Որքան էլ զարմանալու լինի, բայց ես Լոլոն եմ: Այո, մի զարմացեք, եղբայրս՝ Խաչիկը,  ինձ այդպես էր դիմում, երբ  դեռ երկու տարեկան էր: Սկզբում դա ինձ նյարդայնացնում էր , բայց հետո հասկացա , որ հազիվ է կարողանում բառերն իրար միացնելով որևէ բան հասկացնել մեզ: Արդեն անցել է յոթ տարի, իսկ ես կարելի է ասել, հպարտությամբ եմ հիշում այդ պատմությունը: Քանի որ այդ օրվանից ինձ իմ բոլոր բարեկամները Լոլո են կանչում:

Երբ ես նոր էի ծնվել,  քույրս՝ Լուսինեն,  շատ էր ուրախացել և հետաքրքրասեր հարևանների հարցին, թե ինչ է ծնվել, պատասխանում էր.

-Ինձ քուրիկ ա ծնվել: Իմ նման ա, բայց ինձանից մի քիչ սպիտակ…

Ու հենց քույրս էլ ընտրել է իմ անունը՝ Լիլիթ: Ունեմ շատ տաղանդավոր քույր՝ երգող, պարող, նվագող, ասմունքող, մի խոսքով, ինչպես ասում են` ձեռքի շնորհքով: Ինձ շատ  է օգնում, խորհուրդներ տալիս ու, ամենակարևորը, ազատ ժամանակը տրամադրում է ինձ` սովորեցնելով անգլերեն: Իսկ հիմա նա ուսանող է, և մեր պարապմունքները ցավոք հետաձգվում են: Ինձ պատմում է բազում պատմություններ մանկությունից, բայց իմ հիշողության մեջ լավ տպավորվել է միայն մեկը:

Չորս տարեկան հասակում իմ քնելուց անմիջապես հետո նա իջնում էր բակ խաղալու: Շատ երկար էր մնում բակում: Իսկ ես արթնանալով, վազում էի պատուհանի մոտ ու կանչում.

-Աղչի, խայտառակ, արի տուն…

Ու բոլոր տատիկները բակում նստած սկսում էին ծիծաղել:

Ոչ ոք չի կարող փոխարինել ծնողներիս, մայրիկիս՝ Նարինեին ու հայրիկիս՝ Մանուկին: Մայրս ասում է, որ ես շատ խելոք եմ եղել փոքր ժամանակ: Անգիր իմացել եմ ռեժիմս: Քնելու ժամին ասել եմ.

-Մամ, քնիս ժամն ա, գնամ` քնեմ…

Քնել եմ ու թողել, որ մայրիկս իր գործերն անի, վերջացնի: Պատմում է նաև, որ ես շատ  արագաշարժ եմ եղել: Ամբողջ օրը վազել եմ, թռվռացել ու քայլել եմ բազմոցի ու բազկաթոռի վրայով, փչացնելով բոլոր բազմոցներն ու բազկաթոռները: Հայրիկիս բջջայինի մեջ մինչև հիմա  կա իմ պարերի տեսանյութերը, ու երբ նայում եմ, անկեղծ ասած, ինձ լավ եմ զգում:

Ես ու քույրս մեր բակի պարուհիներն էինք, ու պարելուց հետո բոլորը մոտենում էին ու համբուրում: Միայն այդ պահը ինձ դուր չէր գալիս: Ես էլ եմ սիրում երգել, պարել, նվագել, նկարել և այդ ամենը անում եմ մեծ հաճույքով, քանի որ յոթ տարի հաճախել եմ երաժշտական դպրոց` դաշնամուրի բաժին, յոթ տարի հաճախել եմ պարի, յոթ տարի երգել եմ և այդպես շարունակ:

Կգտնվի՞ էլի ինչ-որ մեկը, ով կունենա այնքան նամակներ, բացիկներ, շնորհավորական և հենց այնպես գրված տողեր, որքան ես ունեմ։ Դրանց ճշգրիտ քանակը դժվարանում եմ ասել, քանի որ երբեք չեմ հաշվել, միայն կարող եմ ասել՝ մի օրը հազիվ թե բավականացնի դրանք թեկուզ և արագ աչքի անցկացնելու համար։ Լավ, իսկ ի՞նչ նամակներ ու բացիկներ են դրանք, ո՞ւմից և ինչո՞ւ այդքան շատ…

Մանկությունից են դրանք… Աննկարագրելի են զգացումները դրանք ձեռքս առնելիս։ Այնպիսի «ծանրություն» ունեն դրանք, կշիռ ունեն, թանկ են… Այդքան հիշողություններ՝ մի համեստ տուփի մեջ ամփոփված։ Այդքան պատմություններ… Օրեր…

Ուշ-ուշ է ձեռքս ընկնում այդ տուփը, սակայն ընկնելուց էլ միայն բացում եմ, առնում ձեռքերիս մեջ, նայում, ապա արագ լցնում տուփն ու փակում՝ նորից իր տեղը դնելով։

Ինչո՞ւ չեմ համարձակվում բացել դրանք ու կարդալ։ Մի՞թե այդքան անարժեք թղթեր են, որ ժամանակս անգամ ափսոսում եմ վատնել դրանց վրա։ Ո՛չ…Վախենում եմ ծեծել անցյալի դուռը, խուսափում եմ մանկության ճիչը լսելուց, գիտեմ, որ բառերը կոկորդիս շարվելով չեն ցանկանալու կուլ գնալ, խեղդելու են…

Իսկ ի՞նչ է դրանցում։ Պատմություն, մի ամբողջ մանկություն, ուրախ ու անհոգ օրեր, պարզ մանկական մաղթանքներ, անկեղծ խոստումներ…

Հասցեատերը ես եմ, բայց ո՞ւր են գրողները։ Անկեղծ ասած, միայն մեկն է նրանցից, որ կողքիս է, միայն նրան է, որ մինչև օրս տեսնում եմ, բայց գրողների թիվը վստահաբար մեկ տասնյակից ավելի կլինի… Հետաքրքիր է, չէ՞։

Ինչևէ, մի օր գուցե նորից ձեռքս առնեմ դրանք, այս անգամ սակայն, կարդալու պայմանով։

Դրանց հիմքում ընկերությունն է, պարզ, մանկական ընկերությունը… Եվ մի առիթ ասելու՝ մեր մանկությունը, մեր դպրոցական տարիները ուրիշ էին։ Դժվար թե մերօրյա դպրոցականները սոցիալական կայքերը թողած՝ իրար նամակ ու բացիկ գրեն։

Ցավալի է:

Բոլոր երեխաներն էլ պետք է ունենան  անհոգ և լուսավոր մանկություն, անկախ նրանից. քաղաքում են ապրում, թե՝ գյուղում:

Եթե տարիներ առաջ ինձ այս մասին ասեին, ես անշուշտ կբացեի բողոքի մի մեծ գիրք ու ցույց կտայի, որ այդ խոսքերը Հայաստանի երեխաների համար չեն ասված: Անշուշտ կբերեի մի շարք օրինակներ, որոնք կապացուցեին, որ  գուղում ապրող երեխաները շատ ու շատ պակաս հնարավորութուններ ունեն  բազմակողմանի զարգանալու համար:

Բայց սա տարիներ առաջ, քանի դեռ մեր գյուղ չէր եկել «Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամ»-ը՝ COAF-ը: Այս կազմակերպությունը տարբեր ծրագրեր է իրականացնում Արմավիրի, Արագածոտնի, հիմա նաև Լոռու մարզերում բնակվող գյուղերի երեխաների համար: Դպրոցներում գործում են տարբեր արտադպրոցական խմբակներ, որոնց երեխաները հաճախում են անվճար: Այս ամենի մասին դուք կարող եք իմանալ համացանցից, բայց ես ուզում եմ կիսվել իմ տպավորություններով:

Դեռ տարիներ առաջ ես կարծում էի, որ սովորելու բան կարելի է գտնել միայն դպրոցում ու դասագրքերում, բայց հիմա ես վստահ կարող եմ ասել, որ այն, ինչ ես սովորել եմ` հաճախելով COAF-ի խմբակներին, ոչ մի դասագիրք ինձ տալ չէր կարող: Գնում էինք թատերականի, ու գյուղում ապրող երեխան բեմ էր դուրս գալիս իբրև դերասան և դերասանուհի:

Հիշում եմ, որ ամեն անգամ, երբ  COAF-ի մեքենան գյուղ էր մտնում, գլխի էինք ընկնում, որ մի նոր ծրագիր է լինելու: Ամառային ճամբարներ, տարբեր էքսկուրսիաներ, և ի վերջո, մենք այսօր սովորում ենք վերանորոգված և բարեկեցիկ դպրոցում հենց COAF-ի շնորհիվ:

COAF-ը փոխեց ինձ: Ես և ինձ նման հարյուրավոր երեխաներ սովորեցինք ազատ մտածել, սովորեցինք, որ մենք այս փոքրիկ գյուղերի փոքրիկ բնակիչներս կարող ենք փոխել մեր շրջապատը դեպի լավը: Մենք կարող ենք ամեն ինչ, եթե հավատում ենք ինքներս մեզ:

 COAF –ը մի մեծ լույս բերեց մեզ: Այդ լույսը թափանցեց ու հասավ մեր բոլորի հոգու խորքերը ու լուսավորեց մեզ ներսից: Ես սկսեցի սիրել իմ գյուղը հենց  COAF-ի շնորհիվ: Այսօր մենք` գյուղի երեխաներս, ունենք հնարավորություններ, որոնք չունեն անգամ քաղաքի երեխաները:

Մենք չենք վախենում ազատ լինելուց, մենք պատրաստ ենք պայքարել ու հասնել մեր երազանքներին, մենք պատրաստ ենք մեր մտածածն արտահայտել և ազատ ստեղծագործել:

Ես կարող եմ վստահորեն ասել, որ այն  մեծ կամ փոքր հաջողությունների ու ձեռքբերումների համար, որ ունեցել եմ այս տարիների ընթացում,  պարտական եմ COAF-ին:

«Հայաստանի մանուկներ հիմնադրամը» շարունակում է իր բարի գործը, ու այժմ ինձ նման երեխաների թիվը գնալով շատանում է, և ես վստահ եմ, որ կգա մի օր, երբ այս կազմակերպության և նմանատիպ այլ կազմակերպությունների շնորհիվ  Հայաստանի գյուղերում ապրող երեխաները կունենան վառ ու լուսավոր ապագա…

Երազանքներ, որ կմնան երազանք։ Հա, մտքերս մի տեսակ խառն են, բայց կասեմ, որ իրոք մենք էլ գիտենք, որ մեր սրտի մի անկյունում ունենք պահած երազանքներ ու լավ  գիտենք, որ դրանք չեն իրականանա, կամ կիրականանա դրա մի մասը, բայց մեկ է, մենք էլի երազում ենք, շատ հաճախ  դրանք ուղղակի մեր երևակայության արդյունքն են։

Բայց շատ հաճախ ունենք երազանքներ, որ դարձնում ենք նպատակ ու ամեն գնով հասնում դրա իրագործմանը։

Երևի կյանքի կարևոր բանաձևերից մեկն է, որ պետք է բացես, լուծես ու ամեն ինչ քո սրտի ուզածով կլինի, ոնց որ մաթեմատիկական դժվար խնդիրները, որոնց լուծմանը հասնում ես բանաձևի օգնությամբ: Մի՞թե չես ուրախանում, որ կարողանում ես լուծել դժվար խնդիրը, չէ՞ որ հաստատ ուրախանում ես։

Հա, հիշեցի մի լավ դեպք։ Հենց ես ու ընկերուհիս էինք երազում, որ կմեծանանք ու մեր ուզած խանութը կբացենք, ու քանի որ չէինք ուզում մեր ծնողներին շատ նեղություն տալ, որոշեցինք գումար հավաքել։  Դե, ինչպես բոլորը, որոշեցինք գանձանակ պահել, ու ամեն օր որոշակի գումար էինք ավելացնում: Բայց դե, երազանք էր, որ եկավ ու անցավ։ Բայց գանձանակը կար,  ու այս ամառ դարձավ ուրիշ երազանքի իրագործման միջոց։

Մարտի ութն էր: Կանգառում կանգնած սպասում էի: Օրը սովորականից մարդաշատ էր. դե, տոն էր: Ինչպես ամեն տարի, այդ օրը նույնպես ծաղիկներ էին բաժանում կանանց և աղջիկներին: Մի կին իր տղայի հետ եկավ, կանգնեց կողքիս: Այդ կնոջ ձեռքին մի ծաղիկ կար, իրեն էլ էին նվիրել: Ասեմ, որ չափազանց շատ եմ սիրում նայել մարդկանց աչքերին, փորձել կարդալ ամենքի հայացքը, տեսնել էությունը: Հիմա նայում եմ այդ կնոջը, հետո իր տղային. մոտ տասը տարեկան կլիներ, մեծ, շատ սիրուն աչքեր ուներ, երկար թարթիչներ, բարի հայացք, թուշիկներին էլ պեպեններ կային: Մայրը ծաղիկը տվեց որդուն, ու սկսեցին զրուցել:

-Մա՜մ, ա՜յ մամ, կլինի՞ դասատուիս տամ էս ծաղիկը: Իրան շատ եմ սիրում:

-Չէ, կտանենք, կտանք քույրիկին, ա՜յ տղա:

-Մա՜մ, բայց ես դասատուիս եմ ուզում նվիրել:

-Ա՜յ տղա, սիրուն բռնի ծաղիկը, տուն պիտի տանենք: Լավ, է, որ ուզում ես, դասատուիդ կնվիրենք: Տանը քուրիկին կասենք` կզարդարի, դասի գնալուց կտանես:

-Հա, մամ ջա՜ն:

-Տղե՛ս, կարո՞ղ ա տատիկին նվիրենք էս ծաղիկը: Ուզում ես, արի իրան նվիրենք, հա՞:

Ամբողջ ժամանակ լսում եմ ուշադիր, այդ տղային եմ նայում, որ զգույշ ծաղիկը բռնած՝ համ մայրիկի հետ է զրուցում, համ էլ անընդհատ մի քայլ առաջ է գալիս, տեսնի՝ չեկա՞վ ավտոբուսը: Նայում եմ ու ժպտում իրեն: Մեկ էլ ինքն ինձ ժպտաց ու ասաց.

-Մա՛մ, վերջ, ծաղիկը էս քույրիկին եմ նվիրում:

-Նվիրի, բալե՛ս, լավ քույրիկ ա:

Սիրտս լցվեց. իրենց ունեցածը ընդամենը մի ծաղիկ էր, բայց բոլորին նվիրեցին: Գուցե Աստված իրենց բարեկեցիկ կյանքով չէր ապահովել, բայց շատ մեծ սիրտ էր նվիրել…

Ծաղիկը չվերցրի ու ասացի, որ դա հենց այդ կնոջ նվերն է ու թող իրենն էլ լինի: Ո՛չ իմ ավտոբուսն էր գալիս, ո՛չ իրենց, ինչ լավ էր. սկսեցինք զրուցել: Պահը չկորցրի ու ասացի.

-Ինչքան սիրուն ու լավ տղա ունեք:

-Հա՞:

-Շա՜տ:

Իրենց ավտոբուսն եկավ, ու նստելիս այդ տղան ինձ ժպտալով ասաց.

-Հաջող, քույրիկ ջա՛ն:

Ամբողջ օրը աչքերիս առաջ այդ հայացքն էր. ծաղիկ նվիրող այդ բարի հայացքը: Այնքան կուզեի նորից տեսնել այդ տղային, մի բարի ժպիտ նվեր ստանայի նրանից ու պարզեի, թե ի վերջո, ո՞ւմ նվեր հասավ բարի հոտով այդ ծաղիկը:

Դու ունես 6 կյանք մինչև հասունացում: Դե այդ կյանքերը այնքան էլ քոնը չեն, բայց ցանկացածի կորուստը քեզ ավելի են հեռացնում մանկությունից ու տանում դեպի հասունացում: Մի քանի օր առաջ այդ կյանքերից ևս մեկը կորցրեցի: Այժմ ինձ մնացել է 4 կյանք՝ մեկ տատիկ, մեկ պապիկ, հայրիկ ու մայրիկ:

Տատիկներ ու պապիկներ… Նրանք ապահովում են քո մանկության մի ամբողջ 4 կյանք: Երբ դու թոռնիկ ես, դու չես կարող մեծ լինել: Նրանք դա թույլ չեն տա: Պապիկս պատմում է, որ քույրս խնձոր ուտում էր միայն այն դեպքում, երբ իր ձեռքով քաղում էր ծառից: Պապս էլ ձմռանը թելերով խնձորները կապել է իրենց ծառերից, իսկ մյուս պապս խոստանում էր մեդալ այն թոռանը, ով առաջնը իր ճաշը կվերջացներ: Այդպես էլ չտվեց…

Նրանք քեզ կպատմեն զվարճալի պատմություններ, մի  մասը միգուցե հորինված: Նրանք նույնիսկ  քո ներկայությամբ վիճում են զվարճալի կերպով, տատիկները չմոռանալով հիշեցնել, որ իրենք «լիքը ուզողներ ունեին» ու զարմանում են , թե ինչի են պապիկիս ընտրել: Պապիկներն էլ իրենց հերթին հետ չեն մնում, ասելով, երևի խմած են եղել նրանց ընտրելիս:  Ափսոս, մայրական տատիկս ու հայրական պապիկս մենակ են ու էլ չեն կարող այդպես վիճել…

Տատիկներ ու պապիկներ…Նրանք ապահովում են քո մանկության 4 կյանքերը: