Հարցազրույց նկարչուհի Գոհար Մարտիրոսյանի հետ

-Ինչպե՞ս որոշեցիք դառնալ նկարչուհի: Ի՞նչ կրթություն եք ստացել: 

-Նկարիչներն ասում են, թե սովորելն անհնար է. նկարել կա՛մ կարող ես, կա՛մ ոչ, բայց դա իրականում պարզապես կարծրատիպ է: Նկարել սովորել հնարավոր է, չեմ կարծում, որ դա իմ ընտրությունն է եղել, չեմ էլ կարծում, որ ես մի օր նստել որոշել եմ, թե ինչ պետք է անեմ, ուղղակի ընտանիքումս տեսել են, թե ես ինչպես եմ ինչ-որ բաներ խզբզել, հետո խոսել են դրա մասին, և այդ խոսակցությունները ինձ ներշնչել են: Մարդիկ կողքից, դպրոցում սկսեցին ինձ նկարչուհի անվանել: Դպրոցում նկարչության դաս կար, որին ես չէի սպասում այնպես, ինչպես, օրինակ, տղաները ֆիզկուլտուրայի դասին: Այդքան շատ չեմ սիրել նկարելը, ուղղակի ես գիտեի՝ ես ով եմ: Իրականում շատ վտանգավոր է, երբ քեզ ներշնչում են, կողքից ավելի շատ են ասում, թե դու ով ես:

-Դուք ստեղծագործում եք Գյումրիում, ի՞նչ է տալիս Ձեզ Գյումրին, ի՞նչ դժվարությունների եք հանդիպում այստեղ, և, ընդհանրապես, Ձեր ժանրում, նկարչության մեջ: Ինչպե՞ս եք փորձում զարգանալ արվեստի մեջ:

-Ինչ-որ բաներ կան, փոխակերպվել է իմ արվեստը այստեղ և այլ ձևով է ընթացել, բայց ես փորձում եմ այն «անտարածություն» դիտարկել: Գյումրին շատ կարևոր է, երբեմն ինձ համար շատ փակող, բայց հիմնավոր է ինձ դարձնում: Այդ ստատիկությունը, որ կա Գյումրիում, ինչ-որ ձևով իրեն շատ հիմնավոր է դարձնում: Օրինակ՝ քանդակը չես կարող տեղափոխել, որովհետև այն ծանր է, բայց այդ ծանրության մեջ այնքան մոնումենտալիզմ կա: Դա ավելի հիմնավոր է, քան այն արվեստները, որոնք ստեղծում ես ինչ-որ քամոտ տարածության մեջ՝ այլ երկրներում: Դրանք ավելի անհիմն են ու անցողիկ, քան թե Գյումրիում ստեղծվածները: Դա Գյումրիի յուրօրինակությունն է:

-Ի՞նչ արձագանքներ եք ստանում մարդկանցից Ձեր աշխատանքների վերաբերյալ: Ցուցահանդեսներ ունենո՞ւմ եք: Հաճա՞խ եք ցուցադրում Ձեր աշխատանքները:

-Ես ունենում եմ ցուցահանդեսներ, բայց իրականում շատ դժվար է ցուցահանդեսներ ունենալ: Ես ամենաշատը չեմ սիրում իմ գործերը: Ինձ չի բավարարում ոչ թե այն պատճառով, որ վատն է, այլ երբ դու անում ես այդ գործը, քեզ համար արդեն սկսում է իմաստազրկվել, քանի որ դու աճում ես, ինչ-որ մի տեղ ես հասնում, որտեղ դու արդեն արել ես դա, դու արդեն դա չես: Երբեմն լինում է, որ մարդիկ ասում են՝ սա դու չես, դա է ամենակոպիտ քննադատությունը: Մարդիկ գիտեն, թե դու ով ես, ու երբ նայում են գործդ, ասում են, որ դու էստեղ կեղծել ես: Դա է երևի ամենածանրը, երբ դու անկեղծ ես քեզ հետ, ասում են, որ խաբեցիր, իսկ ինչո՞ւ խաբեցիր, որովհետև ինչ-որ պատճառներ կան, որոնք ավելի սոցիալ են: Մարդիկ, որոնց կարծիքը ինձ համար կարևոր է, երկու-երեք հոգի են, շատ չեն, մյուսները ամբոխ են, որի կարծիքը կարևոր չէ:

-Կպատմե՞ք, թե ինչպես են ծնվում Ձեր աշխատանքները, ի՞նչն է Ձեզ ուղղորդում դեպի նկարը:

-Այսպիսի արտահայություններ կան անգլերենում՝ Drawing՝ նկարչություն ու Visual art՝ պատկերավոր արվեստ: Սրանք գրեթե նույնն են, որովհետև Drawing-ն էլ է պատկերավոր արվեստ, բայց ինչ-որ տարբերություն կա: Այն, ինչով ես զբաղվում եմ, ավելի շատ պատկերավոր արվեստ է, այլ ոչ թե նկարչություն: Հիմա ես մատիտը չեմ վերցնում նկարում, նկարչությունն այն է, երբ դու կարողանում ես պատկերել աշխարհը, մարդուն, աթոռը կամ բարձը, ու քեզ սկսում է չբավարարել ինչ-որ բան, դու ավելի շատ ուզում ես պատկերել ուրիշ միջոցներով: Պատկերել, օրինակ, լույսի միջոցով: Արևն էլ է պատկեր, բայց դա կարող ես, օրինակ, էլեկտրական լույսով պատկերել, այնպիսի բաներով, որոնք ընդունված գործիքներ չեն նկարչության մեջ՝ վրձին ու կտավ չեն, բայց պատկեր են, որը ոչ թե ստեղծում է երկրաչափական նկարչություն ինչ-որ դատարկ հարթության վրա, այլ ավելի տարածական է:

-Ի՞նչ կասեք մեր օրերում արվեստագետների մասին, նկարիչների մասին: Արդյո՞ք նրանք շատ են: Ի՞նչ է մեր օրերում նկարչությունը Ձեզ համար և ընդհանրապես:

-Կարող եմ ասել, որ չկա այն արվեստը, որ ես գնամ պատկերասրահ, ու ինձ հպվի այն, ինչ ես տեսնում եմ: Այդպես արդեն երևի մի երեք տարի չի եղել: Ինձ համար ավելի արվեստին մոտ են խոսակցությունները, որոնք լինում են Գյումրիում կամ Հայաստանում: Ավելի շատ խոսվում է այն մասին, թե ինչու հնարավոր չէ արվեստ ստեղծել, և դա ինքնին արվեստ է: Այդ զրույցները շատ ավելի արվեստ են, քան այն, ինչն արվում է: Շատ դժվար է, երբ թափանցիկ տեսնում ես նկարիչների մոտիվացիայի աղբյուրը, այն, թե որտեղից է գալիս իրենց նկարչությունը: Դա ավելի շահավետ է, իրենք էլ, եթե տաղանդավոր են, սկսում են շահավետ բաներ անել, չեն գիտակցում երբեմն, ինքնախաբեության եզրին են: Կան մարդիկ, որոնք չգիտեն՝ ով են, դա էլ է շատ ծանր ինձ համար: Չեմ կարող ասել, որ ինչ-որ մարդիկ կան, որոնք ինձ ոգեշնչում են: Իմ ընկերները հիմնականում գրողներ են կամ կինոռեժիսորներ, բայց կան մարդիկ, որոնց հետ ես կարող եմ խոսել արվեստից նույնիսկ առանց շեշտելու, որ դա արվեստի մասին խոսակցություն է: Հիմա այս խոսակցությունն էլ է ինձ համար ինչ-որ ձևով մոտ դրան:

-Ովքե՞ր են ձեր սիրելի նկարիչները կամ արվեստագետները, որ ձեր ուշադրության կենտրոնում են:

-Կինո եմ շատ սիրում, բայց դա շատ փոխվող է: Չնայած, որ Անդրեյ Տարկովսկու սիրահար եմ, չեմ կարող հիմա նրա անունն ասել: Նաև Քրիս Մարկերին եմ սիրում, մի երկու հատ փաստագրական ֆիլմ ունի, որոնք ներշնչանքի աղբյուր են ինձ համար: Փորձում եմ այդ «փաստագրականությունը» բերել պատկերավոր արվեստ: Դեռ չեմ գտել գործիքները, բայց, համենանայն դեպս, դա շատ օգնում է:

-Ի՞նչ ծրագրեր ունեք:

-Ես շատ ռադիկալ եմ: Մտածում եմ գնալ ինչ-որ տեղ, որտեղ չեմ եղել, տեսնել ինչ-որ բան, որ չեմ տեսել: Բայց դա լինի լրիվ անշահ ու ազատ: Մի բան կա արվեստում, երբ դու ստեղծագործում ես, որովետև դա պահանջում է շրջապատդ: Օրինակ՝ քարերը հիմա լավ ծախվում են, այդ թեմայի շուրջ ստեղծագործելը շատ ակտուալ է, մանավանդ, որ մենք մեծ սփյուռք ունեցող երկիր ենք: Ուզում եմ ստեղծագործել ակտուալությունից դուրս, այդ ակտուալությունը ինքս ստեղծել, նույնիսկ՝ եթե չընդունվի:

Արագած համայնքում գործում են շուրջ տասնյակ խմբակներ: Ես ևս արվեստի դպրոցի սան եմ, հաճախում եմ դաշնամուրի:

Արվեստի դպրոցում կրթվում են պատանի արվեստագետներ, իսկ թե ինչպիսի միջավայրում են աշխատում պատանի գորգագործները, բախտ ունեցա իմանալու, երբ ընկերուհուս հետ գնացի գորգագործության խմբակ: Ընկերուհիս հաճախում է գորգագործության և խմբակի առաջին սաներից է: Ես պարզապես հյուր էի, ու ինձ շատ էր դուր գալիս այդ միջավայրը: 

Երաժշտություն, կատակներ, ընկերական միջավայր էր տիրում գորգագործության խմբակում՝ շնորհիվ ուսուցչուհու՝ Շահանե Սերոբյանի, ումից էլ որոշեցի հարցազրույց վերցնել:

-Ինչո՞ւ ընտրեցիր արվեստի հենց այս ճյուղը՝ գորգագործությունը: 

-Սկսեմ նրանից, որ գորգագործությունը համարվում է հայ ազգին բնորոշ կիրառական արվեստներից մեկը, ու աշխարհում շատ հայտնի են հայկական գորգերը: Փոքր տարիքից սիրել եմ նկարել, թելերով աշխատել: Ծնողներս միշտ սատարել են ինձ բոլոր հարցերում, և ես, հասնելով այն տարիքին, որ արդեն պետք է ընտրեի իմ մասնագիտությունը, որից շատ բան էր կախված իմ կյանքում, ընտրեցի հենց կիրառական արվեստը, որի ճյուղ է համարվում գորգագործությունը:

-Ինչպե՞ս էին ստացվում առաջին գորգերդ: 

-Ընդունվեցի համալսարան: Առարկաներից մեկը գործվածքի դիզայնն էր, որի մեջ մտնում էր գորգագործությունը: Առաջին գորգս սկսեցի մի քիչ վախով, որ հաջող չի ստացվի, բայց շատ ուրախ, որ նոր բան եմ սովորելու, որ տիրապետելու եմ հայկական այս թանկարժեք գործվածքը գործելու արվեստին: Գործելիս ամենակարևորն էր՝ ճիշտ հանգույց կապելը, որը առաջին անգամ բավականին դժվար էր ստացվում, բայց մի քանի սխալից հետո ամեն ինչ ստացվեց: Առաջին շարքերը գործելիս, իհարկե, կային սխալներ, բայց մի քանի շարք ևս, ու ես սկսեցի ավելի վարժ գործել:

-Շահանե՛, գիտեմ, որ դեռ սովորում ես: Դժվա՞ր չէ սովորելը համատեղել աշխատելու հետ: 

-Մարդուն ոչինչ չի տրվում հեշտությամբ: Իհարկե, կան դժվարություններ, բայց դրանք ինձ չեն խանգարում, որովհետև ես զբաղվում եմ այն աշխատանքով, որից մեծ բավականություն եմ ստանում: Իմ գիտելիքները փորձում եմ հնարավորինս լավ փոխանցել երեխաներին՝ դաստիարակելով նրանց մեջ ազգայինը գնահատելու և պահպանելու ունակություն:

-Ինչքա՞ն ժամանակ ես հատկացնում գործելուն: 

-Գործելը իմ օրվա հիմնական մասն է կազմում:

-Ո՞ր գործերն ես համարում հաջողված: Դա կախվա՞ծ է գույնից, չափից, զարդանախշային հորինվածքից: 

-Իմ կարծիքով, ոչ մի անհաջող գորգ չկա: Բոլորն էլ յուրահատուկ են իրենց զարդանախշերով, յուրաքանչյուրն ունի իր պատմությունը, իր առանձնահատուկ տրամադրությունը:

-Ինչպե՞ս ես ընտրում գորգերիդ համար թեմաներ: 

-Գորգի քարտեզը պատրաստելիս՝ հիմնականում փորձում եմ ընտրել հատուկ իմաստային զարդանախշեր, որոնք մի փոքր պատմություն կստեղծեն ու համահունչ կլինեն:

-Իսկ ունե՞ս արդյոք ոգեշնչման աղբյուր: 

-Իհարկե, ոգեշնչվում եմ հայկականից, ազգայինից, մեր բնությունից, քանի որ չկա նման երկրորդը:

-Մեծագույն երջանկություն է կարողանալ տեսնել ու զգալ արվեստի գործը: Համարո՞ւմ ես քեզ երջանիկ: 

-Այո, իհարկե: Ամեն մի հանգույց կապելը, թելերի «երաժշտությունը» լսելը ու աշխատանքիս արդյունքը տեսնելը ինձ համար մեծ երջանկություն է:

-Երբ ներկա էի ձեր դասին, ասացիր, որ որոշել ես դասերն անցկացնել երաժշտության ուղեկցությամբ: Կմեկնաբանե՞ս՝ ինչու: 

-Իմ կարծիքով երաժշտությունն ավելի է տրամադրում, որ աշխատանքն անես հաճույքով: Այն օգնում է սուզվել արվեստի մեջ: Հաճելի է դարձնում մթնոլորտը:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաս արվեստի այս ճյուղում հաջողության հասնելու համար:

-Հաջողության հասնելու համար պետք է սիրես այն, ինչով զբաղվում ես: Վստահությունը և «ես կարող եմ ամեն ինչ» կարգախոսը հաջողության իմ բանաձևն են:

Զրույց ապրիլյան պատերազմի մասնակից Նարեկ Մալխասյանի հետ: Նարեկը քեռակնոջս մորաքրոջ տղան է, նա տանկերի համար նախատեսված նռնականետով ոչնչացրել է հակառակորդի ռազմական ուղղաթիռը: 

-Նարե՛կ, զորացրվելուց հետո հե՞շտ հարմարվեցիր քաղաքացիական կյանքին:

-Այնքան էլ չէ, ամեն ինչ շատ անսովոր էր, ու բոլորի ուշադրության կենտրոնում էի, ինչը ես չեմ սիրում: Բայց կամաց-կամաց ընտելացա քաղաքին ու հասարակությանը:

-Ինչո՞ւ չես սիրում լինել ուշադրության կենտրոնում:

-Չգիտեմ, ես միշտ այդպիսին եմ եղել: Ուղղակի չեմ սիրում լինել ուշադրության կենտրոնում, չեմ սիրում տարբերվել:

-Սպասո՞ւմ էիր բանակ գնալուն:

-Չէի ասի՝ սպասել, գիտեի, որ գնալու եմ ու ընդհանրապես չէի խուսափում: Ես միշտ մտածել եմ, որ հայ տղան պիտի ծառայի:

-Երբ իմացար, որ ոչ թե Հայաստանում, այլ Արցախում ես ծառայելու՝ տնից ու ընտանիքից հեռու, ի՞ նչ զգացիր:

-Շատ ավելի ուրախ էի, ես չէի ուզում ծառայել Հայաստանում կամ տանը մոտ ինչ-որ տեղ, քանի որ տանը մոտ լինելով՝ անընդհատ ձգտելու էի տուն: Իսկ հեռվում մոռանում ես ամեն ինչ, քո քաղաքացիական կյանքը ու սկսում բարեխիղճ ծառայել հայրենիքին: -Հիշում եմ՝ ծնունդդ նշել ես սահմանին:

-Հիշելու շատ բան կա, ավելի ճիշտ՝ ոչ մի բան չի մոռացվի: Ճիշտ ես հիշում, ծնունդս նշել եմ դիրքերում, ապրիլի 1-ին: Ապրիլի 1-ը շատ հանգիստ անցավ մինչև լույս 2-ի գիշերը՝ ժամը՝ 03:00-ը: Հետո սկսվեց հակառակորդի հրետակոծությունը:

-Մայրդ՝ տիկին Անժելան, քո նկարով տորթ էր ուղարկել ու Մարիամ Աստվածածնի պատկերը: Ասել էր՝ սրբապատկերը դնես համազգեստիդ գրպանում՝ սրտիդ մոտ, որպես պաշտպան:

-Հենց դա էլ ինձ պահեց ու պաշտպանեց: Միգուցե ինձ ուժ ու զորություն տվեց, որ կարողացա հաղթահարել այդ ամենը:

-Դու նռնականետով ուղղաթիռ ես ոչնչացրել: Անհնար է պատկերացնել, բայց դու արել ես դա:

-Կարևորը ցանկություն ու հավատ է պետք: Պետք է հավատաս քո ուժերին, որ դու կարող ես դա անել: Ես մտածում եմ, որ բոլորն էին պատրաստ դրան, իսկ կհաջողվեր, թե չէ՝ այլ հարց է: Բոլորն էին պատրաստ իրենց կյանքը զոհել հանուն հայրենիքի: Բայց ես արժանացա այդ բախտին, ու ինձ հաջողվեց կատարել իմ առաքելությունը: Ո՞վ գիտե՝ միգուցե հենց դա էր իմ կյանքի իմաստը, նպատակը կամ առաքելությունը, չգիտեմ՝ ոնց ասեմ:

-Ի՞նչ պլաններ ունես դու ապագայի հետ կապված: Գիտեմ, որ սովորում էիր Հայ-հունական պետական քոլեջում:

-Արդեն ավարտել եմ Հայ-հունական պետական քոլեջը, պատրաստվում եմ ընդունվել պետական համալսարան: Դրա հետ մեկտեղ՝ դասընթացներ եմ անցնում Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարանում ու շուտով կշարունակեմ ծառայությունս՝ որպես սպա:

-Իսկ ե՞ րբ հասկացար, որ ուզում ես ծառայությունից հետո նորից բանակ վերադառնալ:

-Զորացրվելուց որոշ ժամանակ հետո հասկացա, որ ես դեռ կարող եմ իմ երկրին օգտակար լինել ու որոշեցի շարունակել իմ ուղին:

-Ի՞նչ կմաղթես սահմանին կանգնած մեր տղաներին:

-Խորհուրդներ չեմ ցանկանում տալ, մեր տղաները լավ գիտեն իրենց գործը: Կցանկանայի, որ բոլորն էլ խաղաղ ու հանգիստ հասնեն իրենց տուն:

Հարցազրույց Կոտայքի մարզային գրադարանի տնօրեն Անահիտ Խեչոյանի և փոխտնօրեն Թամարա Ղազարյանի հետ:

-Որքա՞ն ժամանակ է, ինչ աշխատում եք գրադարանում:
Թամարա Ղազարյան.
-Ես գրադարանային ոլորտում աշխատում եմ 1983 թվականից: Սկզբում ապրել եմ Սևանում և աշխատել եմ համար 2-րդ դպրոցում, հետո տեղափոխվել ենք Հրազդան: Համապատասխան կրթություն եմ ստացել և շուրջ 35 տարի աշխատում եմ գրադարանում:

Անահիտ Խեչոյան.

-Ավարտել եմ Կոմիտասի անվան կոնսերվատորիան և այս ոլորտում աշխատում եմ 7 տարի: Նախկինում աշխատել եմ Չարենցավանի քաղաքային գրադարանում, իսկ վերջին 2 տարիները՝ այստեղ:
-Գրադարանը գտնվում է Հրազդան քաղաքում, բայց կոչվում է Կոտայքի մարզային գրադարան: Այսինքն՝ ամբողջ մարզի՞ց են ձեզ մոտ ընթերցողներ գալիս: Որտեղի՞ց են ամենաշատը գալիս և ո՞ր քաղաքն է ավելի ակտիվ:

Թամարա Ղազարյան.
-Մենք կոչվում ենք Կոտայքի մարզային գրադարան ոչ թե նրա համար, որ ամբողջ մարզից գան այստեղ գիրք կարդալու, այլ մենք մեթոդ կենտրոն ենք համարվում մարզի տարածքում գտնվող բոլոր գրադարանների համար: Գրքեր ենք նվիրում պետպատվերով, սեմինարներ ենք կազմակերպում: Կամ, եթե ընթերցողը տվյալ վայրում չի գտնում իր ուզած գիրքը, դիմում է մեզ, և մենք այդ գիրքը առաքում ենք իրենց գրադարան:
Իսկ մեր հիմնական ընթերցողները Հրազդան քաղաքից են:

-Կպատմե՞ք Ձեր գրադարանի նախապատմությունը: Ե՞րբ է այն հիմնվել:

-Մեր գրադարանը հիմնվել է 1996 թվականին, երբ Հայաստանում տեղի ունեցան կառուցվածքային փոփոխություններ. շրջանները դարձան մարզեր: Սկզբում այն կոչվում էր Կոտայքի հանրապետական գրադարան, հետո վերանվանվեց Կոտայքի մարզային գրադարան:

-Քանի՞ հոգուց է բաղկացած ընդհանուր աշխատակազմը, քանի՞ բաժին ունի գրադարանը և որո՞նք են դրանք:

-Մենք ունենք 29 աշխատող: Գրադարանն ունի 6 բաժին. սպասարկման, մանկական, գրադարանների ավտոմատացման, գրադարանների հավաքությունների պահպանման ու օգտագործման և մեթոդ-մատենագիտության:

-Ի՞նչ միջոցառումներ եք անցկացնում գրադարանում: Ի՞նչ խմբակներ են գործում գրադարանում, որոնք մոտիվացնում են երեխաներին կամ ընթերցողներին, որ օգտվեն գրադարանից:

-Գրադարանում բազմատեսակ միջոցառումներ ենք անցկացնում. բոլոր հոբելյանական տարեթվերին ենք արձագանքում, նշանավոր մարդկանց հետ հանդիպումներ ենք կազմակերպում: Շոուբիզնեսի ներկայացուցիչների ենք հրավիրում՝ ռեժիսորներ, դերասաններ և առհասարակ մշակույթի հետ կապ ունեցող ցանկացած մարդիկ:

-Գրադարանից օգտվողները ի՞նչ տարիքի են և քանի՞ հոգի են:

-Գրադարանում ունենք 5733 ընթերցող: Տարբեր տարիքի մարդիկ են: 1-15 տարեկան ընթերցողներին սպասարկում է մանկական բաժինը, իսկ նրանցից բարձր տարիք ունեցող ընթերցողներին՝ հիմնական սպասարկման բաժինը: Տարիքային սահմանափակումներ չկան. 22-ից մինչև 60 և բարձր տարիք ունեցող ընթերցողներ ունենք:
-Ինչքա՞ն ժամանակով են տրամադրվում գրքերը, և ովքե՞ր կարող են օգտվել գրադարանից:

-Գրադարանից կարող են օգտվել բոլորը: Գրքերը ընթերցողին տրամադրվում են հիմնականում 15 օրով, բայց լինում են դեպքեր, երբ ընթերցողը չի հասցնում կարդալ, հետ է բերում գիրքը գրադարան և երկարացնում է ժամկետը: Գրքերը տրամադրվում են անվճար:

-Պատահո՞ւմ է, որ ընթերցողները գիրքը վնասված են վերադարձնում կամ չեն վերադարձնում:

-Հազվադեպ դեպքեր լինում են, բայց, եթե չեն վերադարձնում կամ պարզվում է՝ կորցրել են, ապա այդ գրքերը փոխհատուցում են համարժեք գրականությամբ: Բայց նման դեպքեր շատ քիչ են պատահում. հիմնականում վերադարձնում են:

-Մոտավորապես քանի՞ գիրք կա ձեր գրապահոցում:

-Մոտավորապես 78960 կտոր գիրք ունենք մեր գրադարանում, և տեղավորված են տարբեր բաժիններում: Չորս մեծ բաժիններ ունենք:

-Իսկ քանի՞ օրինակով եք ձեռք բերում գրքերը:

-Նայած՝ ինչ գիրք: Օրինակ՝ Անդերսենի, Էքզյուպերիի կամ Թումանյանի հեքիաթները անընդհատ ձեռքի տակ են և մաշվում են: Հետևաբար համալրման կարիք է լինում: Եվ այդ ամենը, բնականաբար, կախված է գրքի գնից: Եթե թանկ է՝ քիչ օրինակով ենք գնում, իսկ եթե էժան՝ ավելի շատ օրինակներով:

-Ինչպե՞ս է ստեղծվել ձեր գրապահոցը:

-Մենք գրքերը ստանում ենք և՛ գնումների, և՛ նվիրատվությունների միջոցով: Անհատ մարդիկ և տարբեր կազմակերպություններ են նվիրում: Դրանց միջոցով ձևավորվում է մեր գրքերի թվաքանակը:

-Պետական միջոցներով ուղարկած գրքերը սովորաբար ի՞նչ բովանդակություն են ունենում:

-Եթե գնում ենք, ապա ընթերցողի պահանջներից ելնելով, իսկ պետպատվերով հրատարակած գրքերը այն գրքերն են, որոնք պետական քաղաքականության արտացոլումն են. ցեղասպանություն, թարգմանություններ այդ թեմայով և նմանատիպ առանցքային թեմաներ:

-Նշեցիք, որ ընթերցողի պահանջներից ելնելով եք գրքեր գնում: Այսինքն՝ ընթերցողները կարող են ներկայացնել իրենց պահանջնե՞րը:

-«Ուլիսը», որն արժեր 15000 դրամ, կոնկրետ մի ընթերցողի պահանջով ենք գնել: Մտանք գրախանութ, տեսանք այդ գիրքը, և չնայած գնին՝ գնեցինք այն: Մենք նախապես գրում ենք, թե ով՝ ինչ է ուզում, կազմում ենք պահանջվող գրքերի քարտարաններ և ըստ այդ քարտարանների, ցուցակագրում ենք և գնում ենք գրքերը գրախանութներից: Աշխատում ենք հետևել նաև նորություններին, որովհետև միշտ չէ, որ ընթերցողը գիտի, որ նորը կա, հատկապես՝ ժամանակակից գրողների գրքերի մասին է խոսքը:

-Ընթերցողների կողմից ամենապահանջված գիրքը ո՞րն է:

-Վերջերս Ջորջ Օրուելի «1984» և «Անասնաֆերմա» գրքերը: Տարբեր ժամանակներում տարբեր գրքեր են դառնում ամենապահանջվածը, սակայն դրանց փոխարինողներ են գալիս: Ես վստահ եմ՝ հենց «Հարի Փոթերը» բերենք, միանգամից այն պահանջված կդառնա:

-Վերջին ժամանակներում արգելված գրականությունը հսկա թվաքանակներով վաճառվում էր: Ձեր գրապահարաններում ևս կան այդպիսի գրքեր: Դրանք ի՞նչ արձագանք ստացան:

-Մեր նշած գրքերը հենց արգելված գրականություն են և հրատարակվել են «Արգելված գրականություն» մատենաշարում: Դրանք մեծ արձագանք ստացան:

-Հիմա շատ հաճախ են ասում, որ երիտասարդությունը ընթերցասեր չէ: Դուք համաձա՞յն եք դրա հետ:

-Դա թյուր կարծիք է այժմյան երիտասարդության մասին: Մեր ընթերցողները հենց հակառակն են վկայում: Մի ընթացք կար, որ սառել էին, բայց հիմա զարթոնք է ապրում մեր երիտասարդությունը: Մենք գոհ ենք. գիտենք, որ կարդում են:

-Իսկ չե՞ք կարծում, որ դա գիրքը ճիշտ մատուցելուց է կախված: 

-Այո, իհարկե: Մենք պարբերաբար նոր գրքերը ներկայացնում ենք Facebook-ում և Instagram-ում: Գրադարանն իր էջերն ունի սոցիալական կայքերում: Կարևոր է գնալ ընթերցողի պահանջի հետևից, անգամ մի փոքր առաջ անցնել, հետևել նոր հրատարակված գրքերին, որովհետև շատ հաճախ գրքերի դասական ցուցակ են ներկայացնում՝ «Սամվելը» կամ «Վարդանանքը»: Չմոռանանք, որ այդ «դասական» ասվածը խորհրդային ժամանակներից եկած կարծրատիպեր են: Մենք ցանկանում ենք կոտրել այդ կարծրատիպերն ու դուրս գալ այդ քառակուսիներից, որովհետև մեկի համար հեղինակը կարող է լինել դասական, մյուսի համար՝ ոչ: Խորհուրդ եմ տալիս այդ աշակերտական մակարդակից դուրս գալ և առաջ քայլել:

Վերջերս մի գիրք ստացանք վիկինգների մասին: Այնքան հետաքրքիր էր. ամբողջությամբ պատկերում էր վիկինգների կյանքը, կենցաղը, նկարագրված էր նրանց զրահահագուստի ձևը: Կարծում եմ, որ դա որպես պատմական նյութ օգտակար էր և նախկինին լրացնող:

-Ժամանակակից գրողների հետ կապ հաստատո՞ւմ եք: 

-Իհարկե, մենք շատ լավ համագործակցում ենք ժամանակակից գրողների հետ. ոչ միայն Հրազդանի, այլև Կոտայքի մարզի բոլոր գրողների և բանաստեղծների հետ: Նրանք այստեղ գրողների միություն էլ ունեն: Հենց լույս են տեսնում նրանց գրքերը, մենք անմիջապես կազմակերպում ենք գրքերի շնորհանդեսներ: Լավ ընթերցող կորիզ ունենք. իրենց ենք հրավիրում, և շնորհանդեսները շատ հետաքրքիր ու բովանդակալից են անցնում: Մեր քաղաքի գրողներից են՝ Սուրեն Դավթյանը, Արմեն Ալավերդյանը, Զեփյուռ Մկրտչյանը, Հակոբ Հարությունը, Արամայիս Գարեգինյանը:

-Ի՞նչ առավելություններ ու թերություններ ունի գրադարանն այժմ:

-Մեր գրադարանը տարածքում գտնվող միակ գրադարանն է, որը մշտապես համալրվում է գրքերով: Պետպատվերով ստացած գրքերը միայն մենք տալիս ենք Չարենցավանի, Եղվարդի, Ծաղկաձորի, Աբովյանի քաղաքային գրադարաններին:
Ունենք նաև տիկնիկային թատրոն: Ծրագիր էինք գրել Հայ բարեգործական ընդհանուր միությանը և նրանց հովանավորությամբ տիկնիկներ կարել տվեցինք: Ունենք 17 հատ տիկնիկ: Առաջին ներկայացումը եղավ բելգիացի գրող Մորիս Մետերլինկի «Կապույտ թռչունը»: Տիկնիկավարները ոչ պրոֆեսիոնալ են. մեր գրադարանավարներն են:

-Ի՞նչ վիճակում են գտնվում գյուղերի գրադարանները:

-Գյուղերի գրադարանների վիճակը այդքան էլ լավ չէ. ընթերցողները քիչ են, ջեռուցում չկա, բայց, օրինակ՝ Մեղրաձորի, Լեռնանիստի գրադարանները լավ վիճակում են: Եթե գրադարանը գտնվում է դպրոցի կամ գյուղապետարանի տարածքում, ապա վիճակը, բնականաբար, լավ է:

-Հիմա էլեկտրոնային գրքերը բավականին տարածված են: Գրադարանում դրանց պահանջարկը կա՞: Արդյոք պլանավորո՞ւմ եք համապատասխան սարքավորումներ ձեռք բերել:

-Սա, ինչպես ասում են, մեր ցավոտ տեղն է: Այժմ չունենք այդ հնարավորությունը: Չեմ կարող ասել՝ պահանջարկը կա՞, թե՞ չկա: Միգուցե չեն պատկերացնում և չեն հարցնում: Ըստ իս, եթե առաջարկենք, մեծ արձագանք կստանա: Ես ինքս շատ եմ օգտվում աուդիոգրքերից, որովհետև այսօր շատերը, գուցե, նստելու և կարդալու ժամանակ չունեն: Աուդիո տարբերակը շատ-շատ հարմար է:

-Հետագա ի՞նչ պլաններ ունեք:

-Այսօր գրադարանների առջև դրված պահանջները, ըստ իս, կտրուկ տարբերվում են 5 կամ 10 տարի առաջվա մարտահրավերներից, որոնք դրված էին գրադարանի առջև: Փոխվել է գրադարանի դերը, մենք պետք է այնպես անենք, որ սպասարկման ձևն էլ փոխվի ՝ համապատասխանեցվի ժամանակակից ընթերցողների պահանջներին: Այսօր, ճիշտն ասած, ապագա գրադարանները նմանվում են «Լոֆթի» ձևաչափին. ժամանցը, ինտելեկտուալ զբաղմունքները, ինքնազարգացումը փորձում են համատեղել մի վայրում՝ գրքերի մթնոլորտի ներքո: Պետք է միաձուլում լինի:

-Իսկ ինչպե՞ս առաջացավ այդ գաղափարը, որ գրադարանում «Լոֆթ» բացեք: 

-Մշակույթի նախարարությունից եկավ այդ առաջարկը: Մինչև նախարարության առաջարկը մենք եղել ենք մի երկու անգամ «Լոֆթում: Հիմա փորձում ենք համագործակցել նրանց հետ:

-Ի՞նչ կմաղթեք այժմյան երիտասարդությանը:

-Մաղթում ենք հաջողություններ: Եթե մի բան որոշել եք, ապա երբեք կանգ չառնեք, ձգտեք և անպայման իրագործեք այն: Ճանաչեք և լսեք ինքներդ ձեզ, փորձեք չընկնել ազդեցությունների տակ: Այսօր բացասական ազդեցությունները շատ են, դրանցից մեկը հեռուստացույցն է, որով ցածրակարգ սերիալներ և տեսահոլովակներ են ցուցադրվում: Անջատե՛ք հեռուստացույցները, մի՛ նայեք անարժեք սերիալներ, և եթե անգամ գիրք չեք կարդում, լավ երաժշտություն լսեք, զբոսնեք, բնության հետ միաձուլվեք, գտեք և բացահայտեք ձեզ:

Հարցազրույց ռեփեր Լիլիթ Աղայանի հետ

Երբ ես մեր տանը լսում եմ ռեփ երաժշտություն, հայրիկս ասում է.

-Աղջիկ ջան, ի՞նչ կա այդ երգերի մեջ, որ լսում ես։ Գնա հայրենասիրական երգեր լսիր: Չեմ կարողանում գտնել այդ երգերի իմաստը: Հերիք է:

Իսկ ես, այնուամենայնիվ, լսում եմ: Ամեն մարդ ինքն է որոշում՝ ինչ երաժշտություն պետք է լսի: Երբ իմ նախընտրած երաժշտությունը լսում են նաև ընկերներս, նրանք ասում են, որ շատ լավ երգեր եմ լսում: Իսկ երբ մեր գյուղով քայլելիս եմ լինում և լսում եմ իմ երգերն առանց ականջակալների, հայտնվում եմ բոլորի ուշադրության կենտրոնում։ Ինձ վրա են սևեռվում բազմաթիվ դժգոհ հայացքներ, բայց ես ուշադրություն չեմ էլ դարձնում: Որպեսզի մարդկանց ցույց տամ, որ աղջիկներից շատերը ոչ միայն լսում են ռեփը, այլ նաև կարդում, որոշեցի հարցազրույց վերցնել Լիլիթ (Լիլոկ) Աղայանից:

-Լիլի՛թ, մի փոքր կպատմե՞ս քո մասին:

-Ես 21 տարեկան եմ, ծնվել եմ Գյումրիում, բայց ապրում եմ Երևանում: Զբաղվում եմ սպորտով՝ բասկետբոլով: Սովորում եմ, աշխատում եմ, ունեմ նպատակներ, կարդում եմ ռեփ:

-Ինչո՞ւ որոշեցիր, որ պետք է ընտրես հենց ռեփը:

-Ճիշտն ասած՝ ռեփով կարողանում եմ կիսվել, արտահայտել զգացածս այն հարցերի շուրջ, որոնց մասին խոսելիս՝ կլռեմ: Հարազատ է ինձ ռեփը, ապրելակերպ է:

-Համաձա՞յն էին արդյոք Ձեր ընտանիքի անդամները որոշմանդ հետ: Ինչպե՞ս արձագանքեցին:

-Սկզբում չէին հավատում, հետո հասկացան, որ լուրջ եմ ասում ու գրածս տեքստերն ու իմ ձայնագրություններն առաջինն իրենց էի ցույց տալիս: Տեսնում էին, որ վատ բան չեմ անում, նորմալ ընդունեցին։

-Կշարունակե՞ք արդյոք այդ ուղին:

-Ինձ թվում է, որ կգա մի օր, որ դա էլ կվերջանա: Երբ սկսեցի, ասում էի՝ մի տարի, ու ինձ թվում է՝ վերջ: Մի տարին էլ անցավ, կրկին նույնը, ու մինչև հիմա շարունակում եմ կարդալ: Չեմ կարող ասել՝ երբ, բայց մի օր կփոխեմ ոճս:

-Ի՞նչ ես կարծում, հասարակությունը քննադատո՞ւմ է քեզ այդ ոճն ընտրելու համար, քանի որ հիմնականում տղաներն են հիփ հոփի այդ տեսակում հաջողության հասնում:

-Գիտեք, չկա մի բան, որը հասարակությունը չքննադատի: Հա՛, նեղվում եմ, որովհետև շատ բաներ սխալ են խոսում, բայց փորձում եմ շատ ուշադրություն չդարձնել, որովհետև, եթե լսեմ բոլորին, ոչ մի բանի չեմ հասնի։ Չէ որ, եթե ես կարիք ունենամ օգնության, այդ նույն հասարակությունը իմ կողքին չի լինի:

-Իսկ եթե լինեն աղջիկներ, որ ցանկանան ռեփ կարդալ, ի՞նչ խորհուրդներ կտաս:

-Չսկսեն սիրո տանջված թեմաներից, մաքուր հայերեն գրեն, այլապես՝ հաճելի չի լինի նրանց լսել: Չլսեն ուրիշների կարծիքը և շարժվեն առաջ:

Հարցազրույցը վարեց՝ Աննա Գասպարյանը