ընթացքում բնությանն է վերադարձնում վտանգավոր արգասիքները՝ չմտածելով, որ դրանով վնասում է առաջին հերթին ինքն իրեն։ Ի՞նչ եք կարծում, որքանո՞վ է լավ մաքուր թթվածնի փոխարեն շնչել գործարաններից դուրս մղված թունավոր գազերի խառնուրդները։ Որքանո՞վ է հաճելի ամեն մի քայլափոխի հանդիպել թափոնի ու դրանում մեղադրել քաղաքապետին, որ աղբահավաք մեքենաները չեն գործում, իսկ ընդհանրապես երկրագնդի սաղարթը վերացնելու առաջ, մի՞թե չեք մտածում այն մասին, որ վերացնում եք մարդու կենսագործունեությանը շատ անհրաժեշտ թթվածին «արտադրողներին»։

Եկեք իրար հետ պատկերացնենք, թե ի՞նչ կլինի Երկիր մոլորակի հետ ընդամենը 20 տարուց. մակերեսին կառաջանան բազմաթիվ ճեղքեր, որոնք երկրի ընդերքում եղած ռեսուրսների օգտագործման հետևանք են, Կանաչ ու կապույտ մոլորակը կդառնա շագանակագույնի ու մոխրագույնի 50 երանգներն արտահայտող մի գունդ։ Բա դուք մարդկանց արտաքին տեսքը պատկերացրեք։ Չէ՛, չէ՛, սպասե՛ք, ուղղակի մի կարդացեք ու անցեք։ Մի պահ դուք պատկերացրեք, նոր հետո ես իմ պատկերացումներով կկիսվեմ։
Իմ կարծիքով, մարդկանց աչքերն արդեն կունենան երկու կոպ, որպեսզի աչքի արտաքին մակերեսը հեշտությամբ մաքրվի։ Կունենան ավելի մեծ ականջներ ու ավելի հաստ թմբկաթաղանթ, որ դիմանա միջավայրի բարձր ձայնային ալիքներին։ Քիթը կանհետանա ու դեմքի վրա քթի փոխարեն մեկ անցք կլինի, որտեղ էլ ֆիլտրի նման մի բան կլինի, որը օդը կֆիլտրի թունավոր գազերից… Նույնիսկ պատկերացնելն է ահավոր։ Դե, իսկ երեխաների կեսը բազմաթիվ արատներով կծնվի։

Արդյո՞ք դուր է գալիս ձեզ այս ամենը։ Վստահորեն կարող եմ ասել, որ ո՛չ։ Մեր նախնիները մեզ են փոխանցել համեմատաբար ավելի մաքուր Երկիր մոլորակ, իսկ մենք մեր պարտքը պետք է համարենք հաջորդ սերունդներին նույնպես փոխանցել մաքուր մոլորակ։ Պետք է պահպանել բնությունը, այլ ոչ թե բնության մեջ ստեղծել արհեստական բնություն։ Ցավալին այն է, որ մենք հենց դա ենք անում։

jora petrosyan

Ո՞րն է հոգեպես ավելի ազնիվ

Վերնագրից թվում է, թե պիտի խոսեմ համաշխարհային գրականության մեծագույններից մեկի՝ Շեքսպիրի և նրա թողած ժառանգության մասին: Ամենևին: Խոսքս տասնամյակի «հանցագործության»՝ սելֆիի մասին է: Սելֆի անող մարդկանց կարելի է հանդիպել ամենուր՝ հասարակական տրանսպորտում, թանգարաններում, պատկերասրահներում, նույնիսկ զուգարաններում: Չնայած՝ ինչո՞ւ նույնիսկ, զուգարանում դա անելը ամենատարածվածն է: Սելֆին ծնվեց սմարթֆոնների, կամ, որ նույնն է՝ խելախոսների հետ: Բայց կա հակասություն, քանի որ սելֆիի «ծնունդը» վերագրվում է 1900-ական թվականներին, երբ մի ամերիկուհի հայելու առաջ «Կոդակ» լուսանկարչական տեսախցիկով ինքնանկար արեց: Սելֆիի հետ ծնվեցին նաև լուսանկարվելու տարբեր դիրքերը: Նույն վայրում տարբեր դիրքով նկարվում են ու ավելացնում համաշխարհային սարդոստայնում՝ սոցիալական էջերում: Նկարներ, որոնց նույնատիպությունը հոգնեցուցիչ է, իսկ նկարին կցված լատինատառ, անգրագետ հայերենով գրված տողերը՝ նյարդայնացնող:

Սելֆիի մայրը հանդիսանում է հայուհի Քիմ Քարդաշյանը, ով նույնիսկ իր անձնական սելֆիների գիրքն է հրապարակել:
90-ականների երեխաները (չնայած, որ այժմ երեխա չեն) գաղափար չունեին սելֆի բառի մասին, իսկ հիմա բոլոր երեխաները՝ 2-4 տարեկան, գիտեն, թե ինչ է սելֆին: Իսկ ընդհանրապես ի՞նչ է սելֆին գիտական առումով: Ըստ Օքսֆորդյան բառարանի՝ սելֆին այն ինքնալուսանկարն է, որտեղ մարդն ինքն իրեն է նկարում հեռախոսի, պլանշետի կամ համակարգչի միջոցով ու տեղադրում համացանցում:
Սելֆի բառը 2013-ին համարվել է տարվա բառը: Սելֆի-սելֆի-սելֆի: Հոգնեցինք արդեն: Հոգնեցինք բադի մռութով, «ռետրիկայով» նկարած, դզած-փչած նկարներից, որտեղ մարդը կերպարանափոխված է 180 աստիճանով: Բնականն ենք ուզում, միայն բնականը, չէ՞ որ այն, ինչ բնական է, այն էլ բարոյական է:
Ամենն ամփոփելով մեկ հարց է առաջանում. ո՞րն է հոգեպես ավելի ազնիվ՝ լայքե՞լ սելֆիները, թե՞ ոչ:

jora petrosyan

Մի պահ պատկերացրեք

Փակում ենք աչքերը։ Պատկերացնում ենք տեխնիկապես զարգացած մի հսկա քաղաք, որը շրջապատված է ապակե թաղանթով, որտեղ ամեն ինչ և բոլորը թռչում են։ Ի հայտ են եկել նոր կենդանիներ, ինչու չէ, նաև խոսող կենդանիներ։ Թռչում են ավտոմեքենաները, իսկ 10-20 հարկանի շենքերին փոխարինել են անծայրածիր երկնաքերերը։ Ամեն քայլափոխի վրա ռոբոտներ են։ Մարդկանց հետ մի մոլորակում ապրում են այլմոլորակայինները՝ երկու պոզիկներով, կանաչ մարմնով, դուրս ցցված աչքերով, 4 մատներով: Մարդիկ ծնվում են՝ իրենց վրա դաջած մահանալու ամիս-ամսաթիվը։ Դեֆորմացվել են նաև մարդիկ. արդեն ունեն կատվի աչքեր, մեծ գլուխ, համակարգչային ձայն…

Լավ, հերիք է, արդեն բացում ենք աչքերը։ Ասես դժոխք լինի, բայց բոլորը հենց դրան են ձգտում։ Վստահ եմ` մարդկությունը հասնելու է այդ օրվան։ Մոտ 10 տարի առաջ «տեսազանգը» տեսնում էինք միայն ֆանտաստիկ ժանրի ֆիլմերում, իսկ հիմա՞։ Թափանցիկ համակարգիչները նույնպես աներևակայելի բան էին, իսկ հիմա՞։ Հիմա նույնիսկ մարդու ծնվելու ժամանակ արդեն ասում են, թե երբ պիտի մահանա։ Վազում ենք, մենք ուղղակի վազում ենք ժամանակից առաջ։ Նոր հայտնագործություններ, որոնք ավելի ու ավելի են բանական մարդուն դարձնում ռոբոտ։ Ձգտում ենք միշտ քաղցր պտուղին` չիմանալով, թե քաղցր լինելով` դա արդյո՞ք վտանգավոր չէ մեզ համար։

jora petrosyan

Շոուն ու բեմական տեսքը այնպիսին էր, ինչպես ես էի ուզում

Հարցազրույց «X Factor» նախագածի մասնակից Անգել Բարսեղյանի հետ:

-Ե՞րբ եք սկսել երգել և ե՞րբ` էլ ավելի խորացել երաժշտության բնագավառում։

-Երգել սկսել եմ 3 տարեկանից, 15 տարեկանից սկսել եմ զբաղվել երգեցողությամբ, իսկ խորանալ՝ 18-ից։ Այժմ իմ կյանքը չեմ պատկերացնում առանց երգի։ Ամեն ինչ սկսվեց մի ձայնարկիչից, որ ծնողներս էին ինձ նվիրել։ Ամեն անգամ միացնելիս, անկախ իմ կամքից, սկսում էի երգել։

-Ե՞րբ է եղել Ձեր առաջին մեծ բեմելը։

-Առաջին բեմելս եղել է 2009 թվականին «Միջազգային բեմ» փառատոնի ժամանակ։ Վերջինիս ժամանակ շատ ոգևորված էի, որովհետև ներկայանում էի իմ հեղինակային երգով՝ «Colour world» վերնագրով։

-Առաջին անգամ Դուք Ձեր ուժերը փորձեցիք «Մանկական Եվրատեսիլ»-ի նախընտրական փուլում՝ հանդիսատեսին ներկայանալով «Ողջույն» երգով։ Ո՞վ է եղել այն մարդը, ով սատարել է Ձեզ և ոգևորել, որպեսզի մասնակցեք այդ մրցույթին։

-Գաղափարը իմն էր ու իմ ընկերներինը։ Ինձ ամեն հարցում օգնում և սատար է կանգնում իմ հայրը, իսկ ինձ ոգևորելու հարցում օգնում են ընտանիքիս անդամները, հարազատներս, ընկերներս։

-Մասնակցել եք նաև «Իմ անունն է» նախագծին։ Նախագծի ֆորմատն այնպիսին էր, որ պետք է նմանակեիք որևէ երգչի։ Ինչպես այս անգամ՝ «X Factor» նախագծում, այնպես էլ «Իմ անունն է»-ում, Դուք ներկայացաք աշխարհահռչակ երգչուհի Ռիհաննայի երգերով ու կերպարով։ Ինչո՞ւ հենց Ռիհաննա, ի՞նչն է դուր գալիս Ձեզ նրա երգերի մեջ։

-Ռիհաննային ու նրա երաժշտական կարիերային հետևում եմ մոտ 11 տարի։ Չեմ ասի, որ նա իմ կուռքն է, ինձ դուր են գալիս նրա ձայնը, ոճը։ Նա իր տեսակի մեջ միակն է ու չկրկնվողը։

-Ձեր առաջին բեմելը «X Factor»-ում բավականին հետաքրքիր էր։ Ներկայացաք հետաքրքիր հագուստով՝ «վերցված Ռիհաննայի զգեստապահարանից»։ Այս անգամ, էլ ավելի ռիսկային բեմական կերպար էիք ստեղծել։ Չե՞ք վախենում արդյոք հասարակության քննադատող հայացքներից։

-Քննադատություններին վերաբերվում եմ շատ նորմալ. ինչքան մարդ, այնքան կարծիք։ Մեկին կարող եմ դուր գալ, իսկ մյուսին՝ ոչ։ Իսկ քննադատողներին ուզում եմ ասել, որ այդ ամենը շոու է, բեմական տեսք, և մարդու բարոյականության աստիճանը հագուստի կարճ կամ բաց լինելով չէ, որ պետք է սահմանվի։

-Ձեր ելույթի վերաբերյալ ժյուրիի կողմից հնչեցին ինչպես դրական, այնպես էլ բացասական կարծիքներ։ Իսկ ըստ Ձեզ, ինչպիսի՞ն էր Ձեր ելույթը։

-Ես միշտ ձգտում եմ կատարելության։ Չեմ ժխտում, ձայնս տեղ-տեղ լավը չէր։ Բայց շոուն ու բեմական տեսքն այնպիսին էին, ինչպես ես էի ուզում, ու երկար աշխատանքս տվեց իր արդյունքը։

-Վերջերս ներկայացաք խմբային տեսահոլովակով։ Կարո՞ղ ենք սպասել անհատական տեսահոլովակի։

-Բնականաբար։ Առաջիկայում իմ հեղինակային երգի պրեմիերան է լինելու։

-Իսկ կմասնակցե՞ք «X Factor»-ի հաջորդ եթերաշրջանին։ Մի՞թե հաջորդ փուլ չանցնելը կոտրեց Ձեզ։ 

-Չեմ կարող ասել՝ կմասնակցեմ հաջորդ «X Factor»-ին, թե ոչ, բայց ես երբեք չեմ կոտրվում և չեմ հանձնվում։ Առաջիկայում նոր պլաններ ունեմ, որոնք բոլորը պիտի իրականացնեմ։

-Ի՞նչ պլանների մասին է խոսքը։

-Նոր երգ, նոր տեսահոլովակ, ընկերներիս հետ համերգային տուրեր։ Դե, իսկ գովազդային ընկերություններից ստացած առաջարկները շատ-շատ են։ Չեմ ուզում բոլոր պլանները թվարկել, թող մնան անակնկալ։

-Հետաքրքիր է, թե ինչպիսի՞ն է Ձեր երգացանկը։ Ո՞ւմ երգերն եք ավելի շատ լսում։ Կարո՞ղ եք նշել մի այնպիսի երգ, որը հոգեհարազատ է Ձեզ։

-Երգացանկս ժամանակ առ ժամանակ փոխվում է։ Բայց բոլոր ժամանակների ամենահոգեհարազատ երգը Ռիհաննայի և Էմինեմի «Love the way you lie» երգն է։

-Կարճ ժամանակում ձեռք բերեցիք երկրպագուների մեծ բանակ՝ ինչպես Ձեր տաղանդի, այնպես էլ գեղեցկության շնորհիվ։ Ո՞րն է Ձեր ուղերձը երկրպագուներին։

-Շատ հաճելի է, երբ քեզ հարգում, գնահատում, սիրում ու հետևում են՝ դառնալով քո երկրպագուն։ Մարդիկ մտածում են, որ ես շատ մեծամիտ ու գոռոզ եմ, բայց իրականում այդպես չէ, ուղղակի չեմ հասցնում պատասխանել բոլորի նամակներին։ Նրանց միայն կասեմ, որ իրենց շատ եմ սիրում:

-Նշեք այն խորհուրդը, որով առաջնորդվում եք։

-Միշտ ասել եմ ու կասեմ, որ պետք է լինել անհատականություն, տարբերվել մյուսներից։ Լինել գիժ հոգով, այլ ոչ թե ձևական։ Այն, ինչ անկեղծ է, հոգու խորքից, միշտ գնահատվում է։ Պետք է միշտ լինել համարձակ և միաժամանակ չմոռանալ Աստծու մասին։

Մի փոքր բարություն

Լուսանկարը՝ Ժորա Պետրոսյանի

Լուսանկարը՝ Ժորա Պետրոսյանի

Երեկ մեր վարսավիրանոցի դիմացի ճանապարհին մի շան էին վրաերթի ենթարկել, որի հետևանքով հետևի ոտքերը ջարդվել էին։ Նրան անօգնական թողել էին ճանապարհի մեջտեղում ու գնացել։ Բոլորը անտարբեր էին անցնում  կողքով։ Երբ տեսա, ուղղակի չկարողացա աչք փակել նման երևույթի վրա։ Նրան բերեցի մեր վարսավիրանոցի կողքի կիսակառույց շինություն,  կերակրեցի ու ծածկեցի։ Ու անընդհատ  ինքս ինձ մտածում էի,  թե ինչպե՞ս կարող են թողնել այդ հավատարիմ կենդանուն անօգնական ու գնալ։ Չնայած ինչ եմ խոսում,  նույնիսկ մարդուն վրաերթի ենթարկելուց են  անօգնական թողնում ու «թռնում»…

Առավոտյան շտապեցի շան մոտ, որպեսզի կերակրեմ: Տեսարանն ավելի դաժան էր: Շունը ցավից անընդհատ կաղկանձել էր, ու զայրացած մարդիկ նրան ծեծել էին ու գցել առվի մեջ՝ կաղկանձելու պատճառով։ Երբ տեսանք խեղճ շանը առվի սառույցների մեջ,  տաք ջուր լցրեցինք սառույցի վրա,  հալեցրեցինք և տեղափոխեցինք դիմացի մայթ՝ ավելի արևոտ տեղ։ Մինչ ես շանը գրկած տաքացնում էի, տեսնողներն ասում էին,  թե բա՝ ինչ մի գրկել ես,  գցի մի կողմ, թող մնա։

Քիչ հետո շանը  մոտեցավ մեր Վարդենիսի լավագույն բժիշկներից մեկը, տեսնելով անօգնական շանը  դրեց իր սեփական ավտոմեքենան ու տեղափոխեց հիվանդանոց։ Այնտեղ արվել է ամեն ինչ, որ շունը ապաքինվի։ Փառք Աստծու,  հիմա շան վիճակը լավ է։

Կյանքը

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը՝ Անուշ Հովհաննիսյանի

Ձյան խրթխրթոցը լսելով՝ քայլում եմ… Քայլում եմ, հանդիպում մարդկանց,  բարևում, ստանում ջերմ բարևներ։  Ջերմ բարևներ՝ ձմռանը համապատասխանող սառը ու միապաղաղ հայացքներից։ Ամեն մեկը իր սրտում իր ցավն ու հոգսը ունի, որը միայն իրենն է, միայն ու միայն իրենը։ Որդեկորույս մայրը, այրի կինը,  որբ երեխան հերթական Նոր տարին են նշում առանց իրենց հարազատների։ Հարազատներ, ովքեր կարող էին երջանկացնել նրանց ու պարգևել հրաշքներով լի Ամանոր՝ տխրադալուկ ու արցունքոտ հայացքների փոխարեն։ Կլսեին ո՛չ թե ցավակցության, այլ շնորհավորանքների խոսքեր…

Մարդիկ ամփոփում են անցած տարին։  Մտածում արած ու չարած քայլերի մասին ու խորհում նոր քայլերի մասին, որոնք պետք է արդյունքներով լի լինեն. երևի…
Որոշների համար ձեռքբերումների,  որոշների համար կորուստների տարի էր։ Մարդիկ սպասում են նոր տարվան մեծ բաղձանքով,  մտածելով,  թե Նոր տարվան կիրականանան իրենց բոլոր երազանքները։  Աշխարհի,  ինչպես նաև Հայաստանի որևէ մի անկյունում մի սոված ընտանիքի անդամներ, որոնց կողոսկրերը սովից դուրս են ցցված, սոված ու ծարավ դիմավորում են  հերթական տարին՝ սպասելով ու հավատալով ամանորյա հրաշքներին։ Նրանք սպասում են, սպասում հրաշքի…
Նրանց համբերությունը սահման չունի, սահման չունի նաև նրանց հույսը։ Այդ նրանք են իսկական հրաշքը՝ իրենց կամքի ուժով և հավատով…

Ես հավատում եմ Ամանորյա հրաշքին, և եթե յուրաքանչյուրս մեր սրտերում մի փոքրիկ աղոթք և հույս պահենք այս մարդկանց համար, ապա կկատարվի այդ հրաշքը թե՛ մեզ համար, թե՛ նրանց։ Նրանք լավատեսորեն են մոտենում կյանքին։  Ամեն գիշեր՝ քնելուց առաջ,  իրենց ցրտից կապտած շրթունքներով արտաբերում են հերթական աղոթքն առ Աստված։  Շնորհակալ են այն ամենի համար,  ինչ ունեն։ Գնահատում են իրենց ունեցածն ու չունեցածը։ Հակառակ նրանց, այն մարդիկ, ովքեր ունեն թերևս ամեն ինչ, դեռ դժգոհ են ու Աստծուն դիմում են որևէ այլ բան ունենալու խնդրանքով։ Մտածելու տեղիք է տալիս…
Փորձենք գնահատել ու շնորհակալ լինել այն ամենի համար, ինչ ունենք, այլ ոչ թե գնահատենք մեր ունեցածը,  որը այժմ արդեն «չունեցած» է, միայն կորցնելուց հետո…

jora petrosyan

Հրաշք քիմիան

Վստահ եմ,  աշակերտներից շատերը չեն սիրում քիմիա առարկան։ Քիմայի դասաժամը դիմավորում են հետևյալ բառերով.

-Յախք, էլի քիմիա։
Ինչ մեղքս թաքցնեմ,  ես էլ առաջ չէի սիրում  քիմիան:  Ես էլ էի ասում այդ արտահայտությունը, բայց ամեն ինչ փոխվեց,  երբ սկսեցի ուսումնասիրել այդ առարկան։ Պարապող ուսուցչուհուս,  ինչու չէ, նաև իմ ջանասիրության ու աշխատասիրության շնորհիվ,  սկսեցի ավելի հեշտ ընկալել այդ առարկան։  Հիմա ընդամենը մի բան կարող եմ ասել քիմիա առարկայի վերաբերյալ.
-Ա՜յ, գիտություն։
Քիմիա առարկան շատ աշակերտների մոտ ասոցացվում է «գմփալու» հետ։ Դրա մեջ, անշուշտ, ճշմարտության չնչին քանակ կա։ Քիմիան՝ քիմիական փորձերը, իհարկե, ուղեկցվում են «գմփոցներով»,  բայց առաջացնելով ոչ թե վնաս, այլ հրաշագեղ մի բան (իհարկե, եթե ամեն բան ճիշտ անենք):
Էլ ի՞նչ քիմիա  առանց քիմիական փորձերի։ Որպեսզի քիմիան ատող աշակերտներին համոզեմ, որ քիմիան դա ուղղակի առարկա չէ՝ անիմաստ ու անհասկանալի խնդիրներով ողողված, այլ մեկ ուրիշ բան,  մեկ ուրիշ աշխարհ,  մեկ ուրիշ հրաշք,  որոշեցի կատարել քիմիական փորձեր ու դրանք վիդեո տարբերակով ներբեռնել YouTube: Դա կատարելու համար ինձ օգնեցին ո՛չ միայն քիմիայից ստացած իմ գիտելիքները,  այլև «Մանանա» կենտրոնի  կողմից տրված ֆիլմի նկարահանման և մոնտաժի հմտությունները։ Դե ինչ, միասին սկսենք ուսումնասիրել քիմիան՝ քիմիական փորձերի միջոցով։
Եվ այսպես կարող եք դիտել.
Փորձ 1. Կալիումի պերմանգանատի և գլիցերինի փոխազդեցությունը.

Այստեղ ջուրը հանդես է գալիս որպես կատալիզատոր,  իսկ կատալիզատորները այն նյութերն են,  որոնք արագացնում են քիմիական ռեակցիայի ընթացքը,  բայց չեն մասնակցում այդ ռեակցիային։

Փորձ 2. Փարավոնի օձ.

Կալցիումի գլյուկոնատը հիմնականում օգտագործվում է օրգանիզմում կալցիումի պակասի համար։

Փորձ 3. Շաքարի ածխացում.

Ծծմբական թթուն իրենից շատ վտանգավոր նյութ է ներկայացնում։ Խիտ ծծմբական թթուն կարող է քայքայել մաշկը՝ առաջացնելով այրվածքներ,  հագուստը, փայտը,  թուղթը և այլն։ Նոսր թթուն  համեմատաբար ավելի «մեղմ»  է։ Թթուն նոսրացնելու համար հարկավոր է թթուն բարակ շիթով լցնել ջրի վրա,  հակառակ դեպքում այն «կեռա», վտանգավոր թթուն դուրս կցայտի և կվնասի արտաքին միջավայրում եղած ամեն մի իր:

jora petrosyan

Վարդենիսերեն. մաս 2

Նախորդ նյութս իմ շատ սիրելի ու հարազատ քաղաքի՝ Վարդենիսի բարբառի մասին էր։ Այդ նյութը շատ մեծ արձագանք գտավ թե՛ իմ համաքաղաքացիների շրջանակներում, թե՛ մնացած ընկերներիս մոտ, նույնիսկ խանութներ մտնելիս վաճառողները ասում էին. «Վա՜յ, էն «Վարդենիսերեն» նյութի հեղինակը դու ես, չէ՞։ Շատ լավն էր, ապրես շատ»։ Ու այդ ամենից ոգևորված որոշեցի շարունակել այդ բառարանը։  Բնականաբար, երկար տարիներ կողք-կողքի ապրելուց, Վարդենիսի բարբառի վրա իր ազդեցությունն է թողել  հարևան (թշնամի) երկրի բառացանկը։ Վարդենիսի բարբառում շատ են թուրքերենից և վրացերենից արված փոխառությունները։ 

Եվ այսպես.
Անցած անգամ չէի գրել «կո» բառի մասին,  որը ուղղակի չենք կարող թարգմանել։ «Կո»-ն կո կոն ա».  նմանատիպ «մազալու» պատասխան կստանաք,  եթե վարդենիսցիներից հարցնեք «կո» բառի նշանակությունը։
Հա, իսկ «մազալու»-ն էլ էդ տարօրինակն է կամ զարմանալուն, բայց միևնույն է, բացատրությունը էլի ամբողջ իմաստը չի արտահայտում։
Գտնվելով Վարդենիսում անընդհատ կլսեք «գյա» բացականչությունը։ Դա տղա ընկերների դիմելաձև է։ Դե, շարունակենք սովորել վարդենիսերենը.

ակուշկա-պատուհան
բոստան-այգի
գսմաթ-բախտ
գյանդավ-քաշած օղի
գյոլ-ջրափոս
գսա-զրույց
գյվազ-կավե աման
գյուզ-պոպոկ
միջխան-երկու դաշտերի միջև եղած սիզախոտածածկ սահման
վռազ-շտապ
խայսաթ-բնավորություն
հաջաթ-իր
հալբաթ-երևի
սանդըխք-բուրդ մանելու գործիք
պաքյել-համբուրել
գոնախ-հյուր
բախըլնալ-չուզենալ
դոր-ուր
մեյդան դուրս գալ- հրապարակ դուրս գալ
քյաֆթառ-ծերացած
թալել-գցել
գութի-տարա
գոնդախ-բարուր
շաքիլ-դեմք
հազրա-պատրաստի
բըշտել-վիրավորել
թորկել-թույլ տալ
խըլըսավ-վերջացավ
գյախ-գյախ-երբեմն
խանդակ-փոս
լեն-լայն
փեշերք-քղանցք
ջուխտ-զույգ
խտըտած-գրկած
կոթ-ճյուղ
կանա-կարող է
օղըրթ-ճիշտ
հերթիս-երթիկ
գըլըրեկ-վերև
ջոջ ափեր-մեծ պապի
խերկյ-հերկած տարածք
կասա-ասաց
այլի ֆռանգյի-տարբեր տեսակի
գյազան-ալյումինե մեծ կաթսա
համաշա-միշտ
թամաշա էնել-նայել
գյուլաշ-կոխի բռնվել
թարաֆ-ժամանակ
ժնջիլ-շղթա
ջերգյա-շարք
օթախ-ճաշասենյակ,  հյուրասենյակ
ռաֆադա-հացադմփիկ (լավաշ թխելու հարմարանք)
մոստկալ-պոռթկել
քյունջ-անկյուն
բալքե-գոնե
գոլ-կարճաթև
հոդա-գոմ
կյառ-խուլ
գեղի մեջ-քաղաքի կենտրոն
չանգյալ-պատառաքաղ
քյոնձաղ-աղքատիկ կացարան
քյուրսա-աթոռակ
սարսարի-խենթ
լագյան-աման
հառիքյ-առաստաղ
մինդար-ներքնակ
հիրկուն-երեկո
մհալ չենել-չբարեհաճել
պադռել-զզվել ինչ-որ մեկից
պադրտել-ճաքճքել

Ուրեմն մի բառ կա,  չենք կարող բառերով իր ամբողջ իմաստը արտահայտել, դա «քյունջուպուճախ» բառն է։ Մոտավոր նշանակում է` բոլոր անկյունները, արանքները։
Աբռ-ժբռ-տհաճ մարդիկ՝ տարբեր «կեղտոտ»  միջավայրերից
ափռ-ցփռ կամ ամբախ-զամբախ խոսել-անհիմն  խոսել, վատ բառերով վատաբանել մարդուն,  ասել այնպիսի բաներ,  որոնք չեն համապատասխանում իրականությանը։
Չթարգմանվող մի բառ էլ կա՝ «թմախ»,  որն իր գրական համարժեք բառը չունի,  բայց կան այդ բառով կազմված բառեր,  որոնք կարող ենք թարգմանել,  ինչպես օրինակ՝ թմախ քյար-ժլատ,  ագահ, քձիբ։