Առաջին հերթին սովորական նկար՝ ուղղակի ջերմ նստած նստարանին։

Իրականում էդքան էլ սովորական նկար չի: Նկարում բոլորս սայլակի վարորդներ ենք։

Մի քանի վայրկյան, ու մենք համալրում ենք սովորական մարդկանց շարքերը. նստում ենք նստարանին։

Իրականում շատ ասելիք կա էս նկարի տակ, միևնույն ժամանակ, նկարի հետ կապ չունեցող։

Արդեն երկրորդ օրն է, որ համալսարանում սկսվել են դասերը, ու ես կրկին համալսարանում եմ։

Ես «սովորական մարդ» եմ միայն իմ կուրսընկերների համար։ Երբ  հայտնվում եմ ուսանողաշատ միջանցքներում, ուսանողության մի ստվար հատվածի հայացքներից հասկանում եմ, որ ես եկել եմ Մարսից, ու մաշկիս գույնը կապույտ է։

Չգիտեմ, թե երբ կփոխվեն էդ հայացքները մեզ տեսնելիս, բայց ուզում եմ դիմել խնդրանքով բոլոր էն մարդկանց, ովքեր մեզ  որպես այլմոլորակային են ընդունում ու հարցական ու տխուր հայացքներով են ուղեկցում: Ուզում եմ, որ մեզ ընդունեք այնպես, ինչպես որ մենք հիմա կանք։ Հիշեք, որ պատերազմն է մեզ վարորդներ դարձրել։

Հուսամ կհասկանաք ու կփոխվեք։

Աստված պահապան բոլորիս։

Արամ, Ավո, Արթուր, Արտուշ Արզումանյան, Կարեն, Վահան, Վասպուր, Արամ, Վահե, Էրիկ ու կարող եմ այս անվանացանկը հերթով թվարկել… Այ, իրենց պետք է շնորհավորենք ու շնորհակալ լինենք, որ մեր հանգիստ քնի համար նրանք քնեցին հավերժ…

Մեր բոլոր դժբախտությունների պատճառը մեր հավատն ուրանալն ու Աստծուց հեռանալն է։ Մինչ վտանգի շունչն ու համը չենք զգում, չենք սկսում աղոթել ու Տիրոջը կանչել։

Միշտ զայրանում ու նեղանում ենք Աստծուց` ինչու նա մեզ չի տալիս այն, ինչ մենք խնդրում ենք, իսկ մենք ի՞նչ ենք տալիս Աստծուն։

Հայոց բանակն ունի վերականգնվելու, վերապատրաստվելու, վերաիմաստավորվելու կարիք, ու հայրենիքի պաշտպանության գործը վստահված չէ միայն բանակին, վստահված է յուրաքանչյուր արժանապատիվ ՀԱՅ-ի։

Ամեն անգամ ուժեղ բանակ ու հզոր հայրենիք ունենալու համար, նայենք այն դրոշներով սրբատեղիին, որ հասկանանք հայրենիքի ու բանակի գինը։

Ամրակուռ է մեր հոգին` դարերի զավակ,

Շատ է տեսել մեր սիրտը ավեր ու կրակ… 

1992 թվականին, հենց այս օրն էր, երբ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը փաստացի ընդունեց «Հայաստանի Հանրապետության Պաշտպանության նախարարության մասին» որոշումը։ Ինչու՞ փաստացի, քանի որ առանց որևէ որոշման ընդունման հայի մեջ միշտ թևածել է պաշտպանի ոգին, հայի երակներում քաջի արյունը մշտապես հոսել է, Հայաստան անունը վաղուց է դաջվել հայի մտքում։

1992 թվականին սկսեց զորակոչը, որը միտված էր բանակը ժամկետային զինծառայողներով համալրելու գործընթացին։ Դա պարզապես համալրում չէր, այլ հայոց աշխարհին, հայոց հողին ու հայոց բանակին նոր թափ ու նոր շունչ հաղորդելու լավագույն միջոցն ու հույսն էր։

Հայոց բանակը ձևավորվեց պատերազմի բովում, կրակի ու բոցի տակ, բայց որ ամենակարևորն էր՝ Աստծու հովանու և նրա սուրբ աջի ներքո։

Դժվար ճանապարհի վրա բազում վայրիվերումներ են լինում, վերելքներ ու վայրէջքներ,  հաջողություններ և ձախողումներ։ Սակայն կարևորը  ազգային միասնության ու անհատական պատասխանատվության հպարտ ու վեհ զգացումը չկորցնելն է։

Պարտավոր ենք առանց վախի, ցավիու հուսահատության քայլել առաջ, պարտավոր ենք հավատալ, համախմբվել մեկ միասնական նպատակի շուրջ։ Պարտավոր ենք լինել ուժեղ՝ հանուն մեր լուսավոր ու թախծոտ, ուրախ և տխուր օրերի և դժվարությամբ հաղթահարած ճանապարհի համար։

Դու դեռ ապրելու ես, հաղթելու և խիզախորեն քայլդ անելու ես։

Միշտ։ Դու փրկելու ես մեր հավատը, կամքը, ազատությունն ու տունը։

Ուժդ առ Աստված, դեպի հավերժիճամփան բռնած ամեն հերոսին ընդառաջ։

Շնորհավոր տո’նդ, Հայոց խրոխտ բանակ, շնորհավոր տո’նդ, հայոց երկրային ու երկնային քաջ։

Եթե ինձ տրվել է ապրելու հնարավորություն, ուրեմն ես այն պետք է ճիշտ ու գրագետ օգտագործեմ։

Դրա համար ես մի քանի կետ եմ առանձնացրել, որպեսզի «Երկրորդ կյանքում» կարողանամ ինձ առավել ինքնավստահ, ակտիվ ու առողջ զգալ։

Իմ օրինակին Դուք էլ կարող եք հետևել։

1. Առավոտյան մինչև 8-ը արթնանալ,

2. Հանգստի ռեժիմ (1 ժամ ոչ մի խանգարող բան, ոչ մի հեռախոս),

3. Պարապել (մարզվել, քայլել)1.30 ժամ ամեն օր,

4. Կարդալ օրական 10-ը էջ,

5. 1 ժամ տրամադրել նոր հմտություններ սովորելուն,

6. Հետևել առողջ ու նորմալ սննդակարգին ու ջրի քանակին։

Ու նոր բան սկսելու համար պարտադիր չի, որ երկուշաբթի լինի։

Սեպտեմբերի 27. այդ օրը ամեն բան լռեց, կարծես աշխարհը գլխիվայր շուռ եկավ։ Սա այն բացառիկ դեպքերից է, երբ խոսքերն ավելորդ են: Այո’, այս պատերազմը մեզնից խլեց ամենակարևորը, յուրաքանչյուրիս հոգին լցրեց արցունքով  և խորը  թախիծով։ Այս կյանքը  շատ դաժան վարվեց մեզ  հետ։ Հիմա չկա ոչ երկինք, ոչ տիեզերք, ոչ աշխարհ առանց տղերքի։ Ցավը մեծ է, վիշտը` խոր։ Ամեն բացվող օրվա հետ  հույս ունեինք, որ պատերազմի վերջին օրը կլինի, ու բոլոր զինվորները փառքով ու հաղթանակով հետ կգան։

Ախ, աշու’ն, ինչպե՞ս դատարկեցիր քո ներկապնակը` թողնելով միայն կարմիրը, ի նշան այն զինվորների արյան, որ ընկան հանուն ուրիշ աշունների։ Ու այս ամենի մեջ պատերազմն ամենասարսափելին է, որ խլում է հազարավոր կյանքեր, արցունքով լցրել հարյուրավոր աչքեր։
Հայ մայրերի աչքերին սառեց արցունքը. սիրտը  քարացավ, բայց այդ ամենի հետ մեկտեղ, հոգու մի անկյունում միշտ պահելով որդու պատկերը, այն պատկերը, որի դիմագծերը երբեք չի մոռանա։ Շատ կուզեի, որ չգար այդ սառը և անշունչ աշունը, այն աշունը, որը սևազգեստ դարձրեց հազարավոր մայրերի, զրկեց զավակներին իրենց հայրերից, քույրերին` եղբայրներից։ Ոչ ոք չէր մտածում, որ այս ամենը  այսպիսի ընթացք կստանա: Ամեն զինվոր ապրում է մեզանից յուրաքանչյուրի հոգում, մեր հուշերում։

Մուշ Մհերի Հակոբյան։ Ծնված 1999 թվականի հուլիսի 23-ին  Գեղարքունիքի մարզի Ծակքար գյուղում։  Մուշն ընկերասեր էր, նվիրված շրջապատին, հարազատ մարդկանց։ 2018թ.  հունվարի 28-ին զորակոչվել է բանակ, ծառայել Հադրութում։ Աչքի է ընկել զենքերին տիրապետելու  բարձր կարողությամբ։ Եղել է  ավագին փոխարինող։  Երկու անգամ  արժանացել է  կրծքանշանի` դիվերսիա հետ մղելու համար։
Սեպտեմբերի 27-ին  եղել է դիրքում, և կատաղի մարտ են տվել ընկերներով։ Երկու անգամ չի ենթարկվել նահանջ հրամանին, նռնականետով խոցել է  տանկ և այլ  զրահատեխնիկա։ Հերոսի մահով ընկել է սեպտեմբերի 30-ին։

ՁԵԶ ԲԱՑԱԿԱ ՉԵՆՔ ԴՆԻ, ՏՂԵ’ՐՔ…

Արարատի մարզի Նարեկ համայնքում տեղի ունեցավ 8 մետր բարձրություն ունեցող խաչի և երկու խաչքարերի տեղադրումը։ Խաչքարերը տեղադրվել են ի հիշատակ Արցախյան 44-օրյա պատերազմում զոհված Մուշ Մհերի Հակոբյանի (Մուշը  զոհվել է  Հադրութում  սեպտեմբերի 30-ին)։ Իսկ մյուս խաչքարը նվիրվում է Շոթա Քաջիկի Բալեյանին, ով անհետ կորել է հոկտեմբերի 17-ից։

Խաչի և խաչքարերի օրհնության սրբազան  արարողությունը կատարեց Մասյացոտնի թեմի Շահումյանի Սուրբ Աստվածածին  եկեղեցու հոգևոր հովիվ  Տեր Դերենիկ քահանա Միքայելյանը։ Սրբազան խաչն օրհնելուց հետո արժանապատիվ քահանան պատգամեց, որպեսզի այն ծառայի  ոչ միայն համայնքի բնակիչներին, այլ նաև ողջ հայությանը։ Խաչի կառուցումը նախաձեռնել էր Նարեկ համայնքի բնակիչ Սարգիս Բալեյանը:

Արդեն մեկ տարի անցել է պատերազմից։ Շատերը գոնե մի պահ ժամանակ չտրամադրեցին մտածելու` ինչով բուժեն,  օգնեն, կարեկցեն նրանց, ովքեր դրա կարիքը ունեին և ունեն հիմա։ Նրանց համար, ինչպես պատերազմի ժամանակ, այնպես էլ հիմա՝ ՄԻԵՎՆՈՒՅՆ Է։

Ցավոք, ազգս կրկին դաս չքաղեց. էլի արհամարհական թերթեց էջն ու անցավ առաջ։

Պատերազմից հետո հասկացա, որ մարդիկ ու երևույթները ժամանակից արագ են փոխվում։

Իմ  կյանքը երկու մասից բաղկացած եմ համարում. պատերազմից առաջ և հետո։

Ուզում եմ և առաջինին բաց թողնեմ, և հետո-ին։

Ինձ համար կյանքը երեք օրերն են։ Երեկն արդեն անցել է, ու դու ոչինչ չես կարող փոխել, վաղը դեռ չի եկել, ու կարող է չլինի։ Դրա համար փորձենք այսօրը պատվով գործել, որ չզղջանք մեր արածների համար։

Մի խոսք կա, որի հետ 100 տոկոս  համաձայն եմ. ամեն ինչ ժամանակին կլինի։

Եվ իրոք: Դու կարող ես պայքարել մինչև վերջին քրտինքը, բայց եթե դեռ ժամանակը չէ, քո մոտ կամ ոչինչ չի ստացվելու, կա’մ էլ դու չես կարողանալու արժանվույն գնահատել այն, ինչի համար պայքարում էիր։ Ու վերջիվերջո, կկորցնես ընդմիշտ։

Մի շտապեցրու կյանքիդ, շարունակիր առաջ գնալ, բայց մի սպանվիր՝ փորձելով ինչ-որ բան ստանալ։

Ամեն ինչ ժամանակին կլինի։

Մենք ենք մեր պատմության հեղինակը։

Եթե զգում ենք, որ մնացել ենք նույն էջի վրա, հիշենք, որ ամեն վայրկյան կարող ենք նոր գլխից սկսել գրել: