lida armenakyan

365 սև ու սպիտակ օրեր (Մաս 1)

Հունվարի 1. Բարև, հարգելի «ընկերս»: Շնորհավորում եմ Ամանորդ: Հուսով եմ` ինձ չես մոռացել…

Հունվարի 2. Բարև: Քեզ գրում եմ հեռու հեռուներից, ուր կիլոմետրերի օվկիանոս է տիրում: Չգիտեմ նամակս ստացել ես, թե չէ: Պատասխան նամակ չստացա. Կարծում եմ, տեղ չի հասել: Դե, փոստատարս հիվանդ էր: Ինչևէ: Նոր Տարիդ էի շնորհավորում:

Հունվարի 3. Բարև: Փոստատարս երևի շատ ծանր է տանում հիվանդությունը: Վաղը այցի կգնամ: Կգնամ կարկանդակներով, որ շուտ կազդուրվի ու նամակներս քեզ հասցնի: Որ ես էլ քեզնից նամակներ ստանամ ու ինձ պետքական զգամ:

Հունվարի 4. Բարև: Փոստատարիս տանից եմ գալիս: Ինչպես խոստացել էի, այցի էի գնացել: Հինգ օրից կանցնի գործի, մինչ այդ նամակները տաք-տաք կպահեմ իմ տանը, իմ գրկում, իմ մտքում կամ ուր սիրտս կամենա:

Հունվարի 5. Քանի փոստատարս հիվանդ է, նամակներն ինքս պիտի փոստ հասցնեմ: Ինքդ էլ գիտես` մեր տնից ինչ հեռուէ: Ազատ ժամանակ էլ չունեմ, որ այդքան գնամ, բայց քանի որ նամակներս քոնն են ու քեզ են հասցեագրված, չունեցածս ազատ ժամանակն էլ կգտնեմ, չգտնեմ էլ` կստեղծեմ: Հաստատ:

Հունվարի 6. Բարև: Ամեն օր գրում եմ հասցես, հետո հասցեդ, որ գուցե պիտի իմ հասցեն էլ դառնար, լիներ, բայց վաղուց երևի ուրիշինն է դարձել: Ու ցավով եմ նշում, թե ուրիշինն է: Բայց համակերպվում եմ, ինձ համոզում եմ, որ էլ քեզ չեմ… Դե լավ, մոռացիր: Չնայած դու արդեն մոռացել ես, մնում է՝ ես մոռանամ: Կմոռանամ, եթե թույլ տաս: Թույլ չես տալիս ու ոչ էլ հանգիստ ես թողնում մտքերս, ինձ…


 Հունվարի 7. Բարև: Արդեն 7-րդ օրն է նույն «բարև»-ով եմ սկսում: Նույն անպատասխան բարևով, բայց նույն ջերմությամբ: Զարմանալի է, որ քաղաքիս սառնությունը իմ մեջ եղած ջերմությունը չի տարել, իրենով չի արել: Թողել է ինձ, թողել է քեզ: Կամ միայն ինձ…

Հունվարի 8. Բարև: Ցուրտ է: Մրսում եմ: Վառարանն ու տաք ծածկոցներն էլ չեն օգնում: Ոչ էլ տաք թեյը: Պատկերացնու՞մ ես: Իմ սիրած տաք թեյն անգամ չի օգնում: Ասում եմ՝ ցուրտ է: Լսու՞մ ես: Առաջ, երբ ասում էի՝ ցուրտ է, երբ մի թեթև քամի էր լինում, անմիջապես գրկում էիր, ձեռքս բռնում, վերարկուդ կամ իմ սիրած վանդակավոր վերնաշապիկդ առաջարկում: Հիմա ուրախ կլինեի, որ այս ամենից գոնե միայն այն վանդակավոր վերնաշապիկդ առաջարկեիր: Այն, որ լցված էր կյանքի գույներով, դե այն, որ քեզ շատ էր սազում: Հենց այն, որի մի անկյունում ասեղնագործած մի փոքրիկ հատված կար, որտեղ անվանս առաջին տառն էր գրված. արդեն չեմ հիշում՝ իմ, թե հենց քո թեթև ձեռքով….

Հունվարի 9. Բարև: Գիտե՞ս, վերջապես կատու եմ պահում: Իմ մենակության ընկերն է ու քո բացակայության արդյունքը: Երբ ինչ-որ տեղս ցավում է, արագ գալիս ու տեղավորվում է ինձ մոտ, հետո տաքացնում, մլավում, շոյում: Մի ժամանակ կար, երբ ցավող տեղս դու էիր բուժում: Հիմա սիրտս է ցավում, ու կատուն ինչքան էլ տաքացնի ու ինչքան էլ փորձի, ցավը չի անցնի: Հիմա սիրտս է ցավում: Ափսոս, շատ հեռու ենք: Հեռու ենք: Ափսոս:

Հունվարի 10. Բարև: Քեզնից հետո միակ բանը, որ չփոխվեց իմ կյանքում,երաժիշտ մնալս է: Երգեր եմ գրում, կատարում, գործիքավորում: Թե մի ժամանակ հանդիսատեսս միայն դու էիր ու մեր գունավոր տան ջերմ պատերը, հիմա մեծ բեմերն ու դահլիճներն են, բայց մութ ու մռայլ, տխուր ու ամպամած: Տխուր է: Ես մեր գունավոր տան ջերմ պատերն եմ ուզում ու մի լուսաշող գրկախառնություն, որպես պարգևատրում:

Հունվարի 11. Բարև: Այսօր շատ բան չեմ գրում: Միայն տեղեկացնեմ, որ համերգ ունեմ, որտեղ մեր գրած երգով պիտի ներկայանայի, բայց վերջին պահին որոշումս փոխվեց, որովհետև պատրաստ չէի ներսիս կատարվածը դահլիճի գորշ պատերի ու անտարբեր մարդկանց հետ կիսել: Բայց չէ, չմտածես` դժգոհում եմ, չեմ դժգոհում, հանդիսատեսս շատ լավն է, պարզապես այդ հարյուրների մեջ այն մեկի պակասը զգացվում է: Ես զգում եմ:

Հունվարի 12. Բարև: Համերգը հիանալի անցավ: Դահլիճը ցնծությամբ ընդունեց: Գիտե՞ս, այնտեղ էր նաև այն արևաշող, արևադեմ աղջիկը`Արփին: Համերգիս ծաղիկներով էր եկել` իմ սիրած երիցուկներով, շոկոլադով ու մի ջերմ ժպիտով: Ամուր գրկեց, ու միասին գնացինք սրճելու, թեև սովորությանս համաձայն թեյ խմեցի: Կարոտել էի: Քեզ էլ վաղուց չեմ տեսել: Կարոտել եմ: Կարոտել ենք… Չէ, չէ, կարոտել եմ:

Հունվարի 13. Բարև: Այսօր աշխատանքից կրկին ուշացել էի: Երևի հիշում ես, որ ուշանալը թուլությունս է: Ուշանում էի դասերից, պարապմունքներից, կինոյից, թատրոնից, ամեն ինչից: Հա: Անգամ մեր հանդիպումներից էի ուշանում, որ ամենասպասվածն ու ամենակարևորն էին ինձ համար: Առաջներում ուշանում էի չգնահատելով ժամանակը: Հիմա նոր եմ գիտակցում կորցրածս րոպեների արժեքը: Ախ, թե հիմա էլ առաջվա պես լիներ, միայն թե չուշանայի ու քեզ հետ ավելի երկար մնայի: Լավ: Հիմա արդեն ուշ է ու պիտի գնամ: Առայժմ միայն էստեղից եմ գնում:

Հունվարի 14. Բարև: Այսօր չգիտեմ` ինչու, հանկարծ հիշել էի, թե ոնց չպայքարեցիր ինձ համար ու գնացիր: Ոչ մի քայլ չձեռնարկեցիր կողքիս մնալու համար: Մինչև հիմա չեմ ընկալում, թե ոնց կարողացա ամեն դեպքում քեզ հասկանալ: Չնայած ինչի եմ զարմանում. ես միշտ հասկացել եմ քեզ:

Հունվարի 15. Բարև: Երկու շաբաթ է՝ գրում եմ: Իմ կյանքից եմ պատմում: Չգիտեմ էլ՝ հետաքրքիր է, թե չէ: Արդեն չգիտեմ էլ՝ կարդում ես, թե չէ: Կարևոր էլ չէ (երևի): Կարևորը գիտեմ, որ երկրի մի անկյունում մեկը կա, ում կարող եմ օրվա կատարվածը պատմել: Ոչ մի անգամ չես պատասխանում: Համակերպվել եմ: Ինչպես համակերպվեցի այն ժամանակ, երբ գնացիր: Բայց արդյո՞ք համակերպվել եմ: Բայց ամեն անգամ մի նոր պատճառ եմ գտնում, հորինում ինձ համար, որ շատ չտխրեմ:

Հունվարի 16. Բարև: Հուսով եմ չես մոռացել` ինչ օր է: Տարիներ առաջ այս օրը առաջին անգամ ասացիր, որ սիրում ես ինձ, սիրում ես, ու ինչպես իմ սիրելի Փոքրիկ Իշխանն էր ասում` պատասխանատու ես ինձ համար…

Հունվարի 17. Բարև: Ինչպես տեսնում ես, իմ պատասխանատվությունը չի կորել քո հանդեպ: Անընդհատ գրում եմ՝ սպասելով, որ կարող է ինչ-որ մի հրաշքով պատասխանես: Չես պատասխանում: Դե կյանքդ հո կանգ չառա՞վ ինձնով: Բայց այ քեզնով կանգ առավ իմը: Հետո ինչ, որ չնկատեցիր: Գուցե կանցնի ժամանակ, ու ես էլ չեմ նկատի:

Հունվարի 18. Բարև: Ո՞նց ես: Առաջ պատասխանում էիր.
 – Ես քեզ ունեմ, դու կողքիս ես` լավ եմ: 
Իսկ հիմա՞: Հիմա ի՞նչ է փոխվել: Հա: Հիմա ես չկամ, բայց դու էլի հաստատ լավ ես: Շատ լավ ես: Կյանքդ այդ «լոնդոններում» չի կարող վատ լինել: Ի՞նչ: Ո՞վ ասաց, է: Ես չեմ դժգոհում իմ այս հայաստանյան կյանքից: Հիմա շտապում եմ: Պիտի Արփիին տեսնեմ: Ու արդեն հինգ րոպե ուշացել եմ: Սովորական բան է, ու նորություն չէ:

Հունվարի 19. Բարև: Այսօր պիտի ներես ինձ: Շատ գործեր ունեմ ու չեմ հասցնում: Երևի շատ կուրախանաս տեսնելուն պես, որ այս մեկը երկտող է ուղղակի և ոչ ինքնակենսագրական նամակ:

Հունվարի 20. Բարև: Կներես, որ երեկ ոչինչ չասացի: Հիշում եմ, որ առաջներում ասում էիր, թե միայն կարևորներից ենք ներողություն խնդրում, որովհետև թանկ են ու պետք են մեզ: Թե մի թեթև նեղված լինեի ասածներիցդ կամ արարքներիցդ, միանգամից, էն մեր սիրուն այգուց, քո ձեռքով պռճոկած ծաղիկներով գալիս էիր ու.
- Ես` քո ճերմակ ձիով արքայազնս, ներողություն եմ խնդրում դաշտի այս ծաղիկներով, մի ջերմ գրկախառնությամբ ու մի (ինչպես կուզես անվանիր, ու թող տաք բառերն էլ մնան ինձ) համբույրով: 
Այդ ամենից հետո միակ բանը, որ մնում էր անել, քեզ պինդ գրկելն ու բաց չթողնելն էր: 
Բայց թողեցի…

Հունվարի 21. Բարև: Հիմա կասես՝ արդեն քսան օր է, բարևում եմ ու ոչ մի անգամ հաջողություն չեմ մաղթում: Չէ: Որոշել եմ: «Հաջողություն» կասեմ այն ժամանակ, երբ պատրաստ կլինեմ, երբ համակերպված կլինեմ այն վերջին, որ ասես եկել է ու չի ուզում գնալ: Մենակ չի թողնում: Չի լքում ինձ:

Հունվարի 22. Բարև: Մեզ մոտ լավ ցուրտ է, գիտե՞ս: Իսկ քեզ մոտ արև կա: Գոնե մի կտոր արև ծրարիր ու ինձ ուղարկիր, մի քիչ տաքանամ: Մի: Կտոր: Արև:

Հունվարի 23. Բարև: Այս ցուրտ օրով փողոց դուրս եկա, որ տեսնեմ, թե ինչ են անում ճուտիկները դրսում, որովհետև հենց իրենց ձայնից ոգեշնչված էի դուրս եկել: Շոկոլադներ էի տարել: Էլ էն խոզը չեմ, մեկ-մեկ շոկոլադներս կիսում եմ: Առաջ էր, որ.
- Դու ունես 5 կոնֆետ: Որքա՞ն կմնա, եթե ես մեկը խնդրեմ:
- Հինգ: 
Հիմա ուրիշ է ամեն ինչ, ու երևի ուրիշ եմ ես: Ուրիշ ես եմ: Ուրիշ:

Հունվարի 24. Բարև: Երաժշտական ճաշակդ էլ ես փոխե՞լ: Դե, մարդկանց հանդեպ, որ ճաշակդ փոխվել է, պարզ զգացվում է: Անզեն աչքի բան է: Իսկ իմ ճաշակները էդպես էլ չփոխվեցին: Ուղեղումս մեկն ասում է. 
- Cause all of me loves all of you… 
Առաջ էլ էր ասում: Հիմա էլ է ասում: Երևի միշտ է ասելու: Երևի:

Հունվարի 25. Բարև: Այսօր հունվարի 25-ն է: Հուսով եմ չես մոռացել՝ ինչ օր է: Չնայած մոռացած չլինեիր, գուցե զանգ տայիր գիշերվա տասներկուսին, բոլոր այն տարիների նման կամ գոնե գրեիր… Հա, ծնունդս է: Էլի ծնվել եմ…
Ամենավատ ծնունդս է…

Հունվարի 26. Բարև: Տոնածառս այսօր եմ հավաքել, չնայած նրան, որ ամանորյա տրամադրությունս վաղուց էի տեղավորել հին դարակներում: Տոնածառի հետ լիքը ամանորյա հուշեր եմ հավաքել, որ հիշողությունիցս հանել, տեղավորել էի տանս մեջ, բայց ապարդյուն, բայց անիմաստ:

Հունվարի 27. Բարև: Չգիտեմ երբևէ զգացե՞լ ես, թե չէ, բայց էս մենախոսելը մեկ-մեկ էնքան սպանող է: Որ էսպես չխելագարվեմ, լավ է:

Հունվարի 28. Բարև: Շնորհավոր տոնդ ինձնից ու հայրենիքիցդ փախած «զինվոր»: Գիտեմ, որ տողատակերս կհասկանաս: Չէ, չեմ ցավեցնում:

Հունվարի 31. Բարև: Այս ցուրտ հունվարի վերջին օրն է: Վաղվանից պիտի երկրորդ աշխատանք էլ փնտրեմ: Գումարից չեմ դժգոհում, ախր, դե բայց, ու՞մ պետք չէ: Այս աշխարհում շատ բաների համար է գումար պետք: Ասենք, եթե ուզում ես ծաղիկներով տունդ լցնել` գումար է պետք: Եթե ուզում ես շատ ու համեղ շոկոլադներ նվիրել` գումար է պետք: Եթե գրքեր ես ուզում, էլի նույնը: Անգամ եթե սեր ես ուզում, էլի նույնը…

Ani Ghulinyan

Մենք ապրում ենք թանգարանի թաղում

Մեր թաղը գյուղի լավագույն թաղերից է, չնայած բոլորը միակարծիք չեն այս հարցում: Մեր տունը Դսեղի Հովհաննես Թումանյանի տուն-թանգարանից մի քանի քայլի վրա է, մեր խաղալու տեղը` թանգարանի դիմաց, ասֆալտապատ, հարմարավետ: Վերջերս սկսել են բոլոր կողմերից նեղել: Սկզբից եկեղեցուց էին հեռու պահում, որ բակում չթաքնվենք հուշակոթողները չվնասենք, հետո գնդակները սկսեցին թանգարանի վարդերը վնասել: «Հալա-մոլա» խաղալիս փախչելու մի ուղին էլ փակվել է` հարևանությամբ հանգստացող մարդկանց ենք խանգարում: Թանգարանի եղևնիներն էլ կտրեցին, առաջին ամառն է լինելու առանց եղևնիների, երևի անսովոր կլինի, առաջ ծառերի բների հետևում էլ էինք թաքնվում, անձրևի ժամանակ էլ տուն գնալու կարիք չէր լինում:
Մեր թաղում կամ բոլորը գնդակ ունեին, կամ ոչ մեկը չուներ, անցյալ ամառ էլ կարծեմ ընդհանուր թենիսի պարագաներ ունեցանք:
Ասֆալտի վրա ու թանգարանի պատերին ամռան արևի տակ մողեսներ են պտտվում: Առաջ ինչ որ ընդունված բան էր մողեսի կտրած պոչը գրպանում պահելը, հիմա էլ չեն անում, կամ ես չեմ տեսնում: Երեխաներից մեկը մի անգամ թանգարանի բակից օձ էր բռնել, լավ է, որ էնտեղ չեմ եղել, թե չէ՝ համ ես մի լավ լեղաճաք կլինեի, համ օձը:
Թաղի երեխաներն ասում են, որ շատ են մինչև գիշերվա տասը թանգարանի մոտ մնացել: Ես երբեք այդքան երկար չէի մնում` տանը խոսում էին վրաս: Առաջ ձեռքից քարշ տալով էին թաղից տուն բերում, հիմա ասում են՝ մեկ-մեկ դուրս արի, մարդու երես տես:
Ամռանը մեր թաղ բոլոր թաղերից էլ երեխաներ են գալիս, «հալա-մոլա» էինք խաղում:
Ու միշտ մեկի կոշիկները հարմար չէին լինում վազելու համար, ու միշտ մեկը մտածում էր մի հիմար կատակ անել ու թաքնվածներին այդպես թողնելով, գնալ տներով: Միշտ լինում էին փոքրիկներ ու խարդախներ, ովքեր «ծիկոլ» էին անում, ու հարամ անում խաղը: «Հալա- մոլայի» փակելու տեղի` ավտոտնակի տերն էլ չէր զլանում, ամեն օր դուրս էր գալիս, «ջաններս մի լավ ցավ քցում», ուրիշ տեղ քշում: Ծանր խաղից հետո խաղալու վայրին ամենամոտ տան ծորակը չէր դադարում բացվել-փակվել:

Սերունդը փոխվել է: Այսօր իմ փոխարեն ինձնից տասներկու տարով փոքրերն են գնում:
Հիմա արդեն թանգարանի դիմաց մի տնակ են դրել, մյուս մայթին էլ խանութ է վերաբացվել, խաղալու համար համարյա տեղ չի մնացել: Ես իմ համար չեմ անհանգստանում, մեկ է՝ էլ ժամանակ չկա էնտեղ ժամերով խաղալու, բայց փոքրերը որտե՞ղ են խաղալու…

anushik davtyan

Ժյուլ Վեռնի հետ

Արկածային գրականություն սկսել եմ կարդալ բոլորովին վերջերս: Կարդացել եմ Ժյուլ Վեռնի «Աշխարհի շուրջը 80 օրում» և «Տասնհինգամյա նավապետը» վեպերը: Դրանք ոչ միայն անչափ հետաքրքիր էին, այլ նաև շատ ուսուցողական:

Շատ հաճելի է, երբ գրողը ոչ միայն գեղեցիկ և գրագետ է գրում, այլ նաև ունի խորը գիտելիքներ տարբեր ոլորտներից: Օրինակ՝ նա շատ լավ է իմացել աշխարհագրություն, աստղագիտություն, կենդանաբանություն, բուսաբանություն և մաթեմատիկա: Սրանում կարելի է համոզվել նրա վեպերը կարդալով, որոնց յուրաքանչյուր էջը մի նոր բան է սովորեցնում:

Նրա վեպերը կարդալիս՝ միշտ ձեռքիս տակ էր աշխարհագրական ատլասը, քանի որ այն ինձ շատ էր պետք գալիս՝ հերոսների գտնվելու վայրը ավելի լավ պատկերացնելու համար: Այսպիսով, սկսեցի ավելի լավ տիրապետել աշխարհագրական ատլասին: Եվ երբ ինչ-որ տեղ պատահաբար քարտեզի վրա տեսնում եմ, օրինակ, Կոնգո գետը, անմիջապես հիշում եմ Դիկ Սենդի արկածները: Աշխարհագրական յուրաքանչյուր վայր ինձ մի պատմություն է հիշեցնում, ինչը շատ հաճելի է:

Հետաքրքիր է այն փաստը, որ նա կարողացել է շատ տարիներ առաջ նայել և իր վեպերում պատկերել է ապագայի տեխնիկան, օրինակ՝ սուզանավը, որը իր վեպում 80000 կմ անցել է ջրի տակով:

Նա օգտվել է հետազոտողներ Լիվինգսթոնի, Քամերոնի, Սթենլիի և այլոց կատարած ճանապարհորդությունների պատմություններից: Նրա վեպերում կարելի է տեսնել մեջբերումներ այդ հետազոտողների գրած գրքերից: Սովորաբար, գիտական տեղեկությունները ձանձրացնում են ընթերցողին, բայց Ժյուլ Վեռնը այնպես է միահյուսում այդ ամենը, որ ձանձրանալն անհնար է: Հենց դրա համար է, որ Ժյուլ Վեռնին շատ են սիրում ամբողջ աշխարհում, որովհետև նա այն եզակիներից է, ով կարողացել է հետաքրքիր պատմության հետ մեկտեղ տալ նաև հետաքրքիր գիտական տեղեկություններ:

«Տասնհինգամյա նավապետը» վեպը կարդալու ընթացքում ես ավելի մանրամասնորեն ծանոթացա 19-րդ դարում Աֆրիկայում տիրող ստրկատիրական կարգերին: Հասկացա, թե ինչ դժվարությունների են առերեսվել Աֆրիկայում ապրող սևամորթ բնիկները: Ճիշտ է՝ այս ամենը ես անցել եմ համաշխարհային պատմության դասերի ընթացքում, բայց երբ այդ ամենի միջով անցնում են ինձ արդեն հարազատ հերոսները, ես սկսում եմ ավելի լավ պատկերացնել այդ ամենը:

Ժյուլ Վեռնը եղել է համառ, համարձակ, ազնիվ, արդար ու մեծ կամքի ուժ ունեցող մարդ: Բնավորության այս բոլոր գծերը նա արտահայտել է իր հերոսների մեջ, և մենք, սիրելով այդ հերոսներին, կամա թե ակամա փորձում ենք քիչ թե շատ նմանվել նրանց:

Բոլոր նրանք, ովքեր դեռևս չեն կարդացել Ժյուլ Վեռնի վեպերից, խորհուրդ եմ տալիս անպայման կարդալ:

hayarpi baghdasaryan

Rursus ad Alfa
՝ նորից դեպի Ալֆա

Երբ Մեծ պայթյունը եղավ, մենք ծնվեցինք, միացանք՝ իրար լղոզվելով:
Ես քեզ հիշում եմ: Երբ ոչ մի տեղ, ոչնչից սկսեց էներգիա առաջանալ, մենք ոչինչն էինք, հետո՝ էներգիան: Ես քեզ հիշում եմ:

Մենք իրար մոտ նոր-նոր ծնվող գալակտիկաներ էինք, հետո՝ աստվածներ։ Ու արարում էինք տիեզերքներ, ես՝ քեզ, դու՝ ինձ: Ես հիշում եմ:

Օվկիանոսներ էինք, ապարներ, երկինք, մագմա, լեռ: Մենք եղել ենք անգամ մամոնտ: Մի՛ ծիծաղիր, դինոզավր էլ: Մեզ սպանել են, վերածնվել ենք, փյունիկ կամ արծիվ ենք դարձել: Մենք նույն ջրերում ձուկ ենք եղել, ափ ենք ելել, օձ, առնետ, սարդ ենք եղել: Ես հիշում եմ քեզ՝ ինձ հյուսվելիս, ոստայնիդ մեջ:

Գիշատիչ ենք եղել, գայլ, կատու, շիմպանզե, նեանդերթալացի, հոմո սափիենս: Զարգացում: Դու՝ իմ մտքինը, ես՝ քո: Դու՝ իմ էվոլյուցիան, ես՝ քո: Եղել ենք գիտություն, կրոն, աթեիստ ու հավատացյալ: Քրիստոս, Բուդդա, Զրադաշտ, Հուդա, եղել ենք հրեշտակ, մարդ, սատանա: Դրախտ, դժոխք: Մենք հեթանոս ենք եղել մի օր:

Ես քեզ հիշում եմ Աստվածաշունչ գրելիս, հետո՝ պատռելիս, ինձ՝ քեզ համար մագաղաթ եմ հիշում: Պատերազմներ են եղել աշխարհում, մենք՝ հաշտությունը դրանց: Հաճախ՝ պարտությունը: Ազատագրում ենք եղել: Հեղափոխություն: Ասում են՝ ինկվիզիցիա է եղել: Մենք գիլիոտինն ենք եղել: Հենց նույնը: Գալիլեյի համար նախատեսված կրակն էլ: Պիզայի աշտարակը թեքող ուժը: Էյֆելի էսքիզը, Սենայի ձայնը: Հիտլերի գոռոցն ենք եղել: Դա Վինչիի «Մոնա Լիզայի» աջ աչքը՝ ես, ձախը՝ դու, կամ հակառակը, ներիր, որ լավ չեմ հիշում: Ինչ-որ գրքի նույն էջն ենք մենք, ես հիշում եմ քո գրվելը:

Մենք ժամանակն ենք: Սերը, կիրքն ու ատելությունը: Մենք ծերացումն ենք: Ծերանում ենք: Մի օր կմեռնենք: Մահն էլ ենք մենք: Մեր դիակները կկիզվեն նույն արևի տակ, մենք արևի մեջ ենք, մեզ այրող հուրը, թափորը: Նույն մոխրի մեջ ենք: Մեր փոշուց կաղնի կտնկեն: Հողն էլ ենք մենք: Մեզ կկտրեն, կվառեն, մենք ջերմությունն ենք: Մեզ շաղ կտան Խաղաղ օվկիանոսում: Խաղաղ ենք: Մենք Ին-Յանն ենք: Երբեքը: Հավերժն ենք: Միշտն ենք: Մենք «սկզբնավարտասկիզբն» ենք:

tatev aghazaryan

Թեյը, 17.am-ը, Թրամփը

-Տա՛թ, թեյ կխմե՞ս:

-Մա՛մ, բա էդ էլ հա՞րց էր:

Դե, լինելով իրանահայ՝ շատ եմ սիրում թեյ: Իրանահայերի մոտ թեյ պատրաստելը հատուկ արարողություն է, քանի որ մենք սիրում ենք խմել լավ թեյ՝ լավ թրմված: Իսկ Հայաստանում լրիվ տարբեր ձևերով են թեյ պատրաստում. օգտագործում են կա՛մ թելով թեյեր, կա՛մ մի քանի անգամ թրմված թեյ, որն էլ շատ վնասակար է առողջության համար:

Մի անգամ, երբ մայրս թեյ է պատրաստել (այդ ժամանակ դեռ նոր հարս էր), սկեսրայրը՝ Տիգրան պապն ասել է. «Հայաստանի՛ աղջիկ, թեյ չես կարողանում պատրաստել»: Իսկ հիմա ես եմ ամեն օր ասում այդ խոսքերը:

Թեյն իրականում շատ օգտակար է: Կա մի կարծրատիպ, թե այն ատամների կարիես է առաջացնում, բայց իրականում հակառակն է՝ կանխում է կարիեսի առաջացումը: Ամենակարևորը՝ թեյը հանգստացնում է նյարդերը, ինչն էլ այսօրվա արդիական խնդիրներից մեկն է: Էլ չասեմ, թե ձմռանն ինչքան է տաքացնում: Բայց ամեն ինչի չարաշահումն էլ վնասակար է:

Գիտե՞ք, վերջերս թեյի նոր տեսակի մասին իմացա՝ սպիտակ թեյ: Այն հավաքում են լուսադեմին, երբ շաղը դեռ թերթիկների վրա է և դեռ չի հասցրել գույնը փոխել: Ունի հետաքրքիր համային փունջ:

Այնքան հաճելի է, երբ թեյն ըմպում եմ՝ հիշելով 17.am-ի հետ ունեցած լավ օրերս, որոնք, հույս ունեմ, որ անպայման կկրկնվեն:

Իսկ ծանրաբեռնված օրերին թեյն իմ ամենամոտ ընկերն է, քանի որ բաժակիս գրությունն ինձ առաջ է մղում, որ չհանձնվեմ: «Ամենօրյա աշխատանքը հաջողության գրավականն է»: Սա Դոնալդ Թրամփի խոսքերն են: Այն ճիշտ է բոլոր առումներով, ապացույցն էլ Թրամփի հաջողություններն են:

Այսպիսով՝ խմենք լավ թեյ լավ մարդկանց հետ՝ լավ պահեր հիշելով:

Sona Tumanyan

Սպիտակը դեղինի մեջ

Բոլոր ծնողներն իրենց երեխայի մանկությունից պահում են հիշողություններ՝ շորեր, կոշիկներ, խաղալիքներ: Ես էլ եմ մյուսների նման, միայն տարբերվում եմ նրանով, որ միշտ փորձել եմ բավարարվել քչով ու շատ նեղություն չպատճառել ծնողներիս: Հիշում եմ, երբ փոքր էի, նայում էի իմ հասակակիցներին ու հասկանում էի, որ նրանք «բարբի» տիկնիկներից այն կողմ ոչինչ չեն տեսնում: Նրանց փոխարեն ափսոսում էի, որ իրենց թանկ ժամանակը վատնում են տիկնիկին կերակրելու, լողացնելու, զուգել-զարդարելու վրա: Հա, ճիշտ է, ես ունեցել եմ շատ տիկնիկներ, փափուկ խաղալիքներ, բայց ոչ մի խաղալիքով այնպես սիրով ու ջերմությամբ չեմ խաղացել, ինչպես պապիկիս նվիրած խաղալիքներով: Երբ դեռ երկու տարեկան էի, պապիկս ինձ մի պարկ խաղալիք բերեց: Պապիկիս չեմ հիշում. նա մահացավ, երբ ես երկու տարեկան էի: Խաղալիքները նույն ձևն ունեին, ուղղակի գույներն էին տարբեր: Ամենից շատ սիրում էի դեղինն ու սպիտակը: Երբ արդեն դարձա դպրոցական, մայրս հավաքեց ու պահեց խաղալիքներս: Մի քանի օր առաջ փոքր եղբայրս պատահական գտավ դրանք ու զարմանքով ասաց.

-Սո՛ն, տե՛ս, ձեն ա հանում, զնգզընգում ա:

Լուսանկարը՝ Սոնա Թումանյանի

Լուսանկարը՝ Սոնա Թումանյանի

Մի պահ տեսնելով դրանք՝ հիշեցի պապիկիս ու մանկությունս, աչքերս լցվեցին: Ամբողջ մանկությունս եկավ աչքիս առաջ՝ իմ անցկացրած լավ ու վատ օրերը: Ու իմ մանկությունն ամփոփվեց այդ սպիտակ գնդերի մեջ, որոնք դեղին կախիչից էին կախված:

vahe stepanyan

Երկուսուկես միլիարդ ճտտոց

Չեմ հասկանում` ինչ պատճառով, բայց վերջերս մտքումս միշտ երկար մտածում եմ ժամանակի մասին: Երևի սկսել եմ արժևորել ժամանակը: Էն 3-րդ դասարանի գրքի մեջ, որ ասում էր` ժամանակը ոսկի է, հո անկապ չէ՞ր ասում: Ոսկի է: Բայց ես ոսկի չեմ սիրում… Լավ անցանք: 

Մի բան ասեմ՝ չծիծաղեք: Էսպես մի հատ գրող կա, է, Ալբեր Քամյու: Հա, ես նրա գրքերից ոչ մեկը չեմ կարդացել, բայց քանի որ ամբողջ օրը համացանցում նրա մեջբերումներն են աչքովս անցնում, ստիպված նրա մտքերից շատ-շատերը անգիր գիտեմ: Այ, մի օր կարդացի այս տողերը, տակն էլ մակագրված Ալբեր Քամյու. «Ժամանակը կանգ է առնում, երբ մենք հետևում ենք նրան, բայց հենց մեր ուշադրությունը շեղվում է ուրիշ բանի վրա, այն սկսում է թռչել»: Գուցե ճիշտ չցիտեցի: Քամյուի սիրահարները թող ներող լինեն: Ինչևէ:

Դե լավ, ինչ-որ նոր բան չիմացաք Քամյուի ասածներից: Մենք դա բոլորս էլ նկատել ենք: Ուղղակի մեջբերումներով խոսելը ավելի հետաքրքիր է: Ֆիզիկոսներն էլ ասում են (ցավոք սրտի, կոնկրետ ֆիզիկոս չգիտեմ, ով նման բան է ասել), որ ժամանակը գոյություն չունի: Հա: Դա մարդկանց հորինած միավորներն են` իրենց հեռացող կյանքը չափելու համար: Երևի ֆիզիկոսներն էլ են ճիշտ ասում:

Հա, մենք հիշում ենք ժամանակի մասին միայն, երբ ինչ-որ տեղից ուշանում ենք: Դե կամ անհամբեր սպասում ինչ-որ բանի: Իսկ մնացած պահերի՞ն: Երբ չես մտածում ժամանակի մասին: Եսիմ: Կյանքը ուղղակի հոսում է իր հունով: Ի՞նչ ժամանակ, ի՞նչ բան: Խառը թեմաներ են, չգիտեմ:
Մինչ դու սա էիր կարդում, որոշակի ժամանակ անցավ, երևի մի րոպե: Գուցե՝ կես: Վայրկյաններ են, էլի: Ի՞նչ մեծ ժամանակ է: Ըմ… Մատներով ճտացնել գիտե՞ս: Դե, էն, որ պարելուց ճտտացնում ես: Երևի հա: Իսկ եթե չէ, ուրեմն, էս մի կտորը կարդալուց էն հաճույքը չես ստանա:

Իսկ հիմա: Ուղղակի ճտտացրեք՝ հենց ասեմ: Ուշադրություն: Ճըտ: Հենց նոր 4 մարդ առաջին անգամ իրենց կյանքում շնչեցին: Ճըտ: Իրականում այս ճտտոցի հետ 3 հոգի վերջին շունչը քաշեց իր կյանքում: Ճըտ: Բիլլ Գեյթսը նույնիսկ չճտտացրեց, բայց հերթական 100 դոլարը աշխատեց: Ճըտ: Մեծ Պայթյունից հետո տիեզերքը ընդարձակվեց ու լայնացավ ևս 75 կմ-ով:

Գիտեք, չէ՞, այդ ճտտոցների հետ ինչքան բաներ են տեղի ունենում: Ես ահագին գիտեմ, եթե հետաքրքիր է, հետո կհարցնեք: Դուք էլ ահագին վայրկյաններ ծախսեցիք գրածս կարդալով: Ահագին ժամանակ: Ո՞նց օգտագործենք վայրկյանները, որ հետո չափսոսենք: Մի՞թե վայրկյանը ձեզ կարճ է թվում: Մի ճտտոց չի՞: Միջին վիճակագրական մարդու կյանքի տևողությունը մոտ երկուսուկես միլիարդ վայրկյան է: Մի տեսակ շատ խղճուկ չի՞ հնչում: Ընդամենը երկուսուկես միլիարդ ճտտոց: Գիտե՞ք՝ ինչ կա: Դուք կարող եք վայրկյանն օգտագործել ամեն, նույնիսկ, ամենադատարկ բանի վրա: Բայց: Բայց խորհուրդ չեմ տա նստել ու հաշվել մինչև երկուսուկես միլիարդը…

Պապ, գնալու ենք, չէ՞, գյուղի տուն

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Նյութերիս մեջ հանդիպած կլինեք այն տողերին, որտեղ նշված է, որ մանկությունս Ռուսաստանում է անցել: Այսօր պատահական հանդիպեցի իմ փոքր ժամանակվա նկարներին, այո, Ռուսաստանի իմ մանկության նկարներին: Ընկա հիշողությունների գիրկը: Ճիշտն ասած, բացեցի պահարանի դուռը, որ ակնոցս վերցնեմ, բայց նկարներին հանդիպելուց հետո մոռացա դրա մասին: Մի պահ հիշեցի մեր բակը, մեր խաղահրապարակը, շիկահեր երեխաներին ու անծայրածիր աղմուկը… Դե, բնականաբար Մոսկվան է, չունի սկիզբ և վերջ: Հա, որ ասացի սկիզբ կամ վերջ, հիշեցի հեռավորություն: Մի անգամ, երբ հայրիկիս հետ մեքենայով գնում էի, քաղաքի միջով հոսող գետի այն կողմում տեսա էլի մեծ շենքեր, մեծ շինություններ, որոնք նման էին մանր փազլների: Նայեցի երկար և մանկական իմ անմեղ ձայնով հարցրեցի.

-Պապա, էն հեռվինը մեր գյեղի տունն ա՞: Հիմա տատիկ-պապիկը էնտեղ ե՞ն:

-Չէ, տղա ջան, դա չէ գյուղի տունը: Դա քաղաքի շարունակությունն է, գյուղի տունը շատ հեռու է:

-Պապա, գնալու ենք, չէ՞, գյուղի տուն:

-Այո, իհարկե գնալու ենք:

Վեց տարեկան հասակում ես եկա Հայաստան: Եկա, և չգիտեմ ինչու, ոչ մեկի հետ չէի ուզում շփվել: Նախ վախենում էի մարդաշատ վայրերից, և երկրորդ, չէի կարողանում հայերեն նորմալ խոսել: Ամբողջ օրը տունն էի, անգամ երբ համոզում էին, որ գնամ խաղալու, չէի գնում ու պնդում էի, որ Ռուսաստանն եմ ուզում: Այստեղ չկա ոչ խաղահրապարակ, ոչ էլ իմ ընկեր Արտյոմը: Մոտ մեկ ամիս պահանջվեց ինձ համակերպվելու համար, չնայած չէ, ի՞նչ մեկ ամիս: Մեկ տարի: Իմ այդ բարդ բնավորության պատճառով ես չգնացի դպրոց և մեկ տարի հետ ընկա: Մեկ տարի չգնացի և չգնալու պատճառով իմ հասակակիցները ինձնից առաջ ընկան: Դե լավ, ոչ գովում եմ ինձ, ոչ էլ մեղադրում: Եղածը հետ չես բերի:

Հա, խոսքս կիսատ մնաց: Մեկ ամիս հետո, ընտելացել էի, արդեն դուրս էի գալիս, շրջում գյուղով և ծանոթանում: Սկզբում դժվար էր: Ոչ ես էի հայերեն հասկանում, ոչ իրենք՝ ռուսերեն: Բայց ամեն ինչ իր տեղն ընկավ: Հիմա պատմեմ իմ արկածներից:

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Լուսանկարը՝ Սերյոժա Առաքելյանի

Դե բնականաբար եկել էի քաղաքից: Ամեն ինչ հետաքրքրում էր, անգամ ամենաանհավանականը: Չկար իմ անբաժան վերամբարձ կռունկը, և շուտով փոխարինվեց մի շարք հետաքրքրություններով: Ինձ համար անչափ հետաքրքիր էր թռչնի բույնը, ժայռանման քարերը, կովերը՝ երբ ամեն տեսնելուց ուզում էի ձեռք տալ պոզերին և տեսնել, թե ինչից է այն սարքված: Հա, ու չծիծաղեք՝ հավերը: Հենց տեսնում էի, ուզում էի դիպչել իրենց կարմիր կատարներին: Սիրում էի չարաճճիություններ, քանդում էի թռչունների բույները, ջարդում ձվերը, ավիրում ծիծեռնակի ցեխից պատրաստված բները կամ երբ տեսնում էի, թե ոնց են պատրաստում, ես նույնպես ուզում էի օգնել, բույնի մոտ փոքրիկ գթալով կամ ցեխ էի դնում կամ խոտ, որպեսզի, իբր թե, փափուկ լինի: Բարձրանում էի քարերի վրա և գոռում. «Я Бетмен»: Իսկ այստեղ՝ գյուղում, երբ ասում էի Բեթմեն, զարմացած նայում էին ինձ: Արդեն մոռացել էի գունավոր խաղահրապարակը, այնտեղի աղմուկը, որը հիմա փոխարինվում է կրակոցով կամ գյուղի անդորրով: Չնայած ես մեր գյուղը գյուղ չեմ համարում: Գյուղ եմ համարում այն տարածքները, որոնք հեռու են ճանապարհային երթևեկությունից, իսկ մեր գյուղը, կարելի է ասել, անընդհատ աղմուկի մեջ է: Երևան – Թբիլիսի ճանապարհը մեր գյուղով է անցնում: Էլ չեմ ասում տարբեր պետությունների բեռնատարները, ավտոբուսները և զբոսաշրջիկների մեծ խմբերը: Շուտով ճանապարհներին կհանդիպեմ նաև հեծանվորդների: Երբ հեծանվորդը ռուս է լինում, մեկ էլ տեսնում եմ՝ անկախ ինձնից, սկսեցի խոսել իրենց հետ հեծանիվին հավասար քայլելով, իսկ եթե չինացի է կամ ամերիկացի, նույն պահին հետ եմ շրջվում:

Գալիս է պահ, երբ փոշմանում եմ, որ եկել եմ Հայաստան, փոշմանում, որ թողել եմ ընկերներիս և շատ ժամանակ ասում, որ այնտեղ միգուցե ավելի առաջ գնայի: Ճիշտ է, ընկերներիս հետ կապը մինչ հիմա պահպանվում է, բայց իրական հանդիպմանը չի փոխարինի: Բայց երբ հետ եմ նայում, տեսնում գյուղս կամ հիշում այստեղի իմ ընկերությունը և ջերմությունը, հասկանում եմ, որ հայրենիքից լավ տեղ չկա: Համ էլ, եթե ես չվերադառնայի, հաստատ կսառեի ու կմոռանայի Հայաստանը: Չէի հաճախի հայկական դպրոց, չէի հասկանա, թե ինչ է հայի ջերմությունը, չէի ճանաչի 17.am-ը, չէի ուտի ավանդական փռի մեջ պատրաստված հաց ու նաև, չէի գնահատի սահմանի կարևորությունը, որտեղից սկսում է հայրենիքս:

Sargis Melkonyan

Իմն ու քոնը

Հաճախ կարոտում եմ իմ Վանը, Կարսը, Բիթլիսը, իմ Սարգիս պապի Թիմար գյուղը: Ախր, չեմ հասկանում. ո՞նց կարելի է կարոտել մի բան, որը երբեք չեմ տեսել: Չգիտեմ, բայց կարոտում եմ: Ու գիտե՞ս, հաճախ Հայաստանը իմ իրական հայրենիքը չեմ համարում, այլ համոզված ասում եմ, որ իմ հայրենիքը մնաց Արաքսից այն կողմ: Բայց հետո հիշում եմ, որ իմ ճակատագիրն է դարձել ոչ թե Արևմտյան, այլ Արևելյան Հայաստանում ապրելը: Այժմ այս է իմ հայրենիքը, ու պիտի սիրեմ ու ամեն կերպ փայփայեմ այն, հակառակ դեպքում՝ կզրկվեմ իմ երկրորդ հայրենիքից ևս:

Ամեն կերպ ձգտում եմ գնալ «Թուրքիա»՝ Արևմտյան Հայաստան և բնակվել Վանում: Կամաց-կամաց սովորում եմ թուրքերեն: Ես սիրում եմ թուրքերեն լեզուն: Ոչ նրա համար, որ հեշտ է սովորելը, ոչ նրա համար, որ թշնամու լեզու է, ու պետք է անպայման իմանալ: Այլ՝ ուղղակի: Ես ինքս էլ չգիտեմ՝ ինչու: Շրջապատում հաճախ ինձ թուրքամոլ են համարում: Ու երևի հիմա դու էլ ես մտածում նույնը: Գիտե՞ս, ինձ թուրքամոլ համարողների վրա ես ծիծաղում եմ: Հա, որովհետև ես լսում եմ «Սարի աղջիկ» («Sarı Gelin») երգը թուրքերեն բառերով, որը բացառապես հայկական երգ է (դա նույնիսկ Դավութօղլին է ասել), իսկ շատերը լսում են հայերեն բառերով «մեյդ ին Թուրքիա կամ Ադրբեջան» երգեր: Ախր, ես ուղղակի զարմանում եմ մեր ազգի վրա. առաջ մենք էինք աշխարհին հագեցնում մեր մշակույթով, հիմա թուրքերը, բայց էլի մեր մշակույթով, որ ներկայացնում են իբրև թուրքական: Չէ, ես իրենց նույնիսկ մի գրամ էլ չեմ մեղադրում. ինչո՞ւ մեր մեղքը գցենք նրանց վրա: Այ, որ ժամանակին «բայաթիներ», «մուղամներ» ու մյուս անճաշակություններ լսող ազգս օրեկան գոնե մեկ անգամ Կոմիտաս, Շերամ կամ Շահեն, գուսան Աշոտ կամ Ջիվանի լսեր, շատ չէ՝ մեկ անգամ, հիմա մեր վիճակը էս չէր լինի:

Արի խոսենք փաստերով. 2016 թվականին «Եվրատեսիլ» երգի մրցույթի մասնակիցների մամլո ասուլիսի ժամանակ մեր պատվիրակ Իվետա Մուկուչյանը երգեց «Մարտիկի երգը», իսկ Ադրբեջանի պատվիրակը՝ մեր «Սարի աղջիկ»-ը՝ ադրբեջանցիներին ու թուրքերին հատուկ կլկլոցով: 2014 թվականին Եվրոպական խաղերի ժամանակ Բաքվում որպես ազգային խորհրդանիշ ներկայացրին նուռը, իսկ ազգային պար՝ «Բերդ»-ը: Հիմա էլ ընկել են «Քոչարի» պարի հետևից: Ադրբեջանական և թուրքական որոշ լրատվամիջոցներ պնդում են, որ «Քոչարի»-ն թյուրքական, հա, հա, թյուրքական ծագում ունի: Իսկ մեկնաբանությունը տալիս են հետևյալ կերպ. քոչը մի բնակավայրից մյուսը գնալն է՝ տեղափոխվելը, իսկ թյուրքերը քոչվոր են, արի՝ արեցի, քոչարի՝ քոչ արեցի: Հիմա երևի դու էլ սկսեցիր կասկածել, որ քոչարին գուցե հայկական չէ: Բայց՝ կանգ առ: Մենք այդ պարն անգամ Բեռլինում ենք պարել, դե, ես ու դու՝ հաստատ չէ, 89-րդ հայկական դիվիզիայի տղերքը՝ 1945 թվին: Այդ մասին գրել են ոչ միայն խորհրդային, այլև եվրոպական ու կարծեմ նաև մի քանի ամերիկյան թերթեր: Ախր, այդ պարը հայկական է: Բայց մենք քոչելու, քոչի ու ընդհանրապես «քոչ» բառի հետ ի՞նչ կապ ունենք: Հիմա կբացատրեմ: Դու գիտես, որ մենք շատ բարբառներ ունենք, իսկ բառերը տարբեր բարբառներով խոսող մարդիկ տարբեր կերպ են արտասանում: Հա, ու հաստատ ծանոթ ես մեր մանկության «Փչացած հեռախոսին»: Դե, այն, որ ականջին մի բառ ես ասում ու շարքով այդ բառը փոխանցելով՝ ուրիշ բան է ստացվում: Մեր «քոչարի» բառը ոչ թե «քոչ արեցի» է, այլ «քաջարի»: Հիշիր բարբառներն ու բերնեբերան փոխանցվելու հանգամանքը, ու ամեն ինչ պարզ կլինի:

Ու մեկ էլ մի խնդրանք ունեմ. ամեն օր քնելուց առաջ գոնե երկու րոպե անարատ հայկական երաժշտություն լսիր ու տես, թե կյանքդ ինչպես է փոխվելու: Արի պահենք հայկականը, որովհետև մենք հայ ենք:

Mariam barseghyan

Մենք այն սերունդն ենք…

Յուրաքանչյուր նոր սերունդ գերազանցում է իր նախորդ սերնդին: Հաճախ եք երևի լսում ձեր ծնողներից, տատիկներից, պապիկներից, որ նրանց ժամանակներն ուրիշ էին, որ իրենք ավելի լավն էին, ավելի լավ էին սովորում, շատ էին կարդում և այլն: Ես նման խոսքեր ծնողներիցս չեմ լսել և փոքր տարիքից մեծացել եմ այն համոզմունքով, որ մենք ավելի ընդունակ ենք և ավելի խելացի: Սեփական կարծիքը, ուրույն մտածելակերպը, ոճը, համարձակությունը` ահա թե ինչն է բնորոշ մեր սերնդին: Չկա ոչինչ, ինչի շուրջ մենք բոլորս նույն կերպ կմտածենք: Նույն ֆիլմը մենք կարող ենք մեկնաբանել տարբեր տեսանկյուններից, նույն գիրքը մենք կարող ենք ընկալել յուրովի:

Մենք տարբերվում ենք մեր ծնողներից, որովհետև մենք ծնվել ենք ազատ, անկախ երկրում և առաջնորդվում ենք ազգային գաղափարներով: Մենք այն սերունդն ենք, որը ցանկանում է ապրել և ստեղծագործել անկախ Հայաստանում, մենք պատրաստ ենք զարգացնել և պաշտպանել Հայաստանը:

Մենք հետաքրքրված ենք քաղաքականությամբ, հաճախ ենք ակտիվ գործունեություն ծավալում այդ ասպարեզում, քան մեզանից մեծերը: Ուսուցիչներս ասում են, որ իմ տարիքում նրանք ուրիշ հետաքրքրություններ ունեին և քաղաքական գործերին չէին խառնվում: Այո, դուք ուրիշ էիք: Բայց ասեք ինձ, ինչո՞ւ քաղաքականությունը չպետք է հետաքրքրի ինձ: Չէ՞ որ հենց այդ ասպարեզում կատարվող գործողություններն են որոշում իմ և իմ երկրի ապագան: Մենք դեռ չունենք ընտրելու իրավունք, բայց հասկանում ենք, որ մենք նույնպես կարող ենք ինչ-որ ազդեցություն ունենալ ընտրությունների վրա և կունենանք: Այսօր յուրաքանչյուր խելացի քաղաքական գործիչ փորձում է իր գործունեության մեջ ավելի շատ պատանիներ և երիտասարդներ ընդգրկել:

Մեր սերունդը ստեղծագործ և ստեղծարար է: Այն ինչ մեր նախորդ սերունդները անվանում են «նորագույն տեխնոլոգիաներ», մեր համար դա արդեն սովորական բան է: Մենք ենք այսօրվա տեխնիկական նվաճումների կրողը և դրանք շարունակողը: Կողքս այսօր տեսնում եմ ապագա ծրագրավորողներ, ճարտարագետներ, ինժեներներ, դիզայներներ և ռոբոտաշինարարներ, ովքեր կդառնան ապագայի նորարարներն ու գյուտարարները:

Մենք ունենք այլ արժեքներ և այլ պատկերացումներ կյանքի մասին:

Մենք կարևորում ենք տպավորությունները, որ ստանում ենք կյանքից: Առաջնային ենք համարում մեր կյանքի այն հնարավորությունները, որոնք մեզ թույլ կտան ճանապարհորդել, սովորել ավելին այս կյանքից: Մենք նոր սերունդ ենք, որը անցյալում է թողնում բոլոր պատերազմները և նայում է առաջ, որը վայելում է կյանքը և ձգտում ավելիին: Հնում ասված շատ արտահայտություններ էլ ավելի արդիական են այսօր, քան առաջ` oրինակ` «Ինչքան լեզու գիտես, այդքան մարդ ես»: Մեր սերունդը ավելի է գնահատում գիտելիքը և նրա ուժը, մենք քաջ գիտակցում ենք, որ առանց գիտելիքի դու ոչ ոք ես:

Ես և իմ հասակակիցները այն սերունդն ենք, որը յուրաքանչյուր հարցի շուրջ ունի իր սեփական կարծիքը, մենք այն սերունդն ենք, որը չի վախենում բարձրաձայնել իր մտքերը, պնդել իր համոզմունքները: Բոլոր ժամանակաշրջաններում ապրել են տարբեր մարդիկ, և ժամանակի հետ մենք փոխվում ենք, այսօր մենք գերազանցում ենք մեր նախորդ սերունդներին, վաղը մեզ կգերազանցեն մեր ապագա սերունդները: