arman baghdasaryan

«Բայց մարդիկ մնացին նույնը»

Ես արդեն հոգնել էի, բայց շարունակում էի վազել, քանի որ գիտեի, թե ինչ կլինի ինձ հետ, եթե կանգ առնեմ: Ուժերս ամբողջովին սպառվել էին, իսկ նրանք չէին հոգնում: Ոտքս սայթաքեց, ես ընկա և գիտակցությունս կորցրեցի:

Հեռախոսիս զանգը լսեցի.

-Ալո:

-Չե՞ս իջնում:

-Հա, Դավ ջան, նոր զարթնեցի: Մի տաս րոպեից դուրսն եմ:

Մահճակալս հավաքեցի, լվացվեցի, հագնվեցի, բրդուճ կերա և դուրս եկա:

-Ի՞նչ կա:

Պաչիկ, պաչիկ:

-Երրորդը ո՞ւր ա:

- Հասնում ա:

Բակում երեխաների ձայները գնալով շատանում էին, հետևաբար՝սկսվեց:

-Երեխեք, եկեք ներքևի բակ, ստեղի պուլպուլակի ջուրը կամաց ա:

-Չէ, էլի, երեխեք, մամաս չի թողնում մեր բակից դուրս գամ:

Ես լսում էի երեխաների խոսակցությունը, հիշելով իմ մանկությունը, մեկ էլ զգացի, որ կողքից սառը ջրով մի փոքրիկ աղջիկ ջրում է ինձ, իսկ նրա տատիկը նկարում է այդ ամենը իր «տելեվիզրի» չափ հեռախոսով: Եվ հենց այդ պահին հինգերորդ հարկից մի կին ջուր լցրեց մեր և երեխաների վրա:

-Է՞ս ով էր: Անշնորհքի մեկը, չես տեսնո՞ւմ հեռախոսը:

-Հա, լավ, հատուկ չարեց մարդը, մի վիրավորեք,- ասացի ես, փորձելով հանգստացնել այդ կնոջը:

-Արի, բալես, էսի զիբիլանոց ա, հայաթ չի:

Վերջապես եկավ մեր երրորդ ընկերը, ով արդեն որոշ չափով թրջված էր:

Այս անգամ մենք որոշել էինք առանց դույլերի, առանց ուրիշ ջրող միջոցների գնալ քաղաք:

Կարապի լճի ջուրը շատ կեղտոտ էր, որոշեցինք գնալ Հրապարակի շատրվաններ:

Համարյա հասել էինք տեղ, երբ ականատես եղանք հետևյալ տեսարանին:

Մի տղա, մոտավորապես իմ տարիքի, արագ հեծանիվ էր քշում, որպեսզի իրեն չջրեն, իսկ մյուս տղան կանգնել էր հեծանվորդի դիմաց, որպեսզի ջրեր նրան: Հեծանվորդը չէր հասցրել կանգնեցնել հեծանիվը, և հարվածի հետևանքով ջրողը դեմքն էր վնասել (բայց լուրջ բան չէր եղել), իսկ հեծանվորդը ընկել էր հեծանիվի հետ: Քառասունից հիսուն տարեկան մի տղամարդ, ով իմ կարծիքով, ջրող տղայի հայրն էր կամ ինչ որ ուրիշ բարեկամ, ապտակում է հեծանվորդին, և նույն տարիքի մի այլ տղամարդ նույնպես ապտակում է այդ տղային: Ապտակներից հետո սկսվեցին հայհոյանքները հեծանվորդի ուղղությամբ, իսկ հեծանվորդը լուռ բարձրացավ գետնից, նստեց իր հեծանիվն ու գնաց: Մենք չհասցրեցինք այդ ամենը կանխել, միայն հասցրեցինք ապտակողների վրա գոռգռալ, բայց դա հեծանվորդին արդեն չէր օգնի:

Զայրացած և ապշած մենք քայլեցինք դեպի շատրվանները և միանգամից տեսանք հետևյալը.

-Էտ ո՞նց ես ջրում ինձ, տեղը չե՞ս բերում ինձ:

Պարապած մարմնով մի տղա այս խոսքերն ասելով հրեց իրենից տարիքով փոքր տղայի, այնուհետև շպրտեց այդ տղայի դույլը և գնաց: Այս անգամ ես չցանկացա խառնվել: Չէ, ես չվախեցա այդ տղայի պարապած մարմնից, ուղղակի հասկացա, որ այսօր այսպիսի տեսարաններ շատ եմ տեսնելու, և ամեն մեկին խառնվելով, խնդիրների մեջ կգցեմ համ ինձ, համ ընկերներիս:

Համենայն դեպս մեր օրը լավ անցավ: Լավ ջրվեցինք, լավ ջրեցինք:

Տուն գալուց ես հիշեցի ուսուցիչներիցս մեկի խոսքերը, որոնք լսելուց հետո միշտ ասում էի, որ սխալվում է.

«Հեղափոխությունը փոխեց երկիրը, բայց մարդիկ մնացին նույնը»:

Anna Andreasyan

40+℃

Բարև սիրելի բարեկամ, էլի ես: Ամառը այնքան էլ հագեցած ու զբաղված չի անցնում իմ գյուղում, ինչպես ես կուզեի: Բոլորը զբաղված են գյուղատնտեսական գործերով, իսկ մնացածը շոգի ձեռքը չգիտեն՝ ինչ անել: Կարծում եմ արդեն հասկացար, որ ես երկրորդ խմբին եմ պատկանում: Էլի սկսվեց ուշ արթնանալը, ամբողջ օրը հոգնած լինելը՝ չգիտես էլ, թե ինչից: Բայց այս ամենի մեջ մի լավ բան կա՝ ազատ ժամանակ ես ունենում զբաղվելու սիրածդ բաներով՝ գրել, կարդալ, նկարներ անել: Միակ խնդիրը չափազանց շոգ եղանակն է:

Անցյալ տարի, երբ սարսափելի ցուրտ ձմեռ ունեցանք, որը էլ չի լինում մոռանալ,  ես իմ հոդվածներում շատ էի անդրադառնում դրան ու մի գլուխ բողոքում: Եվ ինչպես այդ հոդվածներիցս հասկացար, գերադասում եմ շոգ եղանակը՝ ցրտից: Բայց հիմա պետք է մի քիչ էլ շոգից, եթե ոչ՝ բողոքեմ, ապա ուղղակի խոսեմ:

Մեր տան բոլոր սենյակներում միշտ շոգ է լինում ամռանը: Իսկ մեր հարևանի տանը՝ հյուրասենյակում շատ հով է ու իդեալական տեղ է ամռան շոգից խուսափելու համար: Հորեղբորս ասած՝ այստեղ էլ բախտներս չբերեց: Բայց դե ես ամեն օր գնում եմ այնտեղ մի քիչ հովանալու: Ի միջի այլոց մեր հարևանը նաև մեր բարեկամն է, այնպես որ հանգիստ կարող եմ գնալ այնտեղ հովանալու:

Բայց լավ ասենք այնտեղ մի կես ժամ մնացի, բա հետո՞: Գալիս եմ տուն ու արդեն որերորդ անգամ նայում, թե որքան է ջերմաստիճանը Արմավիրում:

-Հըն, ինչքան ա ցույց տալիս,-լսվում է մորս հարցը:

-Էս պահին 41 ա,-պատասխանում եմ ես:

Այնպիսի տպավորություն է ասես հենց այդ պահին է որոշվում, թե ինչքան լինի ջերմաստիճանը: Ու մենք հույսով սպասում ենք, որ գոնե 35℃ լինի:

Եվ հենց այստեղ է, որ ես սկսում եմ կարոտել Ամերիկան իր հարմարավետություններով: Երբ դեռ այնտեղ էի ու օդորակիչ էին միացնում, միշտ բողոքում էի, որ արևի ջերմությունից զուրկ ենք մնում: Բայց հիմա հասկանում  եմ, որ դա իսկական փրկություն էր շոգ եղանակին:

Պատկերացրեք ինչքան եմ շոգում, որ տաք թեյ էլ չեմ խմում (ես սովորաբար օրը մի քանի անգամ թեյ էի խմում):

Վայ, հենց նոր հիշեցի, որ վաղը Վարդավառն է՝ իմ ամենասիրելի տոնը: Այդ օրը երկու բան եմ ուզում, որ հանկարծ տաքություն չունենամ ու լավ շոգ լինի: Բայց թարսի պես վաղը համեմատաբար հով է լինելու: Գոնե տաքություն չունենամ:

Մի խոսոքով շոգ է, բոլորս էլ նեղվում ենք, բայց չնայած այս ամենին ամառը մնում է իմ ամենասիրած եղանակը:

anush davtyan

Ճամբարական ջոկատավարի օրագիրը

Ճանապարհներով, ճանապարհներով,
Ես գնում եմ ու գնում եմ ճանապարհներով…

Գնում էի «Քյավառից Լեննական» ճանապարհներով, շատ խուճուճ էի գնում։ Քյավառ-Երևան-Երևան-Երևան-Լեննական։ Երևանում էնքան պտտվեցինք, որ Կիևյանից Մասիվ ընկած բոլոր շոգերի մեջ այրվեցինք։ Հետո վերջապես դուրս եկանք քաղաքից, ու մի հո՜վ, մի պատուհանից փչող քամի՜, ջա՜ն…

Գնում էի ճամբար։
Կյանքիս առաջին ճամբարն էր, բայց հենց սկզբից ջոկատավարի կարգավիճակով էի գնում։
«Շեն» հասարակական կազմակերպությունը և Հայ Առաքելական եկեղեցու Շիրակի թեմը միասին են կազմակերպում էս ճամբարը Եղնաջուր գյուղում, որը Թուրքիայի ու Վրաստանի սահմանին է։ Եկեղեցին ու «Շենը» իրենց ուժերով ու կամավորների (հիմնականում՝ սփյուռքահայ) օգնությամբ ֆինանսավորում են  ճամբարը։
Ամեն տարի գալիս է երեք հերթափոխ, ամեն մեկը 10 օր է մնում։
Երեխեքին ընտրում է ընկեր Լուսինեն։ Էս երեխեքը եկեղեցուն կից խմբակներ են գնում։ Ասենք՝ երգի, պարի, ասեղնագործության։ Ու այդ խմբակներից էլ ընտրում է երեխեքին։
Բայց տատիս որ խնդրի, ընկեր Լուսինեն մի երկու ուրիշ երեխա էլ կներառի: Դե, տատին ներսի մարդ է, 13 տարի ամեն ամառ գալիս է էստեղ ու բժիշկ է աշխատում։

Ես էլ պարապ էի լինելու էս ամառվա կեսը, որոշեցի գործ գտնել։ Իր ոտքով գործը չէր գալիս, սկսեցի ես ման գալ։ Տատիկին հարցրի՝ պատասխանատու ջոկատավարի կարք չունե՞ն։ Սկզբում ասել էր՝ չէ, բայց հետո մի տեղ ազատվեց, ինձ հրավիրեցին։

Ես երկու հերթափոխ եմ մնալու, միասին՝ 20 օր։ Հուլիսի կեսը անցկացնելու եմ ճամբարում՝ ինտերնետից ու հեռախոսի կապից կտրված։
Բայց այս խիտ գրաֆիկը հաստատ չի թողնի ոչ մի ազատ րոպե ունենալ։

Մի խոսքով՝ սպասեք ճամբարական ջոկատավարի օրագրին։

Կարոտիլ տեմ

Լուսանկարը` Աննա Գասպարյանի

Հունիսի 25 ին իմացա, որ երկու օրից ճամբար պիտի գնամ: Շատ ուրախացա, անհամբեր սպասում էի: Խոսքս 1994թ-ին հիմնադրված Փամբակի Արամյան ճամբարի մասին է: 1998թ.-ին Փամբակ գյուղի թույլտվությամբ ճամբարի շենքը վերակառուցվել է և անվանվել է Փամբակի ճամբար: ԱՄՆ-ի ԵՄՔԱ-ն Արամյան ընտանիքի օգնությամբ ապահովել է անհրաժեշտ ֆինանսավորում Փամբակի ճամբարի ամբողջական վերակառուցման և ընդլայնման համար, որն էլ ավարտվել է 2012 թվականի սկզբին և վերանվանվել է Վանաձորի ԵՄՔԱ-ի Արամյան ճամբար: Ճամբարը նախատեսված է 7 – 16 տարեկան երեխաների համար և ունի 40 երեխա հյուրընկալելու հնարավորություն: Այն երիտասարդներին ծառայող համայնքային կազմակերպություն է, որը տեղական կարողությունները հարստացնելով և դրանց վրա հիմնվելով, հանրության մեջ սերմանում է դրական փոփոխություն՝ կրթության, շահերի պաշտպանության և ուղղակի ծառայությունների միջոցով՝ ուղղված առողջ մարմնի, մտքի և հոգու զարգացմանը:

Լուսանկարը` Աննա Գասպարյանի

«Վորլդ Վիժն» կազմակերպության շնորհիվ ես և Աննա Գասպարյանը համալրեցինք 40 երեխաների շարքերը:

Ճամբարում եմ: Առաջին օրը մի տեսակ չէր անցնում, անկեղծ ասած.այն չէր, ինչին սպասում էի, բայց առաջին տպավորությունը երբեմն խաբուսիկ է լինում… Իմ դեպքում երբեմնը մեղմ է ասված: Առաջին տպավորություններս երբեք չեն համապատասխանում իրականությանը:

Ինչևէ, ճամբարային վեց օրերը, չհաշված առաջին տպավորության առաջին օրը, դարձան ամենաուրախ ու միաժամանակ, ամենահուզիչ, ամենաանմոռաց օրերը, որոնք միշտ հիշելու եմ, սկսած ամենասիրելի ջոկատավարներից: Կուզենայի խոսքս ուղղել ընկեր Ֆելիքսին: Չեմ ստի, սկզբում Ձեզ չէի սիրում, մի տեսակ «յոլա» չէինք գնում իրար հետ, նույն կերպ ընկեր Լևոնի հետ… Ընկեր Լևոնին հասցրեցի սիրել շատ:

Հիշո՞ւմ եք, երբ ասացի, որ թղթակցում եմ 17.am կայքին, մոտեցաք ու սեղմեցիք ձեռքս: Հիմա, նույն 17-ի շնորհիվ ասում եմ, որ շատ եմ սիրում բոլորիդ. ընկեր Սոսին, Արմինեին ու մյուսներին: Հուսով եմ, երբևէ նորից կհանդիպենք:

Լուսանկարը` Աննա Գասպարյանի

Ճամբարային ամենամեծ ձեռքբերումներս եղան նոր ընկերներս: Կարոտում եմ ամեն անգամ ճաշարան մտնելն ու սեղանների վրա անունս փնտրելը: Ես մեծ ոգևորությամբ ու հետաքրքրությամբ էի սպասում, թե ում կողքին եմ նստելու: Ու ամեն անգամ նոր դեմքեր, նոր ընկերներ: Խոսքը մեր մեջ, երբ հասա տուն, բնազդաբար անունս էի փնտրում սեղանի վրա:

Հիշում եմ խարույկն ու քնապարկով գիշերը դրսում անցկացնելը, ու ինչպես դարձանք մոծակների զոհ: Ինչպես ասում են՝ ընկերովի մահը հարսանիք է, իսկ մեր հարսանիքին կիթառահար էլ կար, ով իր նվագով ստիպում էր բացել բերանդ ու բոլորին հավասար երգել՝ հաշվի չառնելով բացարձակ բաղաձայն լինելուդ փաստը: Հիշում եմ էն բոլոր առավոտները, որոնք սկսվում էին ռոք երաժշտությամբ, ու հեչ կապ չունի, որ առավոտները մահճակալիցդ խելագարի նման վեր էիր թռչում:

Իսկ իբրև վերջաբան՝ երանի նրանց, ովքեր պիտի հյուրընկալվեն Վանաձորի YMCA ճամբարում մեզանից հետո:

Ուզում եմ առաջին հերթին շնորհակալություն հայտնել «Վորլդ Վիժն» կազմակերպությանը Սուրեն Օհանջանյանի գլխավորությամբ: Ձեզ եմ պարտական YMCA ճամբարում գտնվելուս համար:

Շնորհակալ եմ մեր բոլոր ջոկատավարներին, առաջին հերթին, մեզ YMCA արժեքներով դաստիարակելու համար. հոգատարություն, ազնվություն, հարգանք, պատասխանատվություն: Սրանք արժեքներ են, որոնք մեզ պետք են գալու ամբողջ կյանքի ընթացքում:

Շնորհակալություն՝ յուրաքանչյուրիս առանձնահատուկ մոտեցում ցուցաբերելու, մեզնից մեկը լինելու համար.

Հ.Գ. Էն, որ նույնիսկ Վանաձորի բարբառն է տպավորվել: «Կարոտիլ տեմ, ազիզնե՜ր»:

Ծիրանհավաքը

Լուսանկարը` Ինեսա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Ինեսա Զոհրաբյանի

Ամեն տարի մեր գյուղում`Արտենիում, բերքահավաքը ուշ էր սկսվում, քան մյուս վայրերում: Սկսում էինք հուլիսի տասից կամ մի քիչ շուտ: Իսկ այս տարի ջերմաստիճանային փոփոխությունների պատճառով ավելի շուտ սկսեցինք `հունիսի 30 -ին: Ջերմաստիճանը փոփոխություններ բերեց, և մենք էլ մեր եռուզեռը սկսեցինք: Ինձ թվում է, ձեզ կհետաքրքրի, թե ինչպես է կատարվում այս ամբողջ գործընթացը:

Առաջին հերթին գյուղացիները գտնում են հարմար գնորդին, ով առանց շատ «ջոկելու» և մնացորդ տալու կտանի ծիրանը: Գտնում են ու «բարիշում» մի գնով տանել բերքը մինչև վերջ: Հետո դաշտի տերը բանվորներ է վարձում, աստիճաններ և դույլեր պատրաստում բերքահավաքի համար: Բանվորների հետ ևս պայմանավորվում են վարձատրության, ճաշի և այլնի համար: Մենք էլ ունենք ծիրանի դաշտ, և այս տվյալները բոլորը ստույգ են, համոզված եղեք: Իսկ այս ժամանակահատվածում, ավելի քան երբևէ ամենապահանջվածը ամենափրկիչ ջուրն է բոլորի համար: Նաև նշեմ, որ մենք խմելու ջուր չունենք համայնքում, այլ ստանում ենք ցիստեռներով, իսկ ջուրը կոչում ենք`Թալինի ջուր:

Լուսանկարը` Ինեսա Զոհրաբյանի

Լուսանկարը` Ինեսա Զոհրաբյանի

Այսպիսով, երբ այս ամենը պատրաստ է լինում, առավոտյան ժամը 8-ին շարժվում են բերքահավաքի աշխատողները: Մեր գյուղից 14 տարեկանից սկսած կան աշխատողներ, ովքեր իրենց օրավարձով ստեղծում են իրենց սեփական գումարը: Մի քանիսը մեկ շաբաթ, մի քանիսը ավելի քիչ են աշխատում: Նշեմ նաև, որ գնորդը տրամադրում է «շարողներ», ովքեր ծիրանները դասավորում են արկղում հորիզոնական կամ այլ ձևով: Դաշտի տերը մոտավոր, աչքաչափով վերցնում է արկղեր, որպեսզի այդքանը լցնի օրվա ընթացքում: Օրվա վերջում դաշտատերը հանձնում է արկղերը, հաշվարկում:

Այս տարի արտենցիները գոհ էին, որ կարկուտը «չտարավ» իրենց բերքը, իրենց եկամուտը, բայց դժգոհ էին բերքի քանակությունից:

Ինչևէ, ամեն ինչ լավ է: Գյուղացու եկամտի ստացման մի սեզոնը ավարտվեց:

«Ավրորայի» արձագանքները

Դեռևս շաբաթներ առաջ տեղի ունեցավ  «Ավրորա» մարդասիրական նախաձեռնությունը, որի այս տարվա դափնեկիրն էր ակտիվիստ, իրավաբան Չո Լա Աուն:

Պատմել ու խոսել «Ավրորայի» նպատակների, հիմնադիրների, անցյալի, ներկայի ու ապագայի մասին, նրա մասը կազմող մարդկանց ջանասիրության ու պատրաստակամության մասին, կարելի է անվերջ: Սակայն տեղեկությունը, որ մենք լսում ու կարդում ենք՝ կարող ենք անել միշտ, բայց այսօր ուզում եմ պատմել այն աշխատանքի ու մարդկանց մասին, որոնք «կուլիսների հետևում են»:

2018 թվականի մարտ ամիսն էր, երբ Facebook սոցցանցի հարթակում տեսա հայտարարություն, որ կարող եմ դիմել ու միգուցե դառնալ «Ավրորայի» մի մասը որպես կամավոր: Լրացնելով դիմում-հայտը, անհամբեր սպասում էի արդյունքներին:

Մայիս ամիսն էր, երբ արդեն  հուսալքված էի, որ չեմ ընտրվել ու չեմ «հաղթահարել» հայտադիմումը: Ինչևէ, տխրեցի, քանի որ ինձ համար դա իսկապես մեծ փորձառություն կլիներ, նոր ծանոթությունների ու ձեռքբերումների կարևոր հնարավորություն:

Եվս մի քանի օր սպասելուց հետո հասկացա, որ հուսալքությունս տեղին չէր, և ես հրավիրված եմ հարցազրույցի: Շատ լարված և հուզված էի, սակայն այնտեղ տեսնելով կամավորների համակարգող Մարիա Ալոյանին, զգալով նրա անմիջականությունն ու մարդամոտությունը՝  լարվածությունն անմիջապես անհետացավ: Առցանց փոքրիկ թեստ, և այսպիսով, դարձա ամենաբարի ու կարևոր նախաձեռնության կամավոր:

Սկզբում վախենում էի, որ չկարողանամ արդարացնել, սակայն տեսնելով այդքան բարի ու ժպտացող դեմքեր, ովքեր ամեն կերպ փորձում են քեզ օգնել ամեն հարցում, որոնք առաջանում էին կամավորության օրերին, ներսից արդեն ուսումնասիրելով «Ավրորայի» գործունեությունը, պատմությունն ու հենց այս տարվա դափնեկրի կատարած աշխատանքը, ով կյանքի գնով պայքարել է մի ամբողջ ազգի, նրանց բարեկեցության ու իրավունքների համար, հասկանում էի, որ իսկապես, մարդկությունը դեռ չի «մահացել» ու կարծես թե, չի էլ «մահանալու» այսպիսի մարդկանց շներհիվ:

Ինչ խոսք, արդեն պարզ է, որ ծանոթացա բազմաթիվ խելացի ու տաղանդավոր մարդկանց հետ: Ամենակարևոր բաներից մեկն այն էր, որ նոր փորձ ու գիտելիքներ ձեռք բերեցի, որն առաջիկայում օգտագործելն անխուսափելի է:

Անվանս հետ կապված շատ հաճախ էր լինում, որ լսում էի մեկ Դայանա մեկ էլ Դիանա: Դա արդեն սովորական էր դարձել ինձ համար, ամեն Դ տառով սկսվող անվան հետ ես կենտրոնանում էի….  Միգուցե, էլի՞ շփոթմունք է.

Հա, ի դեպ, հաճելի էր այնտեղ տեսնել 17.am-ցիների, թե ինչպես դա ստացվեց…. Ինչպես միշտ «հայու գենին» բնորոշ ձևով՝ «Ձեր դեմքն ինձ ծանոթ է» արտահայտությամբ:

-Բարև Դայան, լա՞վ է անցնում: Սկզբից շատ էիր վախենում, հիմա, ոնց հասկանում եմ, ամեն բան լավ է: Բայց քանի դեռ ազատ ժամանակ ունենք, մի բան եմ ուզում հարցնել: Հենց առաջին օրվանից ինձ թվում էր՝ մենք միմյանց ճանաչում ենք: Միգուցե… Հըմմ… Դու, 17-ի՞ց ես…

Իմ այո պատասխանից անմիջապես հետո, նա միանգամից հիշեց հենց առաջին նյութս՝ Ապրիլյան պատերազմի մասնակից զինվորի մասին: Մենք փոքր ինչ «քչփչալուց», այդ օրերի մեր փորձն ու գործը միմյանց հետ կիսելուց հետո անցանք գործի՝ օգնելու մյուսներին:

Կամավորության ընթացքում հանդիպած դեպքերն ու դեմքերն անհնար է երբևէ մոռանալ։ Ես համարվում էի հյուրանոցի թիմի անդամ: Այնքան հաճելի էր, մեծ ճանաչում ունեցող մարդկանց, ովքեր «բարության տիտղոս ունեն»,  տեսնել մոտիկից: Այն վերաբերմունքը, որ ստանում էր ցանկացած կամավոր հյուրերի կողմից, իսկապես հաճելի էր, և մանավանդ, հենց դափնեկիրների կողմից: Չէ՞ որ նրանք էլ հենց կամավորական աշխատանքի շնորհիվ են հասել այդչափ հարգանքի ու սիրո:  Անչափ տպավորիչ էր հյուրերից մեկի խոսքը. «Դուք գիտեք, որ գտնվում եք այնտեղ, որտեղ ձեզ համար լուսավոր ճանապարհ է կերտվում, և օգնելով մյուսներին, օգնում եք ինքներդ ձեզ ու ձեր ապագային»:

Ամենագեղեցիկ օրերից մեկը Մատենադարանի բակում էր։ Կամավորները պետք է մեծ պատվով ընդունեին երեք տարիների դափնեկիր դարձած անձանց,  և իհարկե, հիմնադիրներին։

Այդ օրն ամենաանմոռանալին էր, երբ ծանոթանում ու ճանաչում ես մեկը մյուսից խելացի ու բարի մարդկանց հետ։ Միակ խանգարող հանգամանքը, իհարկե՝ կիզիչ արևն էր։ Ինչևէ, մենք դիմանում էինք անգամ արևին։ Այդ օրը կամավորներն ավելի ու ավելի լավ ճանաչեցին միմյանց, քանի որ ազատ ժամանակն ավելի շատ էր: Միմյանց հետ խոսելով մեր ապագա նպատակներից, թե ինչն է մեզ համար առաջնային, փոխանակելով միմյանց հետ մեր սիրելի գրքերն ու ֆիլմերը, երգերն ու նախասիրությունները՝  անչափ տպավորիչ էր դառնում այն փաստը, որ կամավորների մեծ մասն ունեն նույն ճաշակը, իսկ աշխարհայացքների նմանությունը շատ ակներև էր՝ ցանկացած քննարկած հարցի շուրջ խոսելիս:

Կամավորությունը գաղափար է, իսկ «Ավրորա»-ն բացառիկ հնարավորություն էր ինձ համար ու շատ մեծ ուժ՝ նոր գաղափարների առաջացման:

Սա լավագույն միջոցներից մեկն էր ինձ համար՝ բացահայտել ինքս ինձ, հարմարվողականությունս ու ճկունությունս տարբեր բնավորության, մշակույթների ու տարբեր լեզուներով խոսող մարդկանց հետ շփման մեջ:

Ցանկացած կամավոր պարտավոր էր ամեն ինչ անել ժպիտով…  Ողողված լինել ժպիտներով. դա ամենահաճելի «պարտադրանքն» էր կամավորության օրերին:

Ու ո՞վ կարող է ասել, մի օր էլ կամավորներից ինչ-որ մեկը չի՞ դառնա դափնեկիր, կամ էլ բարեգործ՝ ներշնչվելով հենց այս նախաձեռնությունից։

marietabaghdasaryan

Վստահության մասին

Սիրո մասին խոսեցինք, համերաշխության մասին էլ, հեղափոխության մասին դեռ ամեն քայլափոխի է խոսվում։ Եկեք մի քիչ էլ խոսենք վստահության մասին։ Վստահություն, որը նոր ենք գտել։ Վստահություն, որ ունենք ամեն հինգշաբթի կառավարության նիստերի ուղիղ եթերները նայելիս, նախարարների գրառումները կարդալիս, կատարվող ամեն փոփոխության մասին լսելիս։

100 դրամով կարող ենք գնել գրիչ, չամիչով բուլկի կամ վստահել որեւէ հիմնադրամի ու հուսալ, որ 100-ներից կազմված միլիոններով հայրենանվեր որեւէ աշխատանքի ենք խթանելու։ Ես, քույրերս ու մի շարք դպրոցականներ վստահել ենք, հավատացել ու ուրախացել հեռուստացույցով լսելիս էդ մեծ թվերի մասին։ Հույս ենք ունեցել, որ մի բան կփոխվի։ Փոխվել է, բայց ոչ հայրենիքում, փոխվել է խաղատների եկամուտներում։

Անկեղծ ասած, երևի մեր վստահությանը իրավունք էլ չունեին արժանանալու։ Տեսնելով ծառայողական մեքենաները, որոնցով երթևեկում էին, ծախսերը, որոնք կատարվում էին «վստահության գնով», սկսեցին խամրեցնել գաղափարը, որով ներշնչված էինք։

Վստահության մասին ասեմ, որ սկսել եմ հետևել ամենօրյա նորություններին հենց պետական հեռուստաալիքով։ Նորությունների մեկ օրվա էջում մի կողմից յուրացումների ֆանտաստիկ թվեր են, մյուս կողմից՝ հասարակական տրանսպորտից օգտվող Լոռու փոխմարզպետն ու մետրոյից օգտվող կրթության նախարարը։

Հիմա կարելի է վստահել։ Կարելի է վստահել փոխմարզպետին, ով քայլում է Լոռու գյուղերում ու ծանոթանում խնդիրներին, կարելի է հավատալ, որ էդ խնդիրները մի օր լուծվելու են։

Վստահում ենք ու ակնկալում, որ սպասելիքները իրականանալու են:

naira mkhitaryan

«Վարդէվըր. ըդման գրա»

Պատմում է հնաբերդցի մորական տատիկս.

-Առավոտվա շաղին, ժամը 6-ից հելնում էինք, ընգնում ճամփա, գնում Սուրբ Հովհաննեսի վանք: Վանքի մոտ մեզի հարս էինք նշանակում:

-Տատ, բա փեսա՞:

-Փեսա էլ ենք ունեցել, բայց աղջիկ: Մենք տղեքին չէինք խաղցուցե, բայց իրանք մեզի անընդհատ ջրած:

-Տատ, բա դու հարսի դեր տարե՞լ ես:

-Բա ոնց. հարսի էլ, փեսի էլ: Մեր օրենքի մեջ կար, որ հարսին չեն ջրում, բայց մեր ուզող տղեքը մեզ ջրում էին:

-Տատ, քեզ ջրե՞լ են:

-Բա ոնց: Արամայիս (պապիկս) Թիվրիզն էր: Ասի՝ լավ ա, ընձի ջրող չկա: Հասանք, մի թափ Վարդևըր խաղցանք, մեկ էլ տեսա չամադանով կայնուգ էր: Չամադանի մեջն՝ շշերով ջուր: Լարվավ հետևիցս, կալոշներս (ըդման էլ  գրա՝ կալոշ, բա էն վախտ կալոշ էր, կոշիկ ո՞վ ուներ) քցեց ջուր, մացի բոբիկ: Վա՜յ, Արամայիս, Արամայիս …

Բայց գնաց իրանց տնից նվեր կալոշ բերեց, հագա: Կալոշներով էլ ջրե՜ց. պապին ի՞նչ չբերե իմ գլխուն: Վարդավառից տուն ենք եկե, պապայիս հաց էի տանում, եկավ ջրե՜ց, հացս թափեց, գնաց իրանց տնից տոլմա բերեց՝ տարա:

Տո, ի՞նչ չընք էրե, է՜: Մինչև գիշեր խաղցել ենք, պարել ենք, երգել ենք…

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Վարդավառ

-Վայ, չէ էլի, խնդրում եմ, ինձ մի ջրեք, ապարատս կփչանա…

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Վարդավառ, օր երբ օրվա մեջ մոտավորապես հիսուն անգամ նույն արտահայտությունը ասում ես, բայց չի աշխատում, մեկ է՝ ջրում են: Ու տեղը տեղին ջրված գնում եմ, մեկ էլ մի քեռի, լավ ջրված բարկացած խոսելով գնում է.

-էս ինչ բազմաթիվ խուժանություններ են, իյա…

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լավ, ասեմ՝ ինչում է կայանում այս տարվա Վարդավառի առանձնահատկությունը:

Արմավիրում ոչ մի տարի նման բան չէր եղել: Նախկին քաղաքապետը ոչինչ չէր կազմակերպում, իսկ այս տարի կազմակերպվել էր բարձր մակարդակով: Ընտիր երաժշտություն, բարի վարորդներով ջրցան մեքենաներ՝ զարդարված ժպտացող փուչիկներով, ջրային հրացաններ, «օյ, ինձ մի ջրեք, էլի»-ներ:

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Լուսանկարը` Անուշ Հովհաննիսյանի

Ու չնայած ես տանել չեմ կարողանում այս տոնը, միևնույն է, ֆոտոխցիկս վերցրի, չնայած մեծ ռիսկ էր անվնաս տուն հասցնելը, բայց ես ամեն ինչ արեցի քաղաքիս տոնը լուսաբանելու ու ձեզ ներկայացնելու համար:

Գյուղը ծաղկում է

Բարևներ Սյունիքից` համեմատաբար զով, բայց միևնույն է, շոգ Դարբասից:

Քանի որ համարյա մեկ տարի է՝ գյուղում չէի եղել, որոշեցի շրջել և իհարկե, նկատեցի զգալի փոփոխություններ: Կարոտել էի գյուղս, մարդկանց իրենց ժպիտներով և զվարճալի կատակներով, լեռները, և իհարկե, հայրիկիս պատրաստած գառան խորովածը:

Ամենաոգևորիչ և զգալի փոփոխություններից մեկը դա ճանապարհների վերանորոգման աշխատանքների ընթացքն է: Ամենուրեք փոշի է, քարեր և տարբեր շինարարական աշխատանքներ, մարդիկ մեծ ոգևորությամբ և սիրով են աշխատում:

-Բարև ձեզ, կարո ՞ղ եմ ձեզ նկարել:

-Հա, եկ, եկ նկարի:

-Էդ ուղարկելու ես Ամերիկա ՞:

Տարիներ առաջ վերանորոգվել էր Սիսիան-Շամբ ավտոճանապարհը, որը փոքր ինչ թեթևացրել էր իրավիճակը, բայց Շամբից Շենաթաղ տանող ճանապարհը, որը անցնում է երեք գյուղերով` Դարբասով, Գետաթաղով և Լորով, այդպես էլ անմխիթար էր մնացել:

Ակամայից հիշեցի, թե ինչպես էին շատերը բողոքում ճանապարհներից և դրանց վիճակից, շատերն էլ ասում էին.

-Ո ՞նց գանք-գնանք էս ճանապարհներով, բա մեքենա կդիմանա ՞:

Շատ մեծ ուրախությամբ եմ ասում, որ շուտով այլևս այսպիսի խնդիրների առջև չենք կանգնի:

Հաջորդ ոգևորիչ հանգամանքը գյուղում նոր շինության կառուցումն է, որի աշխատանքները դեռևս սկսել էին այն ժամանակ, երբ ես մեկնեցի ԱՄՆ: Այն կառուցվում է բարերարներ Արամ և Արմեն Ստեփանյանների հովանավորությամբ, և համարյա իր ավարտին է մոտենում: Իսկ ի ՞նչ շինության մասին է խոսքը:

Շինությունը գյուղին կծառայի որպես սուպերմարկետ, վարսավիրանոց, դեղատուն, բանկոմատ և հանդիսությունների սրահ: Սրանք այնպիսի կարևոր բաներ են, որոնց կարիքը գյուղը միշտ ունեցել է: Այս ամենը շատ կօգնի գյուղի բնակիչներին, քանի որ նրանք այլևս ստիպված չեն լինի ամեն փոքր բանի համար գնալ Սիսիան քաղաք, որը գտնվում է Դարբասից 25կմ հեռավորության վրա: Բացի այդ, կստեղծվեն նոր աշխատատեղեր:

Այցելեցի մեր Սուրբ Ստեփանոս եկեղեցին: Հեռվից ինձ տեսնելով Միշա պապիկի դեմքին լայն ժպիտ հայտնվեց.

-Այ ամերիկացի, էդ եկա ՞լ ես:

Պապի արձանը իր թոռնուհու հետ ինչպես միշտ հպարտ կանգնած է ու իր բարի ու գյուղական աշխատանքներից տանջված հայացքով օրհնում էր գյուղին ու նրա զավակներին: Եկեղեցու այգու վարդերը մի այլ տեսակի գեղեցիկ էին այդ օրը: Մի շարք հիշողություններ այցելեցին ինձ: Չէ ՞ որ մանկությանս ու պատենակությանս մեծ մասը հենց այստեղ եմ անցկացրել, այս դրախտավայրում:

Լեռները առաջվա պես խրոխտ են և միշտ խրոխտ են լինելու, նրանք դեռ իմ զինվորներն են:

Եղիակ լեռը վերևից հսկում է ամբողջ գյուղը և իր օրհնությունը տարածում:

Խոտի սեզոնը սկսվել է, ինչպես նաև կոմպոտների, ջեմերի և թթուներինը: Մայրիկս պատրաստվում է ճախաթթու դնել (այսպես ենք անվանում բազուկի թթվին), այն իմ ամենասիրելի թթուներից մեկն է:

Գյուղը նույն գյուղն է իր բարքերով, սովորույթներով, առօրյայով ու աշխատասեր մարդկանցով, միայն թե հիմա սկսել է էլ ավելի ծաղկել, և համոզված եմ դեռ շատ է ծաղկելու: