Ավարտվեց ևս մեկ ամառ, ու հասկանում եմ, որ գնալու եմ 12-րդ դասարան: Ինչպես ասում էին մեր ուսուցիչները՝ սա մեր վերջին անհոգ ամառն է, երբ օրերով ուղղակի պառկում ենք և ոչինչ չենք անում: Հասկանում եմ, որ սա վերջին սեպտեմբերի 1-ն է, որ ոտք եմ դնելու դպրոց՝ աշակերտուհու կարգավիճակով: Բայց հիմա չեմ ասելու, որ կկարոտեմ դպրոցը կամ ուսուցիչներին: Սա էլ կյանքի փուլերից մեկն է, որը վաղ, թե ուշ ավարտվում է: Եվ հիմա կրկին պիտի բողոքեմ:

Չեմ կարոտի դպրոցը, գիտե՞ք՝ ինչու: Որովհետև կարծում եմ, որ 10-12-րդ դասարանները անիմաստ խլում են մեր՝ առանց այն էլ կարճ ու արագ սլացող կյանքից լրացուցիչ 3 տարի: Ինչպես գիտենք՝ ավագ դպրոցում դասարանները բաժանվում են հոսքերի՝ հումանիտար, տնտեսագիտական և բնագիտական: Սակայն կրթության առումով էական տարբերություն չկա: Կարծում եմ՝ ավելի լավ կլիներ դասավանդվեին որոշակի մասնագիտություններ կամ առարկաներ՝ կապված մասնագիտությունների հետ: Դա հետագայում ավելի կհեշտացներ ուսումը բուհերում:

Խոսեմ մեկ այլ թեմայից՝ հագուստ և շպար: Սա ավագ դպրոցում ավելի քան կարևոր և ակտուալ թեմա է: Իմ կարծիքով՝ եթե դպրոցում չկա համազգեստ, անիմաստ է հագուստի համար նկատողություն անել գրեթե չափահաս մարդկանց: Իհարկե, դպրոցում պետք է լինի կարգուկանոն, բայց դպրոցում առաջնայինը ուսումն է, և տնօրինությունն առաջին հերթին պետք է աշխատի ձեռք բերել այնպիսի մասնագետներ, որոնք կկարողանան ապահովել թեմայի լիարժեք ուսուցումը, և որ ամենակարևորն է, այդ բարդ տարիքում կկարողանան հասկանալ աշակերտին և բացասական չազդել նրա ներաշխարհի վրա:

Ինչպես նշեցի՝ ես խոսում եմ ավագ դասարանների մասին: Այդ տարիքից մարդն սկսում է ինքնահաստատվել և կայանալ: Կայացման կարևոր մաս է կազմում այն հագուստը, որը մարդը կրում է՝ այդպիսով ներկայացնելով իր ճաշակը, ներաշխարհը և բնավորությունը: Ուսում ստանալն այն իրավունքներից է, որ մարդը ձեռք է բերում ծնված օրվանից, և ոչ ոք իրավունք չունի հագուստի կամ արտաքին այլ տվյալների պատճառով խլել այն: Ոչ ոք իրավունք չունի դեռահաս աղջկան արգելել ամենափոքր քանակի շպար օգտագործել՝ իրեն ավելի վստահ զգալու համար, իհարկե, միայն որոշ թերություններ շտկելու համար: Սա ավելի լուրջ է, քան կարող է թվալ: Այդ տարիքում մարդիկ ավելի դաժան են իրար հանդեպ և արտաքին թերությունները ծաղրելով՝ կարող են լուրջ հոգեբանական վնաս հասցնել միմյանց: Ի՞նչ կլինի, եթե մեր կարծիքն էլ հաշվի առնեն, որ փորձեն նայել այդ տարրական թվացող, բայց խնդիր ներկայացնող չնչին հարցերին մեր աչքերով:

Մեկ ուրիշ բան ասեմ: Բոլորը սովոր են մեղքը բարդել հեռախոսների և համակարգիչների վրա՝ բազում առողջական խնդիրների համար, բայց ոչ ոքի մտքով չի անցնում, որ դա կարող է տասներկու տարիների ընթացքում յոթ ժամ անընդմեջ անհարմար աթոռների վրա անցկացնելու արդյունքը լինել, իսկ դուրս գալ չի կարելի ոչ մի պարագայում, որովհետև «դպրոցում ստուգողներ կան», որոնք առաջին դասարանից գալիս են, բայց տեղ չեն հասնում:

Ամեն տարի մենք դասագրքեր ենք ստանում: Ես հարց ունեմ. ինչո՞ւ ենք վճարում դասագրքերի համար: Հաճախ մեզ տալիս են հին գրքեր, բայց բացի դրանից՝ տարվա վերջում գրքերը վերադարձնում ենք: Ավելի ճիշտ կլիներ փոխհատուցել միայն հասցրած վնասների համար: Չեմ կարող չնշել մեր գրադարանավարուհու մասին, որն իր ներկայությամբ ավելի մռայլ է դարձնում գրադարանը:

Լավ, շատ բողոքեցի: Իհարկե, պետք է բարձրաձայնել առկա խնդիրները և փորձել լուծում տալ դրանց, բայց այդքան վատատես չեմ: Դպրոցն այն վայրն է, որտեղ անցկացնում ենք մեր օրվա մեծ մասը, մեր կյանքի ամենաանհոգ տարիները, ձեռք ենք բերում ընկերներ և հիշողություններ ողջ կյանքի համար:

Վերջին սեպտեմբերի 1-ն է, բայց՝ դպրոցական վերջին սեպտեմբերի 1-ը: Շուտով ես էլ կիմանամ, թե ինչ բան է շրջանավարտ լինելը, ես էլ կհասկանամ ու կզգամ մյուս բոլոր շրջանավարտների զգացմունքները, հոգսը և ուրախությունը: Շուտով ես էլ եմ կրելու վերջին զանգի կրծքանշանը, ու ինձ ու դասընկերներիս համար էլ է հնչելու դասամիջոցներն սկսող ու ավարտող, բայց արդեն նշանակալից, խորհրդավոր, զգացմունքային վերջին զանգը:

Տարիներ շարունակ միշտ ասել ենք՝ ե՞րբ է գալու մեր վերջին զանգը: Դասերին նստել ու հաշվել ենք, թե վերջին զանգին քանի օր է մնացել, բայց այս տարի նստելու ու հաշվելու ենք, թե մեզ քանի օր է մնացել իրար հետ հետաքրքիր ժամանակ անցկացնելու:

Համոզված եմ, որ այս տարի բոլորս էլ կանհանգստանանք, երբ հասկանանք, թե ինչքան կարևոր էր մեզ հարազատ դարձած մեր հին տեղը՝ մեր սեղանն ու աթոռը, որոնց համար միշտ վիճում էինք:

Հենց այս տարի է, որ բոլորս հասկանալու ենք դպրոցի էությունը, ուսուցիչների չարչարանքներն ու նրանց տված գիտելիքը, հասկանալու ենք բոլորս իրար, որովհետև սա մեր դպրոցական վերջին տարին է լինելու: Այլևս մեզ համար չեն լինելու ազատ պահեր, անգամ ժամանակ չենք ունենալու դասին չնստելու: Չեմ հասկանում՝ ինչո՞ւ են բոլոր այս զգացմունքները հայտնվում հենց 12-րդ դասարանում: Թող բոլորը լիներ 8, 9, 10-րդ դասարաններում: Պատասխանը հետևյալն է. սա վերջին սեպտեմբերի 1-ն է, վերջին դպրոցական հուշերի, ապրումների ժամանակահատվածը ու վերջին դպրոցական դասամիջոցները:

Ճիշտն ասած՝ չէի ցանկանա նորից գնալ դպրոց, սովորել տառերը, թվերը, բայց կուզենայի, որ 12-րդ դասարանը ունենար իր 1-ին և 2-րդ «եթերաշրջանները», որպեսզի 1-ում բոլորը մի լավ պատկերացնեն, զգան, թե դա ինչ է, իսկ 2-րդ տարում արդեն «հիասթափվեն» 12-րդ դասարանցի լինելուց, որպեսզի շրջանավարտները վերջին պահերին չտխրեն, այլ շատ ուրախ լինեն: Այնպես տոնեն, ինչպես կտոնեին այն մարդիկ, որոնց տղաները անփորձանք բանակից վերադարձել են տուն, կամ աղջիկները անվճար ընդունվել են բժշկական համալսարան:

«Սմայլ» պարային համույթը Դսեղ գյուղի միակ պարային համույթն է, Տաթև Հովսեփյանն էլ գեղարվեստական ղեկավարն ու պարուսույցն է: Շատ համերգներ ենք ունեցել պարի խմբով և արդեն 2 տարի է, ինչ այն գործում է: Երկամյակի առիթով հուլիսի 27-ին Դսեղի Մշակույթի տան դահլիճում միջոցառում էր, պարում էին «սմայլիկները»: Միջոցառման ավարտից հետո զրուցեցի պարուսույց Տաթև Հովսեփյանի հետ:

-Պատմեք Ձեր մանկությունից, ինչպե՞ս սկսեցիք պարով զբաղվել, որտե՞ղ էիք պարի հաճախում:

-Դեռ շատ փոքր հասակից երազել եմ դառնալ պարուհի: Դպրոցական տարիներին Դսեղում հաճախել եմ հայկական ժողովրդական և վրացական պարերի, հետագայում նաև Վանաձորի «Գայաննա» կենտրոնի պարային ստուդիա, որտեղ նաև ուսուցանել եմ:

-Ինչպե՞ս որոշեցիք պարուհի դառնալ:

-Ինչպես արդեն նշեցի, դեռ մանկուց եմ երազել պարուհի դառնալու և մեծ բեմեր դուրս գալու մասին: Հիշում եմ, թե ինչքան մեծ էր ցանկությունս հայտնվել «Պարիր, թե կարող ես» նախագծում: Հասկանալով, թե դա ինչ լուրջ և ինչ մեծ պատրաստվածություն է պահանջում՝ ես մեկ է, ուզում էի իմ մասնակցությունն ունենալ: Համոզված էի, որ ի վերուստ տրված պարային ունակություններս կօգնեն ինձ անցնել մի քանի փուլ, սակայն այդ ցանկությունս այդպես էլ անկատար մնաց, քանի որ ընտանիքիս անդամները հավանություն չտվեցին այդ մտահղացմանը:

-Ինչպե՞ս արձագանքեց Ձեր ընտանիքը պարուհի կամ պարուսույց դառնալու որոշմանը: 

-Հայրս միշտ դեմ է եղել, որ ես դառնամ պարուհի՝ ասելով, որ դա ինձ ոչինչ չի տա, ավելի լավ է՝ մտածեմ այլ մասնագիտության մասին: Ինչ խոսք, այդ արգելքը «փշրեց» իմ բոլոր նվիրական երազանքները՝ կապված պարի հետ: Սերս դեպի օտար լեզուներն օգնեց ինձ մասնագիտություն ընտրելու հարցում, բայց ես շարունակում էի ապրել իմ ստեղծած պարային աշխարհում: Մինչև պարուսույցի աշխատանքին անցնելս՝ վերջին զանգերի և հարսի մենապարերի մի քանի բեմադրություններ եմ կատարել, նաև՝ քրոջս հարսանիքին, ինչը հաճելի անակնկալ էր բոլորի համար: Դրանից հետո արդեն հարազատներս էլ էին ցանկանում, որպեսզի ես դառնամ պարուսույց, և այդ փաստն ինձ միանշանակ շատ ուրախացրեց:

-Ձեր մասնագիտություններից առաջինը պա՞րն է: 

-Ոչ, Դսեղի միջնակարգ դպրոցն ավարտելուց հետո ընդունվեցի Վանաձորի Ս. Թևոսյանի անվան պետական պոլիտեխնիկական քոլեջի «թարգմանություն և գործավարություն» բաժինը, որն ավարտելուց հետո ընդունվել եմ Վանաձորի Հ․Թումանյանի անվան պետական մանկավարժական համալսարանի բանասիրական ֆակուլտետի «անգլերեն լեզու և գրականություն» բաժինը: Պարը իմ երրորդ մասնագիտությունն է:

-Պատմեք Ձեր համույթից, ինչպե՞ս ստեղծվեց այն: 

-«Սմայլ» պարային համույթն ստեղծվել է 2015 թ.-ի մարտ ամսին, Դսեղի Մշակույթի տան տնօրեն տիկին Սյուզաննա Խառատյանի աջակցության շնորհիվ: Նրա հետ միասին նաև գնացինք դպրոց և հայտարարեցինք, որ բացվելու է պարի խմբակ, ցանկացողները կարող են հաճախել և սովորել տարբեր ազգագրական, ինչպես նաև՝ ժամանակակից ոճի պարեր: Ի զարմանս ինձ՝ ցանկացողների թիվը շատ էր, մոտ 108 հոգի արդեն գրանցվել էին: Այժմ աշխատում եմ 4 տարբեր տարիքային խմբերի հետ:

-Ո՞րն է Ձեր նախընտրած պարի ոճը: 

-Ինձ համար չեմ կարող առանձնացնել որևէ պարի ոճ, պարը կյանքի իմ ոճն է:

-Պարով զբաղվելիս խանգարող հանգամանքները շատ են լինում: Ի՞նչն է օգնում հաղթահարել բոլոր դժվարությունները: 

-Յուրաքանչյուր բնագավառում էլ կարելի է հանդիպել շատ դժվարությունների, ինչու չէ՝ նաև հիասթափությունների, և միայն դրանք սիրով և համբերատարությամբ հաղթահարելով ես գնահատում այն ամենը, ինչով մարդը կարող է իրեն երջանիկ ու սիրված զգալ: Երբ շատ ու շատ փորձերից հետո տեսնում եմ իմ աշխատանքի արդյունքը և դրական արձագանքը հանդիսատեսի կողմից, դա իմ՝ դժվարին ուղին հաղթահարելու կողմնացույցն է: Ինձ օգնում են նաև իմ աշակերտները, որոնք միշտ իմ կողքին են: Ես զգում եմ նրանց սերն ու աջակցությունը, ինչի համար էլ շատ շնորհակալ եմ: