Այս օրերին «Դեպի Հայք»  կազմակերպությունից «Մանանա» կենտրոնում օնլայն կամավորություն է անում ռուսաստանաբնակ լրագրող Անի Այվազյանը:

-         Քանի՞ տարեկանում եք տեղափոխվել Ռուսաստան: Դժվա՞ր էր հարմարվելը: Ձեզ համար այդ տարիքում արդյո՞ք շատ էին զգացվում երկու երկրների միջև եղած տարբերությունները` լեզվի, մտածելակերպի, շրջապատի և այլն: Ի՞նչ խնդիրներ եք ունեցել և ինչպե՞ս եք հաղթահարել դրանք:

-         Երբ Հայաստանից տեղափոխվեցինք Ռուսաստան՝ Սամարա, ես գրեթե 6 տարեկան էի: Հայաստանում հասցրել էի մանկապարտեզ գնալ, այդ ժամանակվանից արդեն սովորել էի հայերեն խոսել, գիտեի բոլոր տառերը և կարողանում էի անգամ գրել, բայց ժամանակի հետ տառերն ու գրելը, ցավոք, մոռացա: Այդ տարիքում այնքան էլ բարդ չէր հարմարվելը, մենք հեշտությամբ սովորեցինք ռուսերենը՝ շփվելով, խաղալով երեխաների հետ: Սակայն սկզբում մի փոքր բարդ էր ինտեգրվելը նոր շրջապատ: Այն ժամանակ դեռևս մարդկանց մեջ շատ մեծ էր ազգային տարբեր հարցեր առաջ քաշելը և դժվար էր հարմարվել օտար երկրի շրջապատին: Հենց դա էր մի փոքր դժվար՝ անել այնպես, որ մարդիկ քո մեջ չտեսնեն օտարի կամ այլազգի մարդու:

-         Պատմեք մի փոքր Ձեր ուման մասին` դպրոցի և հատկապես համալսարանի: Ինչպե՞ս ընտրեցիք Ձեր մասնագիտությունը: Հե՞շտ էր արդյոք, թե՞ շատ եք փնտրել:

-         Մի փոքր բարդ է եղել մասնագիտություն ընտրելը: Դպրոցում ես գրականությունից բացի այլ առարկա չէի սիրում, ամբողջությամբ տարված էի գրականությամբ: Ռուսերեն նույնպես շատ հեշտ էի կարողանում սովորել և յուրացնել, դրա համար հասկացա, որ ինձ պետք է ավելի հումանիտար մասնագիտություն: Հենց այդ ժամանակ մտածեցի լրագրության մասին, հասկանում էի, որ ամեն դեպքում ձանձրալի մասնագիտություն չէ, շատ հնարավորություններ կարող է տալ ու որոշեցի դառնալ լրագրող: Եվ իմ ընտրության համար երբեք չեմ էլ փոշմանել: Բայց ամեն դեպքում մտածում եմ, որ եթե անգամ ինչ-որ բան պատահի, այլևս չցանկանամ աշխատել որպես լրագրող, կարող եմ փոխել մասնագիտությունս, երբեք ուշ չէ դրա համար: Սակայն հիմա ես ինձ ոչ մի այլ մասնագիտության մեջ չեմ պատկերացնում:

-         Ընդհանրապես ունե՞ք կամավորության փորձ: Ինչպե՞ս որոշեցիք լինել կամավոր: Օրինակ՝ Եվրոպայում կամավորությամբ զբաղվելը շատ դեպքերում երիտասարդների համար կարող է մեծ առավելություն ունենալ` համալսարան ընդունվելու, աշխատանք գտնելու և այլ հարցերում, ինչպիսի՞ վիճակ է Ռուսաստանում: Ի՞նչ վերաբերմունք կա կամավորների նկատմամբ, ունե՞ն կամավորները ինչ-որ առավելություններ:

-         Նախկինում կամավորության փորձ չեմ ունեցել, չնայած միշտ տարբեր առիթներով ցանկացել եմ մասնակցել ինչ-որ միջոցառումների որպես կամավոր, բայց անընդհատ ինչ-որ բան չէր ստացվում և խանգարում էր: Հստակ չգիտեմ, թե Ռուսաստանում կամավորների համար ինչպիսի պայմաններ կան, բայց կարծում եմ, որ ամեն դեպքում ինչ-որ առավելություններ կունենան կամավորները, օրինակ՝ աշխատանքի ընդունվելու ժամանակ: Բայց, ամեն դեպքում, երբ որոշեցի կամավորությամբ զբաղվել, ես չեմ ունեցել ինչ-որ առավելություններից օգտվելու նպատակ:

-         Ինչպե՞ս եք իմացել «Դեպի Հայք» կազմակերպության մասին: Եթե իրավիճակը այսքան խառը չլիներ, Դուք պետք է գայիք Հայաստան, հետաքրքիր է, ունեցե՞լ եք նաև այլ երկրներ գնալու տարբերակներ, թե՞ հենց ցանկացել եք մտադրված գալ Հայաստան և այստեղ զբաղվել կամավորությամբ:

-         Այս կամավորական նախագծի մասին իմացել եմ ինտերնետով, Ռուսաստանում շատ ակտուալ В Контакте սոցիալական ցանցի միջոցով: Երբ տեսա այդ խումբը, սկսեցի հետաքրքրվել, նայել: Ցանկանում էի հանդիպել, շփվել այն մարդկանց հետ, որոնք տարբեր ժամանակներում թողել և հեռացել են իրենց հայրենիքից: Ինձ հետաքրքիր էր, թե ինչպես են մարդիկ հարմարվում տարբեր երկրներում, գտնում իրենց տեղը: Ու նաև ցանկանում էի ինքս ինձ փորձել Հայաստանում, հասկանալ` կկարողանա՞մ հիմա ես էլ իմ տեղը գտնել հայրենիքում: Նաև շատ էի ցանկանում նորից լինել հայական միջավայրում, սովորել հայերեն ու սովորելու հետ մեկտեղ նաև խոսել այդ լեզվով, քանի որ հիմա որքան էլ փորձում եմ հիշել, սովորել, ամեն դեպքում երբ չեմ օգտագործում լեզուն, սկսում եմ նորից մոռանալ:

-         Հայաստանից հեռանալուց հետո սա առաջի՞ն այցն էր լինելու Հայաստան, թե՞ հաճախ եք այցելում:

-         Մեկ անգամ հեռանալուցս հետո եղել եմ Հայաստանում, 2013 թվականին քրոջս հարսանիքին էինք եկել, և դրանից հետո հնարավորություն չէր եղել այցելելու Հայաստան:

-         Ցանկացած մարդ, երբ որոշում է կամավորությամբ զբաղվել, վստահ է, որ մյուսներին սովորեցնելու բան ունի: Ի՞նչ ունեք Դուք տալու և սովորեցնելու լրագրողներին և ոչ միայն, ինչո՞վ եք ուզում կիսվել մյուսների հետ:

-         Նախ ես ինքս ցանկանում էի լավ ծանոթանալ, թե ինչպիսի իրավիճակ է հայաստանյան լրագրությունում: Ցանկանում էի իմանալ, թե ի՞նչ տարբերություններ կան Ռուսաստանի հետ: Իհարկե, առաջին հերթին ուզում եմ կիսվել իմ փորձով ու ինչու չէ նաև ինքս նոր փորձ ձեռք բերել, աշխատանքի նոր մեթոդներ, որոնք օգտագործում են հայ լրագրողները: Աշխատանքային փորձով կիսվելն ինչ-որ դետալներն են ավելի շատ, մասնագիտական որոշ նրբություններ, որոնք իմ պրակտիկ գործունեության ընթացքում հասկացել եմ: Օրինակ, ինչպես ինֆորմացիա գտնել, ինչպես հետաքննել, ինչ տեխնիկական առանձնահատկություններ կան այդ ամենին հասնելու համար:

-         Երբ արդեն ամեն ինչ որոշված էր և մտածում էիք, որ գալու եք Հայաստան, բայց սահմանները փակվեցին և ստիպված էիք կամավորություն անել օնլայն, արդյո՞ք դա որոշ չափով կարողացավ փոխարինել իրականում Ձեր սպասելիքներին: Ցանկությո՞ւն կա սահմանները բացվելուց հետո ամեն դեպքում գալ Հայաստան:

-         Իհարկե, չես կարող համեմատել իրական շփումն ու օնլայնը, շատ դժվար է չգտնվել մարդկանց շրջապատում, չզգալ մթնոլորտը, անձամբ չշփվել նրանց հետ: Իրական շփման էներգիան լրիվ այլ է: Եթե ես լինեի Հայաստանում, վստահ եմ, որ տրամադրությունն այլ կլիներ: Դժվար թե երբևէ վիրտուալ ինչ-որ բան կարողանա փոխարինել իրական և անմիջական շփմանը, իրական կյանքին: Բայց ամեն դեպքում, սկզբի համար կարելի է նաև այսպես մի փոքր շփվել, ծանոթանալ, մինչ իրավիճակը կշտկվի: Երբ սահմանները բացվեն, ես անպայման կգամ Հայաստան, առայժմ չեմ փոշմանել և չեմ մտափոխվել:

-         Այս օրերին օնլայն աշխատանքը շատ արդիական է, շատերն են խոսում օնլայն սովորելու, աշխատելու դրական և բացասական կողմերի մասին, հետաքրքիր է իմանալ Ձեր կարծիքը` ի՞նչ դրական և բացասական կողմեր կան օնլայն կամավորության մեջ:

-         Առաջին հերթին ինձ համար բացասական է այն, որ ես մարդկանց չեմ տեսնում, անձամբ չեմ կարողանում շփվել նրանց հետ: Չեմ կարողանում տեսնել մարդկանց արձագանքը, էմոցիաները, երբ ես ինչ-որ բան եմ պատմում, շատ դժվար է: Դրական կողմեր նույնպես կան, օրինակ, որ արագ հնարավոր է միանալ օնլայն, կապվել բոլորի հետ և հարկավոր չէ ոչ մի տեղ գնալ, կամ երկրից երկիր տեղափոխվել:

-         Ինչպե՞ս են անցնում Ձեզ համար օնլայն հանդիպումները: Ստացվո՞ւմ է արտահայտել այն ամենը, ինչ պլանավորել էիք, որ լինելու է իրական հանդիպումների ժամանակ:

-         Ինչ-որ չափով հնարավոր է անգամ օնլայն փոխանցել այն, ինչ ես նախօրոք մտածել էի, որ պետք է լինի իրական կյանքում: Բացի դրանից՝ հաճելի է մարդկանց հետ շփվել հայերենով, ինձ համար դա մեծ դրական կողմ է: Բայց, ինչպես նշեցի, իրական շփմանը ոչինչ փոխարինել չի կարող:

-         Մի փոքր պատմեք նաև Սամարայի հայ համայնքի մասին: Որտեղի՞ց են այդ մարդիկ, որոնք ապրում են հիմա քաղաքում: Շատ հայեր հիմնականում ցանկանում են իրենց երեխաներին հայկական կրթութայն տալ, Ձեզ մոտ կա՞ նման հնարավորություն երեխաների համար: Ազգապահպանության համար արվու՞մ է ինչ-որ բան, թե՞ կա ձուլվելու վտանգը:

-         Սամարայում հայերը շատ են: Ես այժմ հենց Սամարայում չեմ ապրում, այլ մի փոքր հեռու քաղաքից, և երբ գնում ես խանութ, այնտեղ հայերը շատ-շատ են: Այստեղի հայերը տարբեր են, եկել են տարբեր տեղերից ու տարբեր ժամանակներում, բոլորը տարբեր մտածելակերպ ունեն: Մեզ մոտ հայկական եկեղեցի կա ու եկեղեցուն կից հայկական դպրոց՝ «Армянская воскресная школа при церкви Сурб Хач», որտեղ հիմնականում փոքր տարիքի երեխաները կարող են գնալ, սովորել հայերեն գրել, կարդալ: Կան նաև ինչ-որ փոքրիկ խմբակներ, բայց Սամարայում մեծ, մարդաշատ սովորելու տեղեր հայ երեխաների համար չկան: Ես ունեմ զարմիկներ ու զարմուհիներ, որ ծնվել են հենց Սամարայում, Հայաստանում երբեք չեն եղել, ու իրենց մոտ ինչ-որ էմոցիոնալ կապ հայրենիքի հետ չկա: Նրանք, ճիշտ է, կարողանում են հայերեն խոսել, բայց միևնույնն է, ամեն ինչ այլ է: Բայց ամեն դեպքում, որքան էլ մարդիկ շրջապատի ազդեցությամբ ինչ-որ չափով փոխվում են, հայկական գծերը, որոշ ավանդույթներ իրենց մեջ մնում են:

«Հիմա մարդիկ գիրք չեն կարդում» արտահայտությունը, կարծես, արդեն ակտուալ չէ։ Իրադարձությունները ցույց են տալիս, որ անկախ ամեն ինչից՝ գրքասերները սիրելի զբաղմունքից չեն հրաժարվում։

Կորոնավիրուսի հետևանքով ստեղծված արտակարգ իրավիճակի պայմաններում շատ բիզնեսներ, խանութներ և ընկերություններ այս օրերին աշխատում են մասամբ, շատերը նույնիսկ չեն աշխատում: Սակայն բացի ալկոգելի, ձեռնոցի, դիմակի, սխտորի և կոճապղպեղի բիզնեսներից, գրքերի վաճառքը նույնպես առաջին տեղում է:

«MYbookstore» առցանց գրախանութի հիմնադիր տնօրեն Լևոն Ստեփանյանը ներկայացնում է կարանտինի օրերին գրքաշխարհում տիրող իրավիճակը:

-Արտակարգ իրավիճակի և կարանտնի հետևանքով շատ ոլորտներ և բիզնեսներ այնքան էլ ակտիվ չեն կամ անգամ կասեցրել են գործունեությունը: Ինչպիսի՞ իրավիճակ է գրքաշխարհում: Արդյո՞ք այս օրերին սովորական իրավիճակի համեմատությամբ պատվերներն ավելացել են:

-Գրքերի վաճառքն ու պատվերները համեմատաբար ավելացել են` սովորական օրերի համեմատությամբ շուրջ 2-3 անգամ: Դա մի քանի գործոններով է պայմանավորված. նախ այն, որ շատ գրախանութներ այս օրերին փակ են, գործում են միայն օնլայն գրախանութները: Եվ քանի որ մարդիկ քիչ են տանից դուրս գալիս, ավելի շատ նախընտրում են օնլայն պատվիրել: Եվ հետո մարդիկ արդեն ավելի շատ ժամանակ ունեն, և եթե նախկինում շատերը չէին հասցնում գրքերին ժամանակ տրամադրել, այսօր այդ խնդիրը չկա: Բացի դրանից` վերջերս նոր գրքեր են հրատարակվել, որոնց հանդեպ մարդկանց հետաքրքրությունն արդեն ոչ միայն այս օրերին, այլև ընդհանրապես շատ մեծ է:

-Փակ են նաև գրադարաններն այս օրերին: Այդ փաստը, այսպես ասած, աշխատե՞ց ի օգուտ գրախանութների:

-Իհարկե, դրական ազդում է նաև այդ փաստը: Քանի որ եթե մարդիկ ուզում են գիրք կարդալ և գրադարաններից վերցնել չեն կարող, մնում է արդեն գնելու տարբերակը: Մեր գրախանութը ֆեյսբուքյան երկու խումբ ունի` «MYbooktore գրքերի աճուրդ», որտեղ մենք ինքնարժեքից բավականին ցածր գնով աճուրդներ ենք իրականացնում և մարդիկ կարող են տարբեր գրքեր զեղչված գնել, և «MYbookstore crowdfunding for books», որտեղ մարդիկ, տեղադրելով իրենց ցանկացած գիրքը, կարող են 50 տոկոս զեղչով ձեռք բերել գիրքը: Եվ այս խմբերի միջոցով այն մարդիկ, որոնք գումարի հետ կապված խնդիրներ ունեն, կարող են լուծել դրանք` գնելով գրքերն ավելի մատչելի:

-Համավարակի սկզբում շատերն ակտիվորեն սկսեցին հիշատակել Քամյուի «Ժանտախտ»-ը: Հետաքրքիր է` արդյո՞ք վարակների թեմաներով գրքեր շատ են պատվիրում: Եվ առհասարակ, ի՞նչ գործեր են հիմնականում պատվիրում մարդիկ: Կարո՞ղ եք նշել թոփ 5-ը:

-Շատ են հարցնում Մարկեսի «Սերը ժանտախտի օրերին» գիրքը, բայց քանի որ այն նոր հրատարակություն չունի, մենք նույնպես չունենք: Հետևաբար, հիմնականում գնում են Քամյուի «Ժանտախտը»` համեմատած այլ ժամանակահատվածների: Թոփ 5 գրքերը սրանք են` Միշել Օբամա «Իմ պատմությունը», Ֆիլ Նայթ «Կոշկավաճառը», Դեյվիդ Ալեն «Ինչպես հասցնել բոլոր գործերը», Չէ Գևարա «Մոտոցիկլավարի օրագիրը», Ալբեր Կամյու «Ժանտախտը»: Այս օրերին մարդիկ, կարելի է ասել, մոտիվացիայի պակաս ունեն: Եվ եթե նկատում եք, շատ վաճառված գրքերի մեջ թե՛ թոփ 5-ում, թե՛ իմ ձեռքի տակ եղած թոփ 20-ում մեծ տեղ են գրավում մոտիվացնող գրքերը: Շատերն ուզում են կարանտինից հետո փոխել իրենց կյանքը, ամեն ինչ սկսել ուրիշ կերպ, դրա համար ընտրում են նմանատիպ գրքեր:

-Հիմնականում Երևանի՞ց, թե՞ մարզերից եք պատվերներ ստանում:

-Պատվերներ ունենում ենք և՛ Երևանից, և՛ մարզերից, բայց ավելի շատ Երևանից են պատվերները: Այս օրերին մարզերից պատվերները մի փոքր ավելացել են, քանի որ ուսանողները վերադարձել են մարզեր` դասերի դադարեցման պատճառով: Եվ եթե նախկինում նրանք նույնպես պատվիրում էին և ստանում Երևանում, այսօր մենք առաքում ենք մարզեր:

-Առաքումներն ինչպե՞ս եք իրականացնում: Պահո՞ւմ եք անտանգության կանոնները:

-Իհարկե այո: Մեր առաքիչները ձեռնոցներով են, դիմակներով, ամեն օր, երբ գալիս են աշխատանքի, պարտադիր ջերմաչափվում են: Մարդկանց հիմնականում առաջարկում ենք վճարումները կատարել օնլայն տարբերակով, եթե տարբերակ չկա, նոր միայն կանխիկ: Գրքերի 90 տոկոսից ավելին պոլիէթիլենային կազմով են, այսինքն՝ հնարավորինս անվտանգ են հասնում ընթերցողին:

-Որքան էլ դրությունը դժվար է և վարակի դեմ պայքարելը` բարդ, բայց կարո՞ղ ենք որպես դրական կողմ նշել, որ մեկուսացումը մարդկանց տվեց ժամանակ, հնարավորություն` ավելի շատ կարդալու և կրթվելու:

-Շատերը մտածում են, որ իրենց ազատությունը ահմանափակվել է, բայց ես չակերտավոր ասում եմ, որ իսկական ազատությունը սա է: Որովհետև հիմա այն շրջանն է, որ մարդիկ իրենք են ընտրում` ինչո՞վ զբաղվել այս  ընթացքում, ե՞րբ արթնանալ, ե՞րբ քնել: Ու ինքնակրթվելու, զարգանալու, կարդալու շատ լավ ժամանակ է, ինչպես նաև կորոնավիրուսից հետո մեր կյանքը ավելի շատ գնահատելու ու նոր տեմպով կյանքը սկսելու համար: Շատերը դա չեն հասկանում, հիմնականում ժամանակն անիմաստ անցկացնում են սոցիալական ցանցերում: Բայց պետք է գիտակցել, որ գուցե մեր ամբողջ կյանքում այլևս այսքան ազատ ժամանակի հնարավորություն չունենանք, որ ինքներս որոշենք` ինչով զբաղվել, ինչպես անցկացնել ժամանակն ու ինչից սկսել: