Այսօր մեր հյուրն է CivilNet-ի գլխավոր օպերատոր Սարգիս Խարազյանը:

Ես իրականում մասնագիտական օպերատորական կրթություն չունեմ: Ես օպերատոր չեմ, ճարտարապետ եմ, ավարտել եմ ճարտարապետաշինարարական ինստիտուտը 1999 թվականին։ Ճարտաարպետի մասնագիտությունը իր մեջ ներառում է տարբեր մասնագիտություններ՝ նկարիչ, սցենարիստ, ինժեներ, ռեժիսոր, դիրիժոր, երաժշտության հետ էլ է կապված։
Ճարտարապետականում սովորել եմ 6 տարի: Այն ինձ համար ավելի մեծ դպրոց էր, քան եթե ես սովորեի որպես օպերատոր։ Կադրի կոմպոզիցիան ինձ շատ գրավեց, յուրաքանչյուր շենք նախագծելիս, դու պատմություն ես ստեղծում, որոշում ես, թե մարդիկ ինչ լուսավորությամբ պիտի ապրեն, որտեղ պիտի ապրեն, որտեղից է արևը դուրս գալու, և որտեղից է մայր մտնելու:
Իրականում լույսը մեծ կարևորություն ունի ցանկացած բան կառուցելիս. թե՛ շենք, թե՛ հրապարակ: Այն ստեղծում է տրամադրություն: Ու ես միշտ, երբ ինչ-որ բան եմ նախագծում, չեմ ցանկանում, որ այդտեղ ապրող մարդիկ չար մտքեր ունենան: Ամեն դեպքում, ճարտարապետությունը ինձ համար շատ մեծ դպրոց էր:

Մինչև ինստիտուտ ընդունվելը ես ֆոտոներ էի սիրում, սիրում էի լուսանկարել: Մի ընկեր ունեի, հիմա էլ ունեմ. կինոռեժիսոր Արման Երիցյանն է: Երբ ավարտեցի համալսարանը, գործ չկար, ինքն էլ աշխատում էր «Ինտերնյուսում» ու օպերատոր չուներ: Ինձ խնդրեց, ասաց` նկարիր ինձ համար 2-3 րոպեանոց մի ռեպորտաժ: Ասաց, որ գիտի` ես ֆոտո անել գիտեմ: Ես էլ պատասխանեցի, որ ֆոտո գիտեմ, բայց վիդեո՝ ոչ: Արմանը պատասխանեց, որ ինքը կոճակների ֆունկցիաները կսովորեցնի, և ես կնկարեմ: Ու դա էր, որ ինձ քաշեց, գցեց այդ ճահճի մեջ: Ճահճի, որովհետև ես իրականում չէի ուզում օպերատորությամբ զբաղվել: Ես ճարտարապետությունը շատ եմ սիրում, էն ժամանակ էլ եմ սիրել, հիմա էլ եմ սիրում: Կարելի է ասել, այս աշխատանքը ինձ համար փող աշխատելու, ընտանիք պահելու միջոց էր այն ժամանակ: Հետաքրքիրն այն է, որ ես գործը սկսում եմ սիրել միայն այն պահին, երբ սկսում եմ նկարել: Նամանավանդ, դոկումենտալ և խաղարկային ֆիլմերը: Այդ ժամանակ ես ապրում եմ: Իսկ մինչև նկարելը ինձ համար տանջանք է: Ես չեմ ուզում մոտենալ, կպնել տեսախցիկին:

1999-2000 թվականներին սկսեցի նկարել փոքրիկ ռեպորտաժներ: Լրատվական չէի ասի, դրանք ավելի շուտ փոքրիկ պատմություններ էին: Հետաքրքիրն այն է ,որ երբ ես սկսեցի սովորել «Ինտերնյուսում», այն ինձ համար դպրոց եղավ: Ինձ ամեն բան սովորեցրեց այնտեղի մոնտաժ անողը: Ես սովորեցի մոնտաժ անողից նկարել, որովհետև ցանկացած ռեպորտաժ պատմություն է, կինոն ունի սկիզբ և վերջ, այն բաղկացած է վիդեոշարերից, ու նկարելիս այնպես պիտի նկարես, որ այդ տրամաբանական գիծը լինի շարունակական ու չկտրվի: Այդպես մոնտաժ անողը ինձ սովորեցրեց նկարել, ճիշտ նկարել: Պատմություն, ինֆորմացիա, որը լրագրողը կամ օպերատորը փոխանցում է դիտողին: Այն ունի սկիզբ, զարգացում և վերջ: Լրատվականը բաղկացած է մի քանի մասերից. ռեպորտաժ, իրադարձային և պորտրետ: Իրադարձային, օրինակ՝ թանգարանի բացումը: Պետք է գնաս, դրա մասին պատմես, պորտրետը պատմում է ինչ-որ մարդու մասին: Նկարում ես մարդուն, թե ինչով է զբաղվում, նրա տարիքը, անցյալը: Եվ կա ռեպորտաժ, երրորդ տիպը, դրանք նորություններն են:
Ասեմ` ինչով կարող է դոկումենտալ ֆիլմը տարբերվել ռեպորտաժից: Դոկումենտալ ֆիլմում դրված է զգացականը, իսկ ռեպորտաժի մեջ տեղեկատվականը, դոկումենտալը տարբերվում է նրանով, որ նրա մեջ ընդմիջումները քիչ են, ի տարբերություն ռեպորտաժի, ֆիլմում դու կարող ես այն դադարեցնել, տարածություն ստեղծել: Դոկումենտալ ֆիլմը ունի սկիզբ, շարունակություն և վերջ: Շատ դեպքերում ինքը փոխվում է, զարգացման և սկզբի տեղերը կարող են փոխվել:
Մենք մի ֆիլմ ունենք նկարած մարդկանց մասին, որոնց հիմնական բնակավայրը սարը չէ, բայց այդ պահին այնտեղ են ապրում: Յայլաներ են: Կար առաջադրանք, որ պետք է գնայինք ու ռեպորտաժ նկարեինք: Նկարհանող խումբը բաղկացած էր երկու օպերատորից, լրագրողից և ռեժիսորից: Ես հասկացա, որ սա պետք է դառնա ֆիլմ, այլ ոչ թե չոր տեղեկատվություն մարդկանց ապրելակերպի մասին: Նկարեցինք լուսաբացը, ոնց են մարդիկ արթնանում, իրար հետ շփվում: Եթե նրանք շփվեին տեսախցիկի հետ ֆիլմը կդառնար ռեպորտաժ:
Ֆիլմը նկարելիս մենք ընտրություն ունեինք. կամ հարցեր չտալ և ֆիլմը դարձնել դոկումենտալ,կամ տալ հարցեր և այն դարձնել ռեպորտաժ, բայց մեզ պետք էին հերոսներին ուղղված հարցեր:
-Եթե մեզանից ոմանք որոշեն դառնալ օպերատոր, ի՞նչ խորհուրդ կտաք նրանց:

Սիրել, քանի որ առանց սիրելու ոչ մի գործ չի ստացվի: Կարող ես սիրել նաև աշխատելու ընթացքում, ինչպես ես: Ես չեմ սիրում մոտենալ տեսախցիկին, բայց երբ այն միացնելով տեսնում եմ առաջին կադրը, դառնում եմ նրա մի մասնիկը:

Մեր հյուրն է 4PLUS դոկումենտալ լուսանկարչության կենտրոնի համահիմնադիր Անուշ Բաբաջանյանը:

-Բարև ձեզ, ես Անուշ Բաբաջանյանն եմ, 4PLUS դոկումենտալ լուսանկարչության կենտրոնի համահիմնադիրներից մեկը: Ես լուսանկարչությամբ զբաղվում եմ 2008թ.-ից սկսած: 2008-ին ավարտեցի ֆոտոլրագրության կուրսերը, իսկ մինչ այդ ավարտել էի լրագրության բաժինը:

Այ, ինձ հետաքրքիր է, քանի՞սն են ձեզնից հետաքրքրված լուսանկարչությամբ և ուզում են հետագայում դառնալ լուսանկարիչ: Գրեթե բոլորդ ձեռք եք բարձրացնում:

Դա իրականում շատ լավ է, որ հետաքրքրվում եք լուսանկարչությամբ, դա շատ հմայիչ մասնագիտություն է և նույնքան բարդ է, ինչպես օրինակ, օպերատորությունը կամ մոնտաժը, բայց լավ լուսանկարիչ կարող է լինել հիսուն հոգուց միայն մեկը: Այ, օրինակ, երբ ես եկա, տեսա շատ գեղեցիկ մայրամուտ, և նկարեցի այն, որովհետև մտածեցի, որ շատ գեղեցիկ նկար կստանամ, և ստացա: Բայց միայն լավ նկար ստանալով լուսանկարիչ չեն դառնում: Լավ լուսանկարիչ լինելու համար պետք է կարողանալ անել հետաքրքիր ֆոտոպատմություններ: Ու դա կլինի այն լուծումը, որը դու կգտնես, իսկ մյուսները՝ոչ: Մյուսները ուղղակի մայրամուտ կնկարեն, իսկ դու կպատմես պատմություն:

Մարդիկ բոլորը սիրում են պատմություններ՝ երեխաները սիրում են հեքիաթներ, մեծանալով սիրում են սիրային պատմություններ, ավելի մեծանալով՝ ուրիշ պատմություններ: Ու ձեզանից էլ ,որպես լավ մասնագետեներ, մարդիկ կսպասեն հետաքրքիր պատմությունների, նոր պատմությունների, բայց նաև այնպիսի պատմությունների, որոնց հիմքում ընկած լինեն շատ-շատ հիմնական բաներ: Օրինակ՝ սերը, ատելությունը…

Ֆոտոպատմությունը կարող է լինել ամեն ինչի մասին, ինչ դու ուզում ես, կարևորը հետաքրքիր լինի, որ դու նույն այդ պատմությունը նայես ու քեզ հետաքրքիր լինի: Դրան նայելով ասես` տեսնես, ո՞վ է դա արել: Եթե դու մտածես, որ դա ձանձրալի է, այդպես կմտածեն հաստատ նաև մյուսները:Իմ ամենաառաջին ֆոտոպատմություններից մեկը, որը սկսել եմ ու դեռ շարունակում եմ փողոցում հանդիպող արտասովոր կանանց մասին է, ովքեր սիրում են իրենց ներկայացնել յուրահատուկ հագնված, ովքեր սիրում են դուրս գալ փողոց և տարբերվել մյուսներից, ավելի հետաքրքիր լինել: Օրինակ, նրանցից մեկը՝ Լոլան, ոչ միայն հագնվում էր ուրիշներից տարբեր ոճով, այլև պատմում էր պատմություններ: Ասում էր, որ աշխատում է Ամերիկյան համալսարանում, չնայած դա այդպես չէր, կամ որ ամուսինը գլխավոր դատախազն է քաղաքի, բայց դա նույնպես այդպես չէր, բայց դա այն մասնիկն էր դառնում այն կերպարի, որով նա որոշել էր հանդես գալ: Այս կանայք հետաքրքիր են իրենց համարձակությամբ. իրենք ուզում են տարբերվել մյուսներից ու դա լավ են անում: Ու հենց դրա համար եմ ես նրանց նկարում: Նրանց բոլորին նկարելու համար, կամ ընդհանրապես պորտրետ նկարելու համար ոչ միայն անհրաժեշտ է նրանց համաձայնությունը, այլև պետք է կապ հաստատել այդ մարդու հետ, զրուցել, ու խոսակցության վերջում նկարելու դեպքում, նրա մեջ կա արդեն այդ հանգստությունը, չկան շատ մտքեր, թե ում հետ է ինքը խոսում, այլևս չի ամաչում: Այդպես նկարն ավելի բնական ու ստացված է լինում: Պորտրետ նկարելը շատ դժվար բան է, լավ պորտրետ նկարում են շատ քչերը: Մենք բոլորս էլ միայն սկսում ենք:
Եկեք անցնենք մի փոքր ավելի տխուր թեմայի: Ապրիլն էր: Ես արթնացա ապրիլի 2-ին և իմացա, որ մեր երկրում պատերազմ է: Ու մենք բոլորս արթնացանք ու իմացանք, որ Ղարաբաղում պատերազմ է: Մենք գիտեինք, որ շատ բանով չենք կարող օգնել այնտեղ գտնվողներին: Բայց լրագրողը՝ ֆոտոլրագրողը, այդ ժամանակ գնում է Արցախ: Իհարկե, շատերին դա հարմար չի, կամ մտածում են, որ գուցե վտանգավոր է, ու նրանցից շատերը չեն գնա, բայց նրանց մեջ կլինեն այնպիսիները, որ կգնան: Ամեն դեպքում հետագայում, եթե դուք դառնաք այնպիսի մասնագետներ, ունեցեք ձեր մեջ այդ համարձակությունը: Ուրեմն ես ապրլի 2-ին իմանալով այդ ամենի մասին և լինելով ազատ լրագրող, գնացի Արցախ: Ես այդ պահին չէի մտածում, թե որտեղ կտպվեր այդ պատմութունը և ինչպես, բայց ես գիտեի, որ պիտի լուսանկարեմ:
Մենք մտանք քաղաք, և ես հանդիպեցի մի վարորդի հետ, ում անունն Աշոտ էր, և նա ուղեկցեց ինձ, քանի որ ես ծանոթ չէի այդ տեղերին: Մենք մտանք Ասկերան, ուր այդ օրերին այդքան էլ շատ իրադարձություններ տեղի չէին ունենում, բայց 20 տարի առաջվա պատերազմից կային ռումբի հետքեր: Դա ապրիլին չէր պայթել, բայց ես նկարեցի դա, քանի որ այն նույնպես մտնում էր իմ պատմության մեջ: Ու այդ դատարկ ճանապարհը, մառախուղը, անընդհատ անձրևը ցույց էր տալիս, թե ինչ տրամադրություն էր տիրում Արցախում:

Ես հանդիպեցի մի հովվի, ով իր ոչխաներին տեղափոխում էր ավելի ապահով վայր: Դու պետք է տեսնես, թե ինչ է կատարվում քո շուրջը ու ստեղծես ֆոտոպատմություն: Սա ֆոտոպատմության մի օրինակ է, երբ դեպքին նայում ես տարբեր տեսանկյուններից ու ստանում հետաքրքիր ֆոտոպատմություն:

-Իսկ ի՞նչ է ֆոտոպատմությունը:

Ֆոտոպատմությունն այն ամենն է, ինչ դուք կարող եք պատկերացնել, ինչ կարող է տեղավերվել ձեր գլխում: Այն ամենը, ինչ ուզում եք արտացոլել: Պատմութունն ուղղակի պետք է հետաքրքիր լինի, որ դա նայելուց հետո, ցանկանաք դրա մասին խոսել ձեր կողքին նստողի հետ, քանի որ դա ձեզ շատ է հետաքրքրել: Այսպիսին պետք է լինի լավ ֆոտոպատմությունը:
Օրինակ՝ մի քանի օր առաջ ես գնացել էի Դիարբեքիր՝ Տիգրանակերտ, ու այնտեղ արեցի մի ֆոտոպատմություն, որն ինձ համար շատ բարդ էր: Դա կարծես մի տեղ է եղել, ուր մարդիկ իրար հետ լավ են ապրել, սիրել են իրար, բայց նաև միշտ ատել են իրար, որովհետև իրենք տարբեր ազգեր են, ու չգիտես ինչու, խուսափում են միմյանցից, որովհետև վախենում են, որ մյուսը կզբաղեցնի իրենց տեղը: Հարյուր տարի առաջ, օրինակ, հայերին են հանել, հիմա փորձում են քրդերին դուրս հանել, քանի որ քրդերը ձգտում են ապրել թուրքական կառավարությունից անկախ: Ու ես դա պետք է ներկայացնեմ ֆոտոպատմության միջոցով: Պատմությունը կոչվում է` «Սուր. հոգին պատնեշի տակ»: Սուրը խոշոր քաղաք է Դիարբեքիրում: Քաղաքում կար մի հատված, ուր ոչ ոք մտնելու իրավունք չուներ բացի ոստիկաններից: Իմ նպատակն էր` ցույց տալ, թե ինչպիսին է Սուրը՝ այդ պատմական տարածքը, ուր առաջ հայերն ու քրդերը միասին ապրել են, և այն հատվածը, որը շրջափակված է, քանի որ այնտեղ զինված բախումներ են տեղի ունեցել: Ես պետք է ցույց տայի այդ պարիսպը, ու ցույց տայի մի հետաքրքիր ձևով, որ տպավորվեր: Այնտեղ ես տեսա աշուղների մի հավաքատեղի, որը պարզվեց, նախկինում հայի տուն է եղել, և այստեղ 100 տարի առաջ ապրել է հայ ընտանիք: Մնացած լուսանկարներն էլ արել եմ փողոցներում շրջելիս, անծանոթ մարդկանց տներ ու բակեր մտնելիս, արել եմ բազմաթիվ լուսանկարներ, որոնցից հետո ընտրել եմ նրանք, որոնք իմ կարծիքով առավել լավ են բնորոշում իմ պատմությունը:
Հիմա երևի ձեզ մի փոքր պատմեմ 4PLUS -ի մասին: Իրականում մենք երեք հոգի ենք, այլ ոչ թե չորս: Մեր խմբի անդամներն են՝ Նազիկ Արմենակյանը, Անահիտ Հայրապետյանը և ես՝ Անուշ Բաբաջանյանը: Մի օր պարզապես մենք հավաքվեցինք և ստեղծեցինք մեր թիմը: Սկսեցինք կազմակերպել ցուցահանդեսներ, նաև ուսումնական ծրագրեր ու նախագծեր նկարել: Ամենակարևոր բանը, որ ուզում եմ ձեզ ասել. եթե ինչ որ բան մտածում ու ցանկանում եք, իրականություն դարձրեք, անպայման հետևողական եղեք դրանց նկատմամբ:Դուք հետաքրքրվում եք. Թե արդյո՞ք կարելի է լուսանկարը մշակել, ինչ որ բաներ փոփոխել: Ասեմ: Նկարների մեջ շատ փոփոխություններ անել չի կարելի, քանի լրագրողի գործը կայանում է նրանում, որ պետք է ներկայացնի այն, ինչ իրականում կա: Փոփոխություններ մտցնելով դուք խախտում եք իրականությունը: Որպես լրագրող, մենք կարող ենք մշակել, բայց ոչ փոփոխել: Դրա համար կոնկրետ սահմաններ չկան: Ուղղակի պետք է այնպես անել, որ շատ չհեռանաք իրականից:

Ես Անուշ Աբրահամյանն եմ Գեղարքունիքի մարզի Ներքին Գետաշեն գյուղից

Երկու տարեկանում սովորեցի խոսել և սկսեցի այնքան «լավ» խոսել, որ հաջորդող տասնչորս տարիները բողոքեցի ծննդյանս օրերը վատ նշելու համար: Այս «բողոքական» տարիների ընթացքում ես լավ խոսում էի, բայց երբ գրում էի, ոչ ոքի ցույց չէի տալիս: Ամեն ինչ փոխվեց, երբ 17.am-ը ներխուժեց իմ կյանք: Դպրոցի տնօրենը մի քանի երեխաների հետ ինձ էլ կանչեց և ասաց, որ պետք է մասնակցեմ ինչ-որ դասընթացների: Հետաքրքիրն այն էր, որ ինքն էլ չգիտեր, թե ինչի մասին պիտի լինեին դասընթացները, և մինչ կցկտուր նախադասություններով մեկ-երկու բան կասեր, ես արդեն մտովի համաձայնվել էի, քանի որ դասերից դուրս ինձ ամեն ինչ հետաքրքրում էր: Ու հենց առաջին դասից հասկացա, որ իմ կյանքում ամեն ինչ փոխվելու է:

Ստեղծագործական աշխատանքը հոգեհարազատ էր ինձ, և ես աստիճանաբար փորձեցի նյութերիս քանակն ավելացնել: Թեև մտավախություն ունեի, որ ինչպես երգի, պարի, նկարչության դասերը, այնպես էլ այս դասընթացը երկար չի տևի, բայց ընդունում եմ իմ սխալը: 17.am-ն այնքան ակտիվացրեց ինձ, որ տան անդամները աղաչում էին, որ մի քիչ շուտ ներկայանամ դասին, իսկ եղբայրս երկու ժամ հետ էր տվել ժամացույցը: Ես, որ երբևէ չէի համարձակվում իմ գրած նյութերը որևէ մեկին ցույց տալ, այս օրերին այնքան նյութեր էի գրում, հանձնում, որ երեք օրվա ընթացքում դրանցից երկուսը հրապարակվել էին 17.am-ում:

Մի օր կինոյի դասին պարոն Արան ասաց, որ ճամբար է լինելու, և մեր մասնակցությունը կախված է մեր ցանկությունից, ընդունակություններից և աշխատասիրությունից: Հենց մտա տուն, հորեղբորս խնդրեցի արագ կապնվել հովիվների հետ, որ գնամ զոմա`յայլա, նրանց հետ հարցազրույց անեմ և վավերագրական ֆիլմ նկարեմ, բայց քանի որ մեր գյուղից շատ հեռու է և մնալու տեղ էլ չկա ինձ համար, չստացվեց: Փորձեցի այլ բան մտածել. մեր գյուղում մի մարդ կա, որը օպերատոր է: Ես զանգեցի նրան և հանդիպեցի,պատմեցի, որ ցանկանում եմ ֆիլմ նկարահանել, և ինձ օպերատոր է անհրաժեշտ, նա համաձայնվեց: Պետք է գնայինք Կոթա վանքը նկարահանելու: Գյուղի ծեր տատիկներին պիտի տանեի վանքի մոտ, ու նրանք հետաքրքիր պատմություններ պատմեին վանքի մասին: Այդ ֆիլմը գիտաճանաչողական կլիներ, քանի որ ես մինչ այդ կարդացել էի գրքերում վանքի մասին և շատ ինֆորմացիա էի հավաքել, որը ցանկանում էի կարդալ կադրերի ժամանակ: Երբ եկավ նկարահանման օրը, ձյուն եկավ, կրկին չստացվեց: Ես սկսեցի շատ նյութեր գրել՝ հիշելով բոլոր խորհուրդները, և ինձ ընտրեցին որպես ճամբարի մասնակից:

Ճամբարում ես արդեն մասնակցում եմ ֆիլմերի նկարահանումներին, որոնք նկարում ենք մեր գաղափարներով: Այս օրերի ընթացքում մոռացել եմ միօրինակ առօրյաս, իսկ այս շրջապատը հնարավորություն է տալիս չվախենալ խոչընդոտներից և կանգ չառնել՝ սպանելով ծուլությունը: Երբ գա ճամբարից վերադառնալու օրը, այն հուզիչ լինելուց բացի ինձ համար կլինի մի նոր սկիզբ՝ շարունակելու այն ամենը, ինչը սկսեցի՝ միանալով 17.am-ին: Հնարավորինս ուշադիր կլինեմ շուրջս գլուխ բարձրացած հիմնախնդիրների նկատմամբ, կգրեմ դրանց մասին, հարցեր կբարձրացնեմ ու կփորձեմ լուծումներ գտնել: Եվ ի վերջո, ընտանիքիս անդամները ոչ թե հետ կտան ժամացույցը, այլ ուղղակի տուն չեն գա:

Անուշ Աբրահամյան

***

Ես Արտյոմ Ավետիսյանն եմ, Գեղարքունիքի մարզի Լիճք գյուղից

Նախ ասեմ, որ երբ ծանոթացա 17.am-ի կազմակերպիչների հետ, ինձ շատ հետաքրքրեց նրանց միջավայրը և, որ ես շատ եմ ուզում դառնալ լրագրող, որոշեցի, որ պետք է անպայման միանամ նրանց: Ես ուղարկեցի նրանց այդ նյութերը, հույս էլ չունեի, որ ինձ կընտրեն, և առավել ևս, ինձ կընդգրկեն մեդիա ճամբարի խմբում: Որոշեցի, որ հարկավոր է ուղարկել մեկ այլ թեմա, բայց այս անգամ հարցազրույց, պապիկիս` Զարզանդի հետ: Ուրբաթ օրը երեկոյան ինձ մի անծանոթ համարից զանգ եկավ: «Մանանայից» էր: Երբ ինձ ասացին, որ մասնակցելու եմ մեդիա ճամբարին, ուրախությունից տեղս չէի գտնում:

Հետո ես մայրիկիս հայտնեցի այդ լուրը, և նա ինձ ասաց. «Գնա, գնա, քըզնից պրծնինք, մի քընիմ օր անգժներսի խախնդվի»:

Ես ճամբար գնալու համար ուրախացել եմ ոչ թե նրա համար, որ դպրոցում գլուխ գովեմ, ընկերներիս նախանձից պայթեցնեմ, այլ նրա համար, որ այնտեղ ես շրջապատված կլինեմ նոր միջավայրով, նոր ընկերներ ձեռք կբերեմ, ձեռք կբերեմ նաև լրացուցիչ գիտելիքներ:

Այս երեք օրվա ընթացքում շատ կարևոր բաներ եմ սովորել, որ դրանք հաստատ ինձ կուղեկցեն հետագայում ևս:

Առաջին օրը ես շատերի հետ չէի շփվում, չէի խոսում, որովհետև ամաչում էի, սակայն ինքս ինձ հետ խոսում էի, որ ես այստեղ եմ եկել, որպեսզի նոր ընկերներ ձեռք բերեմ, շփվեմ նրանց հետ, և հետագայում կապեր հաստատեմ նրանց հետ:

Ես արդեն այս մի քանի օրվա ընթացքում նրանց հետ այնքան եմ կապնվել, որ մոռացել եմ դասարանիս երեխաներին:

Շատ կուզեի, որ մեդիա ճամբարը անվերջ լիներ, լիներ ու լիներ միայն մեդիա ճամբարը:

Արտյոմ Ավետիսյան

***

 Ես Անի Ղուլինյանն եմ, Լոռու մարզի Դսեղ գյուղից

17-ին թղթակցում եմ օգոստոսից, առաջին նյութս եղել է ինձ համար ամենահոգեհարազատ թեմայի՝ գրքերի մասին:

15 տարեկան դեռ չկամ, բայց միշտ երազել եմ ծնված լինել 2000 թվականին:
Սիրում եմ նույն տեղում երկար չմնալ, ստեղծագործ, բազմակողմանի զարգացած մարդկանց:  Բազմիցս ասել եմ, որ 17-ի հետ ծանոթությունս եղել է պատահական, իմ հետաքրքրասիրության շնորհիվ, նույնիսկ Վանաձորի դասընթացներին մասնակից լինելու հարցը դասընթացից 1 ժամ առաջ եմ իմացել: Նյութերիս մեջ հիմնականում արտահայտում եմ իմ կարծիքը ինձ հուզող խնդիրների, հետաքրքիր մարդկանց մասին: Ֆուտբոլի մասին գրածներս համարում եմ ամենաստացվածը, որովհետև այն գրում եմ մեծ անկեղծությամբ ու սիրով:
Հարգում ու հիանում եմ այն մարդկանցով, ովքեր ստեղծագործ են և անընդհատ ինչ որ բան ստեղծելու համար են պայքարում:
Ինչպես Սևանի մեդիա ճամբարը, այնպես էլ մյուս ճամբարները, որոնք ես գնացել եմ, ունեցել են ուսուցողական բնույթ: Սակայն Սևանի մեդիա ճամբարը յուրահատուկ էր նրանով, որ մեր ստացած գիտելիքները օգտագործում ենք գործնականում՝ հոդվածներ գրելու, ֆոտոարշավների ու ֆիլմերի նկարահանումների միջոցով:
Ճամբարն ինձ հնարավորություն տվեց անել, տեսնել բաներ, որոնց մասին մի քանի օր առաջ երբեք չէի պատկերացնի: Օրինակ՝ Մեծ փռի փառատոն, մոտիկից շփում ձիերի հետ:
Հուսով եմ, հետագա օրերը կլինեն էլ ավելի հագեցած ու բովանդակալից: Եվ որ ամենակարևորն է` ճամբարից ինձ հետ կտանեմ լավ ընկերներ ու օգտակար գիտելիքներ:

Անի Ղուլինյան

***

 Ես Բելլա Առաքելյանն եմ Գեղարքունիքի մարզի Ծովազարդ գյուղից

Դեռ մեկ ամիս եմ թղթակցում 17.am-ին և այնքա՜ն նոր բաներ եմ սովորել, որ անցյալում չգիտեի: 17.am-ի սեմինարից հետո անմիջապես սկսեցի գրել տարբեր  նյութեր և հարցազրույցներ:

Երբ իմացա, որ մասնակցելու եմ մեդի ճամբարին, ուրախությանս չափ չկար, չնայած նրան, որ հայրս մինչև վերջին պահը դեմ էր, բայց իմ երկար լացուկոծից հետո, համաձայնեց:

Մեդիա ճամբարին մասնակցելու օրվանից ձեռք եմ բերել շա՜տ ընկերներ և գիտելիքներ, մինչև այդ ինձ միշտ հետաքրքրում էր, թե ինչպես են նկարում, որ նկարները այդչափ հետաքրքիր են լինում, և այդ հարցերի պատասխանները ստացել եմ և՛ դասընթացների ժամանակ, և՛ մեդիա ճամբարից:

Ինձ ոգևորում էր այն, թե 17.am-ի աշխատակիցները ինչքա՜ն համախմբված են, և յուրաքանչյուրը կուզենա համագործակցել նրանց հետ:

Սպասելիքներս մեդիա ճամբարից դասեր քաղելն է, և սովորել այն, ինչը չգիտեի մինչև այսօր, և ինչը կարևոր է լինելու մեր ողջ կյանքում:

Բելլա Առաքելյան

***

Ես Մանե Բաբաջանյանն եմ Եղեգնաձորից

Ես 16-ամյա Մանե Բաբաջանյանն եմ` Եղեգնաձորից: Սովորում եմ ավագ դպրոցի 11-րդ դասարանում: Մասնագիտության հարցում փոքր-ինչ տատանվում եմ, բայց ցանկանում եմ դառնալ տնտեսագետ: Ավելի ճիշտ`դեռ ցանկանում եմ, քանի որ իմ մտքերն ու ցանկությունները ժամանակի ընթացքում հաճախ են փոփոխվում:

Թեև տարիքով ադքան էլ մեծ չեմ, բայց կյանքիս կարևոր ձեռքբերումներից մեկն եմ համարում «Մանանայում» հայտնվելս: Գրեթե մեկ տարի է, ինչ թղթակցում եմ 17.am-ին ու բավական շատ բան եմ հասցրել սովորել:

Փոփոխություններ շատ եմ սիրում ու, կարծում եմ, առանց դրանց կյանքը մի փոքր անհետաքրքիր կլիներ: Իսկ 17.am-ն իմ կյանքում նոր փոփոխություն էր: Այն ինձ հնարավորություն ընձեռեց աշխարհին նայել նոր գույներով ու նոր տեսանկյունից:

Հետո, ի ուրախություն ինձ, հայտնվեցի ճամբարում: Թե ինչպես անցավ առաջին օրն ու ինչ սպասելիքներ ունեմ ճամբարից, պատմել եմ իմ նախորդ նյութում, դե,մնացածն էլ` հետո:

Երևի թե այսքանն իմ մասին: Եկեք էլ չշարունակեմ, մեկ էլ տեսար` ամբողջը փոխեցի: Դե, ես փոփոխական մարդ եմ, չէ՞, մանավանդ հիմա, երբ աշնանային մեդիա ճամբարն աստիճանաբար վերածվում է ձմեռայինի:

Մանե Բաբաջանյան

***

Ես Գայանե Հարությունյան եմ Գեղարքունիքի մարզի Լճափ գյուղից

17.am-ի մասին իմացել եմ ընկերուհուս՝ Դիանայի միջոցով: Այդ օրը ես ներկա չեմ գտնվել դպրոցում հանդիպմանը: Առավոտյան, երբ եկա դպրոց, ինձ Դիանան պատմեց, որ դպրոց «Մանանա» կենտրոնից էին եկել: Երբ եկա տուն, որոշեցի գրել 17.am-ի ֆեյսբուքյան էջին: Գրեցի և ինձ պատասխանեցին` տալով առաջին հանձնարարությունները:

Արդեն մեկ ամիս է 17.am-ի թղթակից եմ: Հիմա ճամբարում եմ, և արդեն ձեռք եմ բերել շատ ընկերներ, որի համար շնորհակալ եմ «Մանանա» կենտրոնին: Այստեղ օրը շատ հագեցած է անցնում: Ես շատ ուրախ եմ, որ մասնակցում եմ ճամբարին:

Գայանե Հարությունյան

***

Ես Սուրեն Ղազաարյանն եմ Գեղարքունիքի մարզի Մարտունի քաղաքից

Սովորում եմ տեղի ավագ դպրոցի տասներորդ դասարանում ու տասնհինգ տարեկան եմ։

Ամեն ինչ սկսվեց այսպես։ Ես նստած էի դասարանում, և հանկարծ տնօրենը ներս մտավ ու կանչեց ինձ։ Սկզբում շատ վախեցա՝ հիշելով բոլոր վատ արարքներս, բայց երբ իմացա կանչելու իրական պատճառը, շունչս տեղը եկավ:

Սեյրանի հետ շտապեցի դասընթացին, ու հենց այդտեղ էլ ծանոթացանք 17.am-ին, ու մեր կյանքն էլ որոշ չափով փոխվեց։ Այդ դասընթացից ես շատ բան սովորեցի ու սկսեցի ամեն ինչ ավելի խորը ըմբռնել։ Ու հանկարծ մի երջանիկ օր, երբ ես ինֆոտանն էի, ինձ քաղաքային համարից զանգ եկավ։ Պարզվեց Լիլիթն է և ինձ հրավիրում է մասնակցելու ճամբարի։ Սկզբում չհավատացի. չէի պատկերացնում, որ կարող եմ ճամբար գնալ, բայց դե ստացվեց, ու ես հիմա ճամբարում եմ, նստած գրում եմ այս նյութը ու մտածում, որ ես այն քառասուն երջանիկներից մեկն եմ, ում բախտ է վիճակվել գտնվել այստեղ։

Սուրեն Ղազարյան

***

Ես Կարեն Կարապետյանն եմ Գեղարքունիքի մարզի Ծովազարդ գյուղից

Սովորում եմ տեղի միջնակարգ դպրոցի 11-րդ դասարանում. հենց այստեղ եմ ծանոթացել 17.am-ի անձնակազմի հետ: Ճիշտն ասած, երբ նրանք եկան մեր դպրոց, ես մտածեցի, թե մյուս սեմինարների կամ կազմակերպություների նման կգան և կանհետանան անվերադարձ, բայց երբ իմացա, որ դա վերաբերվում է թղթակցությանը ինձ շատ հետաքրքրեց: Սակայն հանգամանքների բերմամբ ես շուտ դուրս եկա, բայց տխրեցի, որ մինչև վերջ չմնացի և չիմացա, թե ինչի մասին է և ինչ պետք է անեմ, որպեսզի դառնամ կայքի թղթակից: Գնացի տուն, մի քանի գործեր վերջացնելուց հետո արագ միացրի համակարգիչս ու գտա 17.am-ի էջը ֆեյսբուքով, հարցրի, թե ինչ պիտի անեմ, որ դառնամ թղթակից: Ինձ տվեցին այն թեմաները, որոնց մասին պիտի գրեի. ես մի անգամից անցա գործի: Հետո իմացա, որ պետք է մասնակցեմ դասընթացի: Առաջին նյութս ձկնորսության մասին էր՝ Իմ առաջին կարթը» վերնագրով: Հիմա ես ցանկանում եմ դառնալ լրագրող, և սա ինձ համար լավ շանս է, որպեսզի իմ գիտելիքները ավելի խորացնեմ:

Կարեն Կարապետյան