Պատրիկ Արտեմի

«Մշակութային վարագույր» հարցազրույցների շարքի մեր առաջին զրուցակիցն է ամերիկահայ գրող Պատրիկ Արտեմին:

- Գրող դառնալու որոշումը բավականին բարդ որոշում է, արդյո՞ք ինչ որ մեկը ուղղորդել է մասնագիտության ընտրության հարցում։
- Գրող չեն դառնում, գրող ծնվում են։ Իսկ  գրելն ինքն է որոշում, այո կամ՝ ոչ։ Ես միտք չունեի գրելու։ Բանաստեղծ ընկերս՝ Կարո Մելիքսեթյանը, հորդորեց գրել։   Գրողական աշխատանքին անցնելուն խանգարում էր ծանրաբեռնված աշխատանքը լրագրության բնագավառում։

- Իսկ ինչպե՞ս կարողացաք համատեղել այդ երկու մասնագիտությունները։
-Չեմ համատեղել, գրել սկսել եմ  թոշակի անցնելուց հետո։

- Ինչու՞ ձեր ընկերը այդպիսի խորհուրդ տվեց։ Դուք ինչ որ բան ցույց տվե՞լ էիք ձեր գրածներից։
-Մեր ամենօրյա շփումներից նա հստակ պատկերացում  ուներ իմ  լեզվամտածողության մասին:

- Ո՞րն է Ձեր առաջին ստեղծագործությունը, և ի՞նչ զգացողություններ ունեիք այն գրելուց։
-Իմ առաջին գործը կոչվում է «ՈՏՔՈՎ՝  ԼՈՌԻ»: Այդ գաղափարը մեջս կար, պարզապես չէի փորձել իրացնել։

- Ինչպիսի՞ գրական պահանջներ կային, երբ սկսեցիք գրել, և ի՞նչն է փոխվել հիմա։
-  Ես արդեն ունեի վստահ ձեռագիր, և  բան փոխելու կարիք չկար;

- Ոճային ինչպի՞սի տարբերություն կա ավագ և երիտասարդ գրողների միջև։
- Պահանջը եղել և մնում է նույնը՝ ստեղծել գրական արժեք: Մարդն ինքը ոճ է; Աստծով ծնյալ գրողների ոճն իրենց մեջ է; Ոչ ոք չի կարող սովորեցնել գրել, եթե գրող չի:

- Ձեր ո՞ր գործերն են, որ լավագույնս ընդգծում են ձեր անհատականությունը։
-Անհատականությունը չեն կարող ընդգծել, բայց կարող են վկայել գրողի իմ ճաշակի, երևակայության և ստեղծագործելու հնարավորությունների մասին։ Այդ առթիվ ես կարող եմ նշել մի քանի գործ․ «ԶԱՄԲ», «ՍՈՒԼԹԱՆ» պատմվածքները, «ՄԵՆԱՍՏԱՆ», «ԱՐևԵԼՅԱՆ ՄԱՆԿՈՒԹՅՈՒՆ» վիպակները, «ՄԵԶՈԶՈՅԱՆ ԽԵՆԹԵՐ» վեպը։

-Գրական ո՞ր ժանրն է ավելի հոգեհարազատ ձեզ։
-Բոլոր ժանրերն էլ սիրելի են։ Ես գրում եմ արձակ, բայց հաճույքով կարդում եմ չափածո, հատկապես  Չարենց և Իսահակյան:

-Ունե՞ք գրական աշխատանքներ, որոնք էկրանավորվել կամ բեմադրվել են։
-Միայն մի գործ է բեմադրվել՝ «ԾԱՊԱՆ», «ՄԵՆԱՍՏԱՆ»-Ի բեմադրությունը ես խնդրեցի հետաձգել, «ԶԱՄԲ»-ը մոտ էր բեմադրվելու, բայց որոշ հագամանքներ խանգարեցին;

-Դուք բնակվում եք ԱՄՆ ում։ Ունե՞ք այնպիսի գործեր, որոնք օտար ափերում ապրող  հայերին, կամ նրանց Հայրենիքի նկատմամբ կարոտին է վերաբերում։
- Այո, վերջին տասնմեկ տարին ապրում եմ ԱՄՆ-ում, օտար ափերում կարոտների մեջ այրվող հայերին է վերաբերվում  «ԴՌՆԱՊԱՆԸ», «ՀԵՌԱՑՈՒՄԻ POINT» և այլ գործեր։

- Իսկ ձեր առաջին գրքի շնորհանդեսը ինչպե՞ս անցավ։ Ի՞նչ տպավորություններ ունեցաք։
-Շատ լավ անցավ, վերածվեց գրական տոնահանդեսի, կազմակերպել էր բանասեր գիտնական Թերեզա Շահվերդյանը։

- Հայ ընթերցողները որտե՞ղ կարող են գտնել ձեր գրքերը։
-Գրքերս վաճառքի չեմ դրել, հիմնականում շնորհանդեսների ժամանակ նվիրել եմ, մի մասն էլ հանձնել եմ հանրային և քաղաքային  գրադարաններին:

-Ի՞նչ խորհուրդ կտաք երիտասարդ և սկսնակ գրողներին։
- Ոչ մի: Եթե Աստված նրա մեջ դրել է գրողի ճակատագիրը, խորհուրդ տաս-չտաս՝ գրելու է, իսկ եթե չի դրել, ինչքան էլ թուղթ մրոտի, արժեք չի ստեղծելու։

- Իսկ ովքե՞ր են ձեր սիրելի հեղինակները։
-Հայ գրողներից՝   Հրանտ Մաթևոսյան, արտասահմանյան գրողներից՝  Շեքսպիր, Սթոուն, Լոնդոն, Գոգոլ,Դոստոևսկի, Ֆոլկներ:

Mariam Harutyunyan new

Թույլ տուր նկարեմ քեզ

Թույլ տուր նկարեմ քեզ իմ գունատ վրձնով,

Որ երանգոտվի հոգիս քեզանով,

Որ քո պատկերով մութս լուսացնեմ,

Ու քո գույներով կտավս լցնեմ։

 

Թույլ տուր նկարեմ քեզ իմ մաշված վրձնով,

Որ ինձ կորցնեմ՝ քեզ որոնելով,

Որ իմ գտածով գույներ հորինեմ,

Ու հորինածով ես քեզ պատկերեմ։

 

Թույլ տուր նկարեմ քեզ իմ թշվառ վրձնով,

Որ տեսնեմ աշխարհս՝ քո աչքերով,

Որ տեսածովս կուրորեն լռեմ,

Ու լռության մեջ նորից քեզ տեսնեմ։

 

Թույլ տուր նկարեմ քեզ իմ անպետք վրձնով,

Որ արժեվորվի կտավս քեզնով,

Որ խենթ նկարչի պես պատկերդ գրկեմ,

Ու մթության մեջ ես քեզ որոնեմ։

 

Թույլ տուր նկարեմ քեզ իմ անշուք վրձնով…

Դարձիր կամավոր

«Կամավորությունը օգնում է ձերբազատվել մի շարք կոմպլեքսներից, ստանում ես նոր գիտելիքներ, նոր հմտություններ դրանց շնորհիվ»:

“DARK Company” կամավորական կազմակերպության հիմնադիր-տնօրեն Արմեն Ծատուրյան

Գործունեություն, երբ անհատը կամ անհատների խումբը անում  է որևէ բան առանց ֆինանսական շահ հետապնդելու, ընդունված է անվանել կամավորություն: Հայաստանյան հասարակությունում վերջին շրջանում կամավորական աշխատանքները, կազմակերպությունները և ընդհանրապես կամավորները ծավալում են լայն գործունեություն:

Կամավորական աշխատանքների մասին խոսել ենք հայկական “DARK Company” կամավորական կազմակերպության հիմնադիր-տնօրենի Արմեն Ծատուրյանի հետ:

-Որպես կամավորական կազմակերպության տնօրեն, ի՞նչ եք կարծում՝ կամավորության մշակույթը Հայաստանում զարգանո՞ւմ է:

-Միանշանակ զարգանում է: Մի փոքր վիճակագրություն ունենք հենց մեր կառույցի արդյունքների հիման վրա, որը ցույց է տալիս այդ աճը: Բացի այդ էլ, երիտասարդների շրջանում է նկատելի այդ աճը: Երիտասարդները ավելի շատ են սկսել հետաքրքրվել կամավորությամբ, որը գովելի է ըստ իս: Հարկ է նշել նաև, որ 2017, 2018, 2019 թվականների համեմատ՝ արդեն 2020, 2021 թվականներին կամավորական աշխատանքով զբաղվում են ոչ միայն 16 և դրանից բարձր տարիքային խմբի երիտասարդները, այլ նաև ավելի փոքրերը: Ցանկություն են հայտնում, կամավորագրվում և զբաղվում կամավորական աշխատանքներով:

-Փաստորեն  հարցիս՝ արդյո՞ք երիտասարդները մասնակցություն ցուցաբերում են ֆինանսական շահ չհետապնդող աշխատանքներին, կարող ենք հանգիստ ասել՝ այո:

-Լինում են դեպքեր, երբ կամավորները մասնակցում են նաև վճարովի հիմունքներով կամավորությունների: Վստահ եմ՝ սա մեծ ձեռքբերում է Հայաստանի համար: Օրինակ՝ Գերմանիայում ու մի շարք այլ երկրներում արդեն 2-3-րդ կամավորական աշխատանքներից հետո կամավորները իրենց մասնակցած միջոցառումների համար ստանում են որոշակի չափով գումար:

-Կարո՞ղ է հասարակության յուրաքանչյուր անդամ զբաղվել կամավորութամբ, թե՞ կան բացառություններ: Եթե այո, ապա կխնդրեի մանրամասնեք:

-Ոչ, չկան, բոլորն անխտիր կարող են մասնակցել, համենայնդեպս մեզ մոտ: Իհարկե, լինում են աշխատանքներ, որոնք նախատեսված են օրինակ որոշակի շրջանի մարդկանց համար, բայց դա արդեն ուրիշ հարց է: Իսկ ընդհանուր առմամբ, բոլորն էլ ունեն իրավունք զբաղվել կամավորական աշխատանքներով:

-Հիմա մի փոքր կուզեի, որ անդրադառնաք ձեր կամավորական խմբին: Ի՞նչ պատմություն ունի այն:

-«DARK Company»-ին հիմնադրել ենք բավականին վատ շրջանում, երբ ունեինք ընդամենը 2 անդամ: Հետո բազմաչարչար աշխատանքների, թիմային նվիրումի ու նպատակի կենտրոնացման շնորհիվ մենք բարելավեցինք մեր դիրքերը՝ դառնալով տարածաշրջանում ամենապահանջվածներից ու ամենահայտնիներից մեկը (որոշ ժամանակ առաջ կվախենայի սա հայտարարել, բայց հիմա վստահորեն կարող եմ փաստել):

Այժմ «Դարք»-ը ունի տարեկան 500-700 հայտ, որից 80-100-ն են ընտրվում մեզ մոտ կամավոր աշխատանքների համար: Իհարկե, կա ցանկություն բոլորին ընձեռնել հնարավորություն մասնակցել մեզ մոտ կամավորական աշխատանքների, բայց մեր ռեսուրսները չեն բավականացնի բոլորին ապահովել դրանով:

Իրականում ես «Դարք»-ին վերաբերում եմ ոչ թե կառույց, այլ դիտարկում եմ այն մի մեծ ընտանիք, որտեղ բոլորը բոլորին օգնում են: Մենք հնարավորություն ենք տալիս մեր կամավորներին իրենց պրոյեկտները իրականացնել, օգնում ենք տարբեր հարցերում, ինչպես նաև փորձում ենք բացել իրենց համար նոր հորիզոններ: Հարկ կհամարեմ նշել, որ «Դարք»-ը շուտով կունենա իր հեռուստաշոուն, որտեղ ներգրավված կլինեն մեր կամավորները: Սա շարունակական բնույթ է կրելու, և մեր կամավորները կկարողանան  տարբեր հեռուստանախագծերում փորձել իրենց տարբեր հաստիքներում: Սա կարող է հետագայում վերածվել նաև աշխատանքի կամավորների համար:

-Իսկ բացի այդ մեկից ուրիշ ի՞նչ աշխատանքների հնարավորություն է տալիս կամավորությունը:

-Բնականաբար, բացի վերը նշվածից, «Դարք»-ի միջոցով  շատ ու շատ կամավորներ են ընդունվել աշխատանքի: Պատասխանեմ այս ձևով՝ «Դարք»-ի նպատակը շատ կամավորական աշխատանքների մասնակցելը չէ: Մենք ստանում ենք շատ-շատ ծրագրերի խնդրանք-հրավերներ, բայց մասնակցում ենք դրանց 40-50%-ին: Այս կամավորական աշխատանքների ընթացքում մեր նպատակն է ընտրել կամավորների, երիտասարդների ու իրենց հետ շարունակել մեր ճանապարհը: Արդեն ունեցել ենք նման մի քանի օրինակ: Մեր փոխտնօրեն Վիկտորիա Մշեցյանը առաջին հայտով չի ընդունվել մեզ մոտ, ապա կրկին հայտ լրացնելուց հետո սկսել է անդամակցել, դարձել տարվա լավագույն կամավոր, հետո թիմլիդ ու արդեն մոտ մեկ տարի է՝ «Դարք»-ի տնօրինության բաղկացուցիչ մասն է:

-Ինչո՞ւ է կամավորությունը կարևոր, և ինչո՞ւ պիտի երիտասարդները զբաղվեն դրանով:

-Առաջին անգամ, երբ դու զբաղվում ես կամավորական աշխատանքով, դու հայտնվում ես տարբեր հետաքրքրություններ ունեցող մարդկանց շրջանում, շփվում ես իրենց հետ, ու արդեն դա օգնում է քեզ հետագա մասնագիտական կողմնորոշման հարցում: Օգնում է ձերբազատվել մի շարք կոմպլեքսներից, ստանում ես նոր գիտելիքներ, նոր հմտություններ, որոնցից են հաղորդակցման ճիշտ մեթոդիկան, նոր միջավայրում ճիշտ դրսևորվելը: Այս բոլորը ամեն երիտասարդի կայանալու համար շատ պետք է: Ու ամենակարևորը, որ կհավելեի, դու ստանում ես շատ կապեր հետագայի համար:

Նկարները վերցված են DARK Company/ Դարք ֆեյսբուքյան էջից:

anahit arshakyan

Այն մասին, թե ինչպես է անցնում իմ կյանքը

Տան մասին

Ես վերցնում եմ հալչող մոմերն ու շարում՝ տան սյուների տեսքով, դնում եմ թրջվող գիրքը՝ գլխավերևումս՝ տանիքի պես, սառչող  թեյի գոլորշով տաքացնում եմ տանս պատերը, որ նոթատետրի բարակ էջերն են: Ես փորձում եմ հյուրերին ընդունել ու կարգին հյուրասիրել ու նոր՝ ճանապարհել,  չհորինվածության ամենամսյա փառատոներ ստեղծել և հաղթող՝ ընտանիքի անդամներ ընտրել: Հետո բացում եմ պատուհանը ու անընդմեջ պատերազմի ռմբակոծություններ լսածի պես՝ ամեն կաթիլի հետ թփրտալով՝ լսում անձրևը: Քամին էլ փչում ու քանդում է ամենը:

 

Ֆիլմ՝ փողոցի ու անցորդի մասին

Իմ կեղծանունով փողոց կա: Ինչու կեղծանունո՞վ: Ինձ ոչ մի անունով չեմ պատկերացնում, երևի թե ունեմ որևէ համապատասխան կեղծանուն, և իմ փողոցը հենց այդպես է կոչվում: Փողոցի ազդանշաններին գրված է «Շնչե՛լ ասոցիացիաներ», «Ապրե՛լ ֆիլմեր», «Խփե՛լ իրար բարձերով», «Հագնե՛լ լայնացած սվիտերներ», «Չթափել սուրճը անկողնուն խստիվ արգելվու՛մ է»,  «Չծխելը՝ ցուրտ պատշգամբում, վնասակար է առողջությանը», «Գրե՛լ զավեշտալի, պարզ ու պաթոսային», «Խոսե՛լ երգելով ու գոռալով»: Անցո՛րդ,  նայի՛ր սևեռուն  ապագան մոռացած, անցյալը թողած, պահը ապրած՝ լուսակիրի բոլոր երեք կարմիր գույներին ու կանգնիր: Հետևիր բոլոր ազդանշաններին ու… «Մի՛ գնա, անցորդ»:

«Զգու՜յշ, չընկնե՛ս մեքենայի տակ»:

Երևի մի օր կհանդիպենք նորից՝ մեկ այլ փողոցում:

 

«Դու կդառնաս քո երազած գնացքը» հույսը  և ռոբոտացված կյանք

Օրերն ասես գնացքի սպասող երկաթգծեր լինեն, իսկ ես որևէ մետաղաշեն բազմաֆունկցիոնալ տեխնոլոգիա, որն ուղղակի չի կարող անցնել երկաթգծերով: Անվերջ ժամերը փախչում են, անում եմ ինչ-որ բան. ինչ-որ անկարևոր, մեխանիկական ու չնչին շատուշատ բաներ, որովհետև «պետք» եմ, որովհետև պետք է և… Հա, երևի միայն այդպես: Անում եմ, որ չմտածեմ, կամ որովհետև ուժ չեմ գտնում, կամ որովհետև օրը բացվում է՝ ես էլի նույնն եմ, աշխարհը կառուցված է նույն սխեմայով, օրն էլ դեռ 24 ժամ ունի: Շուտո՜վ, շուտով սա՛ էլ կանցնի. շուտով կդառնամ իմ երազած գնացքը ու հուսամ կյանքը չի անցնի:

 

Անքնությունը որպես ապրելակերպ

Գիշերը միշտ էլ տարօրինակորեն հետաքրքիր է ազդում օրգանիզմի վրա: Լիալուսնային տեղատվություններ՝ օրը մեջ, անքնություններ՝ 24 ժամը մեկ: Ես կիսախուփ աչքերս հառում եմ երկինք և ունենում մթնշաղային անուրջներ: Ես մղկտացող աչքերս հառում եմ երկինք ու հաշվում աստղերը: Ես չռված աչքերս հառում եմ երկինք ու զգում դատարկ մտքերս: Ես ուղղակի շագանակագույն աչքերս հառում եմ երկինք ու փնտրում ինձ համար ստեղծված ապրելակերպը՝ բոլոր 24 ժամերից դուրս:

 

Այն մասին, թե ինչպես է անցնում իմ կյանքը

Հաշվարկելով ժամաքանակները՝ կորցրի հաշիվս և ուղղակի չոր հաշվարկով որոշեցի, որ կյանքիս կեսը շատ էլ լավ ձևով է անցնում. լսելով ճանապարհի մասին՝ ավտոբուսում՝ որևէ տեղ գնալիս, լսելով որևէ տեղի մասին՝ քայլելիս, լսելով ծանոթ քայլեր՝ որևէ աղմուկ խեղդելիս, լսելով ելևէջներ՝ լռության մեջ, լսելով մտքեր՝ դատարկ գլուխ ունենալու դեպքում, լսելով հիշողություններ՝ օբլիվիոնի ժամանակ, լսելով էմոցիաներ՝ ապատիայի ճիրաններում, լսելով՝ սեփական ձայնս և անջատելով՝ ավելի հաճախ:

Տղերք ջան… Էլ մի գնացեք…

Սյունիքի մարզ, Սիսիանի շրջան, գյուղ Նորավան…
Այստեղից սկսվեց իմ կյանքը ու, վստահ եմ, այստեղ էլ պիտի մի օր վերջանա, ինչպես բոլոր մարդկանց կյանքն է վերջանում մի օր։ Մեկը` երկար, մյուսը կարճ է ապրում, մեկի կյանքը ինչ-որ փոքրիկ օգուտ է տալիս, իսկ մեկի գնով ապրում ենք բոլորս։ Այո, կյանքը դաժան է…

Մի քանի օր առաջ տեղեկություններ էին պտտվում ամբողջ համացանցում ու լրատվամիջոցներում, թե հակառակորդը 10 կմ հեռավորության վրա է Նորավան գյուղից, ու գյուղացիները լսում են կրակոցների ձայները։ Նախ, եկեք հասկանանք, թե ինչն է սարսափելի. այն, որ ընդամենը կիլոմետրեր են բաժանում նորավանցիներին թուրքերից, թե այն, որ կրկին զոհեր ունենք…

Մարդկային կյանքեր հողի համար… Որպես մարդ ես ունեմ իմ կարծիքն այս մասին ու համարում եմ, որ անիմաստ է այս ամենը։ Մենք կյանքեր են կորցնում, մենք լույսեր ենք կորցնում, ու կյանքը խավարում է, կյանքում էլ ոչինչ չի մնում երջանիկ լինելու համար։ Տղերք…
Ձեր գնալով մեր կյանքը խամրում է…
Տղերք ջան… Էլ մի գնացեք…

Ես ատում եմ աշխարհը, բայց հավատում եմ, որ Աստծո դատաստանի օրն է գալու, ու աշխարհի վրայից ջնջվելու է թուրքը: Գալու է օր, երբ մենք մեր վրեժն ենք լուծելու, որովհետև սա արդեն հողի կռիվ չէ, սա մեր տղերքի մահվան վրեժը լուծելու կռիվն է։

Չգիտես էլ` հպարտանա՞լ արդյոք, թե ցավ ապրել: Երևի երկուսը մեկտեղ, քանի որ հպարտ ես, որ պաշտպաններ ունես քաջ, բայց ցավ ես ապրում, երբ նրանք զոհվում են քո կյանքի համար։ Քեզ մեղադրում ես ապրելուդ համար։
Ես ինձ ատում եմ ապրելուս համար, երբ գիտեմ, որ ինչ-որ մեկը հիմա իր որդուն է սպասում, մյուսը` ամուսնուն, մի փոքրիկ կա, որ հորն անգամ չի տեսել, իսկ մի աղջիկ էլ նստած է իրենց հանդիպման վայրում, որտեղ վերջին անգամ մի օր զինվոր էր ճանապարհել ու… Սպասում է նրա գալուն:
Տղերք…
Ձեր գնալով մեր կյանքը խամրում է…

Տղերք ջան… Էլ մի գնացեք…

Serine Stepanyan

Սուրբ Սուրբ

Սարի Սուրբ մատուռը՝ Գեղարքունիքի մարզի ամենաբարձր պատմության հուշարձանը, գտնվում է Զոլաքար գյուղից 15 կիլոմետր դեպի հարավ, Ակնախաչ լեռան գագաթին՝ 3299 մետր բարձրության վրա:

Զոլաքար գյուղում միայնակ ապրող մի մարդ երազ է տեսնում, թե ինչպես իր տնից ոչ հեռու գտնվող գոմում հրաշք է կատարվում: Գոմի մսուրում նա լույս է տեսնում, իսկ գոմի ու մսուրի շուրջը` օձեր, որոնք  այդ լույսից կուրանում են, իսկ լույսը տարածվում է դեպի երկինք: Այս մարդը վեր է կենում ու գիշերով գնում գոմ: Ճրագի լույսով տեսնում է, որ մսուրում պառկած է մի գեղեցիկ կին` իր երկու նորածինների հետ, որոնց հասցնում է անուններ տալ ու մեռնում է: Նրա վերջին բառերն էլ լինում են երեխաների անունները` Խաթուն և Հովհաննես:

Որբերը մեծանում են ծերունու տանը և երկուսն էլ իրենց նվիրում են Աստծուն: Ամենուր նրանք պատմում են Աստծո ու աստվածային հրաշքների մասին, իրենք ևս շատ հիվանդների բուժում են իրենց հրաշք ձեռքերով ու աղոթքներով: Երբ Խաթունը մահանում է, եղբայրը նրան հողին է հանձնում Սևանա լճի ափամերձ մի վայրում, գերեզմանի վրա մի փոքրիկ մատուռ է կառուցում և գնում է դեպի լեռները: Նա բարձրանում է մի բարձր սարի վրա, քրոջ մատուռի դեմ դիմաց, հասարակ քարերով մի հյուղակ է սարքում և մինչև իր կյանքի վերջը ապրում է այնտեղ:

Այժմ այդ սրբավայրերը վերանվանվել են «Ծովափան խաչքար» և Սարի Սուրբ Հովհաննես: Մինչև այժմ էլ ժողովուրդը մեծ հավատով է այցելում այս սրբավայրերը: Խաթունը առավել հայտնի է սիրահարներին օգնելու մեծ զորությամբ, իսկ Սարի Սուրբը, որտեղ բարձրանալը բավականին դժվար է, ավելի շատ հայտնի է որպես արու զավակ չունեցող մայրերի ուխտատեղի:

Վարդավառի տոնին գյուղացիների մեծ մասը նախընտրում են այցելել այս սրբատեղի, նոր դրանից հետո տոնել Վարդավառը։

Ես նույնպես Զոլաքար գյուղից եմ և շատ եմ սիրում այցելել Սարի Սուրբ, ստորև կտեղադրեմ սրբավայրի նկարներից։

 

Serine Stepanyan

Պատերազմի դառը հետևանքները…

Սա էլ կանցնի, բայց ոչինչ չի լինի առաջվանը, իսկ գիտե՞ս ինչու,  որովհետև պատերազմն իր հետ տարավ ամեն ինչ, տարավ տղերքին, էն տղերքին, ովքեր նոր պիտի մտնեին հասուն կյանք, սովորեին, աշխատեին, սիրեին ու սիրվեին՝ զգային կյանքի քաղցրությունները, ամուսնանային, երեխաներ ունենային, որով կդառնային ամենաերջանիկները, երբ կլսեին,  թե ոնց է իրենց փոքրիկը ասում` պա՜պ։ Ատում եմ պատերազմները, որոնք իրենց հետ տանում են ամեն ինչ։

Ինչքա՞ն երազանքներ, սերեր, կյանքեր մնացին կիսատ… Չէ՞ որ նրանք էլ էին ուզում ապրել, չէ՞ որ կյանքը քաղցր է յուրաքանչյուրիս համար։ Իսկ դուք, տղերք, 18, 19 տարեկան էիք ու չխնայեցիք ձեր կյանքը։ Տղերք, դուք իսկական առյուծներ եք։ Դուք հանուն մեզ գնացիք, հանուն հայրենիքի, հանուն ձեր ընտանիքների…

Ցավոտ է, շատ ցավոտ, այստեղ չկա իմ և քո, չկա ծանոթ և անծանոթ, ցավը նույնն է ու մեր բոլորին է, բայց առավել ցավոտ է նրանց ծնողների համար։

Պատերազմ, ես ատում եմ այս բառը։ Պատերազմ, որը սովորեցրեց ավելի շատ սիրել, ավելի շատ գնահատել կյանքը, ավելի կարևորել ներկան, քան թե ապագան։

Մարդիկ երազկոտ են, դրա համար միշտ մտածում են վաղվա մասին, միշտ ասում ենք` լավ, դե վաղը կանեմ այդ գործը, վաղը կասեմ, որ սիրում եմ, որ ներել եմ, որ կարոտել եմ, որ սպասում եմ, և այսպես ամեն ինչ թողնում ենք վաղվան, այն վաղվան, որն այդպես էլ չի գալու…

narek new

10.11.20, 3:00

-Պա, ոչի՞նչ որ էս ժամին եմ զանգում, հո քնա՞ծ չէիք:

-Չէ, Նարս, նորմալ ա, ասա (քնած էր):

-Պապ, պրծա՞վ:

-Ի՞նչը պրծավ:

-Նոր կամանդիրի մաման զանգեց, ասում ա` կռիվը պրծել ա, հողերն էլ տվել ենք, ու իրոք, էս երկու ժամ ա` կրակոց չի լսվում: Բայց մեծ կին ա, կարող ա սխալ նյութ ա կարդացել, ասեցի` քեզնից ճշտեմ:

-Չէ, Նարս, խաբար չեմ, սպասի տենամ:

Երբ պապան ինձ հարցրեց` «ի՞նչը պրծավ», էդ «պրծավ» բառից իրենց վրանում բոլորը արթնացել ու հավաքվել էին հեռախոսի կողքերը` տեսնեն, թե ինչ եմ ասում: Զանգն անջատելոց հետո մտան, ճշտեցին ու սկսեցին ուրախ նշել, որովհետև իրենց տղերքը էլ վտանգի մեջ չէին:

Իսկ մենք էդ գիշեր չքնեցինք, բոլորիս մոտ էլ երկակի զգացողություն էր` ոչ ուրախ էինք, ոչ տխուր…

Հ.Գ. Նկարում 20 օր չլողացած ես եմ ու 44 օր չլվացած շորերս, նկարվել եմ, որ վազեմ կողքի գյուղ, կպնեմ վայֆայի ու ուղարկեմ տուն:

Seyran Sogoyan new

Ամեն ինչ իր ժամանակին

Արդեն մեկ տարի անցել է պատերազմից։ Շատերը գոնե մի պահ ժամանակ չտրամադրեցին մտածելու` ինչով բուժեն,  օգնեն, կարեկցեն նրանց, ովքեր դրա կարիքը ունեին և ունեն հիմա։ Նրանց համար, ինչպես պատերազմի ժամանակ, այնպես էլ հիմա՝ ՄԻԵՎՆՈՒՅՆ Է։

Ցավոք, ազգս կրկին դաս չքաղեց. էլի արհամարհական թերթեց էջն ու անցավ առաջ։

Պատերազմից հետո հասկացա, որ մարդիկ ու երևույթները ժամանակից արագ են փոխվում։

Իմ  կյանքը երկու մասից բաղկացած եմ համարում. պատերազմից առաջ և հետո։

Ուզում եմ և առաջինին բաց թողնեմ, և հետո-ին։

Ինձ համար կյանքը երեք օրերն են։ Երեկն արդեն անցել է, ու դու ոչինչ չես կարող փոխել, վաղը դեռ չի եկել, ու կարող է չլինի։ Դրա համար փորձենք այսօրը պատվով գործել, որ չզղջանք մեր արածների համար։

Մի խոսք կա, որի հետ 100 տոկոս  համաձայն եմ. ամեն ինչ ժամանակին կլինի։

Եվ իրոք: Դու կարող ես պայքարել մինչև վերջին քրտինքը, բայց եթե դեռ ժամանակը չէ, քո մոտ կամ ոչինչ չի ստացվելու, կա’մ էլ դու չես կարողանալու արժանվույն գնահատել այն, ինչի համար պայքարում էիր։ Ու վերջիվերջո, կկորցնես ընդմիշտ։

Մի շտապեցրու կյանքիդ, շարունակիր առաջ գնալ, բայց մի սպանվիր՝ փորձելով ինչ-որ բան ստանալ։

Ամեն ինչ ժամանակին կլինի։

Մենք ենք մեր պատմության հեղինակը։

Եթե զգում ենք, որ մնացել ենք նույն էջի վրա, հիշենք, որ ամեն վայրկյան կարող ենք նոր գլխից սկսել գրել:

Ուժեղ քայլ` դեպի նպատակ

«Ասա՛ ինձ, որ չեմ կարող, և ես  կանե՛մ դա»։ Կյանքի այսպիսի կարգախոս ունի Քիկ բռնցքամարտի մարզիչ Ժաննա Մանուկյանը։ Նրա համար մարդկանց խոսքը որոշիչ է։ Եթե մեկը նրան ասի` չես կարող, նա հենց այդ խոսքը կդարձնի իր համար նպատակ և կանի ամեն բան` դրան հասնելու համար։

Թվում է նրա անունը ոչինչ չի ասում, ծանոթ չէ որպես անձ և մարզիչ։ Ժաննան ընդամենը 20 տարեկան է, և այսօր այս տարիքում արդեն պրոֆեսիոնալ մարզիչ։ Ակունքի հպարտությունն է։ Այսպես են նրան ճանաչում իր ծննդավայրում։ Ժաննան ծնվել է Կոտայքի մարզի Ակունք գյուղում 2001 թվականի սեպտեմբերի 2- ին։

-Շատ չարաճճի երեխա էի, բայց ամեն բան պլանավորում էի, մանկուց ժամանակս արդյունավետ ու նպատակային եմ օգտագործել։

Խոսելով մանկությունից, տեղափոխվեցինք մի քանի տարի հետ ու հիշեցինք զվարճալի դրվագ։

- Հիշում եմ փոքր ժամանակ տանը կակտուս ունեինք, ես էլ խաղում էի կակտուսի հետ ու պատահաբար նստեցի կակտուսի վրա։ Մինչև հիմա հիշում եմ, թե ոնց էր մայրս ժամերով փշերը հանում։

Մանկության տարիները շատ հագեցած են անցել, գրեթե ազատ չի եղել։ Հինգ տարեկանից պարի է գնացել մինչև ութ տարեկան։ Ութ տարեկանից, երբ արդեն հետաքրքրությունները ընդլայնվել են դեպի նոր բնագավառ,  հաճախել է Երկրապահ կամավորականների միություն։ Ինը  տարեկանից սկսել է պարապել թեկվանդո։

- Շատ պատահական է ստացվել սպորտով զբաղվելս։ Ընկերուհիս էր գնում, խորհուրդ տվեց միասին գնալ։ Ես անտեղյակ, գաղափար չունենալով սպորտից, ընդունվեցի Աբովյան քաղաքի սպորտդպրոց։  Զբաղվելով թեկվանդոյով հասկացա, որ ի՛մն է։ Շատ սիրեցի այդ սպորտաձևը։

Չորս տարի  հետո Ժաննան տեղափոխվել է Երևանի Դինամո, այնտեղ է շարունակել։ Երկու տարի հետո, տարվեց նոր սպորտաձևով` Քիկ բռնցքամարտով։ Ֆեդերացիա մտնելուց մեկ տարի հետո արդեն  սկսել է զբաղվել  մարզչական գործունեությամբ։

- Տասնհինգ տարեկանից և՛ պարապում եմ, և՛ մարզում եմ երեխաների։ Հիմա թիմ ունեմ Քիկ բռնցքամարտի,  աշխատում եմ ֆիտնես ակումբում և համատեղ սովորում եմ Հայաստանի Ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի պետական ինստիտուտում ։

Կյանքը լի է անակնկալներով։ Ինչպես բոլորի, այնպես էլ Ժաննայի կյանքում անկումներ եղել են։ Իր կյանքի ընթացքում  սովորել է կայունանալ, ամուր կանգնել ոտքերի վրա։

- Ինձ համար կյանքում ամենակարևորը` չհանձնվելն է։ Ինչքան էլ պարտվես, կոտրվես, պիտի հետ քայլ չանես, քանի որ հե՛նց այդ անկումներն են  դարձնում ավելի ուժեղ ու հասցնում նպատակիդ։

Ժաննան երջանիկ է իր հարազատներով, ընկերներով։ Նրանք են իր հաջողությունների, երջանիկ պահերի ու հաղթանակների ուղեկիցները։ Հիմա Ժաննայի նպատակն է` կատարելագործվել իր ոլորտում, սաներին հասցնել նոր առաջընթացների, և ամենակարևորը` շարունակել ապրել և զարգանալ  հայրենի հողում։