Մշակութային ծրագրով ԱՄՆ-ում ապրող ուսանողների համար տարվա այս օրերը լի են նոր ու բազմազան հետաքրքրություններով, մանավանդ, երբ տեսնում ես, թե ինչպես են ամերիկացիները նշում Սուրբ Ծնունդը և Ամանորը, ու համեմատում մեր` համուհոտով Նոր տարու հետ… Հըմի սեմ, դուք էլ իմանաք: Ուրեմն, աշխարհի այս մեծ ու միևնույն ժամանակ փոքր անկյունում ապրող մարդիկ համեմատած ավելի մեծ շուքով նշում են Սուրբ Ծնունդը, բայց ոչ հունվարի 6-ին, ինչպես մենք` հայերս ենք անում: Նրանք նշում են դեկտեմբերի 25-ին ու շատ են սիրում այս տոնը, նամանավանդ, երբ քրիստոնյա են լինում կամ ինչ-որ կրոնական պատկանելություն են ունենում…
Դեկտեմբերի 24-ի երեկոյան բոլորը ընտանիքներով եկեղեցի են գնում ու Պատարագի մասնակիցը դառնում, շնորհավորում միմյանց ու ամանորյա բացիկներ տալիս այն մարդկանց, ովքեր նույն եկեղեցին են հաճախում, իսկ բացիկ ստանալը այստեղ նույնքան հաճելի է, որքան Հայաստանում «կանյակ-բամբանեռկեն»… Եկեղեցուց հետո սովորաբար հավաքվում են ողջ գերդաստանով ու մեծ ընթրիքը վայելում, իսկ այնուհետև գալիս է ամենասպասված պահը. դեռևս դեկտեմբերի սկզբներին ամերիկացիները զարդարում են իրենց շլացուցիչ տոնածառերը` ճիշտ էն կինոների պես` պսպղուն լույսերով, մեծ ու շողշողուն խաղալիքներով, ու եղևնու տակ դնում են լի~քը նվերներ` հասցեատիրոջ անունով, որն էլ բացում են ընթրիքից հետո, ու դա մի մե~ծ բավականություն է իրենց համար, քանի որ իրենք չեն մտածում նվերի արժեքի մասին, այլ շնորհակալություն են հայտնում, որ վայելում են Ծննդյան օրերը իրենց ընտանիքի հետ (սովորաբար իրենց հարազատները ապրում են տարբեր քաղաքներում ու տարբեր նահանգներում)…
Դեկտեմբերի 25-ի առավոտյան էլ ամեն մեկը բացում է իր անվան սկզբնատառով կարմիր գուլպան` լցված հազար տեսակի քաղցրավենիքով… Ես էլ ունեի, բա… Դե իսկ արձակուրդներին շա~տ են սիրում ճանապարհորդել. գնում են տարբեր քաղաքներ, նահանգներ, նշում տոները, այնինչ մեր տրամաբանությունը ասում է, որ տոները պետք է քո սեփական տանը նշես. չգիտեմ` որն է ճիշտ…
Ամանորի մասին չգիտեմ, թե կոնկրետ ինչ ասեմ, որովհետև առանձնապես չեն նշում, իհարկե բացի «Շնորհավոր Նոր տարի» ասելուց: Բայց… Այս օրերին կարելի է տեսնել հազարավոր ամերիկացիների, ովքեր, թերթերը ձեռքներին, պտտվում են քաղաքի բոլոր խանութներով ու գնում նույնիսկ անպետք իրեր, որովհետև այս օրերին գրեթե բոլոր խանութներում խելահեղ զեղչեր են… Ու ինչպես հայկական հեռուստասերիալներից մեկի գլխավոր հերոսն էր ասում «Սոսի’կ ջան, տոնածառ ընչի՞ հըմի կառնիս: Նոր տարուց հետո նույն տոնածառը զեղչի տակ դրած կէղնի, ու կխնդրէն, օր առնիս… Ինչ էղնի, հայից կէլնի, չէ՞: Էլ չխոսեմ զարդարանքների մասին. զարդարում են ամեն ինչ` տան ամեն մի անկյուն, տնային կենդանիներին, ծառերը, ծաղիկները… Իսկ մենք` հայերս, մի հինգ օր լավ չարչարվում ենք, հազարավոր դրամներ ենք ծախսում, պատրաստում հազար տեսակի ուտեստներ ու գնում հարազատ-բարեկամների տուն` «իրենք մեր տուն եկել են» տրամաբանությամբ… Ինչևէ…
Շնորհավոր Ամանոր ու Սուրբ Ծնունդ, հայեր ջա~ն: Թող ուրախ ու հաջող տարի լինի մեզ համար…

Հ.Գ. Էս բաժակով էլ էկէք Նոր տարվա բլինչիկին կարոտած սփյուռքահայության կենացը խմենք…

Երբ տատիկիս տանը նկարներն էի նայում, մի կնոջ նկար տեսա, ով հայկական տարազով էր` ճակատին կոպեկներ, մեջքին` քամար: Հարցրեցի տատիկիս, ասաց, որ իր տատն է` բուն ղարաքիլիսեցի Վարդիգյուլը, որին հիմա էլ բոլորը հիշում են ու պատմում նրա մասին հյուսված անեկդոտները:

Սուրբ Հովհաննես եկեղեցու լեռան լանջերին էր փռված հին Ղարաքիլիսան` իր ծուռտիկ-մուռտիկ փողոցներով և նեղ անկյուններով, որտեղի բնակիչներին նամակներ էին ուղարկում հետևյալ հասցեներով. «Ուգլ Կասպունսկի` Ղազի բներ, փթիր Աղավնիկին կամ Օյին Վարդիգյուլին»: Եվ փոստատարը մեծ պատրաստակամությամբ հանձնում էր այդ նամակները նրանց: Հաջորդ օրը ծերանոցի կանանց խումբը հետաքրքրվում էր, թե ինչ է եկել նամակներում, թեև փոստատարը չէր մոռացել օր առաջ նամակի բովանդակությունը ներկայացնել թաղի կանանց: Ղարաքիլիսայի բոլոր դեմքերը հավաքվում էին ծերանոցում, իսկ ծերանոցը հին բաղնիքի շենքն էր: Վարդիգյուլը ծերանոցի կարկառուն դեմքերից էր: Այստեղ էր գալիս գդոզ Ռուբենը, որ շատ գրական էր խոսում, Աղագուլը, շատ գրքեր կարդացած Թամաշ բիբին, որ խոսում էր Նապոլեոնից, Պյոտր Առաջինից, Լենինից, և այնքան էր պատմել նրանց մասին, որ Վադիգյուլ տատը քնած ժամանակ արտասանում էր նրանց անունները, իսկ երբ տատիկս հարցնում էր իր տատիկից, թե.

-Նանա, էտ ի՞նչ մարդկանց անուններ էիր տալիս:

-Աղջի, ի՞նչ եմ նալ: Թամաշը մէ շաբաթ ի` էտ գիրքն ի պատմել:

Ամենակոմիկականը տատի ամուսնությունն է. ամուսնացել է 12 տարեկանում: Բակում ցեխի հետ խաղալիս հարևան Գուգուշը եկել է նշանելու` մի սանր ու մի լվացքի տաշտ ձեռքին: Վարդիգյուլը հարցնում է.

-Հլը սանդրը պերի ես` պերիր, բա էտ տաշտը ինչի՞ խմա էս պերի:

-Վարդիգյուլ,- պատասխանել է փեսան,- իրիկունը ջուր կտաքցուցես, էդ ցեխոտ ոտքերդ կվլանաս:

Բա:

Իսկ 45 տարեկանում մի հինգ գիշերանոց է պահել և պատվիրել.

-Ախչի, Վայրը,- ասել է հարսին, որ մեռնեմ, էս խինգն էլ կխաքցուցես, ընդի ցուրտ է լինելու, հանկարծ չմրսեմ, գինա՞լ ես, խողը պաղ ի, կպաղեմ: Իսկ ինքը մահացել է 98 տարեկանում: 90-ից հետո մի հինգ անգամ տնեցիք ծախսերի ցուցակ են գրել, պատրաստվել, իսկ ինքը անկողնու միջից գլուխը բարձրացրել է ու ասել.

-Էդ ի՞նչ եք անել: Քելեխիս ցուցակ կգրե՞ք,ես չեմ մեռնելու, մեռնեմ, որ Փառոյի Եղիշը կա` խացս ուտի՞:
Եղիշն էլ Ղարաքիլիսայի մահախոսական կարդացողն էր:
Վարդիգյուլը մահացել էր ու ոչ-ոքի չէր ասել իր բոխու թփերի տեղերը:

Հարսը հարցրել է.
-Մամի, բա բոխու թփերի տեղը ինձ չե՞ս ասելու: 

-Աղջի, բա որ չմեռնե՞մ:

Պատասխանել է մամը և հավիտյան փակել աչքերը:

Ինչ-որ եկեղեցի եմ տեսնում, մկրտության ավազանի առաջ ինչ-որ մարդիկ կան, կարծես երկուսն են: Մեկը կարծես մեծ հորեղբայրս է` Վովա պապան: Բայց հաստատ նա չի մկրտվում, որովհետև ինքն արդեն իսկ մկրտված է, ասեմ ավելին, մեր տասնհինգհոգանոց ընտանիքում միայն ինքն է մկրտված: Իսկ այն մյուսն ո՞վ է: Ի՞նչ, ե՞ս եմ: Մկրտվու՞մ եմ: Չէ, կարծես արդեն մկրտվել եմ: Ահա և քահանան, նա մեզ է մոտենում, ի՞նչ է ասում:
-Աստղիկ, վեր կաց. դասից ուշանում ես:
Բացում եմ աչքերս: Սաթիկ մաման էր: Էլի փակում եմ աչքերս, որ տեսնեմ էն, ինչ մի քանի վայրկյան առաջ էի տեսնում: Ջանում եմ մտովի վերականգնել այն պատկերները, բայց էլի.
-Դե վեր կաց:
Չեմ ուզում հավատալ, որ էս ամենը երազ էր ընդամենը: Չէ, երազ չէր, ավելի ճիշտ կլինի ասել երազ դրձած երազանք: Իսկ էս Սաթիկ մաման չի թողնում մարդ կարգին երազի:
Ախր, ես շատ էի սպասել դրան: Մերոնց վրա հույս դնել չէր կարելի, որովհետև ասում էին, որ երբ քույրս Ռուսաստանից գա, ամբողջ ընտանիքով կկնքվենք: Բայց ո՞վ գիտի` նա երբ է գալու, կամ գալու դեպքում մերոնք արդյոք իրենց խոստումը կատարելու են: Բայց կա մի հոգի, որին այս հարցում և բոլոր հարցերում վստահում եմ. դա դասղեկս է` ընկեր Սահակյանը: Նա մեզ խոսք էր տվել, որ մի օր մեր դասարանին կտանի մկրտվելու: Անհամբերությամբ սպասում եմ այդ օրվան:
Որտե՞ղ էի մնացել, հա, ասում էի, որ Սաթիկ մաման ինձ մի կերպ անկողնուցս հանեց: Մի խոսքով, օրս այդքան էլ լավ չսկսվեց: Ու ես տխուր ու մի քիչ քնաթաթախ գնացի դպրոց: Կողքիս նստող տղային` Յուրիին, պատմեցի երազս, իսկ նա ասաց.
-Պատկերացնու՞մ ես` էսօր Սահակյանը զանգի ասի` վաղը կնքվելու ենք:
Ոչինչ չասացի, միայն մտքումս Աստծուց խնդրեցի, որ Յուրիի ասածները իրականություն դառնան: Դասերն ավարտվեցին, ու ես գնացի տուն: Անտարբեր հայացքով հառուստացույց էր նայում, բայց ոչինչ էի տեսնում: Եվ հանկարծ հեռախոսիս զանգ եկավ. Սահակյանն էր: Վախվխելով պատասխանեցի:
_Աստղ, տեր Սիմեոնն էր զանգել: Վաղը կնքվում եք:
Սուրբ Ներսես Շնորհալի եկեղեցին է: Ինչ-որ մարդիկ կան մկրտության ավազանի առաջ: Չէ, էս անգամ երկուսը չեն, շատ են: Նրանց մեջ եմ նաև ես:
Այդ օրը լույս աշխարհ եկավ քրիստոնյա Աստղիկը, ավելի ճիշտ, Մարիամը (մկրտության անունս է): Իսկ այսօր ես դարձա երկու տարեկան:


Հիմա բազմոցին նստած էս նյութը գրելով հիշում եմ մանկությանս կախարդական պահերից մեկը: Մտքով թռչում եմ տասը տարի հետ ու ահա ես եմ վեց տարեկան Վահեն եմ` խուճուճ շեկ մազերով՝ հայելու միջից նայում եմ ինձ: Վիզս երկարեցի ու նայեցի պապիկիս սենյակ: Հա էլի, էնտեղ ա: Գնացի ու զոռով հրելով նրան, պառկեցի կողքին՝ մահճակալի վրա:
Պապիս նվնվաց, որովհետև այգուց հոգնած եկել էր հանգստանալու, իսկ ես, կոպիտ ասած, հարամ էի անում էդ հանգիստը: Ու պապիս` հաշտվելով այն մտքի հետ, որ պետք է իր ծոցում գալարվելով չթողնեմ հանգստանա, աչքերը փակելով ձևացնում էր, թե քնած է: Բայց ես էլ հո՞ գիտեմ, որ ձև ա բռնել:

-Պապի, այ պապի, հեքիաթ պատմի, էլի:

Ու պապիս բացելով սկզբից մեկ, հետո մյուս աչքը ու ծանր հոգոց հանելով ասում էր.

-Ախ, ես ի՞նչ հեքիաթ պատմեմ, չեմնալ ոչ մե հեքիաթ:

-Մեղուների հեքիաթը պատմի,- ասում էի ես ու իմանալով, որ պապս չի մերժի, ավելի հարմար էի տեղավորվում:

Մի երկու «չեմուչում» արտահայտող բառերից հետո պապս հաշտվեց իր պարտության հետ ու սկսեց.

-Իրիկվա ժամը 8-ին զանգիմ Թումայենց Խաչիկին, ասիմ. «Յար մեր տուն` քյոմագ պտի անես» ասաց. «Լավ իկյաս եմ»: Մեղուների ռամկեքին մուխ փչի, որ քնեն, գրուզավիկը էկավ, լավ է, բոլի, էլ չեմ հիշել…,- փորձեց ինձնից պոկվել պապս, բայց հասկանալով, որ փորձն անհաջող էր, շարունակեց,- գրուզավիկն էկավ, ես ու Խաչիկը սկսիյ մեղուները լցել մեջը, լցիյ, հետո նստայ, որ էթայ Կարմրաշեն … 

Լսում եմ պապիս «հեքիաթը», ու կոպերս ծանրանում են, ու արդեն կիսաքուն լսում եմ տատիկիս խոսքերը. «Բաբկեն, ջուր տվին քել բիբարները ջրի»:

Ու հետո, երբ մի քիչ էլ մեծացա, մեղուները Կարմրաշեն տանելու գործընթացին մասնակցելուց հետո միայն հասկացա, որ դա ամենևին էլ հեքիաթ չէր, այլ պապիս հոգսերից մեկը: 

Բայց ես մինչ օրս էլ հիշում եմ էդ «հեքիաթը», բայց կիսատ, որովհետև կեսից միշտ քնում էի…



7 տարեկան էի: Հայրս աշխատում էր Տավուշի մարզի Բերդավան գյուղում, այլ կերպ ասած` Ղլաչում (Սև ջուր): Ես հաճախ էի այնտեղ լինում: Երեկոյան միշտ հորս գործընկերների հետ հավաքվում էինք ինչ-որ մեկի տանը: Այդ հավաքույթների ժամանակ նրանք միշտ ինձ խնդրում էին երգել: Դե, ես էլ բնականաբար չէի մերժում: Կանգնում էի աթոռի վրա և սկսում երգել.
-Պու, պու, պիդու,- երգում էի այն ժամանակ իմ ամենասիրելի երգերից մեկը՝ Մերիլին Մոնրոյի «I wanna be loved by you»:
Վերջում ես լսում էի ծափեր և մի պահ պատկերացնում ինձ բեմի վրա Մերիլին Մոնրոյի հայտնի սպիտակ շրջազգեստով: Անցան տարիներ, հայրս այլևս այնտեղ չի աշխատում: Ես գնում էի երգի դասերի, սակայն չէի երգում այն, ինչը իրոք հարազատ էր իմ հոգուն: Այդպես դադարեցի գնալ դասընթացների և սկսեցի երգել միայն իմ, հարազատներիս և ընկերներիս համար: Բոլորը ասում էին, որ ես երգերը վերածում եմ ջազի, որ ինչ-որ ջազային հնչյուններ եմ ներմուծում գրեթե բոլոր երգերի մեջ: Եվ ես հասկանում էի, որ նրանք ճիշտ են, բայց չէի բացառում այն փաստը, որ հենց այդ ոճի երգեցողությունն է նրանց գրավում իմ ձայնի մեջ: Այդպես երգում էի, պատկերացում չունենալով ջազի մասին: Բայց հետո մի օր ես դիտեցի «Ջազում միայն աղջիկներ են» ֆիլմը, որտեղ գլխավոր դերակատարներից մեկը հենց Մերիլին Մոնրոն էր, իմ սիրելի սպիտակ շրջազգեստով երգչուհին: Ֆիլմը բացեց իմ առջև ջազը, իր գեղեցիկ, անկանոն բնույթի հնչյուններով: Այդ օրվանից ես դարձա Բիլլի Հոլիդեյի, Ֆրենկ Սինատրայի երգերի սիրահարը: Հետո իմ կյանք մտավ ջազային պարը: Վանաձորի երիտասարդական փորձարարական ակումբը ներկայացնում էր «Սերը ջազ ակումբում» պարային ներկայացումը, որտեղ պարում էի նաև ես: Ամիսներ շարունակ ես լսում էի միայն ջազ, ժամերով պարում էի միայն ջազային ոճով պարեր: Ես ամբողջովին ընկղմվելի էի ջազի մեջ: Ջազը դարձել էր կյանքի մի մասնիկ, առանց որի հնարավոր էր խելագարվել: Բեմադրությունը ավարտվեց, և ես շատ էի կարոտում մեր փորձերը:
Եվ վերջերս իմացա, որ ջազը երկար սպասված հյուրի պես նորից հյուր կգա իմ կյանք, և ես նորից հնարավորություն կունենամ ժամերով պարել իմ նման ջազի սիրահարների հետ: Ջազը իմ մեջ է, իսկ ես նրա, մենք ուղղակի անբաժանելի ենք:

-Լիլիթ… Լիլիթ… Լիլիթ…

Եվ այսպես սկսվում է իմ օրը.

-Արագացրու, դասից գուշանաս, պռձի…

-Հա, մաաաաամ, գելնիմ։

Ես այն երեխաներից չեմ, որոնց դասերը առավոտյան իննին սկսվելու պատճառով յոթին են արթնանում: Ես այն երեխաներից եմ, որոնք չեն մտահոգվում դասից ուշանալու համար, քանի որ…

-Լիլիթ, զարթնի…

-Մամ, դպրոցը ոդըմ ճամփա է, դռան դեմն է, հմի գելնիմ, մեգե` չեմ ուշանա:

Երևի հասկացաք: Ես ապրում եմ ուղիղ դպրոցի հարևանությամբ ու չեմ անհանգստանում դասից ուշանալու մասին, սակայն հակառակ իմ անհոգության, երբեմն դասից ուշանում եմ, երբեմն էլ առաջին ժամն եմ բաց թողնում, քանի որ քնել եմ ուզում:

-Լիլիթ, յել հագնվի…

-Ու~ֆ, յելա, յելա…

Վեր եմ կենում, ինձ ստիպելով գալիս նստում վառարանի առջև ու իմ կամքից անկախ նորից քնում, բայց մայրս երկար չի թողնում վայելեմ հանգիստս ու կրկին.
-Լիլիթ…

Եվ այսպես տիպված ու զոռով գնում եմ դասի, բայց դպրոց մտնելու երկրորդ րոպեից հոգնածությունս ի սպառ վերանում է, և այդտեղ զգում եմ դպրոցի «մոգական» ուժը։
Հաջորդ շաբաթվանից արձակուրդ է, և ես գիտեմ, այս անգամ ինչքան էլ ուզեմ երկար քնել, չեմ կարողանալու: Հակառակ է, չէ՞:

Բարեվ ձեզ: Իմ անունը Նարեկ է: Սովորում եմ Մալիշկայի թիվ 1 միջնակարգ դպրոցում: Հետաքրքված եմ էլեկտրոնիկայով: Սպորտաձևերից սիրում եմ լող և վոլեյբոլ: Ճիշտն ասած՝ կարդալու հետ այնքան էլ սեր չունեմ: Չեմ սիրում նաև շարադրություններ գրել, բայց դե, ինչ արած, ես էլ այդպիսին եմ: Չափից շատ սիրում եմ ռեժիսորի գործը, սակայն ուսումս չեմ ուզում շարունակել այդ ուղղությամբ,քանզի կարծում եմ, որ ֆիլմ նկարահանելու համար պետք է ուղղակի տաղանդ և ցանկություն ունենալ: Ուսման առումով նախընտրում եմ գնալ ճարտարապետության ուղղությամբ:

Չափից ավելի երազող եմ,ինչն ինձ վրա ազդում է և՛ դրական, և՛ բացասական: Լինում է այնպես, որ ինձ խրախուսում են, որոշ դեպքերում էլ բոլորն ուղղակի ծիծաղում են ինձ վրա։ Լավ եմ հիշում՝ 5րդ դասարանում բնագիտության դասին ուսուցուհիս ատոմների մասին ինչ-որ բան էր բացատրում։ Նա դասից դուրս մի հարց տվեց և ասաց, որ պատասխանողին 10 կնշանակի։ Բոլորը սկսեցինք իրենց ենթադրություններն անել, մինչդեռ ես, միացնելով երևակայությունս, սկսեցի մտածել և ինչ-որ բան մոգոնեցի։ Սկզբում ամաչեցի բարձրաձայնել՝ մտածելով, որ այդպիսի բան լինել չի կարող։ Տեսնելով, որ ոչ ոք ճիշտ չի պատասխանում՝ փորձեցի ռիսկի դիմել, և ոչ իզուր։ Խոսքս չավարտած՝ ուսուցչուհիս ընդհատեց ինձ հետևյալ խոսքերով․
-Հիանալի՜ է, կեցցե՛ս։
Եվ այդպես ես վաստակեցի առաջին 10 գնահատականս բնագիտություն առարկայից:
Հիշում եմ նաև, թե ինչպես էինք ընկերներով բարձրացել սարի գլուխը։ Ես նայեցի սարից ներքև և սիրահարվեցի այդ տեսարանին։ Սկսեցի մտովի կառուցել մի սարք, որի օգնությամբ կարելի է նետվել սարի գագաթից ցած՝ և հանգիստ վայրեջք կատարելով հիանալ տեսարանի գեղեցկությամբ, բայց այնպես, որ ցանկացած պահի կարելի լինի մնալ օդում։ Երբ ես կիսվեցի այդ մտքով ընկերներիս հետ, ստացա ինձ այնքան էլ դուր չեկած պատասխան․
-Դա խո՞ տու խիվանդ չես, ես յան յար չինես դեն։
Այս խոսքերից հետո նրանք սկսեցին աստիճանաբար իջնել սարից։ Երբ ես վերադարձա իրականություն, նրանք արդեն սարի ստորոտին էին, և ես ստիպված եղա արագ-արագ հասնել նրանց, որ մենակ չմնամ․․․

Մի անգամ էլ մայրիկիս հարցրի, թե ինչ չափման միավորով են հաշվում գրելու ժամանակ գրչի թողած թանաքի հաստությունը, և ոչ մի պատասխան չստացա: Նույն հարցը ուսուցչուհուս ուղղելուց հետո ստացա հետևյալ պատասխանը. «Երբեք չէի կարող մտածել, որ նման հարց կարելի է տալ»: Ես մինչև հիմա էլ չեմ ստացել այդ հարցի պատասխանը․․․
Դե լավ, էլ չշարունակեմ, թե չԷ, վախենամ, դուք էլ կսկսեք ծիծաղել:

1. Խնդրում եմ մի մեղադրեք մեզ, որ ծանոթ չենք ձեր հին դժբախտություններին և կարող ենք հանգիստ ծիծաղել ու ժպտալ երթուղայինում ու փողոցում: Եթե բարձր ձայներով ձեզ չենք խանգարում, խնդրում եմ, թարս մի նայեք մեր ժպիտներին, որովհետև դրանք շատ հեշտությամբ վերանում են, իսկ ժպտացող դեմքերը տեղից էլ շատ քիչ են մեր փողոցներում:

2. Դուք անընդհատ ինչ-որ վատ բան եք տեսնում վիրտուալ շփման մեջ: Չգիտեմ ինչու, դա ձեզ համար հանցանքին հավասար մի բան է: Դեմ եք մեր վիրտուալ շփմանը, բայց մեզ անընդհատ հորդորում եք շատ շփվել մեր ընկերների հետ: Իսկ ինտերնետը ամենալավ միջոցն է միշտ կապի մեջ լինելու համար: Էլ չասեմ, որ ինքներդ էլ հավեսով օգտվում եք սքայփից ու ֆեյսբուքից` ձեր բարեկամների հետ խոսելու համար:

3. Նույն երկրորդ կետի թեմայով. այդքան կողմ լինելով կենդանի շփմանը, հաճախ ինքներդ եք մեզ արգելում դուրս գալ ընկերների հետ, կամ կարծում եք, որ այդ ժամանակը ավելի օգտակար բանի վրա կարելի է ծախսել: Չեք վստահում, որ մենք ինքներս կարող ենք տնօրինել մեր ժամանակը:

4. Չեմ կարողանում հասկանալ, թե ինչու եք բացասաբար վերաբերվում մեր տեխնիկային, իսկ ինքներդ ուզում եք ամեն նոր բան ունենալ, անկախ այն բանից, օգտվել գիտեք, թե ոչ: Ի՞նչ վատ բան կա ինտերնետի, ականջակալների ու հեռախոսների մեջ: Երբ մեզ ականջակալներով եք տեսնում, անպայման մի քիչ թարս եք նայում, կարծում եք, որ դա անուշադրության պատճառ է, որ կարող ենք իբրև թե չլսել մեքենայի ձայնը ու մեքենայի տակ ընկել, կարծում եք ականջակալները անտարբերության նշան են: Իսկ իրականում մի՞թե վատ է, որ քո երաժշտությունը միշտ քեզ հետ է:

5. Ժամանակին, երբ մեր տարիքին եք եղել, դուք իհարկե շատ գեղեցիկ ու ոճային եք հագնվել, բայց ճաշակը ժառանգաբար չի փոխանցվում: Խնդրում եմ, մի մոռացեք, որ ձեր ճաշակը մեր ճաշակը չէ, և մենք առանձին անհատ ենք, մեր ճաշակով: Միգուցե դուք կուզենայիք, որ ձեր աղջիկը հագնվեր գեղեցիկ ու «աղջկական», ինչպես, օրինակ, ձեր հարևանի աղջիկը, բայց խնդրում եմ հաշվի առեք, որ ամեն մեկն իր ճաշակն ունի, և գուցե ձեր աղջկան կամ տղային դուր չի գալիս դասական ոճը, կամ հարմար չէ ամենօրյա խառնաշփոթի համար:

6. Ինչ վերաբերվում է հարևանի աղջկան կամ տղային: Խնդրում եմ, երբեք մեզ մի համեմատեք ուրիշ մեկի հետ: Նախ, նորից կա անհատականության հարցը` ամեն մեկս մեր լավ ու վատ կողմերն ունենք, տարբեր ենք: Իսկ համեմատությունը մեր ականջին հաճախ այսպես է հնչում. «Այ, եթե նա լիներ իմ երեխան, և ոչ թե դու…»: Էլ չեմ շարունակում: Դուք հասկացաք, հուսով եմ:

7. Վերադառնամ ճաշակների տարբերությանը: Եթե ինչ-որ գիրք կարդալու համար մենք խորհուրդ ենք հարցնում ինտերնետից և ոչ թե ձեզնից, դա չի նշանակում, որ մենք ձեզ անտեսում ենք, կամ կասկածում, որ դուք բավականաչափ կարդացած եք: Պարզապես, հնարավոր է մեզ այլևս չեն հետաքրքրում «Ջեյն Էյրն» ու «Անգլուխ ձիավորը»: Կարող է նաև ինչ-որ մեկին շատ հետաքրքիր է: Նորից նույն հարցն է, որն ամենաշատն եմ ուզում հասկանաք: Մենք տարբեր ենք, ձեր աչքին նույնը թվացող «այս սերնդի» մեջ լրիվ տարբեր մարդիկ են: Մի ընդհանրացրեք մեզ:

Հ.Գ. Շնորհակալություն ուշադրության համար, խնդրում եմ, միշտ հաշվի առեք մեր կարծիքը, կամ գոնե լսեք:

Մանկությունս անցել է Վայքում, որտեղ ես ծնվել եմ: Մեր տան, ինչպես նաև մեր բակի միակ երեխան էի: Բոլորը սիրում էին ինձ:

Մենք խանութ ունենք, և այնտեղ երաժշտական գործիքներ կան: Հայրիկս, երբ միացնում էր երաժշտությունը, ես տնից լսում էի դա և իջնում էի բակ ու կարծես մենահամերգ էի տալիս: Շենքի բնակիչները իջնում էին ու մեծ ուրախությամբ հետևում էին իմ շարժումներին:
Ես մեր տան դուռը չէի կարողանում բացել, ձեռքս չէր հասնում բռնակին: Հորեղբորս կինը տեսնելով, որ ես ամեն անգամ «կախվում» էի դռնից ու չէի կարողանում բացել, որոշեց օգնել ինձ և սովորեցրեց բացելու ձևը: Ու ամեն անգամ ես դուռը բացում էի ու փախչում դուրս:

Դե, ես փոքր ժամանակ շատ էի սիրում «դիմահարդարվել», բայց ինչպես նկատեցիք, դիմահարդարվելը չակերտներում, որովհետև դա դիմահարդարվել չէր:

Մի անգամ էլի հորեղբորս կինը նոր շրթներկ էր գնել, ու ես, կարելի է ասել, գաղտնի վերցրել էի դա և փչացրել: Հետո, դե, բնականաբար բոլորը ինձ վրա բարկանում էին: Ճիշտ է, հարսիկս էլ էր ջղայնացած, բայց զարմանալիորեն ինձ էր պաշտպանում: 
Տան առաջնեկը լինելը դա մի ուրիշ բան է: Երբ դու ես տան միակ երեխան, ու հարազատներդ քո բոլոր ասածները կատարում են: Եթե մեքենան շարժվում էր, Լուսինեն մեքենայի մեջ էր, եթե մեկը տեղ էր գնում, Լուսինեն էլի իրենց հետ էր: Մի խոսքով, Լուսինեն ամեն տեղ կար: 
Ու այսպես ես մինչև այժմ էլ ամեն տեղ կամ. թե՛ միջոցառումներին, թե՛ մրցույթներին և թե՛ տարբեր հավաքույթներին:


Չգիտեմ` «խասյաթ» ա դարձել մոտս թե չէ, բայց ամեն ծանոթ-անծանոթ մարդուն բարև եմ տալիս: Շատ էլ լավ «խասյաթ» է: Բայց բարև տալը մի առանձին ծես ա` կախված մարդուց: Բարև տալուց առաջ էլ միշտ նայում եմ մարդու դեմքին, բռնում եմ հայացքն ու վերծանում նրա դեմքի «միմիկայով արձակած ալիքները» ու միայն հետո, ըմբռնելով և կրկնօրինակելով նրա հայացքը, ասում եմ համապատասխան արտահայտությունը:
…«Բարև, բարև ձեզ, բարլուս» կամ եթե վիճակն այնքան էլ լավ չի, պարզապես գլխով եմ անում: Բայց երբեք-երբեք չի եղել ու չի լինի այնպես, որ նայեմ մարդու դեմքին ու չբարևեմ: Իսկ եթե լինում էլ է, որ չեմ բարևում, ապա դա անում եմ դիտմամբ, որպեսզի նա վիրավորվի, բայց ոչ մեկը չի նկատում ու չի վիրավորվում: Այդ դեպքում ինձ համար նա էլ մարդ չէ: Այդ դեպքում ես նրան ուղղակի չեմ նկատում, ոչ թե չնկատելու եմ տալիս: Բայց էստեղ մի բայց էլ կա: Եթե ես բարևում եմ մեկին, ու նա, նկատելով, որ բարևում եմ, չի պատասխանում բարևիս, ես ուղղակի պատրաստ եմ նրան ոչնչացնել: Մի անգամ դասարանում նման դեպք եղավ ու ավարտվեց նրանով, որ ես ու ընկերս իրար ծեծեցինք:
Ուրեմն, էս նյութը կարդացողներ, ինձ տեսնելուց բարևեք անպայման, թե չէ, երբ չեն պատասխանում բարևիս, աչքերիս առաջ ուղղակի մթնում է:
Հ.Գ. Ամեն առավոտ արթնանալիս Ձեր ընտանիքի անդամներին բարևեք: Ախր, շա~տ լավ բան ա բարևը: