Անուշ Ջիլավյանի բոլոր հրապարակումները

Anush Jilavyan

Յասամանի բույրով մանկությունս

Արդեն իմ մի մասնիկը դարձած ճանապարհը գլորում է մտքերս դեպի վերջնակետը. մեր տունը, իմ սենյակը: Կարոտել եմ սենյակիս լռությունը, ու ամբողջ սենյակում արձագանքող մտքերս: Սենյակս ավելի շատ մտածելու համար է, քան քնելու: Ինչքան են փոխվել մտքերս ժամանակի ընթացքում և ներարկված են սենյակիս մեջ ու բացվում են իմ առաջ: Սենյակս ինձ բոլորից լավ է ճանաչում…

Բայց դեռ այդ ամենը վայելելու ժամանակը չէ, դեռ պետք է տուրք տալ այլ կարոտների, նույնքան փափուկ ու քաղցր: Պետք է տատիկիս տեսնել: Մտնում եմ տուն, ամեն անգամ զգացողությամբ, որ դեռ աշակերտ եմ, որ ամեն օր դասերից հետո կարող եմ գնալ, ու տատիկս նորից կհարցնի բոլոր տատիկներին հուզող ամենակարևոր հարցը. «Հաց կերե՞լ ես»: Ոչինչ օտար չի դարձել տանը: Գրկում եմ տատիկիս, ու նա արտասվում է ինչպես անցած, ու դրան նախորդող մյուս անգամները:

Ես հայացքով փոփոխություն եմ փնտրում, տունը նույն է, այն ինձնից ավելի դանդաղ է փոփոխվում, բայց պակասել է հարազատ մի շունչ: Ես մեկ տարուց ավելի ժամանակ ունեի հաշտվելու համար մտքի հետ, որ մեր ընտանիքում այլևս 9 անդամ չէ, այլ 8, բայց չի ստացվում. ես շարունակում եմ տանը հայացքով փնտրել պապիկիս, շարունակում եմ սպասքը առանձնացնել 9 տեղի համար ու հետո նորից հաշվել ու հետ վերցնել մեկը: Ես նորից ու նորից ապրում եմ այն օրը, երբ գնալու էի Երևան: Դասերը սկսվում էին, և ես արդեն առաջին կուրսի ուսանող էի: Այդ հրաժեշտը հետո կդառնա ոչ թե սովորական, հետո տեսնելու հույսով հրաժեշտ, այլ վերջինը: Ես գիտեմ, որ նրա մաղթանքը կատարում եմ, գիտեմ, որ հավատում էր ինձ, բայց ընդամենը այդքանը ասելը, նույնն է, թե ոչինչ չասել: Հիշողությունները շատ են, դրանք գունավոր նկարների նման աչքերիս առաջ են գալիս ու պայծառացնում: Ես ուզում եմ արթնանալ, ու պապիկս յասամաններ ու վարդակակաչներ բերի ինձ համար: Ուզում եմ մեր տունը նորից լցվի դրանց գեղեցկությամբ, ու ես մխրճվելով դրանց մեջ, նորից զգամ նրբությունը ու բույրը:

Ուզում եմ նորից ուրախացած վերցնել նրա ափի միջից հատապտուղները, որոնք այնքան փոքր էին նրա մեծ ձեռքերի մեջ:

Ուզում եմ հետ բերել ժամանակը ու հավերժ ապրել մանկության մեջ, որից այդ նույն յասամանի բույրն է գալիս:

Արդեն սենյակում նստած, մտքերս բարձր արձագանքում են և պահանջում, որ գրի առնեմ, գիտեմ, զգացածս տպատառերի սև ու սպիտակի մեջ չեմ տեղավորի, բայց չգրել էլ չեմ կարող: Գրելը օգնում է: Յուրահատուկ թեթևություն ես զգում, կարծես հանդիպել ես այն մարդկանց, ում կարոտել ես, կամ ասել ես նրանց այն, ինչ ուզում ես ասել արդեն շատ երկար …Կամ էլ իմ նման մի պահ սենյակում զգալ յասամանների բույրը…

Anush Jilavyan

Մենք կանք, մենք ապրում ենք Հայաստանում

-Բա 17.am- ը ի՞նչ է:

Այս հարցին 17.am-ի յուրաքանչյուր թղթակից պարտականություն ունի ամենաքիչը 100 անգամ պատասխանել: Ես էլ բացառություն չեմ. դե, ասում եմ Հայաստանի պատանի լրագրողների ցանց է, հոդվածներ, լուսանկարներ ենք ուղարկում, եթե հավանում են` տեղադրում են կայքում, կամ ֆիլմերի գաղափարներ ենք առաջարկում և նկարահանում ենք միասին: Որպես պատասխան սովորաբար ասում են. «լավ», անկախ նրանից` հասկացան, թե` ոչ:

Այս ամենը սովորական էր, քանի դեռ չէի հայտնվել Սևանի մեդիա ճամբարում: Ամեն բառը կարծես նոր իմաստ, արժեք ստացավ, ոչինչ իրականում այդքան պարզ չէր, ինչքան ինձ թվում էր առաջ: Նախ «Հայաստան» բառը մի պահ դադարեց վերացական լինելուց, դարձավ այն կոնկրետ մարդիկ, ովքեր հավաքվել էին Հայաստանի տարբեր մասերից, ու յուրաքանչյուրը իր բնակավայրի դիմագիծն էր բերել: Ճամբարը ինքը Հայաստանն էր իր մասնիկներով, իրարից տարբեր ու այդքան նման:

«Միավորում է պատանի թղթակիցներին»,-ախր սրանք բառեր չեն ուղղակի իրար հետ գեղեցիկ հնչող, սրանց հետևում մի խումբ մարդկանց չարչարանք է, իսկ առջևում` հարյուրավոր երիտասարդների երազանքներ: Այդ երիտասարդների մեծ մասի համար 17.am-ը հնարավորություն է հավատալու երազանքներին, իրենք իրենց, իրենց կյանքին ու միաժամանակ, ձգտել ավելիին:

Մենք հասկանում ենք, որ այն ամենը, ինչը թվում է սովորական, երբեմն ձանձրալի, երբեմն շատ դժվար, մեկ ուրիշի համար կարող է դառնալ չափազանց հետաքրքիր հոդված, լուսանկար կամ ֆիլմ: Ու սկսում ես հանկարծ արժեվորել քո շրջապատի մարդկանց, իրադարձությունները: Հետո հասկանում ես, որ քո վերաբերմունքի փոխվելուն զուգահեռ փոխվում է հենց քո փոքրիկ աշխարհը, հանկարծ մեծանում է այնքան, որ տեղավորում է քո բոլոր երազանքները, ինքդ քեզնից թաքցրած, վաղուց ինչ-որ արդարացմամբ արկղում փակած երազները դուրս են գալիս ու լցնում ներսդ ու աշխարհդ: Ու կատարվում է մեծագույն հրաշքը. դու հավատում ես ինքդ քեզ, սկսում ես հավատալ, որ կարող ես ստեղծագործել,մարդկանց պատմել քո մասին ու ցույց տալ,որ գուցե աշխարհից կտրված քո անկյունում պակաս հետաքրքիր չէ: Դու կիսվում ես խնդիրների մասին, որոնց առնչվում ես, հույզերիդ մասին ու կարդում մյուսների գրածները ու հարյուրավոր կիլոմետրեր այն կողմ հարազատ հոգի գտնում:

Ու ինչ որ պահի այն պատանին, ով անտարբեր չէ իր շուրջ կատարվող թեկուզ մանրուքներին, ով տեսնում ու գրում է խնդիրների մասին, կսկսի գործել, փոխելու այն իրականությունը, որտեղ ապրում է, ոչ միայն իր համար այլ նաև ուրիշների…

Այդ պատանիները ապրում ու ստեղծագործում են մեր կողքին, ու նրանցից յուրաքանչյուրն ունի երազանքներ…

Մարդիկ, ոգեշնչեք նրանց:

Anush Jilavyan

Սևան մեդիա ճամբար. Երազանքի մարտիկները

Ավարտվեց մեր ստեղծած հեքիաթը, հեռու` իրական աշխարհից, կտրված այն իրականությունից, որտեղ քչերն են հավատում հրաշքների, որտեղ քչերն են հավատում իրենք իրենց: Մենք ապրեցինք 7 օր մեր իսկ երազանքների աշխարհում, ապրեցինք, ստեղծագործեցինք, վայելեցինք յուրաքանչյուր պահը: Մենք մեծ քայլերով գնում էինք մեր երազանքներին ընդառաջ, մենք` պատանի լրագրողներ, լուսանկարիչներ, ռեժիսորներ, օպերատորներ էինք, մենք երազանքի մարտիկներ էինք: Մենք մեզ կարևոր էինք զգում, մարդիկ, ում աշխատելը, ստեղծագործելը կարևոր էր: Մարդիկ, ովքեր մի մեծ ընտանիքի անդամ են, ու այդ ընտանիքը կոչվում է «Մանանա»: Մենք ինքներս էինք աշխատում, զգում էինք պատասխանատվություն` կատարելու ստանձնած պարտականությունը, ու հաճույք, որ ունենք ստեղծագործելու հնարավորություն:

Ամեն ինչ հեքիաթային էր, որովհետև մերն էր. մերն էր Սևանը, մերն էր նրա միայնակ ափը իր վայրի գեղեցկությամբ, մերն էր այն դահլիճը, որտեղ ստեղծագործում էինք, որի պատերը ներծծվել էին ներշնչանքով, երազանքներով: Սենյակը այնքան յուրահատուկ էր երեկոյան, երբ մենք օրը ամփոփում էինք. մի խումբ սեղանի շուրջ նստած աշխատում էր օրագրի վերջնական տեսքի վրա, մյուսները միայնակ նստած հոդվածներ էին գրում… Աչքիս առաջ նրանց մտածկոտ դեմքերն են: Դուք տեսե՞լ եք պատանու, ով պայքարում է մտքերի քաոսի դեմ, փորձում ընտրել ամենահարմար բառը, գրում, հետո արագ մռայլվում ու ջնջում, հետո պայծառանում, երբ գտնում է փնտրած բառը կամ միտքը, ոգևորվում հեծանիվ հայտնագործելու չափ կարևոր գյուտից, որն իրենն է ու պակաս կարևոր չէ:

Ես տեսել եմ այս ամենը 7 օր, ապրել եմ նրանց հետ նույն զգացողությունները: Այդ սենյակում մենք ՄԵԾ մարդիկ էինք, մենք մեր իրականության հերոսներն էինք, մեր յուրաքանչյուրի գաղափարը, առաջարկը կարևոր էր: Մենք սովորեցինք լինել պատասխանատու նախ ինքներս մեր առաջ: Մենք թիմ էինք ու ամբողջություն, որտեղ յուրաքանչյուրը իր դերն ու պարտականությունը ուներ:

Հուշերը շատ են, դրանք կփայփայեմ, որ կարոտի պահերին գան մխիթարելու ու ժպիտ պատճառելու: Այս ամենը դարձել է իմ մասնիկը:

Ես ինձ հետ բերել եմ Անուշի նրբությունը, նրա երազանքը ծաղրածու դառնալու, ես նրա իսկ ջերմությամբ ու նրբությամբ կպահեմ այն, հույսով, որ կհասնի ու կգտնի իր երազը:

Կգրկեմ ու կպահեմ Շուշանին, նրա հետ անցկացրած ամեն պահը, նրա հետ «Քո աչքերը» երգելը ու երազելը:

Իմն է դարձել Արտյոմի ժպիտը ու Սուրենի աչքերի փայլը ու էլի շատ ու շատ հուշեր ու պահեր, որոնք խտացած կարոտ են դարձել ու արցունքերի տեսքով ուզում են դուրս գալ:

Ես 7 օր վայելեցի անկեղծություն ու մաքրություն, կարծես ինչ որ պահի նյութական աշխարհ չկար: Կար միայն այն մաքրությունը, որ երեխաները բերել էին իրենց հետ այն միջավայրից, որտեղ սովորական է մարդկայինը, ջերմը, իսկ ես անհագ շնչում էի այդ, որովհետև մեծ քաղաքում ես վաղուց մոռացել էի պարզությունը:

Ես ուզում եմ նորից գրկել յուրաքանչյուրին ու ասել, որ մենք կհանդիպենք նորից, ու դուք հասած կլինեք ձեր երազանքներին կամ գուցե գտած լինեք նորերը:

Կուզեի ասել, որ երազեն անվերջ ու չվախենան իրենց երազներից: Կասեի, որ ամեն ինչ նոր միայն սկսում է, ոչինչ չի ավարտվել…

Նրանցից ոչ ոք չգիտի, թե ինչքան կարևոր դասեր են տվել ինձ, դասեր, որոնք ես երբեք չէի ստանա ուրիշ միջավայրում և ուրիշ մարդկանցից…

Առաջին անգամ կյանքում ես հասկանում եմ, որ «կարոտ» բառը չի կարողանում արտահայտել զգացածս, քիչ է, շատ քիչ…

Սևան մեդիա ճամբար. Հնի ու նորի «մարտունիական» համադրությունը

Նորից ընտրության առաջ էինք. այս անգամ պետք է ֆիլմի նկարահանման թեմաները ընտրենք, իսկ թեմաները մեկը մյուսից հետաքրքիր էին: Մի կողմից` ձիարշավարան (ձիերը իմ տարերքն են, իսկ նրանց մասին ֆիլմի նկարահանման մասնակցելը` երազանք), հաջորդը զոհված ազատամարտիկի` Տիգրան Աբրահամյանի ընտանիքի մասին ֆիլմն էր, երրորդը` յուրահատուկ նկարչի` Սպարտակ Հայրապետյանի մասին էր, ով իր նկարները ստեղծում է քարաքոսներով:

Իսկ ահա այն ֆիլմը, որի նկարահանումներին մասնակցել եմ, ինձ համար շատ յուրահատուկ էր: Թեման ազգագրությունն էր, ավելի կոնկրետ, Մարտունիում փուռ դնելու ավանդույթը: Գաղափարը Սեյրանինն էր, հենց նա էլ առաջարկեց հարցազրույց անց կացնել Մարտունու «Ինֆոտան» տնօրեն Անահիտ Գևորգյանի հետ, և անձամբ նրանից իմանալ` փուռը Մարտունո՞ւ, թե՞ Գավառի սովորույթն է:

Թեման, իհարկե, շատ հետաքրքիր էր, բայց ինձ համար յուրահատուկ էր նրանով, որ փաստորեն լրագրության միջոցով ես կարող եմ խորացնել իմ մասնագիտական գիտելիքները:

Ես ապագա մշակութաբան եմ, և իմ մասնագիտության մեջ կարևոր է ազգագրական հարցումների և հարցազրույցների մշակույթին տիրապետելը: Այսպիսով, 17.am-ի շնորհիվ ես հնարավորություն ստացա գործնական մեթոդներով հարստացնել գիտելիքներս:

Հարցազրույցը չափազանց հետաքրքիր ստացվեց. նոր մանրամասներ իմացանք Մարտունու, նրա բնակչության, սովորույթների մասին: Հնարավորություն ունեի անձամբ ուղղել հարցերը:

Սկզբում մեզ ներկայացվեց, թե Մարտունու բնակչությունը ինչպես է գաղթել Ալաշկերտից: Մի շարք ավանդազրույցներ` կապված տեղանունների հետ: Հետաքրքիր էր իմանալ, որ Մարտունիում ամենատարածված մթերքը կարտոֆիլն է, և կա դրա պատրաստման հարյուրավոր եղանակներ, որոնցից ամենահամեղը և ամենահայտնին փռի կարտոֆիլն է: Տիկին Գևորգյանի խոսքերով, այն համտեսել են շատ օտարերկրյա հյուրեր և շատ բարձր գնահատել: Նրա կարծիքով, սա կարող է յուրատեսակ խթան դառնալ տուրիզմի զարգացման թե Մարտունիում, թե առհասարակ ՀՀ-ում:

Ինձ հատկապես հետաքրքրում էր` ինչ քայլեր են ձեռնարկվում, որպեսզի մարդիկ ավելի լավատեղյակ լինեն ավանդույթներից, որոնք պահպանվել են: Պարզվեց, սրա նպատակով ստեղծվել է կայք, որտեղ տեղեկություններ կան թե Մարտունու պատմամշակութային վայրերի, թե ավանդական խոհանոցի մասին, և կարևոր մի բան, որն իմ կարծիքով ամենաշատը կխթանի զբոսաշրջության զարգացմանը: Կայքում առանձնացված էին նաև կացարաններ, որտեղ մարդիկ կարող են անվճար մնալ, երբ այցելեն Մարտունի: Ինձ շատ դուր եկավ հնի ու նորի յուրատեսակ «մարտունիական» համադրությունը, արժեքները, որոնք ժամանակի հետ ավելի են ամրացել:

Հետո հնարավորություն ստացանք անձամբ ականատես լինել փռի պատրաստմանը և համտեսել փռում պատրաստված կարտոֆիլը: Մենք իմացանք նաև, որ փուռ պատրաստելիս կրակի շուրջը նստած մարդիկ երգել են, կատակներ արել: Մենք էլ` պատանի լրագրողներով, հետևելով ավանդույթին, նստել էինք կրակի շուրջը, լսում էինք հետաքրքիր պատմություններ ու քաղցր բարբառով երգեր:

Տիկին Գևորգյանին շնորհակալություն հայտնեցինք անչափ հետաքրքիր հարցազրույցի համար և միացանք մեր ընկերներին, ովքեր Մարտունիում նկարահանում էին ուրիշ ֆիլմեր: Նրանք նույնքան ոգևորված էին, որքան մենք, պատմությունները ու տպավորությունները խառնվելով հասցրին մեզ հյուրանոց. արդեն աշխատանքը ի մի բերելու ժամանակն էր:

anush jilavyan

Մայրիկիս Ջավախքն ու Վանաձորը

Ինձ միշտ հետաքրքրել է, թե ինչ է մարդը զգում, երբ ունի երկու հայրենի բնակավայր, կամ թե ինչ է նշանակում արձակուրդները անցկացնել գյուղում՝ տատիկի ու պապիկի տանը: Ես չեմ ունեցել հնարավորություն զգալու դա, և փորձեցի մորս միջոցով լրացնել բացը:

Իմ զրուցակիցը մայրս է՝ Գոհար Սերոբյանը: Նա ծնվել է Կիրովական (այժմ Վանաձոր) քաղաքում, արմատներով Ջավախքից է:

-Հետաքրքիր է,ե՞րբ և ի՞նչ հանգամանքներում են ծնողներդ կամ նրանց նախնիները հաստատվել Ջավախքում:

-Ծնողներս Ջավախքում են ծնվել:Հայրական պապիս ընտանիքը գաղթել է Կարսից Մեծ Եղեռնի ժամանակ, և երկար դեգերումներից հետո պապս հաստատվել է Ջավախքի Գանձա գյուղում: Այդ ժամանակ նա 10 տարեկան էր: Հետագայում ամուսնացել է նույնպես Կարսից գաղթած հոգևորականի աղջկա՝ Արփենիկի հետ, ում ընտանիքը հաստատվել էր Լենինականում (այժմ Գյումրի): Ունեցել են 4 երեխա, հայրս եղել է առաջին զավակը:

Մայրական պապիս ընտանիքը առաջին անգամ գաղթել է Էրզրումից Կարս, այնուհետև Ջավախք՝ Գանձա: Մայրական տատս Ջավախքը բնակեցրած Էրզրումցի առաջին գաղթականների ընտանիքից էր:

-Ի՞նչ հիշողություններ է արթնացնում հայրենի գյուղը:

-Մանկության ամենաջերմ հիշողությունները կապված են հայրենի գյուղիս հետ: Շատ տպավորիչ են եղել տերյանական օրերի հետ կապված հուշերը: Այդ օրերը անցնում էին շատ տոնական և հարազատների ջերմ միջավայրում, ովքեր հավաքվում էին Հայաստանի տարբեր հատվածներից: Ավելի ուշ, երբ կարդում էի Տերյանի նամակները, որտեղ նկարագրում էր հայրենի գյուղում անցկացրած մանկությունը, ինձ թվում էր, որ նրա հետ նույն վայրերում եմ խաղացել:

Եթե գոյություն ունի հոտի հիշողություն, ապա այդպիսի ամենավառ հիշողությունը տատիս թոնրում թխած լավաշի բույրն է:

Հետաքրքիր էր գյուղում լվացք անելու «ծիսակատարությունը». մեծ ծղոտե քթոցներով (զամբյուղ) լվացքը գյուղի հարսները իջեցնում էին գետը և գետի ջրում լվանում, փռում խոտերի վրա չորանալու: Մինչև չորանալը ծավալվում էր հետաքրքիր զրույց ջավախքյան անուշ բառ ու բանով:

-Իսկ ի՞նչ է նշանակում քեզ համար ծննդավայրդ՝ Կիրովականը:

-Մանկության հիշողություններում մնացած հարմարավետ, փոքրիկ ու կանաչ քաղաք, որը սիրել ու սիրում եմ: Հատկապես շատ եմ սիրել քաղաքային այգին, որը հիմա ցավոք առաջվանը չէ, նաև շատ եմ սիրում Հայքի հրապարակը, իր յուրօրինակ հանգստությամբ ու ջերմությամբ:

-Տեղի ունեցած փոփոխություններից, որո՞նք են ցավ կամ ափսոսանք առաջացնում:

-Փոփոխությունները ժամանակի մեջ անխուսափելի են, բայց կան այնպիսիները, որոնք տխրեցնում են: Առանձնահատուկ պայծառ եմ հիշում դպրոցիս ճանապարհը և մոտակա այգին: Թվում էր, թե դպրոցի դռները միշտ բաց կլինեն, սակայն այսօր այն չկա: Չկա նաև պապիկի ու տատիկի տունը, որտեղ անց էի կացնում արձակուրդները:

-Ապագայում ինչպիսի՞ն կուզեիր տեսնել Վանաձորը:

-Ավելի մարդաշատ, կյանքով լեցուն, թե՛ աշխատելու, թե՛ հանգստանալու հնարավորություններով:

anush jilavyan

Շատ բան չի փոխվել

Մի քանի օր էր, ինչ բակում ականատես էի լինում փոքրիկ ավտոտնակի շինարարությանը: Դե, արտառոց ոչինչ չկար, հետևաբար հատուկ ուշադրություն էլ չդարձրի: Հետո հայտնվեց պաստառ, որից պարզ դարձավ, որ ոչ թե ավտոտնակ է, այլ հացաբուլկեղենի խանութ: Դա ինձ հետաքրքրեց այնքանով, որ նոր առիթ էր գիրանալու համար, որովհետև բուլկեղենի գայթակղությանը դիմանալը շատ դժվար է: Այսօր առավոտյան արդեն փոքրիկ խանութը բացվեց: Տեղի ընտրությունը հետաքրքիր էր, մոտակայքում մի քանի խանութներ կան, իսկ բնակիչների պահանջները այնքան էլ շատ չեն, հետևաբար նորի կարիքը չէր զգացվում, թերևս խանութի հաճախորդների միակ պահանջը «նիսյա», այսինքն` հետագայում վճարելու պայմանով ապրանք գնելն է: Մի բակում, որտեղ բոլորը իրար ճանաչում են, շատ «ընդունված» երևույթ է: Մի խոսքով, մեր բակի նոր փոքրիկ խանութը, պարզվում է, մարկետինգից գլուխ է հանում. «Գնիր հաց և յուրաքանչյուրի դիմաց ստացիր մեկը անվճար»: Չէի կարծում, որ սա իսկական իրադարձություն կդառնա:

Իմ մասնակցությունը նույնպես ունեցա. խանութը հաճելի տպավորություն թողեց: Մի հաց խնդրեցի, պատասխանեցին, որ բացման առթիվ այսօր անվճար ևս մի հաց են տալիս: Երևի ժպիտ հիշեցնող ինչ-որ նշանով արտահայտեցի համաձայնությունս, վճարեցի և դուրս եկա: Հացը տաք էր, չդիմացա գայթակղությանը և դռան շեմին արդեն սկսեցի ուտել, ինչպես անում էի մի ժամանակ. այդպես հացը յուրահատուկ համեղ է թվում: Այս օրվա հացը փաստորեն միայն ինձ համար չէր տարբերվում: Մեկ օրով բոլորը մոռացան հոգսերը և քննարկում էին «իրադարձությունը»: Բնականաբար ինչ-որ մեկի մոտ կասկած ծնվեց «կարողա` լավ հաց չի, դրա համար ա ձրի»: Մյուսը վստահեցնում էր, որ դա կապ չունի, ուղղակի հետաքրքիր գաղափար էր: Ակցիայի արդյունքում համարյա ամբողջ բակը մեկ շաբաթվա հաց «պահեստավորեց» նեղ օրվա համար:

Ակամա ծնողներիս պատմությունները հիշեցի, թե ինչպես էին «սովետի ժամանակ» խանութի ստացած որակով ապրանքից արկղերով գնում, որովհետև լավը պետք է «պատահեր», ոչ թե ընտրեիր: Մտածում եմ` հավանաբար մեր գիտակցության մեջ շատ բան չի փոխվել: