Բարև․․․Բարև այնտեղից, որտեղ մարդիկ իրար տեսնելիս ասում են՝ բարև, բարի օր, ողջույն, բարի երեկո: Որտեղ մարդիկ խոսում, ժպտում, սիրում, ապրում ու շնչում են հայերենով: Բարև այնտեղից, որտեղ արդեն չորս ամիս վազքս, խոսքս, ծիծաղս ու ներկայությունս բացակա է եղել, իսկ սիրտս ու հոգիս՝ հավերժ ներկա: Բարև իմ հպարտ ու հարազատ հողից, իմ ու մեր Հայաստանից:
Ձմեռային արձակուրդներին հայրենիք եմ վերադարձել, թեև՝ ոչ երկար ժամանակով։ Երևի հիշում եք, որ ես այժմ սովորում եմ Իտալիայում, «Ադրիատիկ» միջազգային դպրոցում: Մի կարճ ժամանակահատվածը լրիվ բավական է՝ ամենասիրելի ու թանկ մարդկանց, վայրերն ու պահերը անբացատրելի կարոտելու համար: Բավական է՝ անհրաժեշտություն ու կարիք զգալու համար, ուժեղանալու, կոփվելու ու ամրանալու համար:
Քոլեջում երբեմն էնքան զբաղված ենք լինում, որ կարոտելու ժամանակ անգամ չի մնում: Դասերը շատ են, հանձնարարությունները՝ անպակաս, անելիքները՝ միշտ լիքը, պատասխանատվության ու պարզ ճակատով ներկայանալու զգացողությունը՝ անսպառ: Ուրախությամբ ու հպարտությամբ պիտի ասեմ, որ առաջին կիսամյակիս համար իմ առջև դրված նպատակը, չվախենամ՝ ասել, նույնիսկ գերակատարել եմ: Կատարածս աշխատանքից ուսուցիչներս գոհ են, նոր ընկերներ ունեմ, հասցրել եմ սիրել Դուինոն ու «մերվել» Իտալիային:
Արագ անցան էս ամիսները, թե չէ, փոքր-ինչ բարդ է ասելը: Անելիքների տեսակետից՝ հագեցած ու շնչակտուր էր, կարոտելու տեսակետից՝ երևի մի քիչ ավելի սպասումով լի:
Առավոտյան սեփական զարթուցիչին միայն ապավինելն ու մամայի ձայնը քեզ միշտ արթնացնելու պատրաստ չունենալը, նախաճաշին երբեմն թեյել չհասցնելն ու դրա համար մի կարգին նկատողություն չստանալը, մեկ-մեկ թեթև հագնվելն ու մինչև դռան ծայրը` «Ժակետդ գոնե հետդ վերցրու, գլխարկդ էլ պայուսակումդ պահիր» չլսելը հեշտ չէին, ու մեկ-մեկ՝ էնքա՜ն տխուր: Բայց ժամանակի հետ հարմարվում ես, ընտելանում ես, մի քանի անգամ մրսելուց հետո ինքնաբերաբար գլխարկդ պայուսակումդ ես պահում միշտ, մի քանի րոպե շուտ ես արթնանում, որ հասցնես թեյդ խմել ու․․․ դառնում ես միակ ու միակ զարթուցիչդ: Ու տխուրը գիտե՞ք՝ որն է․․․Դու տանը գուցե չզգայիր, որ մրսում ես առանց գլխարկի, առավոտյան մի բաժակ թեյիդ պակասը այդ աստիճան քեզ ներսից զգացնել չտար գուցե, մի տասը րոպե ուշ արթնանալն էլ հաստատ դասից ուշանալու պատճառ չէր դառնա: Իսկ տնից դուրս դու վախենում ես հիվանդանալ ու մնալ ինքդ քո հույսին, դրա համար էլ գլխարկդ պայուսակիդ մեջ է միշտ, վախենում ես՝ դիմադրողականությունդ առանց էն մի բաժակ թեյի մի քանի գրամ պակաս լինի, դրա համար փորձում ես հասցնել խմել, վախենում ես, որ ամեն դեպքում քնած կմնաս, կուշանաս, դրա համար մի կերպ բացում ես քնաթաթախ աչքերդ:
Ամենահետաքրքիրը ինքդ քեզ բացահայտելն է: Երբ հարիսա էի սարքում, մեջս մի ուրիշ հպարտություն էր խոսում: Հայաստանում հարիսա շատ չէի սիրում, մաման որ սարքեր՝ հա, կուտեի, բայց ավելի հաճախ կասեի մամ, կարտոֆիլի ժարի՜տ, ի՞նչ հարիսա է: Էնտեղ տեսնում էի՝ ոնց են ուրիշները հավանում իմ սարքածը, ու հետո հիշում էի մամայի՝ մենակ կարտոֆիլով ո՞նց կլինի-ն:
Գարիկի ու Սոնայի «Լուսինը» իմ սրտին, ականջին ու ձեռքերին այդքան մոտ ու հասանելի դժվար դառնար, եթե համերգին անպայման հայերեն մի բան ներկայացնելու անհագուրդ ցանկությունը չլիներ:
Մի խոսքով՝ Bella Ciao-ի, Չելենտանոյի, պիցցայի ու մաֆիայի հայրենիքում էլ ավելի կապվեցի իմ բաց երկնքի տակ հարատև ապրող թանգարանին՝ Հայաստանիս: Ու երբ Լեհաստանում օդանավակայանում սպասում էի դեպի Երևան չվերթիս, «Հա քեռ ջան, հեսա մի քսան րոպեից կթռնենք», «Նարեկ, էդտեղով մի վազիր, կընկնես» ու նմանատիպ ջերմ արտահայտություններն ինձ հասկացնել տվեցին, որ ինքնաթիռում մենք մերոնցով ենք՝ հայերով: Կողքիս էլ մի հայ տիկին էր նստած: Խոսեց, պատմեց աղջկանից, թոռներից, տղաներից (թե՞ տղա չուներ), դե ի՞նչ մեղքս թաքցնեմ, ես էլ լավ հոգնած էի, ու քունս տանում էր․․․
Վայրէջքից մոտ կես ժամ առաջ ականջներումս հնչող «Սա Երևանն է, այստեղ դու տանն ես, ուր քեզ սպասում են դեռ կեսգիշերին»-ը թվաց ավելի, քան իրական․․․Որովհետև նույն Հախվերդյանի «Գիշերվա աստղազարդ հեքիաթում»-ը արդեն չորս ժամ հետս էր՝ սրտում, մտքում, հոգում: Ու հետո հասանք․․. Անձնագրի ստուգում, ուղեբեռի ստացում: Ու․․․ Բարև, ինձ չորս ամիս առաջ քո գրկից բաց թողած ու չորս ամիս հետո գրկաբաց ընդունող օդանավակայան: Բարև նորից, էլի մի անգամ, մի որոշ ժամանակ անց, բայց էլի նույնը: Ես վերադարձել եմ՝ չփոխված՝ ոնց խոստացել էի: Ու իմ ոսկեղենիկ լեզուն անգամ երևի համապատասխան բառեր չունենա, որ վերցնեմ ու կառուցեմ խոսքս այն մասին, թե ինչ զգացի պապային օդանավակայանում գրկելիս: Տանն էի, տանը, տանը․․․
Ու հիմա, չորս ամիս չդիտած հեռուստացույցի դիմաց նստած՝ քեզ գրելիս զգում եմ, որ կան ուրիշ, անբացատրելի սիրուն ու տարբերվող կարոտներ, որոնք նվաճվում են նվաճված երազանքները ճաշակելիս: Ու կան կարոտներ դեպի այն ուղիները, որոնցով անցել ենք ժամանակին այդ երազանքները իրագործելու համար: Կան հետադարձ հայացքներ, որոնք մեղմ ու խենթ ժպիտով են համեմված՝ փորձով ու անցած ճանապարհով ձեռք բերված լուռ ու շատ բան ասող ժպիտով: Ու կան օրեր, որոնք հիշելիս թեթև ժպտում ենք ու քմծիծաղ տալիս, որովհետև գիտակցում ենք դրանց միջի անկեղծ ու ազնիվ տենչը դեպի այսօրվա ներկան: Ու հետո մի պահ մտածում ենք, թե ինչի տենչ կա մեր այսօրվա ներկայում: Ու այն պահին, երբ զգում ենք, որ տենչը ներկան ամուր ու պինդ պահելն ու ըստ արժանվույն վայելելն է, կարող ենք եզրակացնել, որ հասունացել ենք, հասունացել ենք՝ հասնելով նրան, ինչին հասնելու համար երկար ու ձիգ ուղիներ ենք կտրել-անցել:
Մենք ուսանողներ ենք, ուսանողին վայել սովորական կարգավիճակով. ուտում ենք` ինչ պատահի ու փնտրում պատճենահանման մատչելի տեղեր, մի քիչ էլ լրագրությամբ ենք զբաղվում։ Մենք մի տասը հոգի կլինենք, երբ դասի գանք-չգանք, չորեքշաբթի միշտ գալիս ենք, գալիս ենք, որ գնանք Ռադիոտուն: Էնտեղ մեզ միշտ մի կտոր շոկոլադ անպայման կհասնի, հետո նոր՝ նյութեր, քննարկումներ, խորհուրդներ ու վերջում էլի շոկոլադ, որ հանկարծ չդառնանանք։
