Մեր ժամանակներում կրթություն ստանալը շատ հեշտ է և հատկապես ինքնակրթությամբ զբաղվելը: Կան շատ գրքեր, շատ նյութեր, էլ չեմ ասում ինտերնետային նյութերի մասին, որոնց միջոցով հնարավոր է սովորել և զարգացնել գիտելիքները: Այո’, մեր ժամանակներում:
Իսկ երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչպես են մարդիկ սովորել, երբ անգամ գիրք չեն կարողացել գտնել: Այս ամենի մասին շատ լավ պատկերացում ունի տատիկս, ով ապրել է հենց այն դժվարին ժամանակաշրջանում, երբ ոչ միայն գրքեր չեն եղել, այլև` սնունդ ու հագուստ:
Մի օր նստած դաս էի սովորում, երբ զգացի, որ տատիկս ուշադիր նայում է ինձ և ինչ-որ բան է մտածում:
-Տա՞տ, ի՞նչ ես մտածում:
-Էհ, բալա, մըհեկ, վեր սենց գիրք եք կարդըմ, տեսնըմ եմ, վեր աման հինչ կա, աման հինչով ապահովված եք, ու մտածըմ, վեր տուք շատ լյավ պիտի սըվերեք: Էն վախտ տետրակ չկար գրիլի, վեր դպրոցըմ գրավոր էին տամ, հետո էդ տետրակնին մնըմ էր, հըվաքըմ էին, կապըմ, տանըմ: Մունք ալ քինում էինք էդ տետրակնին վերցնըմ էն սայա (մաքուր) թղթերը կտորըմ էինք, պիրըմ տինըմ ուրուր վիրա, ասեղավ կարըմ, տետրակ սարքըմ, դաս գրըմ:
-Նրանք, ովքեր հնարավորություն չունեի՞ն:
-Սկի, ոչ մինն ալ հնարավորություն չուներ, չկա’ր, ո’չ թուղթ, ո’չ գիրք, ո’չ տետրակ: Պատերազմը պրծալ էր, եկիրը բյուջե չուներ, հո՞ւ նց աներ: Ութերորդ դասարանըմը սըվերիլիս դասարանցիս` Մաշենկան, մի աշխարհագրության գիրք ուներ, մինակ ինքն էր, վեր դասարանըմ ուներ էդ գիրքը: Շարիկը ուրան ախպորը տղան ունք էր ունում էդ գիրքը, Շարիկը իմ ախպերնալ ա, շատ մոտիկ էինք, դե տներն ալ մոտիկ էր, կալիս էր ինձ կանչըմ, քինըմ էինք իրանց տանը քյուրսուն տակ նստըմ, կարդըմ:
Ախպերս շատ խելունքա իլալ, բայց ինքը կեղըմ չոբանություն էր անըմ, մնացածը քինըմ էին Գորիս սըվերըմ, կալիս կեղըմ ըշխադըմ: Հունց սըվերեր, վեր հնարավորություն չկար:
Տասըս ավարտալ եմ, ասալ եմ պիտի քինամ Երևան սըվերեմ:Մերս ասալ ա՝ ինձ միջոց չունեմ քեզ Երևան ղարկիլի: Հորքուրիս հարսը քինըմա Երևան, վեր սըվերի, ասըմա ես քինամ, եդավ տեսնամ հինչա, քեզ ալ կկանչեմ: Վեր ինձ նհետը չէր տանըմ, սկսեցի լաց իլիլը, մի թախտ ունեինք, էն թախտին վիրա նստալ եմ, սկսալ լաց իլիլը: Աչքերս կրմրալ էր: Մերս եկալ ա տեսալ աչքերս կրմրած, հարցրալ, թե հինչ ա իլալ: Ես ալ ասըմ եմ՝ Վարդուշը քինում ա Երևան սըվերիլի, ինձ նհետը չի տանըմ: Մերս եր կենա, քինա Վարդուշի կողքը, ասի՝ բալաս, խնդրըմ եմ Սոնիկին ալ տար նհետդ: Դե վերջը քինըմ եմ: Քինըմ եմ ընդունվըմ ջոկատավարական դպրոց: Վեց ամիս ընդեղ սըվերըմ եմ, բայց օզըմ չեմ մնամ քաղաքըմ, ետ եմ կալիս կեղը: Դեկտեմբերի վերջին եկա կեղը: Սիսիանըմ պիտի ըշխադեի, բայց չէի օզըմ, ասըմ էի՝ պիտի քինամ կեղըմ ըշխադեմ: Եդավ ախպորս կնեկը տեղափոխվեց Սիսիան, ես ալ եկա ստեղի դպրոց ու սկսեցի ջոկատավար ըշխադիլը: Հաջորդ տարին ալ քինացի, ինիստուտի քննություն տվա, կտրվեցի: Սաղ քննությունին տվա, մնաց ալ էր ֆիզիկան, ասեցի՝ սաղի հետ քինամ, վեր տամ, կընդունվեմ՝ շատ լավ, կիլի՝ չեմ ընդունվիլ, չեմ ընդունվիլ: Վերջը, կարացի ոչ ընդունվեմ: Հաջորդ օրը եկալ եմ կեղը, բայց ոչ մինը հըվատըմ չի, վեր չեմ ընդունվալ: Է~, բալաս, հինչ ասեմ, է…
Տատիկս աչքերը լցրեց: Ինչքա~ն է պայքարել կրթություն ստանալու համար: Շատ մեծ հիասթափություններ է ապրել, բայց երբեք չի հուսահատվել:
Հետաքրքիր թեմա է, գնամ նյութ գրեմ, մտածեցի ես: Իսկ նյութ գրելու ընթացքում հյուրասենյակից լսում էի տատիկիս ձայնը.
-Սըվերե~ք, բալաս, սըվերե~ք…
Ես Միլանան եմ` հասարակ մի աղջիկ, ով ապրում է իր ստեղծած աշխարհում: Ես սիրում եմ իմ աշխարհը: Սիրում եմ մարդկանց, սիրում եմ կյանքը, ամեն բան սիրում եմ: Արմատներով մաքրամաքուր արցախցի եմ ու հպարտ եմ դրանով: Թեև ես երբեք չեմ եղել Արցախում, բայց այն ինձ համար հարազատ տուն է: Չեմ հարգում կեղծավոր մարդկանց ու իրենց բոլորից վեր դասողներին: Ինքս անկեղծ մարդ եմ ու համոզված եմ` ինչպես ես լինեմ դիմացինիս հետ, նույնը նրանից ստանալու եմ: Չեմ բողոքում ոչ մի բանից, բացառությամբ՝ մեր իշխանություններից: Ընկերասեր եմ: Ունեմ թե՛ տղա, թե՛ աղջիկ ընկերներ: Սիրում եմ նրանց անչափ: Սիրում եմ աշխույժ կյանքը, սիրում եմ շատ աշխատել, գալ ու հոգնած, ինձանից գոհ պառկել մահճակալին, նայել աստղերին ու երազել: Ինչպես ընկերներս են ասում՝ կյանքին նայում եմ «վարդագույն ակնոցով» ու դրա համար մի օր, միգուցե, թևերս կկոտրվեն: Չեմ հավատում, որ երբևէ կարող եմ կոտրվել, որովհետև որքան լավ տրամադրվես, այնքան առաջ կարող ես գնալ, ու կյանքը հենց նրանով է կյանք, որ այստեղ թե՛ դժվարություններ կան, թե՛ ուրախ պահեր:
Իմ անունն է Զավեն: Ուզում եմ մի քիչ պատմել իմ մասին: Մանկուց եղել եմ չարաճճի և հետաքրքրասեր երեխա: Մինչև հիմա սիրում եմ արկածներ ունենալ: Նաև ունեմ շատ մեծ թերություն՝ շատախոսությունը: Այո, ես շատախոս եմ, բայց իմ կարծիքով դա վատ չէ: Ես կարողանում եմ ազատ արտահայտվել, արտահայտել իմ մտքերը և զգացմունքները: Չեմ կարողանում ստել: Լինում են դեպքեր, երբ ես ենթագիտակցաբար ստում եմ, բայց չեմ կարողանում թաքցնել դա: Երբ ես ստում եմ, դեմքս կարմրում է այն պատճառով, որ ամաչում եմ այդ ստից:
