anahit gasparyan charencavan

Երջանկության սպասելիս

Երջանկության սպասումը հենց ինքը երջանկություն է:

Գոթհոլդ Էֆրաիմ Լեսսինգ

Նոր տարվա եռուզեռի ժամանակ շատ հաջող կերպով հանդիպեցի գերմանացի գրողի այս խոսքերին: Ակտուալ թեմա է՝ սպասումը յուրաքանչյուրիս կյանքում:

Մի քանի օր առաջ մենք բոլորս սպասում էինք Նոր տարվան, բայց ամեն ոք յուրովի: Մեկը սպասում էր Նոր տարվա գալուստին, մյուսը՝ հենց «նոր» հասկացությանը, չէ՞ որ սա հրաշալի հնարավորություն է հեղինակել կյանքիդ նոր գլուխը՝ փորձելով չկրկնել նախորդ տարվա սխալները:

Սպասում ես ուղիղ կեսգիշերին, որպեսզի շնորհավորես այն ամենակարևորներին կամ ստանաս շատ կարևոր շնորհավորանքներ, ընտանիքի անդամներով «չը՜խկ» անես բաժակները ու տան մեծի օրհնանքով սկսես տարին:

Սպասում ես Նոր տարվա հրաշքին, երբ կախում ես տոնածառի առաջին խաղալիքը ու աչքերդ փակ երազանք պահում: Իսկ երբ հարցնում են, թե ինչ ես պահել, պատասխանում ես.

- Չեմ կարող ասել, այլապես երազանքս չի իրականանա:

Ու ամուր փայփայելով երազանքը, որը մեկ էլ հիշելու ես ծննդյանդ մոմերը փչելիս, սպասում ես դրա իրականացմանը:

Միշտ սպասում ես եղանակի կանխատեսումներին: Երբ ձմեռվա կեսին արև է, ու Սյունիքում մանուշակ է ծաղկում, սպասում ես ձնագնդիկների ու ձնեմարդուկների եղանակին, իսկ երբ ձյուն է գալիս, սպասում ես գարնանը, թե երբ է տաքանալու, որ հանես այդ տաքուկ ու ծանր մուշտակը, սպասում ես, որ տատիկդ անընդհատ չասի.«Չե՞ս մրսում, տաք հագնվի»: Ու կարևոր չի, որ 4 կիլոգրամ հագուստ ես կրում այդ պահին:

Սպասում ես Ձմեռ պապին, չգիտեմ Ձյունանուշին սպասո՞ւմ ես, բայց հրաշքի այս մարմնացումներին պետք է սպասես ամեն տարիքում: Ու եթե «մեծացել ես» ու այլևս չես հավատում  նրանց, ուրեմն ուղղակի չգիտես, որ Ձմեռ պապը իրական կերպար է՝ իր եղնիկներով, Լապլանդիայով ու սահնակներով հանդերձ, քանի որ այն գոյություն է ունեցել երևակայությանդ մեջ, քո սրտում: Իսկ ինչը դու անկեղծ ստեղծել ես ու ինչին անկեղծ հավատացել ես, թեկուզ մանկության տարիներին, անպայման գոյություն ունի:

Ես միշտ սպասում եմ տարվա վերջին անգլերենի պարապմունքին, երբ սիրելի ուսուցչուհիս բերում է «կախարդական գուլպան»: Գրում ենք, թե հաջորդ տարում ինչ սպասելիքներ ու երազանքներ ունենք ու գցում գուլպայի մեջ: Ընկեր Դալլաքյանը տանում է այդ գուլպան եկեղեցի, գմբեթի տակ աղոթում մեր երազանքների կատարման համար, իսկ քահանան Աստծո օրհնությունն է տալիս: Նաև շատ եմ սպասում տարվա առաջին պարապմունքին, երբ բոլորիս աթոռների տակ դրված է լինում, թե ինչ է լինելու մեզ հետ այդ տարի:

Նախորդ տարի ում ինչ ընկել էր, այդպես էլ կատարվեց: Ինձ ընկել էր նոր հաղթանակներ, ու 2017-ը առանձնացավ ինձ համար հենց հաղթանակներով, Եվային՝ Flex ֆինալիստ, Գայանեին՝ նոր ընկերներ, շատերին՝ անվճար ընդունելություն, ուսուցչուհուս՝ նոր աշխատանք: Չես հավատա, բայց բոլորը իրականացել են, բա էլ ինչպե՞ս չսպասես…

Սպասում ես դպրոցներին, սպասում ես դասարանով հավաքվելուն ու մի կուշտ թափառելուն, սպասում ես այն հարազատներին, որոնց միայն Նոր տարուց նոր տարի ես տեսնում, սպասում ես այդքան երկար ընտրածդ նվերի արձագանքին, սպասում ես նոր նվաճումների ու նոր մարտահրավերների, սպասում ես լավատեսորեն ու հավատում սպասումիդ:

Եվ վերջում մեզ՝ 17-ցիներիս, կապում է մեկ ընդհանուր սպասում: Մենք բոլորս «Մանանա» կենտրոնի շնորհիվ կարողանում ենք արտահայտվել, ստեղծագործել, սովորել, ձեռք բերել նոր ընկերներ ու նոր հմտություններ, զբաղվել մեր սիրած գործով ու ամեն օր սպասել նոր հոդվածների ու արձագանքների: Ու Լեսսինգի խոսքը շատ ճիշտ է հենց այս պարագայում, մենք ամեն օր սպասում ենք 17-ին ու այդ սպասումը հենց երջանկությունն է:

arman arshak

Հաղթահարել վերջնագծերից մեկը

Այս հոդվածս գրում եմ կյանքի ճանապարհին դրած վերջնագծերից մեկը հաղթահարելու մասին։

Կյանքիս ճանապարհը բաժանված է մասերի, ու յուրաքանչյուր մասի ավարտին կա մի վերջնագիծ՝ ֆինիշ, որին ամեն կերպ փորձում եմ հասնել։ Եվ այսպես, օրեր առաջ զանգ ստացա և իմացա, որ մեկնելու եմ Վրաստան՝ մասնակցելու երիտասարդական փոխանակման ծրագրի։ Գիտակցել, որ հենց նոր դու հաղթահարեցիր քո կյանքի վերջնագծերից մեկը, պարզապես հրաշալի է։

Եվ այսպես, մի քանի օրից Վրաստանում էի, այնտեղ էին նաև Ուկրաինայից, Իտալիայից, Նիդեռլանդներից, Խորվաթիայից և Վրաստանից ևս 30 երիտասարդ։ Փոխանակման ծրագիրը հավասարության մասին էր: Ծրագրի ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքները, վստահ եմ, կիրառելի կլինեն ողջ կյանքի ընթացքում։ Ներկայացրեցինք մեր երկրի տարբեր ոլորտներում խտրականության ցուցաբերման վիճակագրական տվյալներ և ծանոթացանք այլ երկրների վիճակագրական տվյալներին ու խնդիրներին։

Անչափ հետաքրքիր էին մշակութային երեկոները։ Հետաքրքիր էր ծանոթանալ այլ երկրների մշակույթին և, ինչու ոչ, պարտավորեցնող էր ներկայացնել քո մշակույթը։ Սակայն ամենատպավորիչն ինձ համար դա Հայաստանի մշակութային երեկոյի ժամանակ «Կիլիկիա» երգն էր, որի ընթացքում շատ մասնակիցներ արտասվեցին։

Ծրագրի ընթացքում ձեռք բերած գիտելիքները ամփոփեցինք նկարահանելով փոքրիկ տեսահոլովակներ։

Փոխանակման ծրագրի արդյունքում ձեռք բերած հմտությունները վստահ եմ, որ կիրառելի են։ Սակայն այնտեղ անցկացրած ժամերը նոր ընկերների հետ անմոռանալի էին։ Ամենաթանկը, որ ձեռք բերեցի, դրանք ընկերներն էին, հատկապես Ուկրաինայի թիմը, հատկապես Դմիտրին, ում հետ ամենաշատը մտերմացա:

Այդ ողջ ընթացքում գիտակցում էի, որ այժմ ես իմ մեկ նպատակին հասել եմ, իսկ այդ զգացողությունը միայն առաջ շարժվելու ձգտում է առաջացնում։

vrezh sargsyan

Մի կտոր իմ 2017 թվականի կյանքից

Սա իմ առաջին նյութն է: Ու ես ցանկանում ազնիվ լինել: 2017 թվականը իմ կյանքում ժամանակի անիմաստ կորուստ էր: Չիրականացված երազանքներ, կորցրած ընկերներ, ձանձրույթի պահեր և անկում: Վերլուծելով տարին հասկացա, որ իմ առաջ դրված նպատակների 99%-ը այդպես էլ նպատակ մնաց: 2017-ի առաջին ամիսները շատ վատ անցան, միակ բանը, որ անում էի՝ երեկոյան աղոթելն էր, ու անիմաստ ծրագրեր իրականացնելու իմ փորձերը: Որպես ապագա ռեժիսոր փորձեցի նոր գիտելիքներ ձեռք բերել, սակայն դա ապարդյուն անցավ, ինչ-ինչ պատճառներով:

Գարնանը մի փոքր աշխուժություն մտավ իմ կյանք: Մի քանի առաջարկ ստացա, բայց ցավոք, դրանք բավարար մակարդակ չունեին ինձ գրավելու համար: Եկավ ամառը, իմ 2017 թվականի ամենասթերսային, ամենաէմոցիոնալ, ամենատխուր և ուրախ ամառը: Ամռան առաջին ամիսը փորձում էի պատրաստվել ընդունելության քննությանը հոգեպես: Մի քանիսն ինձ խոստացել էին օգնել այդ հարցում, բայց ավաղ, կյանքի ինչ-ինչ պահերի պատճառով, չկարողացան ինձ օգնել:

Հուլիսին առաջին քննությունս էր: Ես մինչև ինստիտուտ հասնելը սարսափած էի: Մտածում էի, որ ինձ նման շատ-շատ մարդիկ պիտի լինեն ինստիտուտում, որոհետև շատ են ռեժիսոր դառնալ ցանկացողները, բայց սխալվեցի: Մենք 10 դիմորդ էինք: Ճիշտն ասած, ես վերջին համարն էի ու վերջում պիտի մտնեի քննության: Երբ մի փոքր ժամանակ անցավ, սարսափը վերածվեց հանգստության: Բայց ներս մտնելու պահին հասկացա, որ ես պատրաստ չեմ ստեղծագործելով, բառերից կախվելով, իմպրովիզացիաներով տակից դուրս գալ, բալերս չգոհացրեցին: Երկրորդ օրը նույն ձևով անցավ, առանց փոփոխության: Իսկ երրորդ քննությանս նախորդող օրը զանգ ստացա Գյումրիից, ինձ հետ կանչեցին: Մի խոսքով չընդունվեցի: Անիմաստ տարի:

Իհարկե, պետք է լավատես լինել: Մարդը կարող է ինքնակրթությամբ շատ բաների հասնել: 2018-ը բարդ տարի է լինելու. եռանդուն, ռիթմիկ, նպատակներով լեցուն: Իսկ ես ավելի վճռական կլինեմ, և ուժեղ:

2018 թվականը լավն է լինելու, բարին ընդ ձեզ:

Պատմություններ օվկիանոսի այն կողմից. Գրեննիի նոր կացարանը

Սուրբ Ծննդյանը նախորդող շաբաթն էր: Հենց այս ժամանակ էր, երբ հասկացանք, որ հյուրընկալ ընտանիքիս տատիկին (Գրեննիին) ծերանոց տանելու ժամանակն էր: Հոսթ մայրս ու նրա քույրը վերջապես ընդունեցին դրա անհրաժեշտությունը, և մենք սկսեցինք մեր տատիկի տեղափոխման գործընթացը:

Բայց նախ ուզում եմ բացատրել «ծերանոց» երևույթի մասին ամերիկյան ու հայկական պատկերացումների տարբերությունը:

Ըստ հայկական պատկերացումների՝ ծերանոցը վայր է, որտեղ ապրում են լքված ու միայնակ տարեց մարդիկ, ովքեր չունեն իրենց մասին հոգ տանող որևէ մեկին: Ծնողին ծերանոց տանելը զավակի կողմից անպատվաբեր քայլ է համարվում:

Ծերանոցի մասին ամերիկյան պատկերացումները ճիշտ հակառակն են: Էստեղ հավաքվում են տարբեր կյանքի պատմություններ ունեցող տարեց մարդիկ, ովքեր ի վիճակի չեն ինքնուրույն հոգալ սեփական կարիքները և ունեն օգնության կարիք: Ծերանոցը նոր ընկերներ ու ապրելու ցանկություն ձեռք բերելու լավագույն հնարավորություններից է:

Հա, ուրեմն, ժամանակն էր Գրեննիին ծերանոց տեղափոխելու: Նրա հիվանդությունը հիշողության ու տեսողության կորստի պատճառ էր դառնում, ինչը բարդացնում էր ինքնուրույն ապրուստն անգամ ամուսնու օգնության դեպքում: Նրա ամուսինը համաձայնվեց ապրել ծերանոցում՝ հանուն իր կնոջ կողքին լինելու և նրա մասին հոգ տանելու:

Սկսեցինք տեղափոխման ծանր գործընթացը: Պետք էր ծերանոց տեղափոխել նրանց սիրելի կահույքն ու այն բոլոր իրերը, որոնք կհիշեցնեին տան մասին և կօգնեին ավելի հեշտ հարմարվել օտար միջավայրին:

Մոտենում էր Սուրբ Ծննդյան տոնը: Գրեննին արդեն ծերանոցում էր իր ամուսնու հետ, ու մենք որոշեցինք նշել տոնը նրանց հետ՝ ծերանոցում: Հավաքեցինք նվերներն ու վաղ առավոտյան գնացինք ծերանոց: Գրեննիի ուրախությանը չափ չկար, փայլող աչքերով բացում էր նվերներն ու շնորհակալության խոսքեր կրկնում: Երբեմն մոռանում էր, թե որն ումից է, կամ բողոքում, որ տեսողությունը թույլ չի տալիս գնահատել նվերի ողջ հմայքը:

Իսկ մենք երջանիկ էինք, հենց միայն այն փաստից, որ մեր ներկայությունն այս փոքրամարմին, բայց անսահման բարի հոգով կնոջ երջանկության պատճառն էր:

arxiv

Մանյակը

Ես մինչև հիմա չեմ հասկանում, թե ինչու է մայրիկը բարկանում: Ես ու Մուշը ընդամենը գնացինք մինչև փողոցի ծայրը, որպեսզի Դավիթին ճանապարհենք: Ուղղակի հինգ րոպեով: Իսկ երկու ժամ հետո, երբ մենք վերադառնում էինք, մայրիկը տակնուվրա էր անում դպրոցը:

Նա մեզ էր ման գալիս, իսկ Մուշի ընկեր Հովիկը հոգեառ հրեշտակի նման գնում էր նրա հետևից: Նա առանց դադարի բուլկիներ էր խժռում և խոսում:

-Կորե՞լ են, Ռուզան մորաքույր: Դե, ոչինչ, մանյակն է տարել, էլի՜: Դրա մասին լսե՞լ եք:

Մայրիկս մի պահ քարանում է, նայում Հովիկի խոշոր, արագ-արագ շարժվող թշերին, փորձում է հասկանալ նրա ասածը: Իսկ Հովիկը շարունակում է:

-Էդ մանյակի վզի վրա մի մեծ ծակ կա: Էհ, Մուշի բախտը չբերեց, լավ տղա էր…

-Հովիկ, սուս մնա, էլի, ի՞նչ մանյակ:

-Ո՞նց թե՝ ինչ: Որ գողացավ՝ վերջ: Էլ չեք տեսնի: Էլ ման մի եկեք:

Մայրիկս փորձում է փախչել, բայց չի ստացվում:

Հովիկը կարծես թե լռեց, բայց մի պահ, ուղղակի պատառն էր կուլ տալիս:

-Դե լավ, Հովիկ: Մնա այստեղ, ես գնամ Մուշի հայրիկին զանգեմ: Որ Մուշենք գան, թող սպասեն:

-Չէ, էլ չեն գա: Մանյակից ո՞վ է փրկվել, որ իրենք փրկվեն: Մեր հայերենի ուսուցիչն էլ չկա, երևի մանյակի գործն է:

Մայրիկիս ոտքերը թուլացան:

-Զգույշ կլինեք,- նրա հետևից բղավեց Հովիկը,- մանյակը գուցե փրկագին ուզի: Բայց երևի բանը դրան չի հասնի: Մանյակներին փող պետք չէ:

Չգիտեմ, մայրիկը վերջին «խելամիտ» խորհուրդները լսեց, թե ոչ: Քիչ անց դպրոց էր սլանում հայրիկը, մեղմ ասած, գլուխը կորցրած:

Երբ ես ու Մուշը վերադառնում էինք, Հովիկը դեռ նստած էր դպրոցի բակում և մեծ ոգևորությամբ ուտում էր:

-Ա՜, եկաք: Դե, էլ արդեն վերջ, ուշացաք: Մամայիդ տարան հիվանդանոց, էլ չեք տեսնի: Հայրիկդ ոստիկանների հետ ձեզ ման է գալիս քաղաքում: Բայց այնքան հուզված էր, որ երևի… Խեղճ երեխեք, ձեզ երևի մանկատուն տանեն: Տատիկդ հո երեք երեխա չի՞ պահի: Հիմա ամեն բան այնքան թանկ է, որ: Մանկատունն իր դպրոցն ունի, երևի հենց էնտեղ էլ սովորեք: Մուշ, քո էն խաղը ինձ կտաս, չէ՞: Մանկատանը մեկ է, ձեռքիցդ կվերցնեն: Գոհ եղեք, որ ձեր ընտանիքից գոնե դուք կենդանի եք մնացել, թե չէ…

Լավ է, մայրիկը ժամանակին եկավ, թե չէ հիմա այս տողերը գրող չէր լինի: Ինչ մեծ երջանկություն, մենք գնում ենք տուն, մեր տուն…

Իսկ Հովիկը դեռ գալիս էր մեր հետևից, ախորժակով կուլ տալով հերթական բուլկին.

-Այս անգամ ձեր բախտը բերեց, բայց մյուս անգամ, որ փողոցային խուլիգանները բռնեն, էլ չեք պրծնի…

Գոռ Բաղդասարյան, 10տ.
1998 թ.

Ամանորյա տնակը

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Եղեգնաձորի Մշակույթի տան կինոդահլիճի դռները բացվել էին, դահլիճը լեփ լեցուն էր թե՛ երեխաներով, թե՛ մեծահասակներով: Բոլորը հավաքվել էին նայելու ռեժիսոր Հրաչյա Հովհաննիսյանի «Անտառի տնակը» խորագրով թատերական բեմականացումը:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Դահլիճը այնպես էին ձևափոխել, որ թվում էր իրական անտառ է: Շնիկի կերպարով հանդես եկած աղջնակը իր խոսքը սկսեց այսպես.
-Այս տարի շան տարի է լինելու, այս տարի իմ տարին է լինելու:
Հետո անտառում սնկերի կողքին հանդիպելով մրջյունին, հարցրեց.
-Էսպես, էս ցուրտ ժամանակ ի՞նչ ես անում մեն-մենակ:
-Էս մեր ծանոթ կողմերում ես մի տաք տեղ եմ փնտրում:
-Խելոք մրջյուն ինձ հետ եկ, չես փոշմանի դու երբեք: Էս մեր ծանոթ կողմերում, էս մեր սիրուն անտառում կառուցելու ենք մի տաք տուն, որտեղ բոլորս միասին կդիմավորենք այս նոր տարին:
Մրջյունը ուրախացավ և միացավ շնիկին, հետո նրանք հանդիպեցին ցրտից մի անկյունում կուչ եկած փիսիկին, որը սկզբում վախեցավ շնից, իսկ հետո ընկերացավ նրա հետ:
Կարծես այն հետաքրքիր մուլտֆիլմերից լիներ, որտեղ անգամ մկներն էին փիսիկի հետ ընկերություն անում:

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Լուսանկարը՝ Մարի Բաղդասարյանի

Նրանք միավորվեցին և կառուցեցին իրենց ամանորյա տնակը, իսկ ամեն առավոտ աքաղաղը արթնացնում էր նրանց:
Բայց դե ինչ ներկայացում առանց չար կերպարի, այս դեպքում առանց ծովահենների, որոնցից մեկն ընկերացավ շնիկի հետ, իսկ հետո նրան առևանգեց, ցանկանալով փչացնել ամանորյա տոները: Բայց ինչպես բոլոր հեքիաթներում, այստեղ նույնպես ամեն ինչ ուրախ ավարտ ունեցավ: Ձյունանուշը և շնիկի ընկերները գանձերով լի արկղը տարան ծովահենների մոտ, երկար բանավիճելուց հետո գանձերը իջեցրին ծովի հատակը: Ծովահենները ներողություն խնդրեցին իրենց վատ պահվածքի, չարամտության համար և ազատեցին շնիկին: Իսկ վերջում բոլորը պարեցին, երգեցին միասին: Իսկ երեխաները ուրախ տրամադրությամբ դուրս եկան դահլիճից…

arman arshak

Կարճ ասած, 2017

Պահն է, որ ես էլ հետ նայեմ անցած տարվան ու վերլուծեմ տարին։

2017-ի մասին մտածելիս առաջինը, որ հիշեցի, դա առաջին հոնորարն էր, որը ձեռք էի բերել սոցհարցում անելով և առաջին երկարատև աշխատանքն էր ամռանը։

Հասկանում եմ, որ քիչ չէն այն իրադարձությունները ու դեպքերը, որոնք եղել են առաջին անգամ՝ առաջին սեր, առաջին ծրագրի կառավարում, առաջին արտերկրյա ծրագիր, առաջին հիասթափություն, և որքան էլ տարօրինակ հնչի, առաջին անգամ մասնակցեցի քաղաքական ցույց-երթի նվիրված մարտի մեկին:

Կարելի է ասել, որ տարին սկսեց եղբորս բանակ ճանապարհելու իրադարձությամբ: Զգալ զինվորի եղբոր հպարտությունը, կարծում եմ, լավ սկիզբ էր։ Հիշարժան էր նաև քաղաքի լավագույն բանավիճող խմբի անդամ ճանաչվելը։
2017-ի կարևորագույն իրադարձություններից էր ինձ համար Կոտայքի մարզի քաղաքացիական նախաձեռնող ակտիվ խմբի անդամ ընտրվելը և ԱՐՄԱՏ նախաձեռնող խումբ կազմելն ու մի շարք հետաքրքիր ծրագրեր իրականացնելը։

Եվ վերջում տարին ամփոփվեց երիտասարդների փոխանակման ծրագրի մասնակցությամբ Վրաստանում։

2017-ին եղան շատ հետաքրքիր դեպքեր, որոնք երբեք չի մոռացվի: Ինձ համար ամենակարևոր ձեռքբերումներ էին ընկերները, ընկերներ, ովքեր հայտնվեցին իմ կողքին տարվա ընթացքում, և վստահ եմ, որ ինձ հետ կքայլեն իմ կողքով ողջ կյանքիս ընթացքում։

Հուսամ 2018-ը կլինի էլ ավելի արդյունավետ տարի, չեն կրկնվի այն սխալները, որոնք եղան 2017-ին: Սկսեմ կյանքիս գրքի «2018» բաժինը և հուսամ, որ բաժնի վերջում անդադար կնշեմ ձեռքբերումների ու հաջողությունների մասին։

Դե ինչ, բարի գալուստ նոր փորձությունների ու հաջողությունների 2018:

hasmik givargizyan

Այնքան սիրելու բան կա

Հայոց լեզվի դասաժամերից մեկի ժամանակ մի քիչ շեղվեցինք թեմայից ու եկանք այն եզրակացության, որ նոր սերունդը տառապում է սևապաշտությամբ: Չնայած, ավելի ճիշտ կլինի ասել, որ մեր ուշադրությունը այդ հարցի վրա հրավիրեց հենց ինքը՝ ուսուցչուհին:

-Երեխեք ջան, անձամբ ես՝ սևը շատ եմ սիրում, բայց ձեր ի՞նչ տարիքն է: Ձեր տարիքում ավելի շատ վառ գույներ պիտի հագնեք, ավելի վառ պիտի պատկերացնեք կյանքը:

Համամիտ եմ: Բայց դե, ամեն ինչն էլ բացառություններ ունի: Կան մարդիկ, որոնց համար սևն ուղղակի հոգեվիճակ է, բայց տեսքից հեչ չես ասի: Ասում, խոսում, էնպիսի հումորներ են անում, մնում ես ապշած: Մարդիկ էլ կան՝ այդ առաջին խմբին նայում, նախանձում են, ու «ուլում-զուլումով» գնում-մտնում սևի մեջ, «դարձնում» իրենցը: Բայց, ախր, սևը չի, որ մարդուն տխուր կամ ուրախ է դարձնում:

Գրեթե մոռացել էի այս խոսակցության մասին, երբ զգեստապահարանս բացելով նկատեցի, որ հագուստիս կեսը սև է: Այ քեզ բան, ինքս էլ չէի նկատել: Հիմա ի՞նչ է դուրս գալիս, պարզվում է՝ սիրում եմ սևը, բայց բոլորովին տխուր անձնավորություն չեմ: Կյանքում էնքան ուրախ ու գունավոր բաներ կան, որ սիրում եմ, ու ընդհանրապես կապ չունեն սևի հետ:
Օրինակ՝ քնաթաթախ երեխայի աչքերը, որ ամեն կերպ փորձում է դիմադրել քնին, բայց վերջ ի վերջո հանձնվում է:

Պապիս հնացած հումորները, որ էլ ծիծաղելի չեն, բայց անչափ ջերմ են:

Ամանորյա ֆիլմերը՝ օգոստոսի կեսին, դասերից առաջ դիտելը:

Նվիրելու նպատակով գիրք գնելը, բայց մինչև նվիրելը անպայման կարդալը:

Հեռախոսիս մեջ նոր ծրագրեր ներբեռնելն ու ջնջելը՝ րոպեների տարբերությամբ:

Խառը մտքերովս խառը տեքստեր գրելը՝ որ գլխումս տեղ ազատվի:

Փողոցով քայլելիս բարձրաձայն երգելը:

Էս աշխարհում սիրելու էնքա՜ն բան կա, ի՜նչ ափսոս, որ չենք նկատում:

Gayane Avagyan

Ի՞նչ է արդարությունը

Մարդիկ հաճախ են բողոքում անարդարություններից: Արդարություն բառը ամեն տեղ հոլովվում, գործածվում է: Երբեմն էլ այդ բառը իր իմաստը ուղղակի կորցնում է: Դու էլ լսած կլինես, որ բոլորը, երբ ուզում են ինչ-որ բանից բողոքել, ասում են` անարդար է: Սակայն, չեմ ցանկանում, որ այս բառին միայն քաղաքական տեսանկյունից նայես, այլ ավելի ընդհանուր, համակողմանի:

Իսկ ի՞նչ է արդարությունը, ի՞նչ է անարդարությունը: Արդյո՞ ք ամեն տեղ այս բառի գործածումը ճիշտ է: Ես միանշանակ չեմ կարող պատասխան գտնել այս հարցին, փոխարենը` կհիշեմ, թե արդարության-անարդարության մասին ինչ եմ լսել շրջապատի մարդկանցից և հետևությունները կթողնեմ ձեզ:

Մեկ էլ կտեսնես, երթուղայինում մի կին ասում է, որ անարդար է, ինչու ոչ ոք իրեն տեղ չի տալիս նստելու, իսկ նստած երիտասարդ տղայի մտքով, երևի, անցնում է` ինչն է անարդար, չէ որ նույն գումարն են իրենք վճարում: Ի՞նչ տարբերություն` ով է կանգնած, ով` նստած: Շուկայում էլ լսում ես` որքան անարդար է: Տե ՛ս, տոներ են մոտենում, իսկ գները, փոխանակ իջնելու, բարձրանում են: Վաճառողն էլ երևի մտքում մտածում է` ինչքան անարդար է կյանքը, ինքը աշխատի, այսքան բերք ու բարիք ստեղծի, այս ցրտին էլ մրսի դրսում, ու իր ապրանքը ոչ ոք չգնի, փոխարենը` սակարկել փորձի: Անարդար է, չէ ՞:

Դպրոցում էլ հաճախ մտածում էի, թե արդա ՞ ր է, որ ես չարչարվեմ, գրեմ- ջնջեմ ու իմ փոխարեն` կողքիս նստողը, արտագրելով, բարձր թվանշան ստանա և իր պատկերացմամբ էլ` դա հեչ անարդար չի լինի, որովհետև ինքը կարծում է, թե տաղանդ է արտագրելը:

Բարեկամուհիներիցս մեկն էլ ասում էր, որ մեծ քույր լինելը լավ չէ, քանի որ փոքրերը միշտ շահում են, և մեծերի համար անարդար է լինում, որովհետև, հենց քույրիկներն սկսում են վիճել, մեղավորը մեծն է լինում:

Հարևաններից էլ հաճախ կլսես, որ սպասում են` մի լավ դուռ բացվի իրենց համար, աշխատանք գտնեն, փող աշխատեն: Ու այս մտածող մարդը` ամբողջ օրը հեռուստացույցի առջև նստած է: Նա ամեն օր բոլորին կրկնում է, որ կյանքն անարդար է:

Ամեն մարդ արդարության մասին իր պատկերացումներն ունի, ու, որքան տարբեր են մարդիկ, այնքան էլ տարբեր է նրանց մտածելակերպը:

Մոռանում ենք, որ ամեն բան իր հերթափոխին է սպասում` ցերեկը` գիշերվան, ձմեռը` գարնանը, տարին հաջորդում է տարվան, օրերը հերթափոխում են իրար… Այս ամենը առանց իրար գոյությունն ունենալ չեն կարող: Այսպիսին է նաև արդարությունը, եթե չլիներ անարդարը, որտեղի՞ ց պատկերացում կկազմեինք արդարության մասին:

arxiv

Տոնական սեղանի հեքիաթներ

Պարող ճաշը

Մի անգամ իմ հայրիկը սպաս էր պատրաստում, չկարծեք, թե սպասը աղջիկ է: Նա տղա է: Հայրիկս բրինձն էր լցնում, ու բրնձի հատիկներն ասացին.

-Ա՜խ, ինչ լավ ա էսպես…

Նրանք շատ ծույլ էին, բլղուրն էլ էր այդպես, հավկիթն էլ, մածունն էլ, համեմն ու սոխուկն էլ: Բայց ջուրը շատ աշխույժ էր: Ծույլիկներին օգնության հասավ գդալ մայրիկը: Նա խառնեց սպասը, և ծույլիկները պարեցին: Ջուրը շատ հաճույքով էր պարում: Երբ սպասն արդեն պատրաստ էր, ծույլիկները հոգնեցին և քնեցին, իսկ ջուրը՝ ոչ:

Մանե Պետրոսյան, 8 տ.

 

Ծերուկ սոխը

Լինում է, չի լինում մի կծու լեզվով, չար ծերուկ սոխ է լինում: Մայրիկը, երբ սկսեց սոխը կտրատել, ծերուկն ասաց.

-Այս ի՞նչ արեցիք: Իմ թագավորական սիրուն շորը փչացրեցիք, անտաշ կին:

Մայրիկը չդիմացավ և լաց եղավ: Բայց սոխը չէր լռում, հա խոսում էր ու խոսում: Նրա բերանից վատ հոտ էր գալիս: Մայրիկը կարծեց, թե նա փչացել է ու գցեց աղբամանի մեջ: Աղցանն առանց սոխի էլ համով էր:

Տիգրան Դիվանյան, 7 տ.

 

Իմաստուն հավն ու հնդկահավը

Շիրակի գյուղերից մեկում հնդկահավն ապրում էր հավերի հետ՝ հավաբնում: Նա շատ գոռոզ էր և ասում էր.

-Այս զզվելիներն ովքե՞ր են, դո՞ւ ինչ ես արձանի նման ամբողջ օրը նստում բնի մեջ:

-Ես թուխս եմ նստել և հետո ձագեր եմ ունենալու,- նրան պատասխանեց հավը:

-Դու շատ զզվելի ես, չեմ ուզում կողքիդ նստել,- ասաց հնդկահավը:

-Ոչինչ, շուտով Նոր տարին կգա, կտեսնենք՝ ով որտեղ կլինի,- ասաց մայր հավը:

Երբ առաջին ձյունը եկավ, գյուղացի կինը մտավ հավաբուն, կեր տվեց փոքրիկ ճուտիկներին, հետո նայեց հնդկահավին:

-Մեր հնդկահավը շատ է մեծացել, ժամանակն է վաճառելու,- ասաց նա և հնդկահավին տարավ շուկա:

Մայրիկս հնդկահավը գնեց և տուն բերեց: Նա հնդկահավին դրեց գազօջախի մեջ, իսկ հնդկահավն ասաց.

-Վա՜յ, փրկեք, օգնեցեք, խեղդվեցի, շատ շոգ է: Մայրս հետո ջուր ավելացրեց, իսկ հնդկահավը բղավեց.

-Վա՜յ, ես թրջվեցի, խեղդվեցի, չորացրեք ինձ:

Երբ գազօջախից նրան հանեցին, մի քիչ հովանալուց հետո դրեցին սառնարանի մեջ, իսկ նա ճչաց.

-Ո՜ւյ, ես սառում եմ:

Իսկ հաջորդ օրը նրան դրեցին սեղանին և սկսեցին կտրատել: Նա այլևս չդիմացավ ու սկսեց լաց լինել: Հետո հիշեց հավաբունը ու իմաստուն հավին:

Վանիկ Առաքելյան, 10 տ.

 

Սոխն ու լավաշը

Լավաշն ապրում էր խորովածի տակ: Նրա լավագույն ընկերն էր սոխը: Նրանք արդեն սեղանի վրա էին, երբ լսեցին, որ երեխան մայրիկին ասաց.

-Մամ, տոնածառի լույսերը վառի:

Լավաշն ու սոխը երկար մտածեցին, թե դա ինչ է: Հարցրին կանաչուն: Կանաչին ասաց, որ դա սեղանի վրա գտնվող հյութի շիշը կարող է իմանալ. նա բարձրահասակ է:

-Ես գիտեի, բայց մոռացել եմ, ավելի լավ է հարցնեք տոնածառից ընկած խաղալիքին:

-Որ վերևից ընկա, հիշողությունս կորավ,- ասաց խաղալիքը:

-Սպասե՛ք,- ասաց սոխը,- տոնածառ բառը բաղկացած է տոն և ծառ բառերից, իսկ հիմա Նոր տարի է:

Քիչ հետո ընտանիքի բոլոր անդամները նստեցին սեղանի շուրջ, զանգերը հնչեցին, և բաժակները զնգացին:

Ափսեի հատակին շատ մութ էր, բայց ուրախ խոսակցությունները շատ լավ էին լսվում…

Էլիզա Ռուշանյան, 8 տ.

 

Տոնական սեղանի կոտլետները

-Աղացին՝ հերիք չէ, հիմա էլ գնդիկներ են պատրաստում,- փնթփնթաց միսը:

-Էս մարդիկ խիղճ չունեն,, հիմա էլ այդ սև պղպեղը, որ չեմ սիրում, հիմա կսկսեմ փռշտալ: Կանաչու համերն ինձ պետք չեն,- ասաց միսը,- իմ հոտն էլ, համն էլ շատ լավն է: Ինձ ուրիշ մթերքներ պետք չեն,- նա փնթփնթում էր ու փնթփնթում, բայց ոչ ոք նրան չէր լսում:

-Ո՛չ,- բարձր ճչում էր միսը և չէր հասցնում աչքերը փակել, երբ տատիկս նրանց գցում էր ալյուրի մեջ: Միսը նորից փնթփնթում էր,- ա՜խ, ա՜խ, ա՜խ, հիմա աչքերս կմռմռան, փրկեք: Էս մարդիկ ինձ գժվեցրին, աչքե՜րս…

Տատիկս մսե գնդիկները տափակեցրեց և տաք թավայի մեջ դրեց:

Շուտով ոսկեթուշ կոտլետները պատրաստ էին:

-Վա՜յ… Էս ինչ գեղեցիկ եմ… Հաստատ Սուրբ ծննդյան տոնին եմ մասնակցելու… Ուռռաաա՜:

Մարիետա Մարգարյան, 10 տ.

2011թ.