Արագ-արագ քայլում էի, որ դասից չուշանամ: Կանգնեցի. լուսակրի կանաչ լույսին էի սպասում: Կողքիս կանգնած երկու մեծահասակ կին զրուցում էին: Անկախ ինձնից՝ ականջ դրեցի նրանց խոսակցությանը: Չնայած՝ այնքան բարձր էին խոսում, երևի լսում էին բոլորը:

-Այս դարի երիտասարդության վիճակն ահավոր է: Ամբողջ օրն անցկացնում են միայն համակարգիչների և հեռախոսների մեջ:

-Համաձայն եմ: Շատերն ապրում են վիրտուալ աշխարհում: Խաղում են անիմաստ համակարգչային խաղեր:

-Իսկ հիշիր մեզ այդ տարիքում: Մենք աշխատում էինք, սովորում, որպեսզի ծաղկեցնենք մեր երկիրը: Եվ հավատա՝ վիճակն ավելի է վատանալու:

-Միանշանակ:

Անկեղծ ասած՝ այդ պահին կարևորություն չտվեցի երկխոսությանը: Երեկոյան համակարգչով ֆիլմ էի դիտում: Հիշեցի առավոտյան տեղի ունեցած պատահարը: Արդյոք վա՞տ է տեղեկացված լինելը: Եվ արդյո՞ք այժմյան երիտասարդությունը ոչինչ չի անում երկիրը շենացնելու համար: Երիտասարդները նույնպես ուզում են ապրել ավելի լավ և բարեկեցիկ երկրում: Եվ հավատացած եղեք, որ մենք, թեկուզ փոքր, բայց քայլեր ենք կատարում երկրի բարելավման համար: Գուցե այն աղջիկը, որը կլանված նայում է համակարգչի էկրանին, նյութ է պատրաստում Հայաստանի մասին միջազգային հարթակում ներկայացնելու համար: Կամ մյուսը, որն օրվա մեծ մասն անցկացնում է համակարգչի առաջ, պատրաստվում է դառնալ ծրագրավորող և ավելի հայտնի դարձնել մեր երկիրը:

Մենք կարող ենք բարելավել մեր երկրի վիճակը: Պարզապես պետք է աջակցեք և հավատաք մեզ՝ նոր սերնդին:

-Սյուզի ջան, հլա շորերդ բեր տենամ՝ ի՞նչ ես հագնելու վաղը:

-Դե հագնելու եմ ջինս, բոթաս ու էն կապույտ վերնաշապիկս:

-Հմի սե՞նց տես դասի գնա:

-Հա, ի՞նչ ա, որ:

-Մազերդ շաղ տվա՞ծ:

-Հա, տատ ջան, ինչի՞ ես հարցնում:

-Ի՜, բա մեր վախտով սե՞նց էր, «ֆորմա-ֆարթուկը» հագնում, մի հյուս էինք անում՝ սև բանտիկով։

-Տատ, ի՞նչ հյուս, ի՞նչ բանտիկ:

-Է՜, բալա ջան, մի օր դասից ուշանում էի, մազերս երկու մասի բաժանեցի, որ ավելի հեշտ հյուսեմ ու գնամ դասի: Գնացի, դիրեկտորը մարմնամարզության վախտ անուն-ազգանունս կարդաց, ասավ՝ դուրս արի շարքից, մինչև մազերդ բոլորի նման չես սարքել, դասի չգաս: Էնա՝ մեր դպրոցի աշխատողներն օգնեցին, մազերս մի հյուս արին, նոր դասի գնացի։

-Տատ, հիմա տենց չի։

Չգիտեմ, թե որ ժամանակներում է ավելի ճիշտ եղել, բայց մի բանում վստահ եմ՝ էսպես ավելի լավ է:

Ամեն մարդ ունի իր առջև դրված նպատակներ ու երազանքներ։ Դե, բնականաբար ես նույնպես ունեմ։ Երբ փոքր էի, գիտեի` ինչպես իրականացնել։ Շատ հեշտ մի միջոց էի գտել. կախարդական փայտիկ էր պետք։ Դե, մուլտֆիլմերի ազդեցության տակ էի։ Եթե դպրոցում լավ սովորեի, ինձ կտային այդ փայտիկը, բայց ամեն բան այդքան հեշտ չէր։ Հիմա արդեն փոխադրվել եմ իններորդ դասարան ու բավականին լավ եմ սովորում։ Հիմա կասեք` իսկ ո՞ւր է փայտիկը։ Դե ոչ, արդեն գիտեմ` չկա նման փայտիկ, ու մարդ ինքնուրույն պետք է կարողանա հասնել իր նպատակներին և իրականացնել երազանքերը։

Հա, մոռացա ասել, թե կախարդական փայտիկով ինչ պիտի անեի։ Մտածում էի հենց ունենամ, պետք է կրկնօրինակը ստեղծեմ, որպեսզի եթե կորցնեմ, էլի մեկը  ունենամ։ Մի մեծ տնակ էի ուզում, որի մեջ կլինեինք ընկերուհիներով ու կխաղայինք։ Տատիկիս հետ նույն սենյակն ունեինք, և ինձ համար առանձին սենյակ էի ուզում։ Նաև ուզում էի մեր տունը մեծացնել ու ավելի գեղեցկացնել։ Դրանից հետո փայտիկը կտայի եղբորս, նա էլ հայրիկին, հետո մայրիկին ու բոլորիս երազանքները կկատարեր։ Ճիշտ է, ես չունեցա այն, ինչ երազում էի, բայց ասում են, եթե մի բան շատ ես ուզում, կատարվում է։ Հիմա ներքուստ էլի հավատում եմ փայտիկի գոյությանը և երազանքներ ունեմ։ Շատ եմ ուզում խաղաղ ապրել, ուզում եմ բոլորը առողջ լինեն։ Այսքան տարիների ընթացքում հասկացել եմ, որ երջանկությունը  առանձին սենյակ ունենալու և մեծ տան մեջ չէ, բայց էլի ուզում եմ այդ գեղեցիկ տունը և իմ առանձին սենյակը։ Երբ մի քիչ էլ մեծանամ և լավ աշխատանք ունենամ, կփորձեմ իրականացնել դա։

Իհարկե, իմ երազանքներն այսքանով չեն ավարտվում, ավելին՝ դեռ նոր են սկսում, սակայն դրանց մասին առայժմ կլռեմ։ Երբ իրագործվեն առաջին մի քանիսը, կսկսեմ մտածել նորերի մասին։ Չէ՞ որ մարդ պետք է միշտ երազանքներ ունենա:

-Մամ…

-Հը՞:

-Մամ, ո՞նց ես թողնում՝ էսքան տեղեր գնամ։

-Ինչի՞ պիտի չթողնեմ։

-Եսի՞մ,- գուցե ինքս ինձ չեմ վստահում այնքան, ինչքան մայրս։

-Դե, եթե չես ուզում, էլ չեմ թողնի։

-Չէ, չէ, մամ։ Նկատի ունեմ, որ էսքան գնում եմ տարբեր ճամբարներ, հեչ չե՞ս անհանգստանում։ Ախր, ավելի հեշտ կլինի, եթե կողքիդ լինեմ։

-Հաս, էն ժամանակ ես ինչը չեմ տեսել, ուզում եմ, որ դուք տեսնեք։ Ես տենց տեղեր չեմ գնացել, բայց ուզել եմ, որ երեխեքս գնան։ Էնքան ուրախ եմ, որ ինքդ հասկանում ես, թե ինչքան օգտակար ա դա քեզ համար։

Մայրիկիս խոսքերը մտածելու տեղիք տվեցին ինձ։ Մայրս ամուսնացել է 15 տարեկանում։ Իսկ 16-ում արդեն քույրիկիս ուներ։ Այդ տարիքում ես հազիվ հասցնում եմ դասերս, պատանի թղթակից եմ և ուսուցողական ճամբարների եմ մասնակցում։ Ես ազատ եմ իմ ընտրության մեջ, ու դա ինձ ճիշտն ու սխալը բացահայտելու հնարավորություն է տալիս։

-Հասկացա, մամ, համոզեցիր։ Ես էլ իմ երեխեքին կթողնեմ…

Գիտե՞ք, մայրս ինձ վստահում է։ Ու տիեզերական զգացողություն է ծնողի ոչ միայն սերը, այլ նաև վստահությունը վայելելը։ Պարզապես պետք է հուսախաբ չանենք նրանց։

Բարև, տասը րոպե ժամանակ ունեմ՝ ասելիքս ասելու: Ուզում եմ խոսել քեզ հետ, բայց այս անգամ դու միայն լսողի դերում ես լինելու, ներիր ինձ։ Բայց գիտե՞ս, եթե ցանկանաս խոսել հետս, թեկուզ ասել, որ դու էլ ես ամռանը տաք թեյ խմում՝ հաց ու պանրով, կամ ուզում ես թողնել քաղաքդ ու հեռանալ, ինչ-որ անմարդաբնակ կղզի գտնել ու այնտեղ անցկացնել կյանքիդ մնացած տարիները, ես կլսեմ քեզ, կհասկանամ էլ գուցե։ Օյ, մեկ րոպեն անցավ, իսկ ես դեռ չգիտեմ՝ ինչից խոսել։ Երբեք չեմ կարողացել ռացիոնալ օգտագործել ժամանակս, գրողը տանի։ Երևի մտածեցիր՝ ի՞նչ տասը րոպե, այդ ո՞ւր պետք է գնամ տասը րոպեից։ Ճիշտը որ խոսենք, դա քեզ այդքան էլ չի հուզում, բայց անկախ քեզնից կամ ինքնակամ մտածեցիր, կարծում եմ։ Լավ, կասեմ, գաղտնիքներ պահել գիտես, չէ՞…

Գնում եմ արկածների հետևից։ Չգիտեմ՝ որտեղ եմ որոնելու կամ որտեղ պետք է փնտրել։ Կարծում եմ՝ արկածներ կարող եմ գտնել այնտեղ, որտեղ դրանց գոյությունն ամենաքիչն է հավանական։ Տես, դու հիմա, այ հենց հիմա մտածում ես ինչ-որ բան: Երևի՝ որ գժվե՞լ եմ: Ազնիվ կլինեմ, միգուցե սահմանվածից էլ ազնիվ, հնարավոր է՝ անցնեմ անգույն, անհոտ կավիճով կամ գունավոր ու հազարավոր արևներ նկարած ջրաներկով գծված սահմանները, խախտեմ օրենքները, բայց չէ՞ որ դրանք հենց խախտելու համար էլ ստեղծված են, այդպես մի նայիր, կարող է՝ նաև կարգ ու կանոն հաստատելու, բայց արկածներ որոնողների համար երկրորդ տարբերակը հաստատ նման մի բան է։ Հա, գժվել եմ։ Գուցե ամռանը շո՞գն է պատճառը, աշնանը՝ քամին, գարնանը ՝ անձրևները, իսկ ձմռանը՝ ցուրտը, որ ես գժվում եմ, դա էական չի: Ուղղակի ես, ինչպես քեզ ասեմ, հենց արկածների ու դժվարությունների մեջ էլ տեսնում եմ կյանքի իմաստը: Միգուցե այդ պատճառով է, որ լրագրող եմ որոշել դառնալ, որ կանգնեմ ինչ-որ մեկին նկարելու՝ բարկանան վրաս, թույլ չտան նկարել, իսկ ես հրեշավոր հայացքով այնուամենայնիվ նկարեմ ու փախչեմ՝ գլուխս կորցրած խելագարի նման:

Էլի մի օրենք խախտեցի, բայց մի անհանգստացիր, մի երկու բան կասեն, գործից կհանեն, մեկ այլ տեղ կաշխատեմ։ Լսիր, էլի գաղտնիք եմ քեզ համար բացում: Արկածներ ասելով՝ նկատի ունեմ, օրինակ, ինչ-որ շուրջերկրյա ճանապարհորդություն՝ հագեցած բազմաթիվ մահու չափ վախենալու դժվարություններով: Դրա համար ինձ պետք կգար ինչ-որ համեստ աշխատավարձ, որով կկարողանայի ուտել գազալցակայանների էժանագին ուտելիքներից, մի փոքր անհետաքրքիր պապենական ավտոմեքենա, էն հներից՝ գուցե անցյալ դարի, որով ոչ բոլորը կհամարձակվեին ճանապարհորդել, ու ինձ նման մի քանի խենթ ու խելառ ընկերներ, հասկանո՞ւմ ես ինձ։ Ներկեինք ավտոմեքենան ամենաաննորմալ գույներով ու գնայինք ինչ-որ անորոշ ուղղությամբ: Կվարեինք՝ անապատային արևին մի կերպ դիմանալով, արագ-արագ ջրի վերջին շիշն իրարից խլելով: Կվարեինք՝ մի կերպ աշնան փոթորիկներին դիմանալով, մի կերպ կանցնեինք ձմռան սառած ճանապարհներով՝ ցուրտ ու բքի դեմ հինգ րոպեն մեկ տաք թեյ կոնծելով, իսկ այ, գարնան անձրևնե՜րը, անխտիր կանցնեինք բոլոր ջրափոսերի վրայով՝ դրանից խելագար հաճույք ստանալով: Գիշերն էլ ինչ-որ տեղ խարույկ կվառեինք, կիթառ, տաք ծածկոցներ, բարձր երաժշտություն ու էլի նման բաներ: Կամ էլ կբարձրանայինք քաղաքների էն ամենաբարձր շենքերի տանիքներն ու հարմար տեղավորվելով՝ կնայեինք աստղերին ու իրար կպատմեինք մեր իմացած ամենահիմար կատակները: Եսիմ, կուզեի նորովի բացահայտել աշխարհը, որտեղ ոչ մի հոգս, ոչ մի «մեծական խնդիր» չէր լինի, միայն կյանքիդ մեծ վտանգ սպառնացող դժվարությունները, ընկերները, երկար ճանապարհները, աստղերն ու դու:

Գիտեմ, նման բան դժվար գտնեմ այստեղ՝ պատերազմների, խնդիրների ու պարտքերի Հայաստանում, բայց իմ երազած արկածները ես մի օր հաստատ գտնելու եմ, դե ինչ՝ առայժմ…

Տարիները մերսեդեսի պես արագ  անցնում են՝ իրենց հետևից թողնելով մի մեծ փոշու ամպ: Մենք վազում ենք բռնելու բոլոր լավ պահերը, բայց միշտ չի, որ հասնում ենք:

Ես սովորություն ունեմ վազել մանկություն, որտեղ մնացել են իմ լավ ընկերները, ում  հետ մի ժամանակ «մեջմտնելոցի» էինք խաղում:

«Մեջմտնելոցու» վարպետներից մեկը Վարազդատն էր: Ես հասկանում էի, որ անչափ անհաջողակ եմ, երբ իմ բոլոր հարվածներից նա «պաս» էր բռնում: Նրան խաղից հանելը ամենաուրախալի փաստն էր:

Մեր թաղում հիմա խաղի վարպետներ չեն մնացել, որովհետև խաղացողներն էլ չեն մնում: Վավային հարցրի՝ գնում ես հա՞, ասաց՝ տանում են,Նուշ:

Չի վախենում, վստահ եմ, գիտեմ, որ չի վախենում: Կկարոտի, անպայման: Նորմալ է, բոլորն են կարոտում, բայց  ուրախ եմ, որ մի  «ախպեր» էլ է ավելանում զինվորների թվին: Բանակը, ուղղակի տերմին չի, բանակը Վավայի նման տղերքն են, որ մենակ կարոտից են վախենում:

Ախպեր ջան, ընկեր ջան:  Գիտեմ , որ խաղ չի, բայց ուզում եմ, որ խաղի նման վարպետ լինես, ու  թշնամիդ ինձ նման անհաջողակ լինի: Ուզում եմ, որ երկու տարի շարունակես խաղալ, ոնց որ միշտ ես խաղում: Շատ «պաս» կբռնես, պիտի բռնես, իրավունք չունես չբռնելու: Երկու տարուց հետ ես գալու, ինձ Անիչկա ասելու ու ներվերս ուտելու համար:  Հետ գալուցդ խմելու ենք իրար հետ, ես՝ կոլա, դու՝ լիմոնադ: Տես, հա, խոսք ես տվել:

Բարի ճամփա, ընկեր իմ: Ես վերջին «պասն» եմ տալիս, որ տանես հետդ ու հետ բերես: Ու հետ գաս: